Capitalism will eat democracy -- unless we speak up | Yanis Varoufakis

Translator: ALEKSANDAR MITEVSKI Reviewer: Charlie Psy

Democracy.

Демократија.

In the West,

Овде на Запад,

we make a colossal mistake taking it for granted.

правиме огромна грешка кога ја земаме здраво за готово.

We see democracy

На демократија гледаме

not as the most fragile of flowers that it really is,

не како на најкревкото цвеќе кое таа навистина е,

but we see it as part of our society's furniture.

туку ја гледаме како дел од мебелот на нашето општество.

We tend to think of it as an intransigent given.

На неа гледаме како на нешто што ни е дадено за навек.

We mistakenly believe that capitalism begets inevitably democracy.

Погрешно веруваме дека капитализмот неизбежно води до демократија.

It doesn't.

Не е така.

Singapore's Lee Kuan Yew and his great imitators in Beijing

Сингапурецот Ли Куан Ју и неговите имитатори од Пекинг

have demonstrated beyond reasonable doubt

недвосмислено покажаа

that it is perfectly possible to have a flourishing capitalism,

дека може да имаш развиен капитализам,

spectacular growth,

спектакуларен раст,

while politics remains democracy-free.

а политиката да не биде демократска.

Indeed, democracy is receding in our neck of the woods,

Навистина, демократијата ни ја снемува

here in Europe.

токму овде во Европа.

Earlier this year, while I was representing Greece --

На стартот од оваа година, додека ја претставував Грција --

the newly elected Greek government --

новоизбраната Грчка влада --

во Еврогрупата како нејзин Министер за Финансии,

in the Eurogroup as its Finance Minister,

I was told in no uncertain terms that our nation's democratic process --

ми беше кажано доста директно

дека демократските процеси на нашата земја --

our elections --

нашите избори --

не смеат да влијаат

could not be allowed to interfere

врз економските политики кои се имплементираат во Грција.

with economic policies that were being implemented in Greece.

Во тој момент,

At that moment,

I felt that there could be no greater vindication of Lee Kuan Yew,

помислив дека Ли Куан Ју и Кинеската Комунистичка партија

биле потполно во право.

or the Chinese Communist Party,

Дека биле потполно во право

indeed of some recalcitrant friends of mine who kept telling me

моите тврдоглави пријатели кои постојано ми велеа

дека демократијата ќе биде забранета доколку се обиде да промени нешто.

that democracy would be banned if it ever threatened to change anything.

Tonight, here, I want to present to you

Вечерва, овде, сакам да ви претставам

an economic case for an authentic democracy.

економски причини зошто ни треба автентична демократија.

I want to ask you to join me in believing again

Сакам заедно сите да докажеме

дека Ли Куан Ју,

that Lee Kuan Yew,

Кинеската Комунистичка Партија

the Chinese Communist Party

and indeed the Eurogroup

и секако Еврогрупата

are wrong in believing that we can dispense with democracy --

грешат кога велат дека не ни треба демократија.

Напротив, ни треба автентична и жестока демократија.

that we need an authentic, boisterous democracy.

А без демократија,

And without democracy,

нашите општества ќе бидат погнасни,

our societies will be nastier,

нашата иднина ќе биде мрачна,

our future bleak

а новите технологии бесмислени.

and our great, new technologies wasted.

Speaking of waste,

Кога сме кај бесмисленоста,

allow me to point out an interesting paradox

дозволете ми да ви посочам интересен парадокс

that is threatening our economies as we speak.

кој им се заканува на нашите економии во моментов.

I call it the twin peaks paradox.

Јас го нарекувам парадоксот на планините близначки.

One peak you understand --

Едната планина

you know it, you recognize it --

ви е добро позната.

is the mountain of debts that has been casting a long shadow

Тоа е огромната планина од долгови која

надвисна над Соединетите Држави, Европа и целиот свет.

over the United States, Europe, the whole world.

На сите добро ни е позната.

