How New Technology Helps Blind People Explore the World | Chieko Asakawa | TED Talks

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

You might think there are many things that I can't do

ရှင်တို့တွေးမိနိုင်တာက မမြင်ရတာ ကြောင့် ကျွန်မ မလုပ်နိုင်တာတွေ

because I cannot see.

အများကြီး ရှိတယ်လို့ပေါ့။

That's largely true.

ဒါက အများကြီး မှန်ပါတယ်။

Actually, I just needed to have a bit of help

တကယ်တော့ ဒီစင်ပေါ်လာဖို့ အကူအညီ

to come up to the stage.

နည်းနည်း ရရှိဖို့တော့ လိုအပ်ခဲ့ပါတယ်။

But there is also a lot that I can do.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မလုပ်နိုင်တာတွေလည်း အများကြီး ရှိပါတယ်။

This is me rock climbing for the first time.

ဒါက ကျွန်မအတွက် ပထမဆုံး ကျောက်တောင်တက်ခြင်းပါ။

Actually, I love sports and I can play many sports,

တကယ်က ကျွန်မဟာ အားကစားကို နှစ်သက်ပြီး တော်တော်များများကို ကစားနိုင်ပါတယ်။

like swimming, skiing, skating, scuba diving, running and so on.

ရေကူး၊ နှင်းလျှောစီး၊ စကိတ်စီး၊ ရေငုပ်နဲ့ အပြေး စတာမျိုးတွေပေါ့။

But there is one limitation:

ဒါပေမဲ့ အကန့်အသတ် တစ်ခုတော့ရှိတယ်။

somebody needs to help me.

တစ်ယောက်ယောက် အကူတော့ လိုပါတယ်။

I want to be independent.

ကျွန်မက အမှီအခိုကင်းချင်တာပါ။

I lost my sight at the age of 14 in a swimming pool accident.

ကျွန်မအသက် ၁၄ နှစ်မှာ ရေကူးကန်မှာ မတော်တဆဖြစ်ပြီး မျက်စိကွယ်ခဲ့ရတယ်။

I was an active, independent teenager,

ကျွန်မဟာ တက်ကြွပြီး လွတ်လပ်တဲ့ ဆယ်ကျော်သက်ဖြစ်ခဲ့ရာက

and suddenly I became blind.

ရုတ်တရက် ကန်းသွားခဲ့ပါတယ်။

The hardest thing for me was losing my independence.

ကျွန်မအတွက် အခက်ခဲဆုံးက လွတ်လပ်မှု ဆုံးရှုံးနေခဲ့တာပါ။

Things that until then seemed simple became almost impossible to do alone.

ဒါမတိုင်ခင်က ရိုးစင်းပုံ ရတာတွေဟာ အဖော်မပါပဲ လုပ်မရနိုင်သလောက်ဖြစ်ခဲ့တယ်။

For example, one of my challenges was textbooks.

ဥပမာ ကျွန်မရဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေထဲက တစ်ခုကတော့ ပြဋ္ဌာန်းစာအုပ်တွေပါ။

Back then, there were no personal computers,

အဲဒီတုန်းက ကွှန်ပြူတာတွေ အင်တာနက်တွေ၊

no Internet, no smartphones.

စမတ်ဖုန်းတွေ မရှိခဲ့ဘူးလေ။

So I had to ask one of my two brothers to read me textbooks,

ဒီတော့ အကို နှစ်ယောက်ထဲက တစ်ယောက်ကို ပြဋ္ဌာန်းစာအုပ်တွေကို ဖတ်ပြခိုင်းပြီး

and I had to create my own books in Braille.

Braille နည်းနဲ့ ကိုယ်ပိုင်စာအုပ်တွေ ဖန်တီးခဲ့ရတာပေါ့။

Can you imagine?

