Symbiosis: A surprising tale of species cooperation - David Gonzales

သဟဇီဝဖြစ်မှု- မျိုးစိတ်များ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြပုံ - David Gonzales

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung

Are you familiar with the word symbiosis?

ခင်ဗျားတို့ သဟဇီဝ ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို သိကြလား?

It's a fancy term for a partnership between two different species,

မတူကွဲပြားကြတဲ့ မျိုးစိတ် နှစ်ခုအကြား မိတ်ဖက်မှုအတွက် စကားလုံး အဆန်းလေးပါ။

such as bees and flowers.

ပျား နှင့် ပန်းပွင့်တွေ လိုဟာမျိုးပါ။

In a symbiosis, both species depend on each other.

သဟဇီဝထဲတွင် မျိုးစိတ် နှစ်ခုစလုံး တစ်ခုကို တစ်ခုက မှီခိုအားကိုးရတယ်။

သိပ်ကို မှတ်သားစရာ ကောင်းတဲ့ သဟဇီဝအကြောင်း ပြောပြချင်တယ်။

I want to tell you about a remarkable symbiosis

between a little bird, the Clark's nutcracker,

Clark's nutcracker လိုခေါ်တဲ့ သစ်တောက်ငှက်ကလေးနဲ့

and a big tree, the whitebark pine.

သစ်ခေါက်ဖြူ ထင်းရှူးလို အပင်ကြီး အကြားမှာ တွေ့နိုင်တယ်။

Whitebark grow in the mountains of Wyoming, Montana

အဲဒီထင်းရှူးဟာ Wyoming၊ Montana နဲ့ အခြားအမေရိကန်

အနောက်ဖက် ပြည်နယ်များတွင် ပေါက်တယ်။။

and other western states.

They have huge canopies and lots of needles,

၎င်းတို့ရဲ့ အမိုးများဟာ သိပ်ကြီးမားပြီး ချွန်နေတဲ့ ဆူးတွေပါရှိ၊

which provide cover and shelter for other plants and animals,

အခြား အပင်တွေ နှင့် တိရစ္ဆာန်တွေ အတွက် အကာအမိုး ဖြစ်တဲ့အပြင်

and whitebark feed the forest.

၎င်းဟာ သစ်တောကို လုပ်ကျွေးပါသေးတယ်။

Their cones are packed with protein.

အဲဒီထင်ရှူးသီးများဟာ ပရိုတိန်ဓာတ် ပြည့်ဝတယ်။

Squirrels gnaw the cones from the upper branches

ရှဉ့်တွေဟာ အထက်ပိုင်း အကိုင်းအခက်များမှ အသီးတွေကို ကိုက်လျက်

so they fall to the ground,

မြေပေါ်ကို ချပေးကြတယ်၊

and then race down to bury them in piles, or middens.

ပြီးတော့ သစ်တွေ ဒါမှမဟုတ် ချေးပုံးတွေ ကြားမှာ မြှုပ်နှံထားခဲ့ကြတယ်။

But they don't get to keep all of them;

တကယ်တော့ အဲဒါတွေ သူတို့ အားလုံး မစားသုံးဖြစ်ပါဘူး၊

grizzlies and black bears love finding middens.

အမေရိကန် ဝက်ဝံကြီးတွေကလည်း ချေးပုံးထဲ လိုက်ရှာနိုင်ကြလို့ပါ။

But there's more to a symbiosis than one species feeding another.

သဟဇီဝဟာ မျိုးစိတ် တစ်ခုက အခြားတစ်ခုကို ကျွေးပေးတာထက် ပိုပါတယ်။

In the case of the Clark's nutcracker, this bird gives back.

ခုနက သစ်တောက်ငှက်ရဲ့ သာဓကထဲတွင် ၎င်းက ပြန်ပြီး ပေးဆပ်တာ ရှိတယ်။

While gathering its seeds, it also replants the trees.

အသီးတွေကို လိုက်စုနေရင်းနဲ့ အပင်တွေကို စိုက်ပျိုးပေးပါတယ်။

Here's how it works: using her powerful beak,

အဲဒီငှက် လုပ်ပုံကို ကြည့်ကြပါ- အားကောင်းတဲ့ နှတ်သီးဖြင့်

the nutcracker picks apart a cone in a treetop,

အဲဒီငှက်ဟာ အပင်ထိပ်ရှိ အသီးတစ်လုံးကို ရွေးလိုက်ကာ

pulling out the seeds.