We all recognize the mountain of debts.

But few people discern its twin.

Но многу малку луѓе знаат дека таа има близначка.

Планина од неактивни пари

A mountain of idle cash

која им припаѓа на богатите штедачи и корпорациите.

belonging to rich savers and to corporations,

Ним им е страв да ги инвестираат овие пари

too terrified to invest it

into the productive activities that can generate the incomes

во продуктивни активности што би можеле да создадат приходи

со кои ќе можеме да ја намалиме планината од долгови.

from which you can extinguish the mountain of debts

Со овие пари можеме да ги создадеме

and which can produce all those things that humanity desperately needs,

сите оние нешта што му требаат на човештвото,

like green energy.

како што е зелената енергија

Now let me give you two numbers.

Сега слушнете ги овие две бројки.

Во текот на изминативе три месеци,

Over the last three months,

in the United States, in Britain and in the Eurozone,

во Соединетите Држави, во В.Британија и во Еврозоната,

we have invested, collectively, 3.4 trillion dollars

имаме инвестирано 3.4 трилиони долари

за унапредување на економијата.

on all the wealth-producing goods --

things like industrial plants, machinery,

За изградба на фабрики, машини,

канцелариски згради, училишта,

office blocks, schools,

roads, railways, machinery, and so on and so forth.

патишта, железница итн.

$3.4 trillion sounds like a lot of money

3.4 трилиони долари звучи како многу пари

until you compare it to the $5.1 trillion

сè додека не ги споредите со оние 5.1 трилиони долари

that has been slushing around in the same countries,

што кружат во истите овие земји,

in our financial institutions,

во нашите финансиски институции,

doing absolutely nothing during the same period

каде не прават апсолутно ништо

освен што ги дуваат берзанските акции и ги креваат цените на куќите.

except inflating stock exchanges and bidding up house prices.

So a mountain of debt and a mountain of idle cash

Значи планината од долгови и планината од неактивни пари

form twin peaks, failing to cancel each other out

се близначки кои не умеат да соработуваат меѓусебе

through the normal operation of the markets.

во контекст на нормалните пазарни процеси.

The result is stagnant wages,

Резултатот е стагнација на платите

и висока невработеност на луѓето од Америка, Јапонија и Европа,

more than a quarter of 25- to 54-year-olds in America, in Japan and in Europe

кои се на возраст од 25 до 54 години.

out of work.

And consequently, low aggregate demand,

Како последица на ова, имаме ниска агрегатна побарувачка,

which in a never-ending cycle,

која преку магичен круг,

го зајакнува песимизмот на инвеститорите,

reinforces the pessimism of the investors,

кои, плашејќи се од ниска побарувачка, само ја влошуваат

who, fearing low demand, reproduce it by not investing --

со тоа што не инвестираат --

exactly like Oedipus' father,

исто како татко му на Едип,

кој, плашејќи се од пророштвото на оракулот

who, terrified by the prophecy of the oracle

that his son would grow up to kill him,

дека ќе биде убиен од неговиот син,

unwittingly engineered the conditions

несакајќи создал токму таква ситуација

that ensured that Oedipus, his son, would kill him.

која довела до тоа да биде убиен од Едип.

This is my quarrel with capitalism.

Ете зошто сум скаран со капитализмот.

Its gross wastefulness,

Зборуваме за огромно расипништво,

all this idle cash,

сите овие неактивни пари,

should be energized to improve lives,

треба да се искористат за подобрување на животот,

за развој на човечките таленти,

to develop human talents,

and indeed to finance all these technologies,

и за финансирање на сите овие технологии,

зелени технологии

green technologies,

which are absolutely essential for saving planet Earth.

кои се апсолутно суштински за спас на планетата Земја.

Am I right in believing that democracy might be the answer?

Дали сум во право кога велам дека демократијата е одговорот?

I believe so,

Верувам дека да,

but before we move on,

но пред да продолжиме,

да видиме што подразбираме под демократија?

what do we mean by democracy?

