Architectural secrets of the world's ancient wonders | Brandon Clifford

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Do you think the things we build today

ဒီနေ့ ကျွန်တော်တို့ တည်ဆောက်တဲ့ အရာတွေဟာ

will be considered wonders in the future?

အနာဂတ်မှာ အံ့ဖွယ်တွေလို့ ထင်မှတ်ခံမယ် ထင်လား။

Think of Stonehenge,

Stonehenge ပိရမစ်တွေ၊

the Pyramids,

Machu Picchu နဲ့ Easter Island

Machu Picchu and Easter Island.

တို့ကို တွေးကြည့်ပါ။

Now, they're all pretty different from what we're doing today,

ဒါအားလုံးဟာ ယနေ့ ကျွန်တော်တို့ ဆောက်နေတာတွေနဲ့ အတော် ကွာတယ်။

with those massive stones,

ဒီကျောက်တုံးကြီးတွေနဲ့အတူ

assembled in complex but seemingly illogical ways,

အစိတ်အပိုင်းများစွာမှာ ဆင်ထားပေမဲ့ အမြင်အားဖြင့်တော့ ယုတ္တိမရှိတဲ့နည်းတွေပါ၊

and all traces of their construction

၎င်းတို့ရဲ့တည်ဆောက်မှု အရိပ်အယောင်အားလုံးက

erased,

ပျောက်ပျက်သွားပြီး

shrouding them in mystery.

ဒါတွေကို လျှို့ဝှက်မှုထဲမှာ ပိတ်ဆီးနေတယ်။

It seems like people could not have possibly built these things,

လူတွေဟာ ဒီအရာတွေကို တည်ဆောက်နိုင်ဖို့ ဖြစ်နိုင်ခဲ့သလိုမျိုး ထင်ရတာက

because people didn't.

လူတွေ မဆောက်ခဲ့လို့ပါ။

They were carefully crafted by a primordial race of giants

သူတို့ကို Cyclops လို့သိကြတဲ့ ဘီးလူကြီးတွေရဲ့ ကမ္ဘာဦးမျိုးနွယ်တစ်ခုကနေ

known as Cyclops.

အသေအချာ ဖန်တီးခဲ့တာလေ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And I've been collaborating with these monsters

ကျွန်တော်ဟာ ဒီကျောက်တုံးကြီး တွေကို ရွှေ့ဖို့

to learn their secrets for moving those massive stones.

သူတို့လျှို့ဝှက်ချက်တွေကို သိဖို့ သတ္တဝါကြီးတွေနဲ့ ပူးပေါင်းလုပ်နေတယ်

And as it turns out, Cyclops aren't even that strong.

ဖြစ်သွားတာက Cyclops တွေဟာ ဒီလောက်ကြီး မသန်မာပါဘူး။

They're just really smart about getting material to work for them.

သူတို့အတွက်အလုပ်လုပ်ပေးဖို့ ပစ္စည်းရအောင်လုပ်ရာမှာပဲ တော်တာပါ။

Now, the videos you see behind me of large, stone-like, wobbly creatures

အခု ကျွန်တော့နောက်က မြင်ရတဲ့ ယိုင်နဲ့နဲ ကျောက်တုံးကြီးတွေလို့ သတ္တဝါတွေရဲ့

are the results of this collaboration.

ဗီဒီယိုတွေဟာ ပူးပေါင်းမှုရဲ့ရလဒ်တွေပါ။

OK, so Cyclops might be a mythical creature,

ကောင်းပြီ၊ Cyclops ဟာ ဒဏ္ဍာရီလာ သတ္တဝါတစ်ကောင် ဖြစ်လောက်ပေမဲ့

but those wonders are still real.

ဒီအံ့ဖွယ်တွေက တကယ်ဖြစ်တုန်းပဲ။

People made them.

