Neil Harbisson: I listen to color

Neil Harbisson : Tôi lắng nghe màu sắc

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Ha Thu Hai Reviewer: Thanh-Le Ha

Well, I was born with a rare visual condition

Tôi sinh ra với một tình trạng thị giác hiếm thấy

called achromatopsia, which is total color blindness,

được gọi là archromatopsia, là bệnh mù màu hoàn toàn

so I've never seen color,

vì thế tôi chưa bao giờ nhìn thấy màu sắc,

and I don't know what color looks like,

và tôi không biết màu trông như thế nào,

because I come from a grayscale world.

bởi tôi đến từ một thế giới xám xịt.

To me, the sky is always gray,

với tôi, bầu trời luôn màu xám,

flowers are always gray,

những bông hoa luôn màu xám,

and television is still in black and white.

và tivi lúc nào cũng là đen và trắng.

But, since the age of 21,

Nhưng từ tuổi 21,

instead of seeing color, I can hear color.

thay vì nhìn thấy màu sắc, tôi có thể nghe thấy màu sắc.

In 2003, I started a project

Vào năm 2003, tôi bắt đầu một dự án

with computer scientist Adam Montandon,

với nhà khoa học máy tính Adam Montandon,

and the result, with further collaborations

và kết quả của sự hợp tác

with Peter Kese from Slovenia

với Peter Kese từ Slovenia

and Matias Lizana from Barcelona,

và Matias Lizana từ Barcelona,

is this electronic eye.

là con mắt điện tử này

It's a color sensor that detects

Nó là thiết bị cảm ứng màu có thể dò

the color frequency in front of me — (Frequency sounds) —

tần số màu trước mắt tôi - (Tiếng sóng âm) -

and sends this frequency to a chip installed

và gửi tần số này đến một vi mạch gắn

at the back of my head, and I hear the color in front of me

sau đầu tôi, và tôi nghe được màu đó trước mắt tôi

through the bone, through bone conduction.

qua xương, qua tính dẫn của xương.

(Frequency sounds) So, for example, if I have, like —

(Tiếng sóng âm) Ví dụ, nếu tôi nghe tiếng thế này,

This is the sound of purple. (Frequency sounds)

đây là âm thanh của màu tím. (Tiếng sóng âm)

For example, this is the sound of grass. (Frequency sounds)

Ví dụ, đây là tiếng của cỏ. (Tiếng sóng âm)

This is red, like TED. (Frequency sounds)

Đây là màu đỏ, như TED. (Tiếng sóng âm)

This is the sound of a dirty sock. (Laughter)

Đây là tiếng của một chiếc tất bẩn. (Tiếng cười)

Which is like yellow, this one.

Có vẻ là màu vàng, như cái này.

So I've been hearing color all the time for eight years,

Như thế, tôi đã nghe màu sắc trong suốt tám năm nay,

since 2004, so I find it completely normal now

từ 2004, và giờ đây tôi cảm thấy hoàn toàn bình thường

to hear color all the time.

khi nghe màu sắc vào mọi lúc.

At the start, though, I had to memorize the names you give

Mặc dù lúc đầu, tôi phải ghi nhớ từng cái tên các bạn đặt

for each color, so I had to memorize the notes,

cho mỗi màu, vì thế tôi phải thuộc lòng những ghi chú,

but after some time, all this information

nhưng sau một thời gian, tất cả những thông tin này

became a perception.

trở thành sự nhận thức.

I didn't have to think about the notes.

Tôi không cần phải nhớ những ghi chú đó nữa.

And after some time, this perception became a feeling.

Và sau một thời gian, nhận thức này trở thành cảm giác.

I started to have favorite colors,

Tôi bắt đầu có những màu yêu thích,

and I started to dream in colors.

và tôi bắt đầu có những giấc mơ có màu sắc.

So, when I started to dream in color is when I felt

Và khi tôi bắt đầu có giấc mơ có màu sắc là khi tôi cảm thấy

that the software and my brain had united,

phần mềm đó và não tôi đã hợp nhất,

because in my dreams, it was my brain creating

bởi trong những giấc mơ của tôi, chính là não tôi đã tạo nên

electronic sounds. It wasn't the software,

những âm thanh điện tử, chứ không phải là phần mềm đó,

so that's when I started to feel like a cyborg.

và đó là khi tôi bắt đầu thấy mình như một người máy.

It's when I started to feel that the cybernetic device

Đó là khi tôi bắt đầu cảm thấy thiết bị điều khiển

was no longer a device.

không còn là một thiết bị nữa.