Aristotle defined democracy

Аристотел ја дефинирал демократијата

as the constitution in which the free and the poor,

како облик на управување во кое слободните и сиромашните,

being in the majority, control government.

кои се мнозинство, ја контролираат владата.

Се разбира, Атинската демократија им го ускратувала правото на многумина.

Now, of course Athenian democracy excluded too many.

Women, migrants and, of course, the slaves.

Жените, мигрантите и секако робовите.

But it would be a mistake

Но погрешно е

to dismiss the significance of ancient Athenian democracy

доколку врз основа на ова ја отфрлиме

Атинската демократија.

on the basis of whom it excluded.

What was more pertinent,

Она што е поважно

and continues to be so about ancient Athenian democracy,

е дека древната Атинска демократија

was the inclusion of the working poor,

ги вклучувала сиромашните работници,

кои не само што имале право на слободен говор,

who not only acquired the right to free speech,

but more importantly, crucially,

туку и уште поважно, најважно,

they acquired the rights to political judgments

е дека имале право на политички ставови.

Нивните ставови имале еднаква важност

that were afforded equal weight

in the decision-making concerning matters of state.

кога се донесувале одлуки поврзани со државни прашања.

Now, of course, Athenian democracy didn't last long.

Се разбира, Атинската демократија не траела долго.

Како свеќа која свети силно, изгоре брзо.

Like a candle that burns brightly, it burned out quickly.

And indeed,

И навистина,

our liberal democracies today do not have their roots in ancient Athens.

нашите денешни либерални демократии не потекнуваат од древна Атина.

Нивните корени се во Магна Карта,

They have their roots in the Magna Carta,

in the 1688 Glorious Revolution,

во Славната Револуција од 1688.

indeed in the American constitution.

Тие потекнуваат од Американскиот устав.

Атинската демократија била насочена кон слободните граѓани.

Whereas Athenian democracy was focusing on the masterless citizen

Таа им давала моќ на сиромашните работници.

and empowering the working poor,

our liberal democracies are founded on the Magna Carta tradition,

Нашите либерални демократии се базирани

на традицијата на Магна Карта,

which was, after all, a charter for masters.

која во основа е повелба за господарите.

And indeed, liberal democracy only surfaced when it was possible

Либералната демократија изникнала тогаш кога

настанало целосно одвојување на

to separate fully the political sphere from the economic sphere,

политичката од економската сфера.

so as to confine the democratic process fully in the political sphere,

Демократските процеси биле целосно ограничени на политичката сфера,

leaving the economic sphere --

оставајќи ја економската сфера --

the corporate world, if you want --

корпоративниот свет, ако сакате --

as a democracy-free zone.

како зона без демократија.

Now, in our democracies today,

Кога почна да се одвојува

this separation of the economic from the political sphere,

економската од политичката сфера, помеѓу нив

the moment it started happening,

веднаш започна една

it gave rise to an inexorable, epic struggle between the two,

незапирлива и епска битка.

with the economic sphere colonizing the political sphere,

Економската сфера почна да ја колонизира политичката сфера,

eating into its power.

почна да ја разјадува.

Have you wondered why politicians are not what they used to be?

Сте се запрашале ли зошто политичарите не се она што беа?

It's not because their DNA has degenerated.

Не е затоа што им дегенерираше ДНКта.

(Laughter)

(Смеа)

It is rather because one can be in government today and not in power,

Туку затоа што денес може да имаш влада ама да немаш моќ,

because power has migrated from the political to the economic sphere,

оти моќта мигрираше од политичката во економската сфера,

which is separate.

а тие се различни.

Навистина,

Indeed,

зборував за мојата караница со капитализмот.

I spoke about my quarrel with capitalism.

If you think about it,

Ако размислите,

it is a little bit like a population of predators,

тој е како група на предатори,

кои се толку успешни во убивањето на пленот од кој се хранат,

that are so successful in decimating the prey that they must feed on,

that in the end they starve.

