Why the universe seems so strange | Richard Dawkins

ریچارد داوکینز از جهان عجیب و غریب ما می‌گوید

Translator: Bardia Azadandish Reviewer: GordAfarid Razi

My title: "Queerer than we can suppose: the strangeness of science."

عنوان [سخنرانی] من: «عجیب‌تر از آنکه بتوانیم تصور کنیم: غرابت دانش.»

"Queerer than we can suppose" comes from J.B.S. Haldane, the famous biologist,

«عجیب‌تر از آنکه بتوانیم تصور کنیم» از جی بی اس هالدین است،

زیست‌شناس مشهوری که گفت، «حال، حدس خود من این است

who said, "Now, my own suspicion is that the universe is not only queerer

که نه تنها جهان عجیب‌تر از چیزی است که تصور می‌کنیم،

than we suppose, but queerer than we can suppose.

بلکه عجیب‌تر از چیزی است که توانایی تصور کردنش را داشته باشیم.

I suspect that there are more things in heaven and earth

من گمان می‌کنم چیزهای بیشتری در آسمان‌ها و زمین هستند

than are dreamed of, or can be dreamed of, in any philosophy."

که در خواب دیده شده‌اند، یا می‌توانند هرگز در رویاهای هرگونه فلسفه‌ای دیده شوند.»

ریچارد فایمن دقت نظریه‌های کوانتوم را مقایسه کرده --

Richard Feynman compared the accuracy of quantum theories --

پیش‌بینی‌های تجربی آنرا مقایسه کرده -- با تخمین عرض آمریکایی شمالی

experimental predictions --

to specifying the width of North America to within one hair's breadth of accuracy.

به دقت عرض یک تار مو.

This means that quantum theory has got to be, in some sense, true.

این بدین معنی است که نظریه کوانتوم باید به طریقی درست باشد.

Yet the assumptions that quantum theory needs to make

با اینحال، مفروضاتی که نظریه کوانتوم باید در نظر بگیرد

in order to deliver those predictions are so mysterious

تا این پیش‌بینی‌ها را پس دهد آنقدر اسرارآمیز است

that even Feynman himself was moved to remark,

که حتی خود فایمن با شگفتی اظهار نموده که،

"If you think you understand quantum theory,

«هرگاه گمان بردید نظریه کوانتوم را فهمیدید،

you don't understand quantum theory."

شما نظریه کوانتوم را نفهمیده‌اید!»

آنقدر عجیب و غریب است که فیزیکدان‌ها به این یا آن

It's so queer that physicists resort to one or another

paradoxical interpretation of it.

تعبیر پارادوکس‌گونه متوسل می‌شوند.

دیوید دویچ، که اینجا سخنرانی دارد، در [کتاب] بافت حقیقت،

David Deutsch, who's talking here, in "The Fabric of Reality,"

embraces the many-worlds interpretation of quantum theory,

تعبیر «چند جهانی» نظریه کوانتوم را پذیرا می‌شود،

because the worst that you can say about it

زیرا بدترین چیزی که می‌توانید درباره‌اش بگویید این است

is that it's preposterously wasteful.

که به طرز نامعقولی پرهزینه است.

It postulates a vast and rapidly growing number of universes existing in parallel,

این تعبیر وجود جهان‌های بیشمار و افزون شونده‌ای را در نظر می‌گیرد

که به موازات هم وجود دارند -- متقابلا غیرقابل ردیابی هستند به جز از داخل

mutually undetectable,

except through the narrow porthole of quantum mechanical experiments.

دریچه باریک آزمایش‌های مکانیک کوانتومی.

و آن ریچارد فایمن است.

And that's Richard Feynman.

لویس ولپرتِ زیست‌شناس

The biologist Lewis Wolpert believes

that the queerness of modern physics

بر این باور است که غرابت فیزیک مدرن

is just an extreme example.

تنها یک نمونه مفرط است. دانش، برخلاف فناوری،

Science, as opposed to technology,

does violence to common sense.

عقل روزمره را نقض می‌کند.

Every time you drink a glass of water, he points out,

وی اشاره می‌کند: هربار که شما لیوان آبی می‌نوشید،

the odds are that you will imbibe at least one molecule

احتمالات نشان می‌دهد که شما بایستی حداقل یک ملکولی را قورت داده باشید

that passed through the bladder of Oliver Cromwell.

که از مثانه الیور کرامول گذشته است. (خنده)

(Laughter)

It's just elementary probability theory.

این تنها نظریه احتمالات مقدماتی است.

(Laughter)

The number of molecules per glassful is hugely greater

تعداد ملکول‌های هر لیوان بسیار بیشتر

than the number of glassfuls, or bladdersful, in the world.

از تعداد لیوان‌های آب، یا کل مثانه‌ها در جهان است --

And of course, there's nothing special about Cromwell or bladders --

و البته، هیچ چیز خاصی در مورد کرامول نیست

you have just breathed in a nitrogen atom

یا در مورد مثانه‌ها. شما همین الان یک اتم نیتروژن را استنشاق کردید

that passed through the right lung of the third iguanodon

که از شش سمت راست ایگوآنودون سوم گذشته

to the left of the tall cycad tree.

به سمت چپ یک درخت سرخس نخلی.

"Queerer than we can suppose."

«عجیب‌تر از آنچه می‌توانیم تصور کنیم.»

What is it that makes us capable of supposing anything,

چه چیزی است که اصلا ما را قادر به تصور چیزها می‌سازد،

and does this tell us anything about what we can suppose?

و آیا این چیزی در مورد اینکه چه چیزهایی را می‌توانیم تصور کنیم به ما می‌گوید؟

Are there things about the universe that will be forever beyond our grasp,

آیا چیزهایی در جهان هستند که برای همیشه ورای دسترس

ما خواهند بود، اما نه در ورای دسترس نوعی

but not beyond the grasp of some superior intelligence?

