How fake news does real harm | Stephanie Busari

Translator: Thuy Nguyen Thanh Reviewer: Thu Ha Tran

I want to tell you a story about a girl.

Tôi muốn kể với các bạn câu chuyện về một cô gái.

But I can't tell you her real name.

Nhưng tôi không nói tên thật cô ấy được.

So let's just call her Hadiza.

Chúng ta cứ gọi cô ấy là Hadiza.

Hadiza is 20.

Hadiza 20 tuổi.

She's shy,

Cô ấy nhút nhát,

but she has a beautiful smile that lights up her face.

nhưng có nụ cười đẹp tỏa sáng khuôn mặt cô ấy.

But she's in constant pain.

Nhưng cô ấy luôn bị đau đớn.

And she will likely be on medication for the rest of her life.

Và cần phải điều trị y tế suốt cả quãng đời còn lại của cô ấy.

Do you want to know why?

Các bạn có biết tại sao không?

Hadiza is a Chibok girl,

Hadiza là một cô gái Chibok,

and on April 14, 2014, she was kidnapped

và vào ngày 14/4/2014, cô đã bị bắt cóc

by Boko Haram terrorists.

bởi những tên khủng bố Boko Haram.

She managed to escape, though,

Mặc dù cô đã trốn thoát được,

by jumping off the truck that was carrying the girls.

bằng cách nhảy ra khỏi chiếc xe tải đang chở các cô gái.

But when she landed, she broke both her legs,

Nhưng khi chạm đất, cô đã bị gãy cả hai chân,

and she had to crawl on her tummy to hide in the bushes.

và cô đã phải bò trên bụng để trốn trong các buội cây.

She told me she was terrified that Boko Haram would come back for her.

Cô kể rằng cô đã lo sợ Boko Haram sẽ quay lại tìm cô ấy

She was one of 57 girls who would escape by jumping off trucks that day.

Cô là một trong 57 cô gái đã trốn thoát bằng cách nhảy ra khỏi xe tải hôm đó.

This story, quite rightly, caused ripples

Câu chuyện đã phần nào tạo nên làn sóng

around the world.

khắp thế giới.

People like Michelle Obama, Malala and others

Những người như Michelle Obama, Malala và những người khác

lent their voices in protest,

đã lên tiếng phản đối,

and at about the same time -- I was living in London at the time --

và khoảng thời gian đó tôi đang sống ở London--

I was sent from London to Abuja to cover the World Economic Forum

Tôi được gửi từ London đến Abuja để đưa tin về Diễn đàn kinh tế thế giới

that Nigeria was hosting for the first time.

mà Nigeria đăng cai lần đầu tiên.

But when we arrived, it was clear that there was only one story in town.

Nhưng khi tôi đến, rõ ràng là chỉ có một câu chuyện ở đây.

We put the government under pressure.

Chúng tôi đã gây sức ép lên chính quyền

We asked tough questions about what they were doing

Chúng tôi đã hỏi những câu hỏi khó rằng họ đã làm gì

to bring these girls back.

để giải cứu những cô gái này.

Understandably,

Dễ hiểu là,

they weren't too happy with our line of questioning,

họ không vui với những câu hỏi của chúng tôi

and let's just say we received our fair share of "alternative facts."

và hãy nói rằng chúng ta đã nhận được sự chia sẻ về "các tin thay thế"

(Laughter)

(Cười)

Influential Nigerians were telling us at the time

Những người Nigeria có ảnh hưởng nói với chúng tôi lúc đó

that we were naïve,

rằng chúng tôi ngây thơ

we didn't understand the political situation in Nigeria.

không hiểu về tình hình chính trị Nigeria.

But they also told us

Nhưng họ cũng nói với chúng tôi

that the story of the Chibok girls

rằng câu chuyện những cô gái Chibok

was a hoax.

là một trò lừa đảo.

Sadly, this hoax narrative has persisted,

Đáng buồn, câu chuyện ngụy biện này đã tồn tại dai dẳng

and there are still people in Nigeria today

và vẩn có nhiều người Nigeria ngày nay

who believe that the Chibok girls were never kidnapped.

tin rằng các cô gái Chibok chưa bao giờ bị bắt cóc.

Yet I was talking to people like these --

Nhưng tôi đã nói chuyện với những người như vậy

devastated parents,

Những cha mẹ bị mất mát,

who told us that on the day Boko Haram kidnapped their daughters,

Họ nói với chúng tôi rằng vào cái ngày Boko Haram bắt cóc con gái họ,

they ran into the Sambisa Forest after the trucks carrying their daughters.

họ đã chạy vào rừng Sambisa theo sau chiếc xe tải đang chở con gái họ

They were armed with machetes, but they were forced to turn back

Họ mang theo cả dao lớn, nhưng đã bị buộc quay trở lại

because Boko Haram had guns.

bới vì Boko Haram có súng.

For two years, inevitably, the news agenda moved on,

Trong 02 năm, không thể tránh khỏi, việc chương trình tin tức chuyển hướng

and for two years,

và trong 02 năm,

we didn't hear much about the Chibok girls.

chúng ta không nhiều về các cô gái Chibok

Everyone presumed they were dead.

Mọi người cho rằng họ đã chết.

But in April last year,

Nhưng vào tháng 4 năm ngoái,

I was able to obtain this video.

Tôi đã có được cuốn video này.

This is a still from the video

Đây là một cảnh trong video

that Boko Haram filmed as a proof of life,

mà Boko Haram đã quay phim lại như một bằng chứng của cuộc sống

and through a source, I obtained this video.

và thông qua một nguồn, Tôi đã có được video này.