што на крај умираат од глад.

Similarly,

Слично,

the economic sphere has been colonizing and cannibalizing the political sphere

економската сфера ја колонизираше и ја разјадуваше политичката сфера

to such an extent that it is undermining itself,

до тој степен што и самата се поткопа,

предизвикувајќи економска криза.

causing economic crisis.

Corporate power is increasing,

Моќта на корпорациите се зголемува,

political goods are devaluing,

политичките средства губат вредност,

нееднаквоста расте,

inequality is rising,

агрегатната побарувачка опаѓа,

aggregate demand is falling

and CEOs of corporations are too scared to invest the cash of their corporations.

а директорите на корпорациите се премногу исплашени за да инвестираат.

So the more capitalism succeeds in taking the demos out of democracy,

Па така, како што капитализмот

му ја одзема демократијата на народот,

така и се зголемуваат планините близначки

the taller the twin peaks

and the greater the waste of human resources

и толку повеќе се уништуваат човечките ресурси

и богатството на човештвото.

and humanity's wealth.

Clearly, if this is right,

Очигледно, ако ова е точно,

ќе мораме одново да ја споиме политичката со економската сфера

we must reunite the political and economic spheres

and better do it with a demos being in control,

така што народот ќе ја има контролата,

like in ancient Athens except without the slaves

исто како во древна Атина, но овојпат без робови и

без исклучување на жените и мигрантите.

or the exclusion of women and migrants.

Now, this is not an original idea.

Оваа идеја не е нова.

The Marxist left had that idea 100 years ago

Левите Марксисти ја дале оваа идеја пред 100 години

and it didn't go very well, did it?

и не им успеа баш, така?

The lesson that we learned from the Soviet debacle

Лекцијата што ја научивме од Советскиот распад

is that only by a miracle will the working poor be reempowered,

е дека треба чудо да се деси

за сиромашните работници да ја имаат моќта

as they were in ancient Athens,

што ја имале во древна Атина,

without creating new forms of brutality and waste.

а без притоа да се создаваат дополнителни страдања и штети.

But there is a solution:

Но, постои решение:

eliminate the working poor.

ослободете се од сиромашните работници.

Capitalism's doing it

Капитализмот тоа го постигнува

by replacing low-wage workers with automata, androids, robots.

така што ги заменува ниско-платените

работници со автомати, андроиди и роботи.

The problem is

Проблемот е што

that as long as the economic and the political spheres are separate,

сè додека економската сфера е одвоена од политичката,

automation makes the twin peaks taller,

автоматизацијата ги прави планините близначки повисоки,

the waste loftier

штетата се поголема,

and the social conflicts deeper,

а социјалните конфликти сè подлабоки.

including --

Ова верувам

набргу ќе се случи

soon, I believe --

in places like China.

на места како Кина.

So we need to reconfigure,

Значи ни треба промена,

потребно е одново да ги обединиме во едно економската и политичката сфера,

we need to reunite the economic and the political spheres,

but we'd better do it by democratizing the reunified sphere,

но тоа треба да биде така што ќе ја демократизираме оваа нова сфера,

lest we end up with a surveillance-mad hyperautocracy

да не би завршиле како хипер-автократија гладна за надзор

that makes The Matrix, the movie, look like a documentary.

наспроти која Матрикс, филмот, би изгледал како документарец.

(Смеа)

(Laughter)

So the question is not whether capitalism will survive

Оттука, прашањето не е дали капитализмот ќе ги преживее

технолошките иновации што ги создава.

the technological innovations it is spawning.

The more interesting question

Позанимливото прашање

is whether capitalism will be succeeded by something resembling a Matrix dystopia

е дали капитализмот ќе биде наследен од нешто налик на Матрикс дистопија

or something much closer to a Star Trek-like society,

или пак од општество што наликува на Ѕвездени Патеки,

where machines serve the humans

каде машините ги служат луѓето,

а луѓето ја трошат својата енергија истражувајќи го универзумот

and the humans expend their energies exploring the universe

and indulging in long debates about the meaning of life

и водејќи долги дебати за смислата на животот

in some ancient, Athenian-like, high tech agora.