စိတ်ကူးကြည့်လို့ ရမလားရှင်။

Of course, my brothers were not happy about it,

တကယ်တော့ အကိုတွေက ဒါကို သဘောမကျတော့

and later, I noticed they were not there whenever I needed them.

နောက်ပိုင်း ကျွန်မ လိုတဲ့အချိန်တိုင်း သူတို့ ရှိမနေတာ သတိထားမိလာတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I think they tried to stay away from me.

ကျွန်မကို သူတို့ရှောင်ဖို့ ကြိုးစားတာလို့ ထင်ပါတယ်။

I don't blame them.

သူတို့ကို အပြစ်မတင်ပါဘူး။

I really wanted to be freed from relying on someone.

ကျွန်မဟာ တစ်ယောက်ယောက်ကို မှီခိုခြင်းက တကယ်ပဲ ကင်းလွတ်ချင်ခဲ့တာပါ။

That became my strong desire to ignite innovation.

ဒါက တီထွင်မှုကို အစပျိုးဖို့ ကျွန်မရဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ ဆန္ဒဖြစ်လာခဲ့တယ်။

Jump ahead to the mid-1980s.

၁၉၈၀ နှစ်တွေ အလယ်ဆီ ခုန်လိုက်ရအောင်။

I got to know cutting-edge technologies

နောက်ဆုံးပေါ် နည်းပညာတွေကို သိလာပြီး

and I thought to myself,

ကိုယ့်ကိုယ်ကို တွေးမိတာက

how come there is no computer technology

ဘယ်လိုလုပ်ပြီး Braille နည်းနဲ့ စာအုပ်တွေကို ဖန်တီးဖို့

to create books in Braille?

ကွန်ပြူတာ နည်းပညာ မရှိရတာလဲပေါ့။

These amazing technologies must be able to also help people

ဒီအံ့ဖွယ်ရာ နည်းပညာတွေဟာလည်း ကျွန်မလို အကန့်အသတ်တွေနဲ့

with limitations like myself.

လူတွေကို ကူညီပေးနိုင်ရမှာပေါ့။

That's the moment my innovation journey began.

ဒါက ကျွန်မရဲ့ တီထွင်မှု ခရီးစဉ် အစပြုတဲ့ ကာလပေါ့။

I started developing digital book technologies,

ဒစ်ဂျစ်တယ် စာအုပ် နည်းပညာတွေ ဖွံ့ဖြိုးအောင် စလုပ်ခဲ့ပါတယ်၊

such as a digital Braille editor, digital Braille dictionary

ဥပမာ ဒစ်ဂျစ်တယ် Braille Editor ဒစ်ဂျစ်တယ် Braille အဘိဓာန်နဲ့

and a digital Braille library network.

ဒစ်ဂျစ်တယ် Braille စာကြည့်တိုက် ကွန်ရက်တို့ပေါ့။

Today, every student who is visually impaired can read textbooks,

ဒီနေ့မှာ အမြင်အာရုံ ချို့ယွင်းသူ ကျောင်းသားတိုင်း ကွန်ပြူတာတွေ၊

by using personal computers and mobile devices,

မိုဘိုင်းကိရိယာတွေ သုံးပြီး ပြဋ္ဌာန်းစာအုပ်တွေ ဖတ်နိုင်ပါတယ်၊

in Braille or in voice.

Braille နည်း ဒါမှမဟုတ် အသံနဲ့ပေါ့။

This may not surprise you,

ဒါက ရှင်တို့အတွက်တော့ မအံ့ဩလောက်ပါဘူး။

since everyone now has digital books in their tablets in 2015.

၂၀၁၅ မှာ လူတိုင်းရဲ့ တက်ဘလက်တွေမှာ ဒစ်ဂျစ်တယ် စာအုပ်တွေ ရှိကုန်ပြီလေ။

But Braille went digital many years before digital books,

ဒါပေမဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ် စာအုပ်တွေ မတိုင်ခင် နှစ်များစွာတည်းက Braille ဟာ

already in the late 1980s, almost 30 years ago.

