Elliot Krane: The mystery of chronic pain

Elliot Krane: Bí ẩn của những cơn đau mãn tính

Translator: Minh Nguyen Reviewer: Trong Kim Nguyen

I'm a pediatrician and an anesthesiologist,

Tôi là một bác sĩ nhi và cũng là một bác sĩ gây mê,

so I put children to sleep for a living.

nên tôi kiếm sống bằng việc làm cho những đứa trẻ ngủ.

(Laughter)

(cười)

And I'm an academic, so I put audiences to sleep for free.

Và tôi là một nhà học thuật, nên tôi làm cho khán giả ngủ miễn phí.

(Laughter)

(cười)

But what I actually mostly do

Nhưng điều tôi thực sự làm

is I manage the pain management service

là quản lí cho dịch vụ điều trị các cơn đau

at the Packard Children's Hospital up at Stanford in Palo Alto.

tại bệnh viện Nhi Packard ở Standford, Palo Alto.

And it's from the experience

Và từ kinh nghiệm

from about 20 or 25 years of doing that

của khoảng 20 đến 25 năm làm việc này

that I want to bring to you the message this morning,

mà tôi muốn truyền đạt với các bạn sáng hôm nay

that pain is a disease.

rằng những cơn đau là 1 căn bệnh.

Now most of the time,

Thường thì

you think of pain as a symptom of a disease,

các bạn nghĩ đến những cơn đau như triệu chứng của 1 căn bệnh

and that's true most of the time.

Và thật vậy, đa số các trường hợp.

It's the symptom of a tumor or an infection

Nó là triệu chứng của một khối u hay bệnh lây nhiễm

or an inflammation or an operation.

một cơn viêm hoặc là cuộc phẫu thuật.

But about 10 percent of the time,

Nhưng khoảng 10% các trường hợp,

after the patient has recovered from one of those events,

ngay cả khi bệnh nhân đã phục hồi từ những sự kiện này,

pain persists.

cơn đau vẫn tiếp tục.

It persists for months

Nó tiếp tục hàng tháng

and oftentimes for years,

và thậm chí đến hàng năm.

and when that happens,

Và khi điều đó xảy ra,

it is its own disease.

cơn đau chính là căn bệnh.

And before I tell you about how it is that we think that happens

Và trước khi tôi nói với các bạn về cách mà chúng tôi nghĩ điều đó xảy ra,

and what we can do about it,

cũng như chúng ta làm được gì về điều này,

I want to show you how it feels for my patients.

tôi muốn cho các bạn thấy rằng các bệnh nhân sẽ cảm thấy thế nào.

So imagine, if you will,

Hãy tưởng tượng, nếu có thể

that I'm stroking your arm with this feather,

rằng tôi đang dùng chiếc lông này dể vuốt ve trên cánh tay của bạn,

as I'm stroking my arm right now.

như tôi đang làm trên tay tôi đây

Now, I want you to imagine

Bây giờ, tôi muốn các bạn hình dung,

that I'm stroking it with this.

rằng tôi vuốt ve cánh tay bạn với cái này.

Please keep your seat.

Xin cứ ngồi yên tại chỗ.

(Laughter)

(cười)

A very different feeling.

Một cảm giác rất khác biệt.

Now what does it have to do with chronic pain?

Điều đó có liên quan gì đến những cơn đau mãn tính?

Imagine, if you will, these two ideas together.

Hãy tưởng tượng, hai ý tưởng cùng lúc

Imagine what your life would be like

Hình dung bạn sẽ ra sao

if I were to stroke it with this feather,

nếu tôi vuốt ve cánh tay bạn bằng chiếc lông này

but your brain was telling you

nhưng não bạn lại bảo là

that this is what you are feeling --

đây là cách bạn cảm nhận --

and that is the experience of my patients with chronic pain.

và đó là cảm nhận của các bệnh nhân với chứng đau mãn tính.

In fact, imagine something even worse.

Thực ra, thử tưởng tượng một điều còn kinh khủng hơn.

Imagine I were to stroke your child's arm with this feather,

Rằng tôi vuốt ve tay con cái bạn bằng chiếc lông này,

and their brain [was] telling them

và não của các cháu lại bảo rằng

that they were feeling this hot torch.

các cháu đang chạm phải ngọn đuốc nóng này

That was the experience of my patient, Chandler,

Đó là cảm nhận của một bệnh nhân của tôi, Chanler

whom you see in the photograph.

người các bạn nhìn thấy trên hình

As you can see, she's a beautiful, young woman.