во некаква си древна, како во Атина, високо технолошка агора.

I think we can afford to be optimistic.

Мислам дека можеме да бидеме оптимистични.

But what would it take,

Но што е потребно,

what would it look like

како би изгледало

to have this Star Trek-like utopia, instead of the Matrix-like dystopia?

да живееш во утопијата Ѕвездени Патеки наместо во дистопијата Матрикс?

In practical terms,

На практично ниво,

allow me to share just briefly,

дозволете ми накратко да споделам

неколку примери.

a couple of examples.

At the level of the enterprise,

На ниво на претпријатие,

imagine a capital market,

замислете пазар на капитал,

where you earn capital as you work,

каде заработувате капитал работејќи,

and where your capital follows you from one job to another,

а вашиот капитал ве следи како што се движите од една работа на друга,

from one company to another,

од една компанија во друга,

and the company --

а компанијата --

за која работите во моментот --

whichever one you happen to work at at that time --

is solely owned by those who happen to work in it at that moment.

е во сопственост само на оние кои работат во неа во тој момент.

Then all income stems from capital, from profits,

Тогаш сиот приход потекнува од капиталот, од профитите,

and the very concept of wage labor becomes obsolete.

а самиот концепт "работник за плата" станува излишен.

No more separation between those who own but do not work in the company

Повеќе нема да има јаз помеѓу оние

кои ја поседуваат, но не работат во фирмата

and those who work but do not own the company;

и оние кои работат, но не ја поседуваат фирмата.

Повеќе нема да има натегања помеѓу капиталот и трудот.

no more tug-of-war between capital and labor;

no great gap between investment and saving;

Нема да има голем јаз помеѓу инвестирањето и штедењето.

indeed, no towering twin peaks.

Навистина, нема да има високи планини близначки.

At the level of the global political economy,

На ниво на глобалната политичка економија,

замислете за момент

imagine for a moment

that our national currencies have a free-floating exchange rate,

дека нашите национални валути имаат слободен флуктуирачки курс,

with a universal, global, digital currency,

со одредена универзална, глобална, дигитална валута,

one that is issued by the International Monetary Fund,

која ќе ја издава Меѓународниот Монетарен Фонд,

the G-20,

групата Г-20,

on behalf of all humanity.

во име на целото човештво.

And imagine further

И замислете понатаму

that all international trade is denominated in this currency --

дека сите меѓународни тргувања одат преку оваа валута --

let's call it "the cosmos,"

да ја наречеме "космос,"

во единица космос --

in units of cosmos --

with every government agreeing to be paying into a common fund

при што секоја влада ќе се согласи да уплаќа во еден заеднички фонд,

одредена сума на космоси

a sum of cosmos units proportional to the country's trade deficit,

пропорционална на трговскиот дефицит на земјата,

or indeed to a country's trade surplus.

или на трговскиот суфицит.

And imagine that that fund is utilized to invest in green technologies,

И замислете дека тој фонд се користи за инвестирање во зелени технологии,

especially in parts of the world where investment funding is scarce.

особено во делови од светот каде инвестициите се ретки.

This is not a new idea.

Ова не е нова идеја.

It's what, effectively, John Maynard Keynes proposed

Ова, всушност, го предложил Џон Мејнард Кејнс

in 1944 at the Bretton Woods Conference.

во 1944 на Бретон Вудс Коннференцијата.

Проблемот бил

The problem is

што тогаш ја немале потребната технологија.

that back then, they didn't have the technology to implement it.

Now we do,

Сега ја имаме

especially in the context of a reunified political-economic sphere.

особено во контекст на

одново обединетата политичко-економска сфера.