လူတွေက ဒါတွေကို ဖန်တီးတယ်၊

But they also made the myths that surround them,

ဒါပေမဲ့ ဒါတွေဝန်းကျင်မှာ ယုံမှားမှုတွေလည်း ဖန်တီးပြီး

and when it comes to wonders, there's this thick connective tissue

အံ့ဖွယ်တွေလို့ဆိုတဲ့အခါ ဒဏ္ဍာရီနဲ့ ဒိဌအဖြစ်ကြားမှာ

between mythology and reality.

ထူထဲတဲ့ တွယ်ဆက်တစ်ရှူးရှိတယ်။

Take Easter Island, for example.

Easter Island ကိုနမူနာကြည့်ပါ။

When the Dutch explorers first encountered the island,

ဒတ်ချ် နယ်သစ်ရှာဖွေသူတွေဟာ ဒီကျွန်းကို ပထမဆုံး ကြုံကြိုက်တော့

they asked the people of Rapa Nui

Rapa Nui က လူတွေကို သူတို့ရဲ့ဘိုးဘွားတွေဟာ

how their ancestors could have possibly moved those massive statues.

ဒီရုပ်တုကြီးတွေကို ဘယ်လို ရွှေ့ဖို့ ဖြစ်နိုင်ခဲ့တာလဲလို့ မေးတယ်။

And the Rapa Nui said,

the Rapa Nui တွေပြောတာက

"Our ancestors didn't move the statues,

"ကျုပ်တို့ဘိုးဘွားတွေဟာ ဒီရုပ်တုတွေကို မရွှေ့ခဲ့ဘူး၊

because the statues walked themselves."

သူတို့ဘာသာ လမ်းလျှောက်လာလို့ဗျ"တဲ့။

For centuries, this was dismissed, but actually it's true.

ရာစုနှစ်တွေချီပြီး ဒါကို ပလပ်ခဲ့ပေမဲ့ တကယ်တော့ အမှန်ပါ။

The statues, known as moai, were transported standing,

moai လို့ သိကြတဲ့ ရုပ်တုတွေဟာ ရပ်လျက်သား တစ်ဘက်မှ တစ်ဘက်ကို

pivoting from side to side.

ဗဟိုပြုလည်ပတ်ရင်းပို့ဆောင်ခဲ့တာပါ။

OK?

ဟုတ်တယ်နော်။

As spectacular as the moai are for visitors today,

moai ဟာ ယနေ့ လည်ပတ်သူတွေအတွက် အံ့မခန်းဖွယ်ရာဖြစ်သလို

you have to imagine being there then,

အဲဒီအချိန်က အဲဒီကို ရောက်လာတာ စိတ်ကူးကြည့်ဖို့လိုတယ်၊

with colossal moai marching around the island.

ဧရာမ ကျွန်းတစ်ဝိုက်မှာ moai တွေနဲ့အတူ ချီတက်လာတာကိုပေါ့။

Because the real memorial was not the objects themselves,

အကြောင်းက တကယ့် အထိမ်းအမှတ်က အရာဝတ္ထုတွေ သက်သက်မဟုတ်ဘူး၊

it was the cultural ritual of bringing a stone to life.

ကျောင်းတုံးတစ်တုံးကို အသက်သွင်းတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ရိုးရာဓလေ့ပါ။

So as an architect, I've been chasing that dream.

ဒီတော့ ဗိသုကာတစ်အနေနဲ့ ဒီအိပ်မက်နောက်ကို လိုက်နေခဲ့တယ်။

How can we shift our idea of construction to accommodate that mythical side?