Như các bạn thấy đó, đó là một cô gái trẻ và xinh đẹp

She was 16 years old last year when I met her,

Cô bé được 16 tuổi khi tôi gặp cô hồi năm ngoái

and she aspired to be a professional dancer.

và cô bé mong muốn trở thành một vũ công chuyên nghiệp.

And during the course of one of her dance rehearsals,

Trong một lần tập dợt bài nhảy,

she fell on her outstretched arm and sprained her wrist.

cô bé ngã lên cánh tay mình và bị trật cổ tay.

Now you would probably imagine, as she did,

Bạn sẽ hình dung, cũng như cô bé,

that a wrist sprain is a trivial event

rằng trật cổ tay chỉ là một việc nhỏ

in a person's life.

trong đời.

Wrap it in an ACE bandage,

Quấn cổ tay bằng băng dán ACE

take some ibuprofen for a week or two,

uống ibuprofen (một loại thuốc giảm đau) một vài tuần

and that's the end of the story.

và thế là hết chuyện.

But in Chandler's case, that was the beginning of the story.

Nhưng trong trường hợp của Chandler, đó mới chỉ là bắt đầu câu chuyện.

This is what her arm looked like

Đây là hình ảnh cánh tay của cô bé

when she came to my clinic about three months after her sprain.

khi cô đến với trung tâm của tôi 3 tháng sau khi cú trật tay.

You can see that the arm is discolored,

Bạn có thể nhìn thấy cánh tay bị đổi màu

purplish in color.

thành tím bầm

It was cadaverically cold to the touch.

Khi chạm vào, cảm giác lạnh như chạm phải xác chết.

The muscles were frozen, paralyzed --

Các cơ đông cứng, tê liệt

dystonic is how we refer to that.

we gọi đó là chứng co giật cơ mất kiểm soát*

The pain had spread from her wrist to her hands,

Cơn đau từ cổ tay đã lan đến cả bàn tay,

to her fingertips, from her wrist up to her elbow,

đến các đầu ngón tay và từ cổ tay lên cả khuỷu tay,

almost all the way to her shoulder.

gần đến tận vai.

But the worst part was,

Nhưng điều tệ nhất là,

not the spontaneous pain that was there 24 hours a day.

đó không phải cơn đau suốt 24 giờ

The worst part was that she had allodynia,

Kinh khủng nhất chính là cô bé bị chứng allodynia, *

the medical term for the phenomenon that I just illustrated

thuật ngữ y khoa dành cho triệu chứng mà tôi vừa minh họa cho các bạn

with the feather and with the torch.

bằng chiếc lông vũ và ngọn đuốc.

The lightest touch of her arm --

Ngay cả cái chạm nhẹ nhàng nhất lên cánh tay

the touch of a hand,

bằng bàn tay,

the touch even of a sleeve, of a garment, as she put it on --

hay thậm chí là ống tay áo hay vải vóc quần áo khi cô thay đồ

caused excruciating, burning pain.

cũng khiến cô bé cảm thấy đau đớn bỏng rát.

How can the nervous system get this so wrong?

Làm sao hệ thần kinh có thể sai đến thế?

How can the nervous system

Làm sao hệ thần kinh

misinterpret an innocent sensation

có thể hiểu sai lệch một cảm giác vô hại

like the touch of a hand

như cái chạm của bàn tay

and turn it into the malevolent sensation

và biến nó thành một cảm giác kinh khủng

of the touch of the flame?

như cảm giác chạm phải ngọn lửa.

Well you probably imagine that the nervous system in the body

Vâng, bạn rất có thể hình dung hệ thần kinh trong cơ thể

is hardwired like your house.

giống như mạng lưới điện trong nhà.

In your house, wires run in the wall,

Trong nhà bạn, dây điện đi trong tường,

from the light switch to a junction box in the ceiling

từ công tắc đèn cho đến hộp nối trên trần

and from the junction box to the light bulb.

và từ hộp nối ra bóng đèn.

And when you turn the switch on, the light goes on.

Và khi bạn bật công tắc, đèn sáng lên.

And when you turn the switch off, the light goes off.

Khi bạn ngắt công tắc thì đèn cũng tắt.

So people imagine the nervous system is just like that.

Cho nên con người hình dung hệ thần kinh cũng giống vậy.