ဒစ်ဂျစ်တယ် ဖြစ်နှင့်နေပြီး ၁၉၈၀ လွန် နောက် လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၃၀ နီးပါးကပါ။

Strong and specific needs of the blind people

မျက်မမြင်တွေရဲ့ ခိုင်မာ တိကျတဲ့ လိုအပ်ချက်တွေက

made this opportunity to create digital books way back then.

အဲဒီတုန်းက ဒစ်ဂျစ်တယ် စာအုပ်တွေကို ဖန်တီးဖို့ ဒီအခွင့်အလမ်း ဖြစ်စေခဲ့တာပါ။

And this is actually not the first time this happened,

ဒါက တကယ်တော့ ဒီလိုဖြစ်တာ ပထမဆုံး မဟုတ်ခဲ့ဘူး။

because history shows us accessibility ignites innovation.

အကြောင်းက သုံးခွင့်ရနိုင်မှုဟာ တီထွင် မှုကို အစပျိုးစေတယ်လို့ သမိုင်းက ပြလို့ပါ။

The telephone was invented while developing a communication tool

အကြားအာရုံ ချို့ယွင်းသူတွေအတွက် ဆက်သွယ်ရေး ကိရိယာတစ်ခု ဖန်တီးရင်း

for hearing impaired people.

တယ်လီဖုန်းကို တီထွင်ခဲ့တယ်။

Some keyboards were also invented to help people with disabilities.

တစ်ချို့ ကီးဘုတ်တွေဟာလည်း ဒုက္ခိတတွေကို ကူညီဖို့ တီထွင်ခဲ့တာပါ။

Now I'm going to give you another example from my own life.

ကဲ ကျွန်မ ကိုယ်ပိုင်ဘဝကရတဲ့ နောက်ထပ် သာဓကကို ပေးပါမယ်။

In the '90s, people around me started talking about the Internet

၉၀ လွန်နှစ်တွေက ကျွန်မရဲ့ ဝန်းကျင်က လူတွေဟာ အင်တာနက်နဲ့ ဝက်ဘ် ရှာဖွေခြင်း

and web browsing.

အကြောင်းတွေ စပြောကြတယ်။

I remember the first time I went on the web.

ပထဆုံး ဝက်ဘ်ပေါ်သွားခဲ့တာကို အမှတ်ရမိတယ်။

I was astonished.

ကျွန်မ အံ့ဩသွားခဲ့တာပေါ့။

I could access newspapers at any time and every day.

သတင်းစာတွေကို အချိန်တိုင်း၊ နေ့တိုင်း ဝင်ကြည့်လို့ရတယ်။

I could even search for any information by myself.

ကိုယ့်အကြောင်း အချက်အလက်တွေတောင် ရှာနိုင်ခဲ့သေးတယ်။

I desperately wanted to help the blind people have access to the Internet,

မျက်မမြင်တွေ အင်တာနက်ကြည့်လို့ရအောင် အရမ်းကို ကူညီချင်ခဲ့ပြီး

and I found ways to render the web into synthesized voice,

ဝက်ဘ်ကို ဖန်တီးပေါင်းစပ်ထားတဲ့ အသံအဖြစ် ပြောင်းပေးဖို့ နည်းလမ်းတွေ တွေ့ခဲ့တယ်၊

which dramatically simplified the user interface.

ဒါက အသုံးပြုသူရဲ့ ကြားခံစနစ်ကို သိသာစွာ ရိုးရှင်းစေပါတယ်။

This led me to develop the Home Page Reader in 1997,

ဒါက ကျွန်မကို ၁၉၉၇ ခုနှစ်မှာ Home Page Reader ကို ဖန်တီးဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။

first in Japanese and later, translated into 11 languages.