هوش مافوق؟ آیا چیزهایی درباره جهان هستند

Are there things about the universe

that are, in principle, ungraspable by any mind,

که از پایه، برای هرگونه مغز بشری غیرقابل درکند،

however superior?

هرچند مافوق؟

The history of science has been one long series of violent brainstorms,

تاریخ علم یک سری طولانی بوده است

از ایده‌های درخشان تند و تیز، همانطورکه نسل‌های پیاپی

as successive generations have come to terms with

با سطح فزاینده‌ای از شگفتی در جهان

increasing levels of queerness in the universe.

روبه‌رو گشته‌اند.

We're now so used to the idea that the Earth spins,

ما امروزه آنقدر به این ایده که زمین می‌چرخد خو گرفته‌ایم --

rather than the Sun moves across the sky,

به جای اینکه خوشید در آسمان بچرخد -- که برایمان دشوار است تا تصور کنیم

it's hard for us to realize

what a shattering mental revolution that must have been.

که بایستی چه انقلاب فکری درهم کوبنده‌ای بوده باشد.

After all, it seems obvious that the Earth is large and motionless,

عاقبت، به نظر بدیهی می‌رسد که زمین بزرگ و بی‌حرکت است،

the Sun, small and mobile.

که خورشید کوچک و محرک است. ولی بد نیست گفته ویتگنشتاین

But it's worth recalling Wittgenstein's remark on the subject:

را در مورد این موضوع به یاد آوریم.

"Tell me," he asked a friend, "why do people always say

او از دوستی پرسید، «به من بگو، چرا مردم همیشه می‌گن طبیعی بوده

it was natural for man to assume that the Sun went 'round the Earth,

که آدما فکر کنن خورشید دور زمین می‌چرخه

rather than that the Earth was rotating?"

به جای اینکه زمین دور خورشید بچرخه؟»

And his friend replied, "Well, obviously,

دوستش پاسخ داد، «خب، معلومه چون اینطور به نظر می‌رسه

because it just looks as though the Sun is going round the Earth."

که خورشید داره دور زمین می‌چرخه.»

Wittgenstein replied, "Well, what would it have looked like

ویتگنشتاین در جواب گفت، «خب، باید چه جوری به نظر می‌رسید

if it had looked as though the Earth was rotating?"

که این طور به نظر بیاد که زمین داره می‌چرخه؟» (خنده)

(Laughter)

Science has taught us, against all intuition,

دانش به ما آموخته، که برخلاف تمام شهود ما،

that apparently solid things, like crystals and rocks,

چیزهایی که ظاهرا جامد به نظر می‌رسند، مثل کریستال‌ها و سنگ‌ها،

are really almost entirely composed of empty space.

در واقع تماما از فضای خالی تشکیل شده‌اند.

And the familiar illustration is the nucleus of an atom

و مثال مشهور آن این است که اگر هسته اتم را یک مگس

is a fly in the middle of a sports stadium,

در وسط یک استادیوم ورزشی در نظر بگیریم؛ اتم بعدی

and the next atom is in the next sports stadium.

در استادیوم ورزشی بعدی است.

So it would seem the hardest, solidest, densest rock

بنابراین از قرار معلوم سخت‌ترین، جامدترین و چگال‌ترین سنگ هم

is really almost entirely empty space,

در حقیقت به طور کامل از فضای خالی تشکیل شده است، که تنها با ذرات ریزی منقطع گشته

broken only by tiny particles so widely spaced they shouldn't count.

که آنقدر با هم فاصله دارند که بهتر است حساب نشوند.

Why, then, do rocks look and feel solid and hard and impenetrable?

پس چرا سنگ‌ها جامد و سخت و نفوذناپذیر به نظر می‌آیند و لمس می‌شوند؟

As an evolutionary biologist, I'd say this: our brains have evolved

من به عنوان یک زیست‌شناس فرگشت‌گرا چنین می‌گویم: مغز ما فرگشت [تکامل] یافته

to help us survive within the orders of magnitude, of size and speed

تا به بقای ما در این گستره از اندازه‌ها و سرعت‌هایی کمک کند

which our bodies operate at.

که بدن ما در آن به سر می‌برد. ما هیچگاه فرگشت نیافته‌ایم تا در جهان اتم‌ها

We never evolved to navigate in the world of atoms.

به سر ببریم.

If we had, our brains probably would perceive rocks

اگر ما لازم داشتیم، مغزهای ما احتمالا سنگ‌ها را به عنوان فضای پر از خالی

as full of empty space.

ادراک می‌کردند. سنگ‌ها در دستان ما سخت و نفوذناپذیر احساس می‌شوند

Rocks feel hard and impenetrable

to our hands, precisely because objects like rocks and hands

دقیقا به این خاطر که اشیائی مثل سنگ‌ها و دست‌ها

cannot penetrate each other.

نمی‌توانند در داخل هم نفوذ کنند. بنابراین برای مغزهای ما کاربردی است

It's therefore useful

for our brains to construct notions like "solidity" and "impenetrability,"

تا مفاهیمی مثل «جمود» و «نفوذناپذیری» را به وجود آورند.

because such notions help us to navigate our bodies

زیرا چنین مفاهیمی به ما کمک می‌کنند تا بدن‌هایمان را در داخل

through the middle-sized world in which we have to navigate.

جهان میان-اندازه‌ها که در آن به سر می‌بریم به کار ببریم.

Moving to the other end of the scale,

اگر به مقیاس‌های آن طرف قضیه برویم، اجداد ما هیچ وقت لازم نبوده

our ancestors never had to navigate through the cosmos

که در وسط کیهان با سرعت‌های نزدیک به نور پیش بروند.

at speeds close to the speed of light.