It had become a part of my body,

Nó đã trở thành một phần của cơ thể tôi,

an extension of my senses,

một giác quan mở rộng của tôi,

and after some time, it even became a part

và sau một thời gian, nó trở thành một phần

of my official image.

hình ảnh chính thức của tôi.

This is my passport from 2004.

Đây là hộ chiếu của tôi từ năm 2004.

You're not allowed to appear on U.K. passports

Bạn không được phép xuất hiện trên hộ chiếu Vương quốc Anh

with electronic equipment, but I insisted

với một thiết bị điện tử,nhưng tôi khăng khăng

to the passport office that what they were seeing

với văn phòng hộ chiếu rằng cái họ đang nhìn

was actually a new part of my body,

thực ra là một phần mới của cơ thể tôi,

an extension of my brain, and they finally accepted me

một phần mở rộng của não tôi, và cuối cùng họ cũng chấp nhận

to appear with the passport photo.

cho tôi dùng tấm hình hộ chiếu này.

So, life has changed dramatically since I hear color,

Thế là, cuộc sống đã thay đổi hoàn toàn từ khi tôi nghe được màu sắc,

because color is almost everywhere,

bởi màu sắc có ở khắp nơi,

so the biggest change for example is

ví dụ, điều thay đổi lớn nhất là

going to an art gallery, I can listen to a Picasso,

khi đi đến bảo tàng nghệ thuật, tôi có thể nghe một bức tranh của Picasso,

for example. So it's like I'm going to a concert hall,

Giống như là tôi đang đi đến một buổi hoà nhạc,

because I can listen to the paintings.

bởi tôi đang nghe những bức tranh.

And supermarkets, I find this is very shocking,

Và siêu thị, tôi cảm thấy sốc,

it's very, very attractive to walk along a supermarket.

bởi đi trong siêu thị thật là cuốn hút.

It's like going to a nightclub.

Nó giống như đi trong một câu lạc bộ đêm.

It's full of different melodies. (Laughter) Yeah.

Có quá nhiều điệu nhạc khác nhau. (Tiếng cười) Thật mà.

Especially the aisle with cleaning products.

Đặc biệt là lối đi ở gian sản phẩm lau chùi.

It's just fabulous. (Laughter)

Thật hoành tráng. (Tiếng cười)

Also, the way I dress has changed.

Và, cách tôi ăn mặc cũng thay đổi.

Before, I used to dress in a way that it looked good.

Trước đây, tôi từng mặc theo cách mà nó trông đẹp.

Now I dress in a way that it sounds good. (Laughter)

Giờ tôi mặc theo cách mà nó nghe hay. (Tiếng cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

So today I'm dressed in C major,

Vì thế hôm nay tôi mặc theo âm Đô trưởng,

so it's quite a happy chord. (Laughter)

nên nó là một hợp âm khá vui vẻ. (Tiếng cười)

If I had to go to a funeral, though,

Tuy nhiên, nếu tôi phải đến một đám tang,

I would dress in B minor, which would be

tôi sẽ mặc theo âm Si thứ, sẽ là

turquoise, purple and orange. (Laughter)

màu ngọc lam, tím và da cam. (Tiếng cười)

Also, food, the way I look at food has changed,

Và, ẩm thực, cách tôi nhìn ẩm thực cũng thay đổi,

because now I can display the food on a plate,

bởi giờ đây tôi có thể bày món ăn trên đĩa,

so I can eat my favorite song. (Laughter)

để tôi có thể ăn bài hát yêu thích của mình. (Tiếng cười)

So depending on how I display it,

Vì thế, tùy thuộc vào cách mà tôi bày nó,

I can hear and I can compose music with food.

tôi có thể nghe và sáng tác nhạc với các món ăn.

So imagine a restaurant where we can have, like,

Thử tưởng một nhà hàng nơi chúng ta có thể có,

Lady Gaga salads as starters. (Laughter) I mean,

món khai vị sa lát Lady Gaga. (Tiếng cười). Ý tôi là,

this would get teenagers to eat their vegetables, probably.

điều này có thể khiến bọn trẻ ăn rau chứ.

And also, some Rachmaninov piano concertos

Và rồi vài bản hoà nhạc piano Rachmaninov

as main dishes, and some Bjork or Madonna desserts,

là món chính, rồi món khai vị kiểu Bjork hay Madonna,

that would be a very exciting restaurant

đó sẽ là một nhà hàng rất tuyệt vời

where you can actually eat songs.

nơi bạn có thể thực sự ăn những bài hát.