အစေ့တွေကို ထုတ်ပစ်တယ်။

She can store up to 80 of them in a pouch in her throat.

ငှက်ဟာ အစေ့ ၈၀ အထိကို လည်ချောင်းထဲရှိ အိတ်ထဲ သိမ်းထားနိုင်တယ်။

Then she flies through the forest

ငှက်ဟာ သစ်တောကို ဖြတ်ပျံသန်းရင်း

looking for a place to cache the seeds

အစေ့တွေ သိုလှောင်မယ့် နေရာရှာပြီး

an inch under the soil in piles of up to eight seeds.

မြေဆီလွှာ အောက်မှာ အစေ့ ရှစ်စေ့စီပါတဲ့ အပုံးလေးများ အဖြစ် မြှုပ်ထားခဲ့တယ်။

Nutcrackers can gather up to 90,000 seeds in the autumn,

ငှက်တွေဟာ ဆောင်းဦးမှာ အစေ့ ၉၀၀၀၀ အထိကို စုထားခဲ့ကာ

which they return for in the winter and spring.

ဆောင်း နှင့် နွေဦးရာသီတွင် ပြန်ပြီး လာယူတတ်ပါတယ်။

And these birds are smart.

အဲဒီငှက်တွေဟာ သိပ်ကို ပါးနပ်တယ်။

They remember where all those seeds are.

အစေ့တွေ ထားခဲ့တဲ့ နေရာကို မှတ်မိကြတယ်။

They even use landmarks on the landscape --

သစ်ပင်တို့၊ ငုတ်တို့၊ ကျောက်ဆောင်ကို အခြေခံပြီး

trees, stumps, rocks --

တြိဂံပုံကို ရေးဆွဲလျက်

to triangulate to caches buried deep under the snow.

ဆီးနှင်းအောက်မှာ မြှုပ်နှံခဲ့ကြတဲ့ အစေ့တွေကို ပြန်ဖေါ်နိုင်ကြတယ်။

What they don't go back and get, those seeds become whitebark.

သူတို့ပြန် မရှာနိုင်ခဲ့တဲ့ အစေ့တွေကျတော့ အခေါက်ဖြူ ထင်းရှူးပင်တွေအဖြစ် ပေါက်လာမယ်။

This symbiosis is so important to both species

အဲဒီ သဟဇီဝဟာ မျိုးစိတ် နှစ်ခုစလုံး အတွက် သိပ်ကို အရေးကြီးလို့

that they've changed, or evolved, to suit each other.

တစ်ခုနဲ့တစ်ခု အံဝင်ခွင်ကျရန် ပြောင်းလဲ ဒါမှမဟုတ် ဆင့်ကဲဖွံ့ဖြိုးလာကြတယ်။

Nutcrackers have developed long, tough beaks

သစ်တောက်ငှက်ရဲ့ နှုတ်သီးဟာ ရှည်ပြီး မာကျောတာက

for extracting seeds from cones,

ထင်းရှူးသီးထဲမှ အစေ့တွေ ထုတ်ယူနိုင်ဖို့ အတွက်ပါ၊

and whitebarks' branches all sweep upwards

အခေါက်ဖြူ ထင်းရှူးပင်ကျတော့ အကိုင်းတွေ အပေါ်ဖက်ကို လှည့်ပေးထားပြီး

with the cones at the very ends,

အစွန်းမှာ အသီးတွေ ရှိပါတယ်၊

so they can offer them to the nutcrackers as they fly by.

သစ်တောက်ငှက်တွေ ဖြတ်ပျံသွားစဉ် အသီးတွေကို ကမ်းလှမ်းပေးနိုင်ကြတယ်။

That's a symbiosis:

အဲဒါကမှ သဟဇီဝဖြစ်မှုပါ-

Two species cooperating to help each other for the benefit of all.

မျိုးစိတ်နှစ်ခု ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက် အားလုံးရဲ့ အကျိုးကို သည်းပိုးပေးကြတာပါ။