The benefits of a bilingual brain - Mia Nacamulli

15,313,177 views ・ 2015-06-23

TED-Ed


Videoni ijro etish uchun quyidagi inglizcha subtitrlarga ikki marta bosing.

Translator: Nazarbek Nazarov Reviewer: Azizbek Nazarov
00:06
¿Hablas español? Parlez-vous français? 你会说中文吗?
0
6635
5860
¿Hablas español? Parlez-vous français? 你会说中文吗?
00:12
If you answered, "sí," "oui," or "会" and you're watching this in English,
1
12495
5838
Agar siz "si", "oui" yoki "是的" deb javob bergan bo'lsangiz va siz buni inglizchada
00:18
chances are you belong to the world's bilingual and multilingual majority.
2
18333
5136
ko'rayotgan bo'lsangiz, siz ko'pchilik bilinguallar va poliglotlar qatoridasiz.
00:23
And besides having an easier time traveling
3
23469
2094
Siz sayohat qilish oson bo'lishi yoki filmlarni
00:25
or watching movies without subtitles,
4
25563
1908
subtitrsiz ko'ra olishdan tashqari,
00:27
knowing two or more languages means that your brain
5
27471
2424
ikki yoki undan ko'proq tilni bilishingiz miyangizning
00:29
may actually look and work differently than those of your monolingual friends.
6
29895
4882
o'zgacha ishlashi va monolingual do'stlar- ingizga nisbatan farq qilishini bildiradi.
00:34
So what does it really mean to know a language?
7
34777
3495
Xo'sh, "tilni egallsh" degani aslida nimani anglatadi?
00:38
Language ability is typically measured in two active parts, speaking and writing,
8
38272
4861
Tilni bilishni odatda ikkita belgiga ko'ra baholashadi: og'zaki va
yozma, va ikkita passiv belgilar: nutqni
00:43
and two passive parts, listening and reading.
9
43133
3852
eshitib tushunish va o'qib tushunish. Balansga ega bilingual
00:46
While a balanced bilingual has near equal
10
46985
2670
insonda yuqoridagi ko'rsatkichlari
00:49
abilities across the board in two languages,
11
49655
2722
ikki tilda ham bir xil bo'ladi.
00:52
most bilinguals around the world know and use their languages
12
52377
3383
Lekin dunyoda ikkita tilni teng bo'lmagan proporsiyalarda
00:55
in varying proportions.
13
55760
2221
ishlatadigan va biladigan bilinguallar ko'proq.
00:57
And depending on their situation and how they acquired each language,
14
57981
3631
Tilni egallash sharoyitiga qarab
01:01
they can be classified into three general types.
15
61612
3303
bilinguallarni uch turga ajratish mumkin.
01:04
For example, let's take Gabriella,
16
64915
2852
Masalan, Gabrielladan boshlasak,
01:07
whose family immigrates to the US from Peru when she's two-years old.
17
67767
4240
Uning oilasi AQSHdan Peruga ko'chganida u ikki yoshda edi.
01:12
As a compound bilingual,
18
72007
1816
Gabriella — haqiqiy bilingual,
01:13
Gabriella develops two linguistic codes simultaneously,
19
73823
4452
ya'ni u bir vaqtning o'zida ikkita tilni o'zlashtiradi
01:18
with a single set of concepts,
20
78275
2022
Tushunchalarni bir xil o'zlashtirib boradi.
01:20
learning both English and Spanish
21
80297
1868
U ham ispancha, ham inglizcha o'rganadi,
01:22
as she begins to process the world around her.
22
82165
3193
dunyoni endi-endi o'rganish davomida.
01:25
Her teenage brother, on the other hand, might be a coordinate bilingual,
23
85358
3804
Uning akasi esa, o'smir bo'lgani uchun
aralash bilingual bo'lib ulg'ayadi.
01:29
working with two sets of concepts,
24
89162
2176
Ular ongida ikki xil tushunchalar mavjud,
01:31
learning English in school,
25
91338
1862
ya'ni ingliz tilidan maktabda foydalansa,
01:33
while continuing to speak Spanish at home and with friends.
26
93200
3564
uyda va o'rtoqlari bilan ispan tilida gaplashadi.
01:36
Finally, Gabriella's parents are likely to be subordinate bilinguals
27
96764
5081
Uning ota-onalarida esa, subordinativ bilingvizm shakllanadi, ya'ni ular
01:41
who learn a secondary language
28
101845
1565
chet tilini o'z ona tili orqali,
01:43
by filtering it through their primary language.
29
103410
2788
solishtirib o'rganishgan.
01:46
Because all types of bilingual people can become fully proficient in a language
