Pete Alcorn on the world in 2200

Translator: shkofa bakhtyar Reviewer: Daban Q Jaff

I used to be a Malthusian.

من واڕاهاتبووم کەوا ماڵتوسی بم.

This was my mental model of the world:

ئەوە نموونەیەکی مێشکم بوو بۆ جیهان:

exploding population, small planet;

تەقینەوەی دانیشتوان، هەسارەی بچووک؛

it's going to lead to ugly things.

دەبێتە هۆی شتە ناشیرینەکان.

But I'm moving past Malthus,

بەڵام من ڕابردووی ماڵتوس تێدەپەڕێنم،

because I think that we just might be about 150 years

چونکە من وابیردەکەمەوە کەوا ئێمە ڕەنگە ١٥٠ ساڵ

from a kind of new enlightenment.

لە جۆرێکی هۆشیارکردنە نوێیەکە بین.

Here's why.

لێرەوە بۆچی؟

This is the U.N.'s population data,

ئەمە زانیاری دانیشتوانی U.Nە،

you may have seen, for the world.

ڕەنگە تۆ بینیبێتت، بۆ جیهان.

And the world's population expected to top out

و پێشبینی دەکرێ دانیشتوانی جیهان بگاتە لوتکە

at something hopefully a bit less than 10 billion, late this century.

بە ئومێدەوە کەمتر لە ١٠ بلیۆن، لە کۆتایی ئەم سەدەیە.

And after that, most likely it's going to begin to decline.

و دوای ئەمە، بەئەگەرێکی زۆرەوە کەمبوونەوە دەست پێ دەکات.

So what then?

کەوایە دواتر چی؟

Most of the economic models are built around scarcity and growth.

زۆربەی نموونە ئابوریەکان بە دەوری دەگمەنی و گەشە دروست کراون.

So a lot of economists

بۆیە زۆربەی ئابوریناسان

look at declining population

سەیری کەم بوونەوەی دانیشتوان دەکەن

and expect to see stagnation, maybe depression.

و پێشبێنی بینینی وەستان دەکەن، ڕەنگە خەمۆکی.

But a declining population is going to have

بەڵام کەم بوونەوەی دانیشتوان دەبێتە هۆی

at least two very beneficial economic effects.

بەلایەنی کەمەوە دوو کاریگەری زۆر گرنگی ئابوری.

One: fewer people on a fixed amount of land

یەک: خەڵکێکی کەم لەسەر کۆیی زەویە چەسپاوەکە

make investing in property a bad bet.

وادەکات سەرمایە لە خانوبەرە گرەوێکی خراپ بێت.

In the cities, a lot of the cost of property

لە شارەکان، زۆربەی نرخی باجەکان

is actually wrapped up in its speculative value.

لە ڕاستیدا لە نێو نرخی باجەکە دەپێچرێتەوە.

Take away land speculation,

باجی زەویەکە دوور دەخرێتەوە،

price of land drops.

نرخی زەویەکە دادەبەزێت.

And that begins to lift a heavy burden

و ئەمەش هەڵگرتنی بارە قورسەکە دەست پێ دەکات

off the world's poor.

لەسەر جیهانی هەژاران.

Number two: a declining population

ژمارە دوو: کەمبونەوەی دانیشتوان

means scarce labor.

بەمانای کاری دەگمەن دێت.

Scarce labor drives wages.

کاری دەگمەن کرێ وەگەردەخات.

As wages increase

وەک زیاد بوونی کرێ

that also lifts the burden on the poor and the working class.

و ئەمەش باری سەر هەژار و چینی کرێکار هەڵدەگرێت.

Now I'm not talking about a radical drop in population like we saw in the Black Death.

من ئێستا قسە لەسەر ڕەگی کەم بوونەوەی دانیشتوان ناکەم وەک لە مەرگی ڕەش بینیمان.