The world that I am describing to you

Светот за кој ви говорам

is simultaneously libertarian,

е истовремено либертаријански,

in that it prioritizes empowered individuals,

оти во прв план ја става моќта на индивидуата,

Marxist,

Марксистички,

зашто ќе ја испрати во заборав

since it will have confined to the dustbin of history

the division between capital and labor,

поделбата помеѓу капиталот и трудот,

and Keynesian,

и Кејнезијански,

global Keynesian.

глобално Кејнезијанство.

But above all else,

Но пред сè,

it is a world in which we will be able to imagine an authentic democracy.

тоа е свет во кој ќе имаме автентична демократија.

Will such a world dawn?

Ќе нè огрее ли таков свет?

Or shall we descend into a Matrix-like dystopia?

Или ќе потонеме во дистопија налик на Матрикс?

The answer lies in the political choice that we shall be making collectively.

Одговорот лежи во политичките одлуки кои ќе ги донесеме како колектив.

It is our choice,

Тоа е наша одлука,

and we'd better make it democratically.

и подобро да ја направиме демократски.

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause)

(Аплауз)

Bruno Giussani: Yanis ...

Бруно Џусани: Јанис ...

It was you who described yourself in your bios as a libertarian Marxist.

во твојата биографија ти самиот се опиша како либертаријански Марксист.

What is the relevance of Marx's analysis today?

Каква релевантност имаат идеите на Маркс денес?

Јанис Варуфакис: Ако барем нешто од ова што го кажав беше релевантно,

Yanis Varoufakis: Well, if there was any relevance in what I just said,

тогаш Маркс е релевантен.

then Marx is relevant.

Because the whole point of reunifying the political and economic is --

Бидејќи главната поента за

одново обединување на политичкото и економското е --

if we don't do it,

ако не го направиме тоа,

then technological innovation is going to create

тогаш технолошката иновација ќе создаде

such a massive fall in aggregate demand,

огромен пад на агрегатната побарувачка,

what Larry Summers refers to as secular stagnation.

она што Лери Самерс го нарекува секуларна стагнација.

With this crisis migrating from one part of the world,

Кризава движејќи се од еден на друг крај од светот,

as it is now,

како во моментов,

ќе ги дестабилизира не само нашите демократии,

it will destabilize not only our democracies,

but even the emerging world that is not that keen on liberal democracy.

туку и земјите во развој кои не ѝ се баш наклонети на либералната демократија.

Ако анализава држи вода, тогаш Маркс е апсолутно релевантен.

So if this analysis holds water, then Marx is absolutely relevant.

But so is Hayek,

Но и Хајек,

that's why I'm a libertarian Marxist,

затоа сум либертаријански Марксист,

and so is Keynes,

а и Кејнс,

so that's why I'm totally confused.

па затоа сум и целосно збунет.

(Laughter)

(Смеа)

БЏ: Навистина, веројатно и ние сме.

BG: Indeed, and possibly we are too, now.

(Laughter)

(Смеа)

(Аплауз)

(Applause)

YV: If you are not confused, you are not thinking, OK?

ЈВ: Ако не си збунет, значи дека не мислиш, ОК?

БЏ: Звучи како Грчки филозоф да го кажал --

BG: That's a very, very Greek philosopher kind of thing to say --

ЈВ: Всушност, Ајнштајн го кажал --

YV: That was Einstein, actually --

БЏ: За време на говорот ги спомна Сингапур и Кина,

BG: During your talk you mentioned Singapore and China,

а синоќа за време на вечерата,

and last night at the speaker dinner,

you expressed a pretty strong opinion about how the West looks at China.

изрази свое видување за тоа како Западот гледа на Кина.

Would you like to share that?

Ќе сакаш ли да го споделиш тоа?

YV: Well, there's a great degree of hypocrisy.

ЈВ: Има голема хипокризија тука.

In our liberal democracies, we have a semblance of democracy.

Во нашите либерални демократии имаме лажна демократија.