اگر چنین چیزی لازم می‌داشتند، مغزهای ما در فهم اینشتین

If they had, our brains would be much better at understanding Einstein.

بسیار بهتر می‌شد. من می‎خواهم به محیطی که در مقیاس متوسط

I want to give the name "Middle World" to the medium-scaled environment

در آن فرگشت یافته‌ایم تا عمل کنیم، نام «جهان میانه» بدهم

in which we've evolved the ability to take act --

البته هیچ ارتباطی با سرزمین میانه [در ارباب حلقه‌ها] ندارد.

nothing to do with "Middle Earth" --

جهان میانه. (خنده)

Middle World.

(Laughter)

We are evolved denizens of Middle World,

ما ساکنان فرگشته یافتهٔ جهان میانه‌ایم؛ و این توانایی تصور چیزهایی

and that limits what we are capable of imagining.

را که توانایی تصورش را داریم محدود می‌کند. شما ذاتا ادراک چیزهایی

We find it intuitively easy to grasp ideas like,

مثل اینکه، وقتی یک خرگوش با سرعت متوسطی که

when a rabbit moves at the sort of medium velocity

خرگوش‌ها و دیگر اشیای جهان میانه می‌روند آسان می‌یابید،

at which rabbits and other Middle World objects move,

and hits another Middle World object like a rock, it knocks itself out.

و اینکه اگر با دیگر اشیای جهان میانه برخورد کند، مانند سنگ، زمین می‌خورد.

May I introduce Major General Albert Stubblebine III,

آیا اجازه هست به شما سرلشکر آلبرت استابل باین سوم را معرفی کنم،

commander of military intelligence in 1983.

فرمانده اطلاعات نظامی در ۱۹۸۳.

"...[He] stared at his wall in Arlington, Virginia, and decided to do it.

او به دیوارش در آرلینگتون ویرجینا خیره شد، و تصمیم گرفت این کار را انجام دهد.

As frightening as the prospect was, he was going into the next office.

با وجود دورنمای ترسناکی که داشت، او به سوی دفتر کناری می‌رفت.

He stood up and moved out from behind his desk.

او ایستاد، و از پشت میزش بلند شد.

'What is the atom mostly made of?' he thought, 'Space.'

اتم بیشتر از چه چیزی ساخته شده؟ او با خودش فکر کرد: فضا.

He started walking. 'What am I mostly made of? Atoms.'

او شروع به راه رفتن کرد. من بیشتر از چه درست شدم؟ اتم‌ها.

He quickened his pace, almost to a jog now.

قدم‌هایش تندتر شد، حالا تا نزدیک دویدن رسیده بود.

'What is the wall mostly made of?'

دیوار بیشتر از چه ساخته شده؟ اتم‌ها.

(Laughter)

'Atoms!'

All I have to do is merge the spaces.

تمام کاری که من باید انجام دهم این است که این فضاها را با هم ادغام کنم.

آنگاه ژنرال استابل باین دماغش را محکم به دیوار دفترش کوبید.

Then, General Stubblebine banged his nose hard on the wall of his office.

استابل باین، که ۱۶۰۰۰ سرباز را فرماندهی می کرد،

Stubblebine, who commanded 16,000 soldiers,

was confounded by his continual failure to walk through the wall.

با عدم موفقیت پیاپیش در راه رفتن از داخل دیوار مبهوت می‌ماند.

He has no doubt that this ability will one day be a common tool

او شکی نداشت که این قابلیت، روزی، یک ابزار جنگی عادی

in the military arsenal.

خواهد شد. چه کسی با ارتشی درخواهد افتاد

Who would screw around with an army that could do that?"

که بتواند چنین کاری انجام دهد؟ این از مقاله‌ای در پلی بوی بود،

That's from an article in Playboy,

which I was reading the other day.

که من چند روز پیش داشتم می‌خوندم. (خنده)

(Laughter)

I have every reason to think it's true;

من هر دلیلی دارم که فکر کنم درست باشه؛ من از این جهت پلی بوی می‌خوندم

I was reading Playboy because I, myself, had an article in it.

چون خودم مقاله‌ای درش داشتم. (خنده)

(Laughter)

Unaided human intuition, schooled in Middle World,

شهودِ انسانیِ یاری رسانده نشده که در جهان میانه آموزش دیده

finds it hard to believe Galileo when he tells us

باور به گالیله را دشوار می‌یابد وقتی که او به ما می‌گوید

a heavy object and a light object, air friction aside,

یک جسم سنگین و یک جسم سبک، با کنار گذاشتن اصطکاک هوا،

would hit the ground at the same instant.

در یک لحظه به زمین می‌رسند.

And that's because in Middle World, air friction is always there.

و به این خاطر است که در جهان میانه، اصطکاک هوا همیشه هست.

If we'd evolved in a vacuum,

اگر ما در فضای تهی فرگشت می‌یافتیم ما انتظار می‌داشتیم

we would expect them to hit the ground simultaneously.

که همزمان زمین بخورند. اگر باکتری بودیم،

If we were bacteria,

constantly buffeted by thermal movements of molecules,

مرتب با حرکات گرمایی ملکول‌ها ضربه می‌خوردیم،

it would be different.

در آن صورت باز هم به شکلی دیگر بود.

But we Middle-Worlders are too big to notice Brownian motion.

ولی ما جهان میانه‌ای‌ها بسیار بزرگتر از آنیم که حرکت براونی را حس کنیم.

In the same way, our lives are dominated by gravity,

به صورت مشابهی، زندگی ما توسط جاذبه احاطه شده است.

but are almost oblivious to the force of surface tension.

ولی تقریبا نسبت به نیروی کشش سطحی بی‌توجه است.

A small insect would reverse these priorities.

الویت‌ها برای یک حشره کوچک برعکس می‌شود.

