The benefits of a bilingual brain - Mia Nacamulli

Korzyści dwujęzycznego mózgu - Mia Nacamulli

Tłumaczenie: Kacper Borowiecki Korekta: Natalia Suta

¿Hablas español? Parlez-vous français? 你会说中文吗？

¿Hablas español? Parlez-vous français? 你会说中文吗？

If you answered, "sí," "oui," or "会" and you're watching this in English,

Jeśli odpowiedziałeś "si", "oui" lub "是的" i oglądasz to po angielsku,

chances are you belong to the world's bilingual and multilingual majority.

są szanse, że należysz do światowej dwu- i wielojęzycznej większości.

And besides having an easier time traveling

Poza łatwą komunikacją w podróży

or watching movies without subtitles,

i oglądaniem filmów bez napisów

knowing two or more languages means that your brain

znajomość dwóch języków oznacza, że twój mózg

may actually look and work differently than those of your monolingual friends.

może wyglądać i pracować inaczej niż mózg twojego jednojęzycznego kolegi.

So what does it really mean to know a language?

Co jednak oznacza "znajomość języka"?

Language ability is typically measured in two active parts, speaking and writing,

Umiejętności językowe mierzy się pod kątem procesów aktywnych: pisania i mówienia,

and two passive parts, listening and reading.

oraz pasywnych: słuchania i czytania.

While a balanced bilingual has near equal

Osoba o zrównoważonej kompetencji dwujęzycznej

abilities across the board in two languages,

ma prawie takie same zdolności w obydwu językach,

most bilinguals around the world know and use their languages

większość osób dwujęzycznych zna i wykorzystuje swoje języki

in varying proportions.

w różnych proporcjach.

And depending on their situation and how they acquired each language,

Zależnie od sytuacji i sposobu nauki języka,

they can be classified into three general types.

mogą być oni podzieleni na trzy główne typy.

For example, let's take Gabriella,

Weźmy na przykład Gabriellę,

whose family immigrates to the US from Peru when she's two-years old.

której rodzina wyemigrowała do Stanów z Peru, kiedy miała dwa latka.

Jako osoba o zrównoważonej kompetencji dwujęzycznej

As a compound bilingual,

Gabriella develops two linguistic codes simultaneously,

Gabriella równocześnie rozwijała dwa kody językowe

ze wspólnym zestawem znaczeń.

with a single set of concepts,

learning both English and Spanish

Uczyła się angielskiego i hiszpańskiego

as she begins to process the world around her.

przetwarzając świat wokół niej.

Her teenage brother, on the other hand, might be a coordinate bilingual,

Jej nastoletni brat, o współrzędnej kompetencji dwujęzycznej,

working with two sets of concepts,

przyswaja dwa zestawy znaczeń,

learning English in school,

ucząc się angielskiego w szkole,

while continuing to speak Spanish at home and with friends.

i mówiąc po hiszpańsku w domu i wśród przyjaciół.

Finally, Gabriella's parents are likely to be subordinate bilinguals

Ich rodzice to osoby o podporządkowanej kompetencji dwujęzycznej,

who learn a secondary language

którzy uczą się drugiego języka

by filtering it through their primary language.

filtrując go przez swój język ojczysty.

Because all types of bilingual people can become fully proficient in a language

Ponieważ wszystkie trzy typy mogą być całkowicie biegłe w języku,

regardless of accent or pronunciation,

niezależnie od akcentu i wymowy,

the difference may not be apparent to a casual observer.

różnica może nie być widoczna dla zwyczajnego obserwatora.

But recent advances in brain imaging technology

Ostatnie postępy w technologii obrazowania mózgu

have given neurolinguists a glimpse

dały neurolingwistom wgląd w sposób,

into how specific aspects of language learning affect the bilingual brain.

jak poszczególne aspekty nauki języka oddziałują na mózg.

It's well known that the brain's left hemisphere is more dominant

Wszyscy wiemy, że lewa półkula odpowiada

and analytical in logical processes,

za analityczne i logiczne myślenie,

while the right hemisphere is more active in emotional and social ones,

podczas gdy prawa jest bardziej aktywna w sprawach emocjonalnych i socjalnych.

though this is a matter of degree, not an absolute split.

Jest to jednak kwestia umowna, nie rzeczywisty podział.

To, że język angażuje oba typy funkcji,

The fact that language involves both types of functions

while lateralization develops gradually with age,

podczas gdy lateralizacja rozwija się wraz z wiekiem,

has lead to the critical period hypothesis.

doprowadziło do hipotezy wieku krytycznego.

