Architectural secrets of the world's ancient wonders | Brandon Clifford

Translator: mabbast chato

Do you think the things we build today

پێتوایە ئەوشتانەی ئەمڕۆ بنیات نراون

will be considered wonders in the future?

لە داهتوودا دەبن بە سەیروسەمەرەکانی جیهان؟

Think of Stonehenge,

وەک ستۆن هێنج،

the Pyramids,

هەرەمەکان

Machu Picchu and Easter Island.

ماچۆ پیچو و دووڕگەی ئیسترا.

Now, they're all pretty different from what we're doing today,

ئێستا، هەموو ئەوانە زۆر جیاوازن لە وانەی ئەمرۆ بنیاتیان دەنێین،

with those massive stones,

لەگەڵ ئەو بەردە گەورانە،

assembled in complex but seemingly illogical ways,

کۆکراوەیەکی ئاڵۆزە بەڵام وادەردەکەوێت بەڕێگا ناواقیەعەکان،

and all traces of their construction

و هەموو شوێنەوارە دروستکراوەکان

erased,

سراونەتەوە،

shrouding them in mystery.

لە شوێنێکی نادیار کفن کراون.

It seems like people could not have possibly built these things,

ئەوە وادیارە لە توانای خەڵکانێکدا نییە ئەو شتانە بنیات بنێن

because people didn't.

چونکە خەڵکە بنیاتی نەناوە.

They were carefully crafted by a primordial race of giants

بەورییایەوە لەلایەن ڕەگەزی دێوە کۆنەکان کارامەی دەستیان بەکارهێناوە

known as Cyclops.

ناسراون بە سێکلۆپس.

(Laughter)

(پێکەنیین)

And I've been collaborating with these monsters

لەلایەن ئەو دێوانەوە هاوکاری کرام

to learn their secrets for moving those massive stones.

بۆ نهینیەکانیان جووڵە پێکردنی ئەو بەردە گەورانە فێربم.

And as it turns out, Cyclops aren't even that strong.

و وەک ئەوە دیارە سێکلۆپس ئەوەندە بەهێز نییە.

They're just really smart about getting material to work for them.

ئەوان تەنها زیرەکن لەبەکار‌هێنانی مادە لە بەرژەوەندی خۆیان

Now, the videos you see behind me of large, stone-like, wobbly creatures

ئێستا، ڤیدۆیەی لە پشت منەوە دەیبینن بەردەکی گەورەیە-وەک، دەعبا لەرزۆکەکان

are the results of this collaboration.

ئەنجامەکانی ئەو هاوکاری کردنەن

OK, so Cyclops might be a mythical creature,

باشە، کەواتە سێکلۆپس لەوانەیە دەعبایەکی ئەفسانەیی بێت،

but those wonders are still real.

بەڵام هێشتا ئەوە سەیروسەمەرانە ڕاستەقینەن.

People made them.

کەسانێک دروستیان کردوون.

But they also made the myths that surround them,

بەڵام داستانەکانی دەورووبەریشیان هەرخۆیان دروستیان کردوە.

and when it comes to wonders, there's this thick connective tissue

و کاتێک باسی سەیروسەمەرەکان دەکرێت پەیوەندیەکی بەهێزی

between mythology and reality.

لەنێوان جیهانی ئەفسانە و ڕاستەقینە.

Take Easter Island, for example.

باباسی دوورگەی ئیسترا بکەین، بۆ نموونە.

When the Dutch explorers first encountered the island,

کاتێک سەرەتا گەڕیدە هۆڵندیەکان گەیشتنە دوورگەکە،

they asked the people of Rapa Nui

پرسیاریان لە ڕاپە نوری کرد

how their ancestors could have possibly moved those massive statues.

چۆن باپیرانیان توانی تیان ئەوە بەردە گەورانە بجووڵێنن.

And the Rapa Nui said,

و ڕاپە نوریش وڵامیداونەتەوە

"Our ancestors didn't move the statues,

باپیرانمان پەیکەرەکانیان نە جووڵاندوا."

because the statues walked themselves."

بەڵکو پەیکەرەکان بۆ خۆیان جووڵاون."

For centuries, this was dismissed, but actually it's true.

بۆ ماوەی چەند سەدەیەک، ئەوە باورپێنەکراو بوو بەڵام لەڕاستیدا ئەوە ڕاستە.

The statues, known as moai, were transported standing,

پەیکەرەکان، ناسراون بە مۆوای، بەستوانی گوازراونەتەوە،

pivoting from side to side.