Steve Grand -- he's the one on the left,

استیو گرند -- او آن یکی در سمت چپ است،

Douglas Adams is on the right.

داگلاس آدامز در سمت راست است -- استیو گرند، در کتابش،

Steve Grand, in his book, "Creation: Life and How to Make It,"

آفرینش: زندگی و چگونگی ساخت آن، محققا از این

is positively scathing about our preoccupation with matter itself.

طرز تفکر رایج ما نسبت به خود ماده آزرده می‎شود.

We have this tendency to think that only solid, material things

ما این گرایش را داریم که فکر کنیم تنها چیزهای جامد

are really things at all.

واقعا چیز هستند. نوسان امواج الکترومغناطیس

Waves of electromagnetic fluctuation in a vacuum seem unreal.

در خلا به نظر غیرواقعی می‌آیند.

Victorians thought the waves had to be waves in some material medium:

ویکتوریایی‌ها گمان می‌کردند که امواج بایستی در یک نوع واسط مادی باشند --

the ether.

بنام اثیر. ولی ما ماده واقعی را آسان درمی‌یابیم، تنها به این دلیل که

But we find real matter comforting

only because we've evolved to survive in Middle World,

برای زنده ماندن در جهان میانه فرگشت یافته‌ایم،

where matter is a useful fiction.

جاییکه ماده اختراع به دردبخوری است.

A whirlpool, for Steve Grand, is a thing with just as much reality

یک گرداب برای استیو گرند، چیزی است با همان میزان حقیقت

as a rock.

که یک سنگ حقیقی است.

In a desert plain in Tanzania,

در یک صحرا در تانزانیا، در سایه آتشفشان

in the shadow of the volcano Ol Doinyo Lengai,

ال دوین یولنگای، یک نوع ریگ ساخته شده از خاکستر آتشفشانی وجود دارد.

there's a dune made of volcanic ash.

The beautiful thing is that it moves bodily.

جالبی کار آنجاست که ریگ عملا راه می‌رود.

It's what's technically known as a "barchan,"

این امر از نظر تکنیکی بنام «برخان» شناخته می‌شود،

and the entire dune walks across the desert in a westerly direction

و کل ریگ از این سر تا آن سر صحرا در جهت باختر

at a speed of about 17 meters per year.

با سرعت حدود ۱۷ متر در سال راه می‎رود.

It retains its crescent shape and moves in the direction of the horns.

ریگ شکل هلالی خود را حفظ می‌کند و در جهت تیزی حرکت می‌کند.

What happens is that the wind blows the sand up the shallow slope

چیزی که اتفاق می‌افتد این است که باد بر شن تا

بالای شیب ملایم در طرف دیگر می‌وزد،‌ و سپس،

on the other side,

and then, as each sand grain hits the top of the ridge, it cascades down

وقتی هر دانه ریگ به بالای تیزی می‌خورد،

به صورت آبشاری به داخل هلال فرو می‌ریزد،

on the inside of the crescent,

and so the whole horn-shaped dune moves.

و اینطوری کل ریگ بوقی شکل به حرکت درمی‌آید.

Steve Grand points out that you and I are, ourselves,

استیو گرند اشاره می‌کند که شما و من، ماها،

more like a wave than a permanent thing.

بیشتر شبیه موج هستیم تا یک چیز ثابت.

He invites us, the reader,

او ما خوانندگان را فرا می‌خواند تا، «به یک تجربه از دوران کودکی‌تان

to think of an experience from your childhood,

فکر کنید -- یک چیزی که به وضوح به یاد می‌آورید،

something you remember clearly,

something you can see, feel, maybe even smell,

یک چیزی که می‌توانید ببینید، حس کنید، یا شاید حتی ببویید،

as if you were really there.

چنانکه انگار شما واقعا آنجا بودید.

After all, you really were there at the time, weren't you?

آخرسر شما واقعا هم در آن زمان آنجا بوده‌اید، اینطور نیست؟

How else would you remember it?

در غیر این صورت چطور می‌توانید آنها را به یاد بیاورید؟

But here is the bombshell: You weren't there.

ولی مساله عجیب اینجاست. شما آنجا نبودید.

Not a single atom that is in your body today

حتی یک دانه از اتم‌های فعلی بدن شما در زمان آن اتفاق

was there when that event took place.

جز بدنتان نبوده است. ماده از جایی به جای دیگر حرکت می‌کند

Matter flows from place to place

and momentarily comes together to be you.

و به طور گذرا گرد هم می‌آید تا بشود شما.

Whatever you are, therefore,

هر چیزی که هستید، بنابراین، شما چیزی نیستید

you are not the stuff of which you are made.

که از آن ساخته شده‌اید.

If that doesn't make the hair stand up on the back of your neck,

اگر خواندن این مطلب موجب نشده تا موهای پشت گردن‌تان سیخ شود،

read it again until it does, because it is important.

آن را دوباره بخوانید تا چنین شود، چون مهم است.»

So "really" isn't a word that we should use with simple confidence.

بنابراین «واقعا» واژه‌ای نیست که آن را همینطور با اطمینان صاف و ساده به کار ببریم.

If a neutrino had a brain,

اگر یک نوترینو مغزی می‌داشت،

which it evolved in neutrino-sized ancestors,

که در اجداد سایز نوترینو فرگشت یافته بود،

it would say that rocks really do consist of empty space.

خواهد گفت سنگ‌ها واقعا از فضای خالی تشکیل شده‌اند.

We have brains that evolved in medium-sized ancestors

ما مغزهایی داریم که در اندازه میانه نیاکانی فرگشت یافته‌اند

which couldn't walk through rocks.

که نمی‌توانسته‌اند از داخل سنگ‌ها راه بروند.

"Really," for an animal, is whatever its brain needs it to be

«واقعا» برای یک جانور، هرچیزی است که مغزش لازم دارد باشد

in order to assist its survival.