ပထမဆုံး ဂျပန်ဘာသာနဲ့ဖြစ်ပြီး နောက်ပိုင်း ဘာသာစကား ၁၁ ခုနဲ့ ပြန်ဆိုခဲ့ပါတယ်။

When I developed the Home Page Reader,

Home Page Reader ကို ဖန်တီးတော့

I got many comments from users.

အသုံးပြုသူတွေဆီက ဝေဖန်ချက်တွေ အများကြီး ရခဲ့ပါတယ်။

One that I strongly remember said,

ကျွန်မ စွဲစွဲမြဲမြဲ မှတ်မိနေတဲ့ တစ်ခုမှာ ပြောတာက

"For me, the Internet is a small window to the world."

" ငါ့အတွက်တော့ အင်တာနက်ဟာ ကမ္ဘာကိုကြည့်ဖို့ ပြတင်းပေါက်လေး" တဲ့။

It was a revolutionary moment for the blind.

ဒါဟာ မျက်မမြင်တွေအတွက် လုံးဝ ပြောင်းပစ်လိုက်တဲ့ အချက်ပါ။

The cyber world became accessible,

ဆိုင်ဘာကမ္ဘာဟာ သုံးခွင့်ရလာခဲ့ပြီး

and this technology that we created for the blind has many uses,

မျက်မမြင်တွေအတွက် ဖန်တီးလိုက်တဲ့ ဒီနည်းပညာဟာ ကိုယ်တွေးမိထာထက်

way beyond what I imagined.

ကျော်နေတဲ့ အသုံးတွေ အများကြီး ရှိပါတယ်၊။

It can help drivers listen to their emails

ကားမောင်းသူကို သူတို့ရဲ့ အီးမေးလ်တွေ နားထောင်ဖို့ ကူပေးတယ်၊ ဒါမှမဟုတ်

or it can help you listen to a recipe while cooking.

ဟင်းချက်တုန်း ဟင်းချက်နည်း နားထောင်ဖို့ ကူပေးတယ်။

Today, I am more independent,

ဒီနေ့မှာတော့ ကျွန်မဟာ ပိုပြီး အမှီအခိုကင်းပါတယ်၊

but it is still not enough.

ဒါပေမဲ့ မလုံလောက်သေးပါဘူး။

For example, when I approached the stage just now, I needed assistance.

ဥပမာ ကျွန်မ အခုလေးတင်ပဲ စင်နားကိုကပ် တော့ အကူလိုခဲ့တယ်လေ။

My goal is to come up here independently.

ကျွန်မရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်က ဒီနားကို အမှီအခိုကင်းကင်းနဲ့ လာဖို့ပါ။

And not just here.

ဒီနားတင် မဟုတ်ပါဘူး။

My goal is to be able to travel and do things that are simple to you.

ကျွန်မ ရည်ရွယ်ချက်က ရှင်တို့လို ဇာမချဲ့ပဲ ခရီးထွက်နိုင် ကိစ္စတွေကိုလုပ်နိုင်ဖို့ပါ။

OK, now let me show you the latest technologies.

ကောင်းပြီ နောက်ဆုံးပေါ် နည်းပညာ တွေကို ရှင်တို့ကို ပြပါရစေ။

This is a smartphone app that we are working on.

ဒါက ကျွန်မတို့ လုပ်နေတဲ့ စမတ်ဖုန်း လုပ်ဆောင်ချက်ပါ။

(Video) Electronic voice: 51 feet to the door, and keep straight.

(ဗီဒီယို) အီလက်ထရွန်းနစ်အသံ။ တံခါးနဲ့ ၅၁ ပေ၊ တည့်တည့်သွား။

EV: Take the two doors to go out. The door is on your right.

EV: အပြင်ထွက်ဖို့ တံခါးနှစ်ချပ်ကို သွားပါ။ တံခါးက ညာဘက်မှာပါ။

EV: Nick is approaching. Looks so happy.

EV: Nick ကပ်လာနေတယ်၊ အရမ်းပျော်နေပုံပါ။

Chieko Asakawa: Hi, Nick!