بەڕاوستاوی لەشوێنێکەوە بۆ شوێنێکی دیکە.

OK?

باشە؟

As spectacular as the moai are for visitors today,

ئەمرۆ مۆوای سەرنج ڕاکێشە بۆ سەردانگەران.

you have to imagine being there then,

پێویستە وا خەیالبکەیت کە لەوێیت،

with colossal moai marching around the island.

مۆوای زەبەڵاح بەدەوری دوورگەکەدا خولاندراوەتەوە.

Because the real memorial was not the objects themselves,

چونکە شوێنەوارە ڕاستەقینەکە بەدەست خۆیان نەبوو،

it was the cultural ritual of bringing a stone to life.

ئەوە نەریتێکی کلتوری بوو بەردەکانی دەهێنا بۆ ژیان،

So as an architect, I've been chasing that dream.

کەواتە وەک تەلارسازێک، بەدوای خەونەکەم کەوتووم.

How can we shift our idea of construction to accommodate that mythical side?

چۆن دەتوانین بیرۆکە دروستکردنەکانمان بگۆڕین بۆ بابەتێکی ئەفسانەی گونجاو؟

So what I've been doing is challenging myself

کەواتە ئەوە ئەنجامی دەدەم بەرەنگاری کردنە لەگەڵ خۆم

with putting on a series of performances

بە جەختکردن لە ئەنجامدانی کارە جدیەکان

of the ancient but pretty straightforward task

لە پاشماوە دێرینەکان بەڵام ئەرکێکی ڕاست وپاک

of just moving and standing big heavy objects,

تەنها جووڵاندن و ڕاوستاندنی شتەکانی قورس و گەورە.

like this 16-foot-tall megalith designed to walk across land

وەک ١٦-پێ-درێژی بەردێکی گەورەی دیزاینکراو بۆ جووڵاندنی بەزەویدا

and stand vertically;

و بەستوانی ڕابەوەستێت:

or this 4,000-pound behemoth that springs itself to life

یان ٤،٠٠٠پاوەن ئەسپی ئاوێ کەوا بازدەدات بۆ ژیان

to dance onstage.

بۆ دانسکردن لەسەر ستەیج.

And what I've found is that by thinking of architecture

و بە بیرکردنەوە لەتەلارسازی چیم دۆزییەوە

not as an end product but as a performance

وەک کۆتا بەرهەم نە بەڵام وەک جێبەجێکردنە

from conception to completion,

لە بیرۆکەوە بۆ تەواوکردن،

we end up rediscovering some really smart ways to build things today.

ئەمڕۆ گەیشتین بە کۆمەڵێک ڕێگای باش بۆ بنیاتنانی شتەکان.

You know, so much of the discussion surrounding our future

دەزانن، گفتوگۆی زۆر داهاتوومان لەدەست دەدەین

focuses on technology, efficiency and speed.

جەختکردنە سەر تەکنەڵۆجیا، شارەزای و خێرایی.

But if I've learned anything from Cyclops,

بەڵام ئەگەر هیچ شتێک لە سێکلۆپس فێربووبیتم،

it's that wonders can be smart, spectacular

ئەوا ئەوە سەیروسەمەرانە دەتوانن جوانبن وسەرنج ڕاکێشبن

and sustainable --

و بەردەوام بن--

because of their mass and their mystery.

چونکە ئەوان بەکۆمەڵن وشاراوەن.

And while people still want to know how those ancient wonders were built,

و لەکاتێکدا هێشتا خەلک دەیانەویت بزانن چۆن ئەو سەیروسەمەرانە دروستکراون،

I've been asking Cyclops how to create the mystery

پرسیارم لە سێکلۆپس کردوە چۆن نهێنیان دروستکردوە

that compels people to ask that very question.

کەوا زۆر لەخەڵکبکات ئەو پرسیارە بکەن.

Because in an era where we design buildings

چونکە لەو چەرخە بیناکانمان دیزاین دەکەین

to last 30, maybe 60 years,

کە بۆ٣٠ساڵ، لەوانەیە٦٠سال، بمێنن

I would love to learn how to create something

دەمەوێت فێربم چۆن هەندێک شت دروست بکەم

that could entertain for an eternity.

کەوە بۆ هەتاهەتایە بەسەرنجڕاکێش بمێنیتەوە.

Thank you.

سوپاس.

(Applause)

(چەپڵەرێزان)