تا به بقایش کمک کند،

And because different species live in different worlds,

و چون گونه‌های مختلف در دنیاهای متفاوتی زندگی می‌کنند،

there will be a discomforting variety of "reallys."

تنوع پردردسری از واقعا ها وجود خواهد داشت.

What we see of the real world is not the unvarnished world,

چیزی که ما در جهان واقعی می‎بینیم جهان صاف و پوست کنده نیست

but a model of the world, regulated and adjusted by sense data,

بلکه مدلی از جهان است، که توسط داده‌های حسی تنظیم و تعدیل شده است،

but constructed so it's useful for dealing with the real world.

ولی چنان برساخته شده که برای سر و کار با جهان واقعی مفید است.

The nature of the model depends on the kind of animal we are.

سرشت این مدل بستگی به نوع جانوری دارد که ما هستیم.

A flying animal needs a different kind of model

یک جانور پرنده به مدل متفاوتی نیاز دارد

from a walking, climbing or swimming animal.

تا یک جانور چارپا، کوه‌پیما یا شناگر.

A monkey's brain must have software capable of simulating

مغز یک میمون باید مجهز به نرم‌افزاری باشد که یک جهان سه‌بعدی

a three-dimensional world of branches and trunks.

از شاخه‌ها و کنده‌های درخت را شبیه‌سازی کند.

A mole's software for constructing models of its world will be customized

نرم‌افزار یک کورموش برای ساخت مدل‌هایی از جهان او

برای استفاده زیرزمینی منطبق خواهد شد.

for underground use.

A water strider's brain doesn't need 3D software at all,

مغز یک آب‌سوار کلاً نیازی به یک نرم‌افزار سه‌بعدی ندارد،

since it lives on the surface of the pond,

چونکه در سطح برکه زندگی می‌کند.

in an Edwin Abbott flatland.

در یک جهان مسطح ادوین ابوتی.

I've speculated that bats may see color with their ears.

من تامل کرده‌ام که شاید خفاش‌ها با گوش‌هایشان رنگی ببینند.

The world model that a bat needs in order to navigate

مدل جهانی که خفاش برای گرفتن حشرات

through three dimensions catching insects

در جهان سه‎بعدی نیاز دارد تا جهت‌یابی کند

must be pretty similar to the world model that any flying bird --

مسلما باید شباهتی به مدل مورد استفاده هر نوع پرنده پروازی داشته باشد،

a day-flying bird like a swallow -- needs to perform the same kind of tasks.

یک پرنده روز-پرواز مانند پرستو، نیازمند انجام

وظایف تقریبا مشابهی است.

The fact that the bat uses echoes in pitch darkness

این امر که خفاش در تاریکی مطلق از پژواک صدا استفاده می‌کند

to input the current variables to its model,

تا متغیرهای جاری را به مدل وارد کند،

while the swallow uses light, is incidental.

درحالیکه پرستو از نور استفاده می‌کند، اتفاقی است.

Bats, I've even suggested, use perceived hues, such as red and blue,

من حتی پیشنهاد داده‌ام که خفاش‌ها، از رنگ‌های دریافتی،‌ مانند قرمز و آبی

as labels, internal labels, for some useful aspect of echoes --

بعنوان برچسب‌هایی، برچسب‌های داخلی،‌ برای برخی جنبه‌های سودمند پژواک‌ها استفاده می‌کنند.

perhaps the acoustic texture of surfaces, furry or smooth and so on --

شاید برای تشخیص بافت آکوستیک سطوح، زبر یا صاف و غیره،

in the same way as swallows or indeed, we, use those perceived hues --

به همان طریقی که پرستوها، یا هرآینه،‌ ما، برای ادراک رنگ‌ها

استفاده می‌کنیم -- قرمزی و کبودی و مانند آن --

redness and blueness, etc. --

to label long and short wavelengths of light.

تا طول موج‌های کوتاه و بلند نور را طبقه‌بندی کنیم.

There's nothing inherent about red that makes it long wavelength.

هیچ چیز ذاتی در مورد رنگ قرمز وجود ندارد که آن را دارای طول موج بلند کند.

The point is that the nature of the model is governed by how it is to be used,

و مساله اینجاست که سرشت مدل با چگونگی استفاده از آن

مقرر می‌شود، نه با مودالیته حسی درگیر.

rather than by the sensory modality involved.

J.B.S. Haldane himself had something to say about animals

خود جی بی اس هالدین در مورد حیواناتی که بو نقش عمده‌ای در جهان‌شان دارد

whose world is dominated by smell.

مطلبی برای گفتن داشت.

Dogs can distinguish two very similar fatty acids, extremely diluted:

سگ‎ها می‌توانند میان دو اسید چرب بسیار متشابه تمایز قائل شوند، درحالیکه به شدت رقیق شده‌اند:

caprylic acid and caproic acid.

اسید کاپریلیک و اسید کاپروییک.

The only difference, you see,

تنها تفاوتی،‌ که شما می‌بینید، این است که یکی یک جفت بیشتر

is that one has an extra pair of carbon atoms in the chain.

اتم کربن در زنجیره دارد.

Haldane guesses that a dog would probably be able to place the acids

هالدین حدس می‌زند که احتمالا یک سگ می‌تواند اسیدها را به ترتیب

in the order of their molecular weights by their smells,

وزن مولکولی‌شان با بوهایشان تشخیص دهد،

just as a man could place a number of piano wires

درست همانند انسان که می‌تواند یک عدد برای سیم‌های پیانو

in the order of their lengths by means of their notes.

به ترتیب طول‌شان به وسیله نوت‌های موسیقی قائل شود.

Now, there's another fatty acid, capric acid,

اکنون، یک اسید چرب دیگر هست، بنام اسید کاپریک،

which is just like the other two,

که درست همانند دو تای دیگر است،

except that it has two more carbon atoms.

