The benefits of a bilingual brain - Mia Nacamulli

Çift dil bilen bir beynin yararları - Mia Nacamulli

Çeviri: Muhammad Baraa Karazeh Gözden geçirme: Eren Gokce

¿Hablas español? Parlez-vous français? 你会说中文吗？

¿Hablas español? Parlez-vous français? 你会说中文吗？

If you answered, "sí," "oui," or "会" and you're watching this in English,

Eğer "sí", "oui" ya da "是的" olarak cevapladıysanız ve

bu videoyu İngilizce dilinde izliyorsanız, muhtemelen dünyadaki iki veya daha fazla

chances are you belong to the world's bilingual and multilingual majority.

dil bilen kesimdensiniz. Daha kolay yolculuk yapma ve

And besides having an easier time traveling

filmleri alt yazısız izlemenin yanı sıra, iki veya daha fazla dil bilmek

or watching movies without subtitles,

knowing two or more languages means that your brain

beyninizin tek dil bilen arkadaşlarınızın beyninden

may actually look and work differently than those of your monolingual friends.

daha farklı görünüp, daha farklı çalıştığı anlamına gelir.

So what does it really mean to know a language?

Peki bir dil bilmek gerçekten ne anlama geliyor?

Dil becerisi tipik olarak iki aktif bölümde, konuşma ve yazma,

Language ability is typically measured in two active parts, speaking and writing,

ve iki pasif bölümde, dinleme ve okuma, ölçülmektedir.

and two passive parts, listening and reading.

While a balanced bilingual has near equal

Dengeli bir çift dil bilen insan, iki dilde de hemen hemen

abilities across the board in two languages,

eşit yeteneklere sahipken, dünyadaki çift dil bilen insanların çoğu

most bilinguals around the world know and use their languages

dillerini farklı oranlarda biliyor

in varying proportions.

ve kullanıyorlar.

And depending on their situation and how they acquired each language,

Durumlarına ve her bir dili nasıl kazandıklarına bağlı olarak,

they can be classified into three general types.

üç genel tipte sınıflandırabilirler.

For example, let's take Gabriella,

Örneğin, Gabriella,

whose family immigrates to the US from Peru when she's two-years old.

ailesi, o iki yaşındayken Peru'dan ABD'ye göç etmiş.

Karma çift dil bilen bir insan olarak,

As a compound bilingual,

Gabriella develops two linguistic codes simultaneously,

Gabriella iki dilsel kodu da aynı anda geliştiriyor,

with a single set of concepts,

bir kavram setiyle,

etrafındaki dünyayı deneyimlerken,

learning both English and Spanish

hem İngilizce, hem de İspanyolca öğreniyor.

as she begins to process the world around her.

Her teenage brother, on the other hand, might be a coordinate bilingual,

Diğer yandan, genç erkek kardeşi, eşgüdümsel bir çift dil bilen olabilir,

working with two sets of concepts,

iki kavram setiyle çalışarak,

evde ve arkadaşlarıyla İspanyolca konuşmaya devam ederken,

learning English in school,

while continuing to speak Spanish at home and with friends.

okulda İngilizce öğrenebilir.

Finally, Gabriella's parents are likely to be subordinate bilinguals

Son olarak, Gabriella'nın ebeveynlerinin ikinci dereceden çift dil bilen

who learn a secondary language

olmaları muhtemel, onlar ikinci dillerini, birinci dilin filtresinden

by filtering it through their primary language.

geçirerek öğreniyorlar.

Çift dil bilen insanların tüm çeşitleri aksana ya da telafuza

Because all types of bilingual people can become fully proficient in a language

regardless of accent or pronunciation,

bakılmaksızın bir dile tamamen hâkim olabildikleri için,

the difference may not be apparent to a casual observer.

fark normal bir gözlemci tarafından kolay anlaşılamayabilir.

But recent advances in brain imaging technology

Ama beyin görüntüleme teknolojisindeki son gelişmeler,

have given neurolinguists a glimpse

dil öğrenmenin belli yönlerinin çift dil bilen bir beyni nasıl etkilediği

into how specific aspects of language learning affect the bilingual brain.

konusunda nörolinguistlere bakış açısı sağladı.

Beynin sağ lobu duygusal ve sosyal alanlarda daha aktifken,

It's well known that the brain's left hemisphere is more dominant

and analytical in logical processes,

sol lobunun mantıksal süreçlerde daha baskın ve analitik olduğu

while the right hemisphere is more active in emotional and social ones,

herkesçe bilinen bir gerçek;

though this is a matter of degree, not an absolute split.

fakat bu bir derecelendirme olayı, kesin bir bölünme değil.

Fonksiyonların beynin farklı yarım kürelerinde olma prensibi

The fact that language involves both types of functions

while lateralization develops gradually with age,

yaşla beraber gelişirken,

dilin iki tip fonksiyonu da içermesi kritik dönem hipotezini beraberinde getirdi.

has lead to the critical period hypothesis.