30
106198
4017
Barcha tipdagi bilingualla ham tilni egallashi mumkin.
01:50
regardless of accent or pronunciation,
31
110215
2508
Va talaffuzi, urg'ularining farqlanishiga qaramay,
01:52
the difference may not be apparent to a casual observer.
32
112723
3120
tinglovchi bilinguallarni turi bo'yicha ajratib olishi qiyin.
01:55
But recent advances in brain imaging technology
33
115843
2776
Neyrovizualizatsiyaning so'nggi yutuqlari shundan iboratki,
01:58
have given neurolinguists a glimpse
34
118619
2240
til o'rganishning ayrim aspektlari
02:00
into how specific aspects of language learning affect the bilingual brain.
35
120859
4855
bilingualning miyasiga ham ta'sir qilar ekan.
02:05
It's well known that the brain's left hemisphere is more dominant
36
125714
3295
Hammaga ma'lumki, mantiqiy jarayonlarda
02:09
and analytical in logical processes,
37
129009
2613
miyaning chap yarimshari ko'proq aktiv bo'ladi.
02:11
while the right hemisphere is more active in emotional and social ones,
38
131622
4580
O'ng yarimshar esa his-tuyg'ular yoki sotsial jarayonlarda
02:16
though this is a matter of degree, not an absolute split.
39
136202
3873
ko'proq aktiv holatda bo'ladi.
02:20
The fact that language involves both types of functions
40
140075
2808
Til esa bu ikki xil jarayonga ham tegishli hisoblanib,
02:22
while lateralization develops gradually with age,
41
142883
2978
yarimsharlararo assimetriya yil sayin rivojlanishi
02:25
has lead to the critical period hypothesis.
42
145861
2938
olimlarni senzitiv period gipotezasiga olib keldi.
02:28
According to this theory,
43
148799
1631
Gipotezaga ko'ra, bolalar tillarni
02:30
children learn languages more easily
44
150430
1976
oson o'rganishadi, ularning endi
02:32
because the plasticity of their developing brains
45
152406
2790
rivojlanayotgan miyasi egiluvchan bo'lganligi til o'rganish
02:35
lets them use both hemispheres in language acquisition,
46
155196
3779
jarayonida miyaning ikkita yarimsharini ham harakatga keltiradi.
02:38
while in most adults, language is lateralized to one hemisphere,
47
158975
4017
Ko'pchilik kattalarda esa yarimsharlararo assimetriya
02:42
usually the left.
48
162992
1906
chap yarimsharni aktivlashtiradi.
02:44
If this is true, learning a language in childhood
49
164898
2786
Agar gipoteza rost bo'lsa, bolalikda til o'rganish
02:47
may give you a more holistic grasp of its social and emotional contexts.
50
167684
4796
sizga emotsional va sotsial tagma'nolarni to'liq tushunishga yordam beradi.
02:52
Conversely, recent research showed
51
172480
2330
Yaqindagi tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki,
02:54
that people who learned a second language in adulthood
52
174810
2710
chet tillarini o'rgangan insonlar katta yoshda
02:57
exhibit less emotional bias and a more rational approach
53
177520
3903
ona tili hisoblanmagan,
boshqa tillarni qo'llashda his-tuyg'ularga
03:01
when confronting problems in the second language
54
181423
2388
kamroq moyil bo'lib, bu tilga oqilona
03:03
than in their native one.
55
183811
1649
yondashuvni namoyon etishadi.
03:05
But regardless of when you acquire additional languages,
56
185460
2649
Chet tilini qachon o'rganishingizni farqi yo'q,
03:08
being multilingual gives your brain some remarkable advantages.
57
188109
4101
ko'ptillilik sizning miyangiz ish faoliyatiga ko'p foyda beradi.
03:12
Some of these are even visible,
58
192210
1544
Ba'zilarini ko'rishimiz ham
03:13
such as higher density of the grey matter
59
193754
2584
mumkin, masalan, kulrang moddaning zichligi, unda
03:16
that contains most of your brain's neurons and synapses,
60
196338
3103
miyamizdagi neyronlarning va sinapslarning ko'p qismi joylashgan.
03:19
and more activity in certain regions when engaging a second language.
61
199441
4063
Undan tashqari, til o'rganish jarayonida miyaning alohida
qismlarida faollik kuzatish
03:23
The heightened workout a bilingual brain receives throughout its life