با این تفاوت که دو اتم کربن بیشتر دارد.

A dog that had never met capric acid would, perhaps,

سگی که هیچگاه با اسید کاپریک روبرو نشده، شاید،

have no more trouble imagining its smell

مشکل زیادی در تصور بویش نداشته باشد. درست مثل اینکه ما با تصور

than we would have trouble imagining a trumpet, say,

یک شیپور که مثلا یک نوت بالاتر از شیپوری که قبلا شنیده‌ایم

playing one note higher than we've heard a trumpet play before.

اجرا کند مشکلی نداریم.

Perhaps dogs and rhinos and other smell-oriented animals smell in color.

شاید سگ‌ها و کرگردن‌ها و دیگر حیوانات بو-محور

رنگی بو می‌کنند. و استدلال آن

And the argument would be exactly the same as for the bats.

درست مثل استدلال در مورد خفاش‌هاست.

Middle World -- the range of sizes and speeds

جهان میانه -- محدوده اندازه‌ها و سرعت‌هایی

which we have evolved to feel intuitively comfortable with --

که ما در آن فرگشت یافته‌ایم تا ذاتاً در آن احساس راحتی کنیم --

is a bit like the narrow range of the electromagnetic spectrum

مقداری شبیه محدوده باریک طیف الکترومغناطیسی است

that we see as light of various colors.

که ما آنها را به عنوان نور رنگ‌های مختلف می‌بینیم.

We're blind to all frequencies outside that,

ما نسبت به همه فرکانس‌های خارج از این محدوده کور هستیم،

unless we use instruments to help us.

مگر اینکه از ابزار خاصی برای یاری‌رسانی به خود استفاده کنیم.

Middle World is the narrow range of reality

جهان میانه حوزه باریکی از واقعیت است

which we judge to be normal, as opposed to the queerness

که ما آن را عادی تشخیص می‌دهیم، در مقابل آن عجیب و غریب بودن

of the very small, the very large and the very fast.

خیلی کوچک، خیلی بزرگ و خیلی سریع ها قرار دارد.

We could make a similar scale of improbabilities;

ما می‌توانیم مقیاس مشابهی برای امور غیرمحتمل داشته باشیم؛

nothing is totally impossible.

هیچ چیز مطلقا غیرممکن نیست.

Miracles are just events that are extremely improbable.

معجزات تنها رخدادهایی هستند که به شدت غیر محتمل هستند.

A marble statue could wave its hand at us;

یک مجسمه مرمر می‌تواند دستش را برایمان تکان دهد؛ اتم‌هایی که ساختار کریستالی

the atoms that make up its crystalline structure

آن را تشکیل می‌دهند، همه‌شان به هرحال دارند جلو و عقب می‌لرزند.

are all vibrating back and forth anyway.

Because there are so many of them,

برای اینکه تعداد زیادی از آنها وجود دارد،

and because there's no agreement among them

و از این جهت که توافقی در مورد

in their preferred direction of movement,

جهت حرکت‌شان در میان آنها نیست،

the marble, as we see it in Middle World, stays rock steady.

مرمر همینطور که در جهان میانه شاهد هستیم، به همین شکل باقی می‌ماند.

But the atoms in the hand could all just happen to move

ولی اتم‌های موجود در دست، همه‌شان می‌توانند اتفاقی در یک زمان

the same way at the same time, and again and again.

در یک جهت حرکت کنند، و دوباره و دوباره.

In this case, the hand would move,

در این حالت، دست حرکت خواهد کرد و ما خواهیم دید که برایمان در جهان میانه

and we'd see it waving at us in Middle World.

دست تکان می‌دهد. البته احتمال عدم رخ دادن آن، آنقدر بزرگ است

The odds against it, of course, are so great

that if you set out writing zeros at the time of the origin of the universe,

که اگر شما از آغاز جهان اقدام به نوشتن صفرها

می‌نمودید، شما تا به امروز هنوز نمی‌توانستید

you still would not have written enough zeros to this day.

صفرهای کافی بگذارید.

Evolution in Middle World has not equipped us

to handle very improbable events; we don't live long enough.

فرگشت در جهان میانه ما را تجهیز نکرده تا با رخدادهای بسیار غیرمحتمل

کنار بیاییم؛ ما آنقدر طولانی زندگی نمی‌کنیم.

In the vastness of astronomical space and geological time,

در فراخنای فضای نجومی و زمان زمین‌شناختی،

that which seems impossible in Middle World

چیزی که در جهان میانه غیرممکن می‌نماید

might turn out to be inevitable.

شاید چنین معلوم گردد که اجتناب‌ناپذیر است.

One way to think about that is by counting planets.

یک راه فکر کردن به آن این است که سیاره‌ها را بشماریم.

We don't know how many planets there are in the universe,

ما نمی‌دانیم چند تا سیاره در جهان وجود دارند،

but a good estimate is about 10 to the 20, or 100 billion billion.

ولی یک تخمین خوب این است که در حدود ده به توان ۲۰ یا ۱۰۰ بیلیون بیلیون.

And that gives us a nice way to express our estimate of life's improbability.

و این به ما روش خوبی برای اظهار تخمین‌مان

از غیرمحتملی حیات می‌دهد.

We could make some sort of landmark points along a spectrum of improbability,

می‌شود نوعی نقاط برجسته

در امتداد طیف غیرمحتملی در نظر گرفت، که ممکن است شبیه

which might look like the electromagnetic spectrum we just looked at.

طیف الکترومغناطیسی به نظر بیایند که ما تازه دیدیم.