Chieco Asakawa: ဟေး Nick

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

CA: Where are you going? You look so happy.

CA: ဘယ်သွားမလို့လဲ။ ပျော်နေပုံ ရတယ်နော်။

Nick: Oh -- well, my paper just got accepted.

Nick: အင်းကျွန်တော့ စာတမ်းကို လက်ခံတယ်တဲ့။

CA: That's great! Congratulations.

CA: ကောင်းလိုက်တာ၊ ဝမ်းသာပါတယ်ရှင်

Nick: Thanks. Wait -- how'd you know it was me, and that I look happy?

Nick: ကျေးဇူး၊ နေဦး ဒါက ကျွန်တော်ပဲ၊ ပျော်နေတာ ဘယ်လိုလုပ်သိလဲ ဗျ။

(Chieko and Nick laugh)

( Chieco နဲ့ Nick ရယ်ကြသည်။)

Man: Hi.

လူတစ်ဦး။ ဟေ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

CA: Oh ... hi.

CA: အိုး ဟိုင်း။

EV: He is not talking to you, but on his phone.

EV: သူ ခင်ဗျားကို ပြောနေတာမဟုတ်ဘူး၊ ဖုန်းဆက်နေတာ

EV: Potato chips.

EV: အာလူးကြော်တွေ။

EV: Dark chocolate with almonds.

EV: မက်မွန်သီး ချောကလက်။

EV: You gained 5 pounds since yesterday; take apple instead of chocolate.

EV: ခင်ဗျား ၅ ပေါင်တက်လာတယ်။ ချောကလက်အစား ပန်းသီးစားဗျာ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

EV: Approaching.

EV: ကပ်လာနေတယ်။

EV: You arrived.

EV: ခင်ဗျားရောက်ခဲ့တယ်။

CA: Now ...

CA : ကဲ...

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Thank you.

ကျေးဇူးပါ။

So now the app navigates me

ဒီတော့ ဒီ အက်ပ်က အချက်ပြမီးနဲ့

by analyzing beacon signals and smartphone sensors

စမတ်ဖုန်း အာရုံခံတွေကို သရုပ်ခွဲပြီး ကျွန်မကို လမ်းပြကာ

and permits me to move around indoor and outdoor environments

အတွင်း အပြင် ပတ်ဝန်းကျင် တစ်ဝိုက်ကို ကျွန်မဘာသာ ရွေ့ရှားနိုင်အောင်

all by myself.

အခွင့်ပေးတယ်။

But the computer vision part that showed who is approaching,

ဒါပေမဲ့ ဘယ်သူ ချဉ်းကပ်လာတယ်ဆိုတာကို ကွန်ပြူတာ မြင်ကွင်းက ပြသတာပါ။

in which mood -- we are still working on that part.

ဒီစိတ်နဲ့ ဒီအပိုင်းကို လုပ်ကိုင်နေတာပါ။

And recognizing facial expressions is very important for me to be social.

မျက်နှာအမူအယာကို ဖမ်းမိခြင်းဟာ ကျွန်မအတွက် လူမှုရေးမှာ အရေးပါပါတယ်။

So now the fusions of technologies are ready to help me

ဒီတော့ အခုအခါမှာ နည်းပညာပေါင်းစပ်မှုတွေက ကျွန်မကို တကယ့်ကမ္ဘာကြီးကို မြင်အောင်

see the real world.

ကူညီဖို့ အဆင်သင့် ဖြစ်နေပါတယ်။

We call this cognitive assistance.

ဒါကို သိမှတ်မှု အကူလို့ ခေါ်ပါတယ်။

It understands our surrounding world

ဒါက ကျွန်မတို့ရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကို နားလည်ကာ

and whispers to me in voice or sends a vibration to my fingers.