But before I could publish it,

Nhưng trước khi công bố,

I had to travel to the northeast of Nigeria

Tôi đã phải đến vùng đông bắc Nigeria

to talk to the parents, to verify it.

để nói chuyện với cha mẹ, để kiểm chứng.

I didn't have to wait too long for confirmation.

Tôi đã không phải đợi quá lâu cho việc xác nhận

One of the mothers, when she watched the video, told me

Một trong những người mẹ, khi xem video này đã nói với tôi

that if she could have reached into the laptop

rằng nếu bà có thể vào được trong laptop

and pulled our her child from the laptop,

và kéo con gái từ laptop ra,

she would have done so.

bà sẽ làm ngay.

For those of you who are parents, like myself, in the audience,

Với những bạn đã làm cha mẹ ở đây, như tôi đây,

you can only imagine the anguish

bạn có thể hình dung được sự đau khổ

that that mother felt.

mà người mẹ ấy đang hứng chịu.

This video would go on to kick-start negotiation talks with Boko Haram.

Video này đã dùng để khởi đầu đàm phán với Boko Haram.

And a Nigerian senator told me that because of this video

Và một thượng nghị sĩ Nigeria đã nói với tôi rằng bởi vì đoạn video đó

they entered into those talks,

họ đã bước vào các cuộc đàm phán đó,

because they had long presumed that the Chibok girls were dead.

bởi vì trong thời gian dài họ đã nghĩ các cô gái Chibok đã chết.

Twenty-one girls were freed in October last year.

21 cô gái đã được tự do vào tháng 10 năm ngoái.

Sadly, nearly 200 of them still remain missing.

Đáng buồn, gần 200 người còn lại vẫn đang mất tích.

I must confess that I have not been a dispassionate observer

Tôi phải thừa nhận rằng tôi không phải là một người quan sát vô cảm

covering this story.

khi đưa tin về câu chuyện

I am furious when I think about the wasted opportunities

Tôi giận dữ khi nghĩ đến các cơ hội bị bỏ qua

to rescue these girls.

để cứu các cô gái này.

I am furious when I think about what the parents have told me,

Tôi giận dữ khi nghĩ đến điều mà những người cha mẹ đã nói với tôi,

that if these were daughters of the rich and the powerful,

rằng nếu những đứa trẻ là của những người giàu có quyền lực

they would have been found much earlier.

họ đã sẽ tìm thấy sớm hơn nhiều

And I am furious

Và tôi giận dữ

that the hoax narrative,

rằng câu chuyện ngụy biện,

I firmly believe,

mà tôi hoàn toàn tin

caused a delay;

đã gây ra sự chậm trễ;

it was part of the reason for the delay in their return.

nó là một phần lý do cho sự trở về chậm trễ của họ,

This illustrates to me the deadly danger of fake news.

Điều này chứng mình cho tôi sự nguy hiểm chết người của tin tức giả mạo

So what can we do about it?

Vậy ta có thể làm gì với chúng?

There are some very smart people,

Có những người rất thông minh,

smart engineers at Google and Facebook,

những kỹ sư ở Google và Facebook,

who are trying to use technology to stop the spread of fake news.

đang cố gắng sử dụng công nghệ để ngăn chặn sự lan truyền của tin giả

But beyond that, I think everybody here -- you and I --

Nhưng trên hết, tôi nghĩ mọi người ở đây, các bạn và tôi--

we have a role to play in that.

chúng ta cũng giữ vai trò ở đây.

We are the ones who share the content.

Chúng ta là những người chia sẻ nội dung.

We are the ones who share the stories online.

Chúng ta là những người chia sẽ các câu chuyện online

In this day and age, we're all publishers,

Ngày nay, chúng ta đều là những nhà xuất bản,

and we have responsibility.

và chúng ta có trách nhiệm.

In my job as a journalist,

Là một nhà báo,

I check, I verify.

Tôi kiểm tra, tôi xác minh.

I trust my gut, but I ask tough questions.

Tôi tin vào quyết tâm của mình, nhưng tôi hỏi những câu khó.

Why is this person telling me this story?

Tại sao người này kể cho tôi câu chuyện này?

What do they have to gain by sharing this information?

Họ cần đạt được điều gì khi chia sẻ thông tin này?

Do they have a hidden agenda?

Họ có điều gì ẩn giấu không?

I really believe that we must all start to ask tougher questions

Tôi thực sự tin rằng chúng ta phải bắt đầu hỏi những câu khó hơn

of information that we discover online.

về thông tin mà chúng ta đang khám phá online

Research shows that some of us don't even read beyond headlines

Nghiên cứu chỉ ra rằng nhiều người chúng ta thậm chí không đọc ngoại trừ tiêu đề

before we share stories.

trước khi chia sẻ các câu chuyện.

Who here has done that?

Có ai ở đây đã từng làm như vậy?

I know I have.

Tôi biết tôi đã từng.

But what if

Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu

we stopped taking information that we discover at face value?

chúng ta không còn tin tưởng vào nội dung bề ngoài của thông tin mà ta khám phá?

What if we stop to think about the consequence

Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta ngừng suy nghĩ về hậu quả

of the information that we pass on

của thông tin mà chúng ta đang truyền đi

and its potential to incite violence or hatred?

và khả năng kích động bạo lực và thù nghịch?

What if we stop to think about the real-life consequences

Điều gì sẽ xảy ra nếu ta ngừng suy nghĩ về hậu quả trong đời thực

of the information that we share?

của thông tin mà ta chia sẻ?

Thank you very much for listening.

Cám ơn các bạn đã lắng nghe

(Applause)

(Vỗ tay)