It's because we have confined, as I was saying in my talk,

Тоа е така затоа што ја ограничивме, како што веќе кажав,

democracy to the political sphere,

демократијата на политичката сфера,

while leaving the one sphere where all the action is --

а другата сфера каде е вистинската акција --

the economic sphere --

економската сфера --

a completely democracy-free zone.

ја оставивме без демократија.

На некој начин,

In a sense,

if I am allowed to be provocative,

ако смеам да бидам провокативен,

China today is closer to Britain in the 19th century.

Кина денес наликува на Британија од 19от век.

Бидејќи како што реков,

Because remember,

we tend to associate liberalism with democracy --

ние го поврзуваме либерализмот со демократија --

that's a mistake, historically.

тоа е грешка, историски гледано.

Liberalism, liberal, it's like John Stuart Mill.

Либерализам, либерален, е како Џон Стјуарт Мил.

Џон Стјуарт Мил беше особено скептичен кон демократските процеси.

John Stuart Mill was particularly skeptical about the democratic process.

So what you are seeing now in China is a very similar process

Она што сега го гледате во Кина е многу сличен процес

на оној кој го имавме во Британија за време на Индустриската Револуција,

to the one that we had in Britain during the Industrial Revolution,

especially the transition from the first to the second.

особено при преминот од првата кон втората индустриска револуција.

And to be castigating China

Да ја обвинувате Кина бидејќи прави

for doing that which the West did in the 19th century,

нешто што Западот го правел во 19от век,

smacks of hypocrisy.

наликува на хипокризија.

BG: I am sure that many people here are wondering about your experience

БЏ: Сигурен сум дека многу луѓе овде ги интересира твоето искуство

како Министер за Финансии на Грција на почетокот од оваа година.

as the Finance Minister of Greece earlier this year.

YV: I knew this was coming.

ЈВ: Знаев дека ќе ме прашате.

BG: Yes.

БЏ: Да

BG: Six months after,

БЏ: Шест месеци подоцна,

how do you look back at the first half of the year?

како гледаш на првата половина од годината?

YV: Extremely exciting, from a personal point of view,

ЈВ: Крајно возбуден од лична гледна точка,

and very disappointing,

но и многу разочаран,

because we had an opportunity to reboot the Eurozone.

затоа што имавме прилика да ја рестартираме Еврозоната.

Not just Greece, the Eurozone.

Не само Грција, туку и Еврозоната.

To move away from the complacency

Да ја надминеме самобендисаноста

and the constant denial that there was a massive --

и постојаното негирање на фактот

дека постои голема тектонска линија

and there is a massive architectural fault line

going through the Eurozone,

во Еврозоната,

која им се заканува на сите процеси во Европската Унија.

which is threatening, massively, the whole of the European Union process.

We had an opportunity on the basis of the Greek program --

Имавме прилика преку грчката програма,

која патем,

which by the way,

беше првата програма преку која се манифестираше тоа негирање,

was the first program to manifest that denial --

to put it right.

да ги исправиме работите.

And, unfortunately,

И, за несреќа,

the powers in the Eurozone,

моќниците во Еврозоната,

in the Eurogroup,

во Еврогрупата,

избраа да живеат во негирање.

chose to maintain denial.

Но, знаете што се случува.

But you know what happens.

This is the experience of the Soviet Union.

Ваква беше ситуацијата со Советскиот Сојуз.

When you try to keep alive

Кога се обидуваш да одржуваш во живот

an economic system that architecturally cannot survive,

економски систем кој во својата суштина е неодржлив,

through political will and through authoritarianism,

и тоа преку политичка волја и авторитарност,

можеби ќе успееш да му го продолжиш животот,

you may succeed in prolonging it,

but when change happens

но кога промените ќе се случат,

it happens very abruptly and catastrophically.

тие се случуваат нагло и катастрофално.

BG: What kind of change are you foreseeing?

БЏ: Какви промени предвидуваш?

ЈВ: Нема сомнежи

YV: Well, there's no doubt

that if we don't change the architecture of the Eurozone,

дека ако не ја промениме архитектурата на Еврозоната,

за неа ќе нема иднина.

the Eurozone has no future.