According to this theory,

Bu teoriye göre,

children learn languages more easily

çocuklar daha kolay dil öğrenir,

because the plasticity of their developing brains

çünkü gelişen beyinlerinin esnekliği

lets them use both hemispheres in language acquisition,

onların dil öğrenirken iki yarım küreyi de kullanmalarına izin verir;

while in most adults, language is lateralized to one hemisphere,

ama çoğu yetişkinde, dil tek bir kürede yerleşmiştir,

genellikle sol yarım kürede.

usually the left.

If this is true, learning a language in childhood

Eğer bu doğruysa, çocuk yaştayken dil öğrenmek size dilin sosyal ve duygusal

may give you a more holistic grasp of its social and emotional contexts.

bağlamı konusunda daha bütünsel bir kavrayış kazandırabilir.

Conversely, recent research showed

Diğer taraftan, son araştırmalar gösteriyor ki

that people who learned a second language in adulthood

yetişkinlikte ikinci dil öğrenen insanlar,

exhibit less emotional bias and a more rational approach

ikinci dillerini konuşarak problemlerle yüzleştiklerinde,

when confronting problems in the second language

kendi dillerini konuşurken olduklarından daha az duygusal önyargı ve daha mantıklı

than in their native one.

bir yaklaşım gösteriyorlar.

But regardless of when you acquire additional languages,

Ek dilleri ne zaman öğrendiğinizden bağımsız olarak,

being multilingual gives your brain some remarkable advantages.

çok dil bilen birisi olmak beyninize dikkate değer avantajlar sunar.

Some of these are even visible,

Bazıları gözle bile görülebilir,

such as higher density of the grey matter

beyninizin çoğu nöronunu ve sinapsını barındıran

that contains most of your brain's neurons and synapses,

gri maddenin daha yoğun olması gibi ve

and more activity in certain regions when engaging a second language.

ikinci dil konuşurken belli bölgelerde daha fazla aktivite olması gibi.

The heightened workout a bilingual brain receives throughout its life

Çift dil bilen bir beynin hayatı boyunca yaptığı artan egzersizler,

can also help delay the onset of diseases, like Alzheimer's and dementia

aynı zamanda Alzheimer ve bunama gibi hastalıkların

by as much as five years.

başlangıçlarını da beş yıla kadar geciktirir.

The idea of major cognitive benefits to bilingualism

Çift dil bilmenin kavramsal yararlarının çoğu

may seem intuitive now,

şu an sezgisel görünebilir;

but it would have surprised earlier experts.

ama daha eski uzmanları şaşırtırlardı.

Before the 1960s, bilingualism was considered a handicap

1960'lardan önce, çift dil bilmek, çocukların iki dil arasında kalarak

that slowed a child's development

çok fazla enerji harcamalarına sebep olup

by forcing them to spend too much energy distinguishing between languages,

gelişimlerini yavaşlattığı gerekçesiyle bir engel olarak görülürdü

a view based largely on flawed studies.

ve bu görüş kusurlu bir çalışmaya dayanır.

And while a more recent study did show

Daha yeni bir çalışma gösterdi ki

that reaction times and errors increase for some bilingual students

çapraz-dil sınavlarında bazı çift dil bilen bazı öğrenciler için

in cross-language tests,

tepki verme süresi ve hatalar artıyor; çalışma aynı zamanda şunu da gösterdi,

it also showed that the effort and attention needed

bir dilden diğerine geçerken ihtiyaç duyulan efor ve dikkat,

to switch between languages triggered more activity in,

dorsolateral prefrontal kortekste daha çok aktiviteye neden oluyor

and potentially strengthened, the dorsolateral prefrontal cortex.

ve olanak dâhilinde güçlendiriyor.

This is the part of the brain that plays a large role

Beynin bu kısmı, yönetim fonksiyonlarında, problem çözerken, görevler arasında

in executive function, problem solving, switching between tasks,

geçiş yaparken ve alakasız bilgileri ayıklarken odaklanmamızda

and focusing while filtering out irrelevant information.

büyük bir rol oynar.

So, while bilingualism may not necessarily make you smarter,

Yani, çift dil bilmek bilmek sizi daha zeki yapmasa da,

it does make your brain more healthy, complex and actively engaged,

beyninizi daha sağlıklı, karmaşık ve aktif olarak meşgul kılar.

and even if you didn't have the good fortune

Küçükken ikinci bir dili öğrenecek

of learning a second language as a child,

kadar şanslı olmasanız da,

it's never too late to do yourself a favor

kendinize bir iyilik yapıp "Merhaba"dan "Hola",

and make the linguistic leap from, "Hello,"

"Bonjour" veya "您好"ya dilsel bir sıçrama yapmak için hiç geç değil.

to, "Hola," "Bonjour" or "你好’s"

because when it comes to our brains a little exercise can go a long way.

Çünkü söz konusu beyinse,

azıcık egzersizle uzun bir yol katedebilirsiniz.