ဒီဒဏ္ဍာရီ ဘက်ကို ထည့်စဉ်းစားဖို့ဆောက်လုပ် ရေး စိတ်ကူးကို ဘယ်လို ပြောင်းနိုင်လဲ။

So what I've been doing is challenging myself

ဒီတော့ ကျွန်တော်လုပ်နေခဲ့တာက

with putting on a series of performances

လေးတဲ့ ပစ္စည်းတွေကိုရွှေ့ရာ၊ ထောင်တာမှာ ရှေးဟောင်းဆိုပေမဲ့

of the ancient but pretty straightforward task

တော်တော်ရိုးစင်းတဲ့ အလုပ်ရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုအစဉ်တစ်ခုကို

of just moving and standing big heavy objects,

တပ်ဆင်ရင်းနဲ့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စိန်ခေါ်တာပါ။

like this 16-foot-tall megalith designed to walk across land

ဥပမာ ၁၆ ပေ မြင့်တဲ့ ဧရာမကျောက်တုံးကြီးကို မြေကြီးပေါ် ဖြတ်လျှောက်ပြီး ထောင်လိုက်

and stand vertically;

ထောင်ဖို့ ပုံစံထုတ်တာ၊

or this 4,000-pound behemoth that springs itself to life

(သို့) စင်ပေါ်မှာ ကဖို့ ၎င်းဘာသာ အသက်ဝင်လာတဲ့ ဒီ ပေါင် ၄၀၀၀

to dance onstage.

သတ္တဝါကြီးလိုပေါ့။

And what I've found is that by thinking of architecture

တွေ့ရှိရတာက ဗိသုကာကို နောက်ဆုံး ထုတ်ကုန်အဖြစ်မဟုတ်ဘဲ

not as an end product but as a performance

စိတ်ကူးကနေ ပြီးဆုံးခြင်းအထိ စွမ်းဆောင်မှုတစ်ခုအဖြစ်တွေးရင်းကနေ

from conception to completion,

ဒီနေ့ အရာတွေ တည်ဆောက်ဖို့

we end up rediscovering some really smart ways to build things today.

ခေတ်ဆန်တဲ့ နည်းတစ်ချို့ကို ပြန်လည်ရှာဖွေတာနဲ့ အဆုံးသတ်သွားတယ်။

You know, so much of the discussion surrounding our future

ကျွန်တော်တို့အနာဂတ် ဝန်းကျင်က ဆွေးနွေးမှုများစွာဟာ

focuses on technology, efficiency and speed.

နည်းပညာ၊ ထိရောက်မှုနဲ့ အမြန်နှုန်းကို အာရုံစိုက်တယ်။

But if I've learned anything from Cyclops,

ဒါပေမဲ့ Cyclops တွေဆီက တစ်ခုခု သိခဲ့ရရင်

it's that wonders can be smart, spectacular

ဒါက အံ့ဖွယ်တွေဟာ သားနား၊ ခမ်းနားပြီး

and sustainable --

ခံနိင်တာတွေဖြစ်နိုင်တာ

because of their mass and their mystery.

၎င်းတို့ရဲ့ ထုနဲ့ ဆန်းကြယ်မှုကြောင့်ပါ။

And while people still want to know how those ancient wonders were built,

ဒီရှေးဟောင်း အံ့ဖွယ်တွေ ဘယ်လိုဆောက်ခဲ့ တယ်ဆိုတာ လူတွေက သိချင်နေဆဲမှာပဲ

I've been asking Cyclops how to create the mystery

ဒီမေးခွန်းကိုပဲ လူတွေကို အတင်း မေးစေတဲ့ လျှို့ဝှက်မှုကို

that compels people to ask that very question.

ဘယ်လိုဖန်တီးလဲဆိုတာ Cyclops တွေကို ကျွန်တော်မေးနေတယ်

Because in an era where we design buildings

နှစ် ၃၀ (သို့) နှစ် ၆၀ လောက် တည်တံ့ဖို့

to last 30, maybe 60 years,

အဆောက်အအုံတွေကို ပုံစံထုတ်တဲ့ခေတ်မှာ ဖြစ်တဲ့အတွက်

I would love to learn how to create something

တစ်ကမ္ဘာတိုင် ဖြည့်ဆည်း ပေးနိုင်တဲ့ တစ်ခုခုကို

that could entertain for an eternity.

ဖန်တီးနည်းကို သင်ကြားချင်ပါတယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)