Also, the way I perceive beauty has changed,

Và cách tôi nhận thức vẻ đẹp cũng thay đổi,

because when I look at someone, I hear their face,

bởi vì khi tôi nhìn vào một người, tôi nghe khuôn mặt của họ,

so someone might look very beautiful but sound terrible.

như thế, một vài người có thể nhìn thì đẹp nhưng nghe thì kinh khủng.

(Laughter) And it might happen the opposite,

(Tiếng cười) Và cũng có thể là ngược lại,

the other way around. So I really enjoy creating, like,

theo chiều ngược lại. Vì thế tôi thực sự thích tạo ra, như là,

sound portraits of people.

phác họa âm thanh của con người.

Instead of drawing someone's face, like drawing the shape,

Thay vì vẽ mặt của ai đó, như là vẽ khuôn hình,

I point at them with the eye and I write down

tôi hướng vào họ với con mắt và viết xuống

the different notes I hear, and then I create sound portraits.

những nốt khác biệt tôi nghe, và tôi tạo nên phác thảo khuôn mặt bằng âm thanh.

Here's some faces.

Đây là vài khuôn mặt.

(Musical chords)

(Những hợp âm)

Yeah, Nicole Kidman sounds good. (Laughter)

Nicole Kidman nghe hay nhỉ. (Tiếng cười)

Some people, I would never relate, but they sound similar.

Vài người không liên quan gì nhưng họ nghe giống nhau.

Prince Charles has some similarities with Nicole Kidman.

Thái tử Charles có vài điểm giống với Nicole Kidman

They have similar sound of eyes.

Họ có cùng âm thanh của đôi mắt.

So you relate people that you wouldn't relate,

Vì thế bạn có sự liên tưởng những con người mà bạn chưa từng liên tưởng,

and you can actually also create concerts

và bạn cũng có thể thực sự tạo ra những buổi hoà nhạc

by looking at the audience faces.

khi nhìn vào khuôn mặt khán giả.

So I connect the eye, and then I play the audience's faces.

Tôi liên kết với con mắt, và tôi có thể chơi một bản nhạc từ những khuôn mặt khán giả.

The good thing about this is,

Điểm tốt về điều này là

if the concert doesn't sound good, it's their fault.

nếu buổi hoà nhạc đó nghe không hay, đó là lỗi của họ.

It's not my fault, because — (Laughter)

Đâu phải lỗi của tôi - (Tiếng cười)

And so another thing that happens is that

Và một điều khác diễn ra là

I started having this secondary effect

Tôi bắt đầu có một hiệu ứng phụ

that normal sounds started to become color.

là những âm thanh bình thường trở thành màu sắc.

I heard a telephone tone, and it felt green

Tôi nghe tiếng điện thoại, và cảm giác nó xanh

because it sounded just like the color green.

bởi nó nghe như màu xanh lá.

The BBC beeps, they sound turquoise,

Tiếng bíp của BBC, nghe như màu ngọc lam,

and listening to Mozart became a yellow experience,

và nghe Mozart, đó là một trải nghiệm màu vàng,

so I started to paint music and paint people's voices,

thế là tôi bắt đầu vẽ âm nhạc và vẽ giọng của con người,

because people's voices have frequencies

bởi giọng của con người có tần số.

that I relate to color.

mà tôi liên tưởng đến màu sắc.

And here's some music translated into color.

Đây là một số âm nhạc được chuyển thể sang màu sắc.

For example, Mozart, "Queen of the Night," looks like this.

Ví dụ, bản "Queen of the Night" của Mozart, trông như thế này.

(Music) Very yellow and very colorful,

(Tiếng nhạc) Rất vàng và rất màu sắc,

because there's many different frequencies.

bởi vì có rất nhiều tần số khác nhau.

(Music)

(Tiếng nhạc)

And this is a completely different song.

Và đây là một bài hát hoàn toàn khác.

(Music) It's Justin Bieber's "Baby." (Laughter)

(Tiếng nhạc) Là bài "Baby" của Justin Bieber. (Tiếng cười)

(Music)

(Tiếng nhạc)

It is very pink and very yellow.

Nó rất hồng và rất vàng.

So, also voices, I can transform speeches into color,

Như thế, cả giọng nói, tôi có thể chuyển đổi những bài diễn văn thành màu sắc,

for example, these are two very well-known speeches.

ví dụ, đây là hai bài diễn văn nổi tiếng.

One of them is Martin Luther King's "I Have A Dream,"

Một là bài "I Have A Dream" của Martin Luther King,

and the other one is Hitler.

và một bài khác là của Hitler.