If you hit your thumb with a hammer,

Khi bạn lỡ giáng búa vào ngón tay,

these wires in your arm -- that, of course, we call nerves --

những "sợi dây" trong cánh tay bạn - cái mà chúng tôi gọi là những dây thần kinh

transmit the information into the junction box in the spinal cord

tuyền tín hiệu đến cho hộp nối trong tủy sống

where new wires, new nerves,

nơi những dây mới, dây thần kinh

take the information up to the brain

thu thập tín hiệu và truyền lên não

where you become consciously aware that your thumb is now hurt.

và bạn nhận biết là ngón tay bạn đang bị đau.

But the situation, of course, in the human body

Nhưng trong tình huống này, dĩ nhiên, trong cơ thể chúng ta

is far more complicated than that.

mọi thứ phức tạp hơn thế rất rất nhiều.

Instead of it being the case

Thay bì giống như trường hợp

that that junction box in the spinal cord

hộp nối trong tủy sống

is just simple where one nerve connects with the next nerve

đơn giản chỉ là một dây thần kinh nối dây thần kinh kế tiếp

by releasing these little brown packets

bằng cách tiết ra những gói màu nâu nhỏ

of chemical information called neurotransmitters

chứa thông tin hóa học được gọi là các chất dẫn truyền thần kinh

in a linear one-on-one fashion,

theo cách một-nối-một tuyến tính

in fact, what happens

thực tế xảy ra là

is the neurotransmitters spill out in three dimensions --

các chất dẫn truyền thần kinh phát tán ra trong không gian 3 chiều

laterally, vertically, up and down in the spinal cord --

ngang, dọc, lên, xuống trong tủy sống

and they start interacting

và bắt đầu tương tác

with other adjacent cells.

với các tế bào kế cận.

These cells, called glial cells,

Những tế bào nay, gọi là tế bào thần kinh đệm

were once thought to be

một thời từng được xem là

unimportant structural elements of the spinal cord

phần cấu trúc không quan trọng của tủy sống

that did nothing more than hold all the important things together,

chẳng có nhiệm vụ gì hơn là giữ những phần quan trọng khác liên kết nhau

like the nerves.

như giữ những dây thần kinh.

But it turns out

Nhưng hóa ra là

the glial cells have a vital role

các tế bào thần kinh đệm có một vai trò sống còn

in the modulation, amplification

trong việc điều hòa và nhân tín hiệu

and, in the case of pain, the distortion

và trong trường hợp của cơn đau, việc suy diễn sai lệch

of sensory experiences.

các cảm nhận giác quan.

These glial cells become activated.

Những tế bào thần kinh đệm này trở nên kích hoạt.

Their DNA starts to synthesize new proteins,

Nhân DNA của chúng bắt đầu tông hợp những protein mới

which spill out

và lại phát tán ra

and interact with adjacent nerves,

rồi tương tác với các tế bào kế cận

and they start releasing their neurotransmitters,

làm cho chúng tiết ra các chất dẫn truyền thần kinh.

and those neurotransmitters spill out

Các chất này phát tán

and activate adjacent glial cells, and so on and so forth,

lại kích hoạt các tế bào thần kinh đệm kế cận, và cứ thế, cứ thế tiếp tục

until what we have

cho đến khi chúng ta có

is a positive feedback loop.

cái gọi là vòng phản hồi dương tính

It's almost as if somebody came into your home

Gần giống như là ai đó vào nhà bạn

and rewired your walls

và đi lại các dây dẫn

so that the next time you turned on the light switch,

làm cho lần sau khi bạn bật công tắt đèn,

the toilet flushed three doors down,

thì toalet xả nước 3 lần

or your dishwasher went on,

hay máy rửa chén được bật lên,

or your computer monitor turned off.

hoặc là màn hình máy tính bị tắt đi.

That's crazy,

Nghe thật điên khùng,

but that's, in fact, what happens

nhưng đó thật sự là điều xảy ra

with chronic pain.

khi bạn bị đau mãn tính.

And that's why pain becomes its own disease.

Và đó là lý do tại sao cơn đau trở thành chính căn bệnh.

The nervous system has plasticity.

Hệ thần kinh có tính linh hoạt

It changes, and it morphs

nó thay đổi, biến hình

in response to stimuli.

để phản ứng lại với kích thích.

Well, what do we do about that?

Vâng, và chúng ta làm gì được về điều đó?