If life has arisen only once on any --

اگر حیات در همه جا تنها یک بار روی داده --

life could originate once per planet, could be extremely common

اگر -- اگر حیات می‌توانست -- منظورم این است که، حیات می‌توانست یکبار در هر سیاره‌ای آغاز شود،

خیلی رایج می‌شد، یا اگر یکبار برای هر ستاره آغاز می‌شد،

or it could originate once per star

or once per galaxy or maybe only once in the entire universe,

یا یکبار برای هر کهکشان یا یکبار در کل جهان،

in which case it would have to be here.

که در آن صورت می‌بایست که آنجا اینجا بوده باشد. و یک جایی آن بالا

And somewhere up there would be the chance

that a frog would turn into a prince,

احتمال آن وجود دارد که یک قورباغه تبدیل به شاهزاده شود

and similar magical things like that.

و چیزهای جادویی مشابه آن.

If life has arisen on only one planet in the entire universe,

اگر حیات تنها در یک سیاره در کل جهان رخ داده باشد،

that planet has to be our planet, because here we are talking about it.

آن سیاره بایستی که سیاره ما باشد، چون ما اینجا هستیم داریم درموردش صحبت می‌کنیم.

And that means that if we want to avail ourselves of it,

و این به آن معنی است که اگر ما بخواهیم در موردش چیزی قائل شویم

we're allowed to postulate chemical events in the origin of life

ما اجازه داریم تا رخدادهای شیمیایی‌ای را در آغاز جهان فرض کنیم

which have a probability as low as one in 100 billion billion.

که احتمالی به کمی یک در صد بیلیون بیلیون دارند.

I don't think we shall have to avail ourselves of that,

من فکر نمی‌کنم ما بایستی چنین چیزی را برای خود قائل شویم،

because I suspect that life is quite common in the universe.

چون من حدس می‎زنم حیات در جهان امر بسیار متعارفی است.

And when I say quite common, it could still be so rare

و وقتی من می‌گویم بسیار متعارف، می‌تواند باز هم آنچنان نادر باشد

that no one island of life ever encounters another,

که هیچ جزیره حیات هیچگاه با دیگر جزیره‌ها روبرو نشود،

which is a sad thought.

که این اندیشۀ غم‌انگیزی است.

How shall we interpret "queerer than we can suppose?"

ما باید «عجیب‌تر از آنکه بتوانیم تصور کنیم» را چگونه تعبیر کنیم؟

Queerer than can in principle be supposed,

عجیب‌تر از آنکه به طور کلی می‌توانیم تصور کنیم،

or just queerer than we can suppose, given the limitations

یا فقط عجیب‌تر از آنکه با توجه به محدودیت‌های

of our brain's evolutionary apprenticeship in Middle World?

فراگیری فرگشتی مغزهایمان در جهان میانه می‌توانیم تصور کنیم؟

Could we, by training and practice,

آیا ما قادریم، با تمرین و ممارست، خودمان را از قید

emancipate ourselves from Middle World

جهان میانه رها کنیم و به نوعی درک مستقیم برسیم،

and achieve some sort of intuitive as well as mathematical understanding

بعلاوه یک فهم ریاضی از خیلی کوچک

of the very small and the very large?

و خیلی بزرگ؟ من خالصانه پاسخ را نمی‌دانم.

I genuinely don't know the answer.

I wonder whether we might help ourselves to understand, say, quantum theory,

برایم جای سوال است که آیا ما خواهیم توانست به خودمان کمک کنیم برای فهم مثلا،

if we brought up children to play computer games

نظریه کوانتوم، اگرکه ما کودکان را از اوایل کودکی با بازی با بازی‌های کامپیوتری

beginning in early childhood,

بار بیاوریم، که به نوعی

which had a make-believe world of balls going through two slits on a screen,

جهان خیالی از توپ‌هایی که در صفحه از دو شکاف می‌روند دارد،

a world in which the strange goings-on of quantum mechanics were enlarged

جهانی که در آن حوادث عجیب و غریب مکانیک کوانتومی

با تصاویر ساختگی کامپیوتر بزرگنمایی شده‌اند،

by the computer's make-believe,

so that they became familiar on the Middle-World scale of the stream.

تا بتوانند برای مقیاس‌بندی جماعت جهان میانه قابل درک باشند.

And similarly, a relativistic computer game,

و مشابه آن، یک بازی کامپیوتری نسبیتی که در آن

in which objects on the screen manifest the Lorentz contraction, and so on,

اشیای روی صفحه، نمایانگر انقباض لورنز باشند، و مانند اینها،

to try to get ourselves -- to get children into the way of thinking about it.

تا تلاش کنیم تا خودمان را به راه اندیشیدن بیاوریم --

کودکان را به راه اندیشیدن درباره این مسائل بیاوریم.

I want to end by applying the idea of Middle World

من می‌خواهم با به کارگیری مفهوم جهان میانه در دیدگاه‌هایمان نسبت به هم

to our perceptions of each other.

کار را به پایان ببرم.

Most scientists today subscribe to a mechanistic view of the mind:

امروزه اکثر دانشمندان پذیرای دید مکانیکی نسبت به مغز هستند:

we're the way we are because our brains are wired up as they are,

ما اینطوریم که هستیم چون مغزهایمان اینطوری که هستند سیم‌کشی شده‌اند؛

our hormones are the way they are.

و هورمون‌هایمان اینطوریند که هستند.

We'd be different, our characters would be different,

ما متفاوت خواهیم بود، شخصیت‌هایمان عوض خواهد شد،

if our neuro-anatomy and our physiological chemistry were different.

اگر آناتومی عصبی و شیمی فیزیولوژیایی‌مان متفاوت می‌بود.

But we scientists are inconsistent.

ولی ما دانشمندان ضدونقیض عمل می‌کنیم. اگر ما نامتناقض بودیم،

If we were consistent,

our response to a misbehaving person, like a child-murderer,

برخوردمان با یک فرد بدرفتار، مانند یک قاتل کودک،

should be something like:

چیزی بود مانند این؛ این دستگاه اجزای معیوب دارد؛

this unit has a faulty component; it needs repairing.