ကျွန်မကို အသံနဲ့ တီးတိုးပြောတာ ဒါမှမဟုတ် လက်ချောင်းတွေကို တုန်ခါမှု ပို့ပေးပါတယ်။

Cognitive assistance will augment missing or weakened abilities --

သိမှတ်မှု အကူဟာ ပျောက်နေတဲ့ ဒါမှမဟုတ် အားနည်းတဲ့ အရည်အသွေးတွေကို

in other words, our five senses.

စကားလုံးများ အာရုံ ငါးပါး အဖြစ် တိုးမြင့်ပေးတယ်။

This technology is only in an early stage,

ဒီနည်းပညာက အစမှာပဲ ရှိသေးတယ် ဆိုပေမဲ့

but eventually, I'll be able to find a classroom on campus,

နောက်ဆုံးမှာတော့ ကျွန်မဟာ ကျောင်းဝန်းထဲက စာသင်ခန်းတစ်ခန်းကို တွေ့မြင်နိုင်ပြီး

enjoy window shopping

ကုန်ပစ္စည်းတွေ လျှောက်ကြည့်တာ (သို့)

or find a nice restaurant while walking along a street.

လမ်းလျှောက်ရင်း စားသောက်ဆိုင်ကောင်း တစ်ခုကို ရှာတာတို့ လုပ်နိုင်တော့မှာပါ။

It will be amazing if I can find you on the street before you notice me.

ရှင်တို့ သတိမထားမိခင် ကျွန်မ ရှင်တို့ကို လမ်းထဲမှာတွေနိုင်ရင် အံ့စရာကောင်းမှာပါ။

It will become my best buddy, and yours.

ဒါက ကျွန်မနဲ့ ရှင်တို့ရဲ့ အခင်ဆုံး သူငယ်ချင်း ဖြစ်လာမှာပါ။

So, this really is a great challenge.

ဒီတော့ ဒါဟာ တကယ်ကြီးမားတဲ့ စိန်ခေါ်မှုပါ။

It is a challenge that needs collaboration,

ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု လိုအပ်တဲ့ စိန်ခေါ်မှုပါ။

which is why we are creating an open community

ဒါကြောင့် သုတေသန လှုပ်ရှားမှုတွေကို အရှိန်မြှင့်ဖို့

to accelerate research activities.

ပွင့်လင်းတဲ့ အသိုင်းအဝိုင်းကို ဖန်တီးနေတာပါ။

Just this morning, we announced the open-source fundamental technologies

ဒီမနက်ကပဲ ဗီဒီယိုမှာ ရှင်တို့ ကြည့် လိုက်ရတဲ့ အခမဲ့ယူနိုင်တဲ့ အခြေခံ

you just saw in the video.

နည်းပညာတွေကို ကြေငြာခဲ့ပါတယ်။

The frontier is the real world.

နယ်ပယ်သစ်ဟာ တကယ့် ကမ္ဘာပါ။

The blind community is exploring this technical frontier

မျက်မမြင် အသိုင်းအဝိုင်းဟာ ဒီနည်း ပညာ နယ်ပယ်သစ်နဲ့ ရှေ့ဆောင်လမ်းပြကို

and the pathfinder.

စူးစမ်းနေပါတယ်။

I hope to work with you to explore the new era,

ခေတ်သစ်ကိုစူးစမ်းဖို့ ရှင်တို့နဲ့အတူ လုပ်ကိုင်ဖို့ ကျွန်မ မျှော်လင့်ပြီး

and the next time that I'm on this stage,

နည်းပညာနဲ့ တီထွင်မှုကနေ

through technology and innovation,

နောက်တစ်ကြိမ် စင်ပေါ်ကို တက်တဲ့အခါ

I will be able to walk up here

ဒီနေရာကို ကျွန်မဘာသာ တစ်ယောက်တည်း

all by myself.

လှမ်းတက်လာနိုင်ပါလိမ့်မယ်။

Thank you so much.

ကျေးဇူး အများကြီးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)