What can we do in a case like Chandler's?

Chúng ta làm gì được trong trường hợp như của Chandler?

We treat these patients in a rather crude fashion

Chúng tôi chữa trị những bệnh nhân này bằng một phương cách khá thô bạo

at this point in time.

vào thời điểm này.

We treat them with symptom-modifying drugs --

Chúng tôi dùng thuốc điều chỉnh-triệu chứng để chữa

painkillers --

thuốc giảm đau

which are, frankly, not very effective

thực ra mà nói thì không có hiệu lực lắm

for this kind of pain.

cho những cơn đau dạng này.

We take nerves that are noisy and active

Chúng tôi chọn các dây thần kinh mà đang "ồn ào" và hoạt động

that should be quiet,

trong khi chúng ở trạng thái yên tĩnh

and we put them to sleep with local anesthetics.

và làm cho chúng "ngủ" bằng các thuốc gây mê cục bộ

And most importantly, what we do

Và quan trọng nhất, cách chúng tôi làm

is we use a rigorous, and often uncomfortable, process

là dùng một quá trình nghiêm ngặt, và thường là không dễ chịu cho lắm

of physical therapy and occupational therapy

của trị liệu vật lý và trị liệu nghề nghiệp

to retrain the nerves in the nervous system

để huấn luyện lại cho các dây thần kinh trong hệ thần kinh

to respond normally

để chúng phản ứng lại bình thường

to the activities and sensory experiences

trước những cảm nhận về cử động và giác quan

that are part of everyday life.

trong đời sống hàng ngày.

And we support all of that

Và thêm vào đó chúng tôi còn hỗ trợ

with an intensive psychotherapy program

bằng một chường trình trị liệu tâm lý chuyên sâu

to address the despondency, despair and depression

để giải quyết tình trạng trầm uất, nản lòng hay thất vọng của bệnh nhân

that always accompanies

những tình trạng này luôn luôn đi kèm

severe, chronic pain.

với những cơn đau mãn tính nặng nề.

It's successful,

Cuộc trị liệu đã thành công,

as you can see from this video of Chandler,

như bạn đang nhìn thấy trong video này của Chandler

who, two months after we first met her,

sau 2 tháng được chữa trị,

is now doings a back flip.

đang thực hiện động tác búng người ngược.

And I had lunch with her yesterday

Tôi vừa ăn trưa cùng cô bé hôm qua,

because she's a college student studying dance at Long Beach here,

vì hiện giờ cô là sinh viện đại học môn khiêu vũ ở tại Long Beach này.

and she's doing absolutely fantastic.

Và tình trạng cô bé hiện thời hoàn toàn tuyệt vời.

But the future is actually even brighter.

Nhưng tương lai còn tươi sáng hơn,

The future holds the promise

Tương lai hứa hẹn rằng

that new drugs will be developed

có một loại thuốc mới được phát triển

that are not symptom-modifying drugs

không phải các thuốc điều-chỉnh-triệu-chứng

that simply mask the problem,

chỉ có tác dụng che giấu căn bệnh

as we have now,

như hiện thời

but that will be disease-modifying drugs

mà sẽ là thuốc điều-chỉnh-bệnh

that will actually go right to the root of the problem

giải quyết trực tiếp từ nguồn gốc vấn đề

and attack those glial cells,

và nhắm vào các tế bào thần kinh đệm nói trên

or those pernicious proteins

hay những protein nguy hiểm

that the glial cells elaborate,

mà các tế bào thần kinh đệm tạo ra,

that spill over and cause this central nervous system wind-up,

tràn lan khắp nơi và làm cho hệ thần kinh trung ương đảo lộn

or plasticity,

hay nhắm vào tính linh hoạt

that so is capable

có khả năng

of distorting and amplifying

suy diễn sai lệch và nhân lên

the sensory experience that we call pain.

cảm nhận giác quan mà ta gọi là cảm giác đau đớn.

So I have hope

Thế nên tôi hi vọng

that in the future,

rằng tương lai,

the prophetic words of George Carlin will be realized,

những lời tiên tri của George Carlin sẽ được hiện thực hóa

who said, "My philosophy:

người đã nói rằng: "Triết lý của tôi là:

No pain, no pain."

"Có đau đớn mới có thu hoạch"

Thank you very much.

Cảm ơn các bạn rất nhiều.

(Applause)

(vỗ tay)