بایستی که تعمیر شود. اما آن چیزی نیست که ما می‌گوییم.

That's not what we say.

What we say -- and I include the most austerely mechanistic among us,

ما می‌گوییم -- و من حتی ماشینی‌ترین دیدگاه‌ها در میان‌مان را حساب می‌کنم،

which is probably me --

که احتمالا من هستم --

what we say is, "Vile monster, prison is too good for you."

چیزی که ما می‌گوییم این است که، «هیولای پست، زندان برایت زیادی خوب است.»

Or worse, we seek revenge, in all probability thereby triggering

یا بدتر، درصدد انتقام برمی‌آییم، که به احتمال زیاد آغازگر

the next phase in an escalating cycle of counter-revenge,

فاز جدیدی از چرخۀ شدیدترشوندۀ انتقام متقابل خواهد شد،

which we see, of course, all over the world today.

که البته، ما این در همه جای جهان امروز شاهد آنیم.

In short, when we're thinking like academics,

کوتاه‌سخن آنکه، وقتی ما مثل آکادمیک‌ها فکر می‌کنیم،

we regard people as elaborate and complicated machines,

مردم را به شکل دستگاه‌های دقیق و پیچیده درنظر می‌گیریم،

like computers or cars.

مثل کامپیوترها و ماشین‌ها، ولی وقتی به انسان بودن خودمان بازمی‌گردیم

But when we revert to being human,

we behave more like Basil Fawlty, who, we remember,

بیشتر مثل بزول فولتی [در سریال تلویزیونی] رفتار می‌کنیم، کسی که، به یاد داریم،

thrashed his car to teach it a lesson,

در شب مهمانی ماشینش را که روشن نمی‌شد درهم کوبید

when it wouldn't start on "Gourmet Night."

تا به او درسی بدهد. (خنده)

(Laughter)

The reason we personify things like cars and computers

دلیل اینکه ما به اشیائی مثل ماشین‌ها و کامپیوترها جانبخشی می‌کنیم

is that just as monkeys live in an arboreal world

این است که درست مثل میمون که در یک جهان پردرخت زندگی می‌کند،

and moles live in an underground world

و کورموش که در جهان زیرزمینی زندگی می‌کند،

and water striders live in a surface tension-dominated flatland,

و آبسوار که در جهان مسطح محدود به کشش سطحی زندگی می‌کند،

we live in a social world.

ما در جهان اجتماعی زندگی می‌کنیم. ما در دریایی از انسان‌ها شناوریم --

We swim through a sea of people --

a social version of Middle World.

یک نگارش اجتماعی از جهان میانه.

We are evolved to second-guess the behavior of others

ما فرگشت یافته‌ایم تا با تبدیل شدن به روانشناسان خبرۀ ذاتی

by becoming brilliant, intuitive psychologists.

رفتار دیگران را پیش‌بینی کنیم.

Treating people as machines

سروکار داشتن با انسان‌ها بعنوان ماشین

may be scientifically and philosophically accurate,

شاید از نظر علمی و فلسفی دقیق باشد،

but it's a cumbersome waste of time

ولی زمانیکه شما بخواهید حدس بزنید که این فرد

if you want to guess what this person is going to do next.

بعد از این چه خواهد کرد، مایۀ زحمت و هدردادن وقت است.

The economically useful way to model a person

روش مفید اقتصادی برای مدل کردن یک فرد

is to treat him as a purposeful, goal-seeking agent

این است که او را بعنوان یک کنشگر منظوردار و جویای هدف در نظر بگیریم؛

with pleasures and pains, desires and intentions,

با لذت‌ها و دردها، آرزوها و نیت‌ها،

guilt, blame-worthiness.

تقصیرات، و قابل سرزنش.

Personification and the imputing of intentional purpose

شخصیت‌پردازی و نسبت دادن هدف عامدانه

is such a brilliantly successful way to model humans,

آنقدر برای مدل کردن انسان‌ها روش خوبی است که،

it's hardly surprising the same modeling software

زیاد عجیب نیست که همین نرم‌افزار مدل‌سازی

often seizes control when we're trying to think about entities

گاهی وقتی می‌خواهیم درمورد مسائلی که مناسب آن نیست فکر کنیم

for which it's not appropriate, like Basil Fawlty with his car

باز هم کنترل را به دست می‌گیرد، مثل بزول فولتی و ماشینش

or like millions of deluded people, with the universe as a whole.

یا مانند میلیون‌ها انسان فریب خورده نسبت به کل جهان. (خنده)

(Laughter)

If the universe is queerer than we can suppose,

اگر جهان عجیب‌تر از چیزی است که بتوانیم تصور کنیم،

is it just because we've been naturally selected

آیا به این خاطر است که ما به طور طبیعی انتخاب شده‌ایم تا در

to suppose only what we needed to suppose

آفریقای عصر پلیستوسن تنها چیزهایی را که نیاز داشتیم تصور کنیم تا زنده بمانیم

in order to survive in the Pleistocene of Africa?

تصور کنیم؟

Or are our brains so versatile and expandable that we can train ourselves

یا مغزهایمان آنقدر مستعد و گسترده شده‌اند که ما می‌توانیم

با آموزش خود پا را از جعبه فرگشت بیرون بگذاریم؟

to break out of the box of our evolution?

Or finally, are there some things in the universe so queer

یا، در نهایت، آیا چیزهایی در جهان هستند که آنقدر عجیب اند

that no philosophy of beings, however godlike, could dream them?

که هیچ فلسفه یا موجودی، هرچند خداگونه، نمی‌تواند آنها را در خواب هم ببیند؟

Thank you very much.

(Applause)

خیلی از شما سپاسگزارم.