BG: Did you make any mistakes when you were Finance Minister?

БЏ: Правеше ли грешки додека беше министер за финансии?

YV: Every day.

ЈВ: Секој ден.

BG: For example? YV: Anybody who looks back --

БЏ: На пример? ЈВ: Ако се навратиме --

(Applause)

(Аплауз)

No, but seriously.

Не, озбилно.

If there's any Minister of Finance, or of anything else for that matter,

Ако некој министер за финансии или за било што друго,

после шест месеци работа и

who tells you after six months in a job,

especially in such a stressful situation,

соочување со секакви стресни ситуации,

ви каже дека не направил грешка, тогаш си имате работа со опасен човек.

that they have made no mistake, they're dangerous people.

Of course I made mistakes.

Се разбира дека правев грешки.

Најголемата грешка е тоа што ја потпишав апликацијата

The greatest mistake was to sign the application

for the extension of a loan agreement

за продолжување на договорот за заем

на крајот на Февруари.

in the end of February.

I was imagining

Мислев дека

that there was a genuine interest on the side of the creditors

доверителите имаат искрена намера

to find common ground.

да постигнеме заеднички договор.

And there wasn't.

Но немаа.

They were simply interested in crushing our government,

Нив единствено ги интересираше да ја сломат нашата влада,

само затоа што не сакаа

just because they did not want

to have to deal with the architectural fault lines

да се занимаваат со фундаменталните

that were running through the Eurozone.

проблеми на Еврозоната.

And because they didn't want to admit

И затоа што не сакаа да признаат

that for five years they were implementing a catastrophic program in Greece.

дека веќе пет години

имплементираат катастрофална програма во Грција.

We lost one-third of our nominal GDP.

Изгубивме една-третина од нашиот номинален БДП.

Тоа е полошо и од Големата Депресија.

This is worse than the Great Depression.

И ниту еден од тројцата кредитори

And no one has come clean

from the troika of lenders that have been imposing this policy

кои стоеја зад оваа политика не сакаа

to say, "This was a colossal mistake."

да признаат и да речат, "Ова беше огромна грешка."

BG: Despite all this,

БЏ: И покрај сево ова,

and despite the aggressiveness of the discussion,

и покрај жестоката дискусија,

се чини дека и понатаму со про-Европски.

you seem to be remaining quite pro-European.

YV: Absolutely.

ЈВ: Апсолутно.

Look, my criticism of the European Union and the Eurozone

Види, мојата критика кон Европската Унија и Еврозоната

comes from a person who lives and breathes Europe.

доаѓа од особа која живее и дише за Европа.

Мојот најголем страв е дека Еврозоната нема да преживее.

My greatest fear is that the Eurozone will not survive.

Because if it doesn't,

Зашто ако не преживее,

the centrifugal forces that will be unleashed

ќе се створат такви

демонски центрифугални сили,

will be demonic,

and they will destroy the European Union.

што ќе ја уништат Европската Унија.

And that will be catastrophic not just for Europe

А тоа ќе биде катастрофално не само за Европа

but for the whole global economy.

туку и за целата глобална екномија.

We are probably the largest economy in the world.

Ние сме веројатно најголемата економија во светот.

And if we allow ourselves

И ако си дозволиме

да тргнеме по патот на постмодерните 30ти,

to fall into a route of the postmodern 1930's,

which seems to me to be what we are doing,

каде мислам веќе сме и тргнати,

then that will be detrimental

тоа ќе биде погубно

to the future of Europeans and non-Europeans alike.

како за иднината на Европејците така и за иднината на останатите.

БЏ: Искрено се надеваме дека нема да биде така.

BG: We definitely hope you are wrong on that point.

Yanis, thank you for coming to TED.

Јанис, ти благодарам што дојде на TED.

YV: Thank you.

ЈВ: Ти благодарам.

(Аплауз)

(Applause)