According to this theory,

Zgodnie z teorią,

children learn languages more easily

dzieci uczą się języków łatwiej,

because the plasticity of their developing brains

ponieważ plastyczność ich rozwijających się mózgów

lets them use both hemispheres in language acquisition,

pozwala im używać obu półkul w nauce języków,

while in most adults, language is lateralized to one hemisphere,

podczas gdy u dorosłych język jest przypisany jednej półkuli,

usually the left.

zazwyczaj lewej.

If this is true, learning a language in childhood

Jeśli to prawda, nauka języka w dzieciństwie

may give you a more holistic grasp of its social and emotional contexts.

może dać całościowe zrozumienie kontekstów socjalnych i emocjonalnych.

Conversely, recent research showed

Ostatnie badania pokazały jednak,

that people who learned a second language in adulthood

że ludzie, którzy nauczyli się drugiego języka jako dorośli,

exhibit less emotional bias and a more rational approach

są mniej emocjonalnie uprzedzeni, i bardziej racjonalni

when confronting problems in the second language

w stosunku do problemów z językiem obcym

than in their native one.

niż z językiem ojczystym.

But regardless of when you acquire additional languages,

Niezależnie od tego, kiedy nabywamy dodatkowe języki,

being multilingual gives your brain some remarkable advantages.

wielojęzyczność wpływa na mózg w pozytywny sposób.

Niektóre z zalet są widoczne,

Some of these are even visible,

such as higher density of the grey matter

takie jak wyższa gęstość substancji szarej

that contains most of your brain's neurons and synapses,

zawierającej większość neuronów i synaps mózgu,

and more activity in certain regions when engaging a second language.

oraz większa aktywność niektórych rejonów podczas używania drugiego języka.

The heightened workout a bilingual brain receives throughout its life

Dwujęzyczny mózg otrzymuje zdrową dawkę treningu przez całe życie,

can also help delay the onset of diseases, like Alzheimer's and dementia

co może opóźnić rozwój chorób takich jak Alzheimer lub demencja

by as much as five years.

nawet o pięć lat.

The idea of major cognitive benefits to bilingualism

Korzyści poznawcze płynące z dwujęzyczności

may seem intuitive now,

mogą teraz wydawać się intuicyjne,

but it would have surprised earlier experts.

ale zaskoczyłby wcześniejszych ekspertów.

Before the 1960s, bilingualism was considered a handicap

Do lat 60. dwujęzyczność uznawano za upośledzenie

that slowed a child's development

spowalniające rozwój dziecka,

by forcing them to spend too much energy distinguishing between languages,

które używało zbyt wiele energii do rozróżnienia języków,

a view based largely on flawed studies.

co w dużej mierze opierało się na wadliwych badaniach.

Nowsze badania wykazały,

And while a more recent study did show

że czas reakcji i ilość błędów w testach międzyjęzykowych,

that reaction times and errors increase for some bilingual students

wzrastają u niektórych dwujęzycznych studentów,

in cross-language tests,

it also showed that the effort and attention needed

a wysiłek i uwaga

potrzebne do przełączenia między językami

to switch between languages triggered more activity in,

wywołują większą aktywność

and potentially strengthened, the dorsolateral prefrontal cortex.

i wzmacniają grzbietowo-boczną korę przedczołową.

This is the part of the brain that plays a large role

Ta część mózgu odgrywa dużą rolę

in executive function, problem solving, switching between tasks,

w funkcjach wykonawczych, wielozadaniowości, rozwiązywaniu problemów

and focusing while filtering out irrelevant information.

i skupianiu się na usuwaniu nieistotnych informacji.

So, while bilingualism may not necessarily make you smarter,

Chociaż dwujęzyczność nie uczyni cię mądrzejszym,

it does make your brain more healthy, complex and actively engaged,

wpłynie na zdrowie i aktywną pracę twojego mózgu.

and even if you didn't have the good fortune

Nawet jeśli nie było ci dane

of learning a second language as a child,

uczyć się drugiego języka w dzieciństwie,

it's never too late to do yourself a favor

nigdy nie jest za późno by zacząć

and make the linguistic leap from, "Hello,"

i zamienić "cześć" na "Hola", "Bonjour" czy "您好",

to, "Hola," "Bonjour" or "你好’s"

because when it comes to our brains a little exercise can go a long way.

ponieważ w przypadku naszych mózgów małe ćwiczenia mogą wiele zdziałać.