But look what happened in Europe

بەڵام سەیرکە لە ئەوروپا چی ڕوویدا

after the plague:

دوای ڕەشە مەرگیەکە:

rising wages,

کرێکان زیاد بوون،

land reform,

چاکسازی زەوی،

technological innovation,

داهێنانی تەکنەلۆژیا،

birth of the middle class;

لە دایکبوونی چینی ناوەڕاست؛

and after that, forward-looking social movements

و دوای ئەمە، پێشکەوتنی بزوتنەوەی کۆمەڵایەتی

like the Renaissance,

وەکو ڕینێسانس،

and later the Enlightenment.

و دوای هۆشیاریەکە.

Most of our cultural heritage has tended to look backward,

زۆربەی کەلەپوری رۆشنبیریمان مەیلی سەیرکردنی ڕابردوویان دەبێت،

romanticizing the past.

سۆزدارى کردنى ڕابردوو.

All of the Western religions begin with the notion of Eden,

هەموو ئاینەکانى ڕۆژئاوایی لەگەڵ بیرۆکەی عەدەن دەست پێ دەکەن،

and descend through a kind of profligate present

و لە ڕێگەی جۆرێک لە بە فیرۆچووى ئێستا دادەبەزێ

to a very ugly future.

بۆ داهاتوویەکى زۆر ناشیرین.

So human history is viewed

بۆیە مێژووى مرۆڤ بینراوە

as sort of this downhill slide

وەک جۆرێک لەو خزانە بەرەو خوارەوەی

from the good old days.

لە خۆشى ڕۆژانى کۆن.

But I think we're in for another change,

بەڵام من وابیر دەکەمەوە ئێمە لە گۆڕانێکى ترین،

about two generations after the top of that curve,

دەربارەى دوو نەوەى بەشى سەرەوەى ئەم چەماوەیە،

once the effects of a declining population

بە جۆێک کاریگەرى کەم بوونەوەى دانیشتوان

start to settle in.

دەست بە جێگیر بوون دەکات.

At that point, we'll start romanticizing the future again,

لەم خاڵەدا، ئێمە دەستدەکەین بە دووبارە سۆزداریکردنى داهاتوو،

instead of the nasty, brutish past.

لەبرى ئەوەى خراپى، ڕابردوو دڵرەق .

So why does this matter?

کەوایە ئەمە بۆ چى گرینگە؟

Why talk about social-economic movements

بۆ قسە لەسەر جوڵە ئابورى کۆمەڵایەتى دەکەین

that may be more than a century away?

کەوا ڕەنگە زیاتر لە سەدەیەک دوور بێ؟

Because transitions are dangerous times.

چونکە گۆرانکاریەکان ساتى مەترسی دارن.

When land owners start to lose money,

کاتێک خاوەن زەویەکان دەست بە لەدەست دانى پارە دەکەن،

and labor demands more pay,

و کرێکار داواى کرێى زیاتر دەکات،

there are some powerful interests that are going to fear for the future.

و هەندێ سودى بە هەێزى ترى هەیە کەوا ترسى لە سەر داهاتوو دەبێ.

Fear for the future leads to some rash decisions.

ترس لە داهاتوو دەبێتە هۆى هەندێک بریارى هەڵەشە.

If we have a positive view about the future

ئەگەر ئێمە ڕوانگایەکى ئەرێنیمان دەربارەى داهاتوو هەبێ

then we may be able to accelerate through that turn,

ئەو کاتە ئێمە لە ڕێگاى ئەم خولانەوەیە دەتوانین پەلە بکەین،

instead of careening off a cliff.

لەبرى ئەوەى لە لوتکەکە لاربێتەوە.

If we can make it through the next 150 years,

گەر بتوانین لە ١٥٠ساڵیتر بیکەین،

I think that your great great grandchildren

وابیردەکەمەوە نەوە مەزنەکانتان

will forget all about Malthus.

هەموو شتێکی ماڵثوس لەبیردەکەن.

And instead, they'll be planning for the future

و لەجیاتی ئەوە، پلان بۆ داهاتوویان دادەنێن

and starting to build the 22nd Century Enlightenment.

و دەست بەبنیادنانی هۆشیاری سەدەی ٢٢ دەکەن.

Thank you.

سوپاس.

(Applause)

(چەپڵە لێدان)