And I like to exhibit these paintings in the exhibition halls

Tôi triển lãm những bức tranh này ở những phòng triển lãm

without labels, and then I ask people,

không ghi nhãn, và tôi hỏi mọi người,

"Which one do you prefer?"

"Bạn thích cái nào hơn?"

And most people change their preference

Và hầu hết mọi người thay đổi sở thích của họ,

when I tell them that the one on the left is Hitler

khi tôi nói với họ rằng cái bên trái là của Hitler

and the one on the right is Martin Luther King.

và cái bên phải là của Martin Luther King.

So I got to a point when I was able to perceive 360 colors,

Giờ tôi đã đạt đến mức có thể nhận thức được 360 màu,

just like human vision.

như thị giác của con người.

I was able to differentiate all the degrees of the color wheel.

Tôi có thể phân biệt tất cả cấp bậc của bảng màu.

But then, I just thought that

Nhưng rồi tôi nghĩ rằng

this human vision wasn't good enough.

thị giác con người là không đủ.

There's many, many more colors around us

Có rất, rất nhiều màu xung quanh chúng ta

that we cannot perceive,

mà chúng ta không thể nhận thức,

but that electronic eyes can perceive.

nhưng con mắt điện tử kia có thể nhận thức được.

So I decided to continue extending my color senses,

Vì thế tôi quyết định mở rộng khả năng nhận thức màu của mình,

and I added infrared and I added ultraviolet

và tôi đã thêm vào hồng ngoại và cực tím

to the color-to-sound scale, so now I can hear colors

vào thang màu sắc-âm thanh, nên giờ đây tôi có thể nghe những màu,

that the human eye cannot perceive.

mà mắt người không thể nhận thức được.

For example, perceiving infrared is good because you can

Ví dụ, cảm nhận được tia hồng ngoại là một điều rất tốt vì bạn có thể

actually detect if there's movement detectors in a room.

thực sự nhận ra được có máy dò chuyển động trong căn phòng hay không.

I can hear if someone points at me with a remote control.

Tôi có thể nghe thấy nếu có ai đó chỉ cái điều khiển từ xa vào tôi.

And the good thing about perceiving ultraviolet is that

Và điểm tốt về việc nhận thức được tia cực tím là

you can hear if it's a good day or a bad day to sunbathe,

bạn có thể nghe được hôm nay là một ngày đẹp hay một ngày tồi tệ để tắm nắng,

because ultraviolet is a dangerous color,

bởi vì cực tím là một màu nguy hiểm,

a color that can actually kill us, so I think we should all have this wish

một màu có thể thực sự giết chết chúng ta, vì thế tôi nghĩ chúng ta nên có mong muốn

to perceive things that we cannot perceive.

nhận thức được những thứ chúng ta không thể nhận thức.

That's why, two years ago,

Đó là lý do hai năm trước,

I created the Cyborg Foundation,

tôi thành lập Quỹ Người máy,

which is a foundation that tries to help people

là một tổ chức giúp con người

become a cyborg, tries to encourage people

trở thành một người máy, khuyến khích con người

to extend their senses

mở rộng giác quan của họ

by using technology as part of the body.

bằng cách sử dụng công nghệ như một phần của cơ thể.

We should all think that knowledge comes from our senses,

Chúng ta đều nghĩ rằng kiến thức đến từ các giác quan,

so if we extend our senses,

vì thế nếu chúng ta mở rộng giác quan của chúng ta,

we will consequently extend our knowledge.

chúng ta sẽ mở rộng kiến thức của mình.

I think life will be much more exciting

Tôi cho rằng cuộc sống sẽ thú vị hơn rất nhiều

when we stop creating applications for mobile phones

khi chúng ta ngừng tạo ra ứng dụng cho điện thoại di động

and we start creating applications for our own body.

mà bắt đầu tạo ra những ứng dụng cho chính cơ thể của chúng ta.

I think this will be a big, big change

Tôi nghĩ đây sẽ là một thay đổi lớn

that we will see during this century.

mà chúng ta sẽ chứng kiến trong thế kỉ này.

So I do encourage you all to think about which senses

Vì thế tôi khuyến khích các bạn hãy nghĩ về giác quan nào

you'd like to extend.

mà bạn muốn mở rộng.

I would encourage you to become a cyborg.

Tôi khuyến khích bạn trở thành một người máy.

You won't be alone. Thank you. (Applause)

Bạn sẽ không một mình. Cảm ơn. (Vỗ tay)

(Applause)

(Vỗ tay)