62
203504
3385
mumkin. Bilinguallar butun umr
shug'ullanadigan intensiv til o'rganish mashg'ulotlari
03:26
can also help delay the onset of diseases, like Alzheimer's and dementia
63
206889
4445
alsgeymer, dimensiya kabi kasalliklarining kelishini o'rtacha
03:31
by as much as five years.
64
211334
1891
besh yilga cho'zishi mumkin.
03:33
The idea of major cognitive benefits to bilingualism
65
213225
2718
Bilingvizmning kognitiv foydasi haqidagi g'oyalar hozirda
03:35
may seem intuitive now,
66
215943
1576
tushunarli ko'rinadi, lekin bu kabi g'oyalar
03:37
but it would have surprised earlier experts.
67
217519
2988
o'tmish olimlarini hayratga solgan bo'lardi.
03:40
Before the 1960s, bilingualism was considered a handicap
68
220507
3687
1960-yillargacha bilinguallik bu noqulaylik deb hisoblangan, u bolaning
03:44
that slowed a child's development
69
224194
1805
rivojlanishini pasaytirgan va tillarni
03:45
by forcing them to spend too much energy distinguishing between languages,
70
225999
4653
ajratish uchun boladan ko'p vaqt
oladi deb hisoblangan. Bunaqa qarashlar
03:50
a view based largely on flawed studies.
71
230652
3437
o'sha vaqtlarda olib borilgan noto'g'ri tadqiqotlar natijasi edi. Keyinchalik
03:54
And while a more recent study did show
72
234089
2089
olib borilgan tadqiqotlar bilingual
03:56
that reaction times and errors increase for some bilingual students
73
236178
3237
talabalar nazorat ishlari yoki imtihonlarda masalalarni ishlashda
03:59
in cross-language tests,
74
239415
2012
ko'proq vaqt sarflashi isbotlansa-da, undan
04:01
it also showed that the effort and attention needed
75
241427
2398
tashqari, bir tildan ikkinchi tilga o'tishda yuzaga
04:03
to switch between languages triggered more activity in,
76
243825
2951
keladigan keskinlik va diqqat katta faollik talab qiladi,
04:06
and potentially strengthened, the dorsolateral prefrontal cortex.
77
246776
4689
miyaning dorsolateral va prefrontal zonasini mustahkamlaydi.
04:11
This is the part of the brain that plays a large role
78
251465
2677
Miyaning bu qismi asosan,
04:14
in executive function, problem solving, switching between tasks,
79
254142
4829
tashkiliy funksiyalar, muammolarni yechish, vazifadan vazifaga o'tish,
04:18
and focusing while filtering out irrelevant information.
80
258971
3673
va shuningdek, keraksiz ma'lumotlarni olib tashlashga hizmat qiladi.
04:22
So, while bilingualism may not necessarily make you smarter,
81
262644
3836
Bilingvizm sizni aqlliroq qilishi aniq emas, lekin u sizning miyangizni
04:26
it does make your brain more healthy, complex and actively engaged,
82
266480
4417
yanada sog'lom va murakkab qiladi
va uning imkoniyatlarini kengaytiradi.
04:30
and even if you didn't have the good fortune
83
270897
2525
Va garchi bolalikda sizga chet tillarini o'rganish
04:33
of learning a second language as a child,
84
273422
2229
nasib qilmagan bo'lsa-da,
04:35
it's never too late to do yourself a favor
85
275651
2143
o'zingiz uchun "Salom" dan "Hola", "Bonjour"
04:37
and make the linguistic leap from, "Hello,"
86
277794
2778
yoki "您好" ga lingvistik sakrash qilish uchun
04:40
to, "Hola," "Bonjour" or "你好’s"
87
280572
2987
hech qachon kech emas.
04:43
because when it comes to our brains a little exercise can go a long way.
88
283559
4522
Zero, bu miyamiz bilan bog'liq ekan,
hatto kichik qadam ham katta bir safarning boshi bo'lishi mumkin.
Ushbu veb-sayt haqida

Ushbu sayt sizni ingliz tilini o'rganish uchun foydali bo'lgan YouTube videolari bilan tanishtiradi. Dunyo bo'ylab eng yaxshi o'qituvchilar tomonidan o'qitiladigan ingliz tili darslarini ko'rasiz. Videoni u yerdan o'ynash uchun har bir video sahifasida ko'rsatilgan inglizcha subtitrlarga ikki marta bosing. Subtitrlar video ijrosi bilan sinxronlashtiriladi. Agar sizda biron bir fikr yoki so'rov bo'lsa, iltimos, ushbu aloqa formasi orqali biz bilan bog'laning.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7