Madeleine Albright: On being a woman and a diplomat

Madeleine Albright: Kadın ve diplomat olmak üzerine

Çeviri: Meric Aydonat Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Pat Mitchell: What is the story of this pin?

Pat Mitchell: Bu rozetin hikayesi nedir?

Madeleine Albright: This is "Breaking the Glass Ceiling."

Madeleine Albright: Bu camdan tavanı kırmayı temsil ediyor.

PM: Oh.

PM: Öyle mi?

That was well chosen, I would say, for TEDWomen.

O zaman TEDWomen için iyi bir tercih olmuş.

MA: Most of the time I spend when I get up in the morning

MA: Sabahları kalktığımda zamanımın büyük ölçüsünü

is trying to figure out what is going to happen.

o gün neler olacağını kestirmeye çalışmakla geçiririm.

And none of this pin stuff would have happened

Ve Saddam Hüseyin olmasaydı,

if it hadn't been for Saddam Hussein.

bu rozet olmayacaktı.

I'll tell you what happened.

Ne olduğunu anlatayım.

I went to the United Nations as an ambassador,

Birleşmiş Milletlere bir elçi olarak gittim.

and it was after the Gulf War,

Körfez Savaşı'ndan sonraydı.

and I was an instructed ambassador.

Görevlendirilmiş bir elçiydim.

And the cease-fire had been translated

Ateşkes, bir seri

into a series of sanctions resolutions,

zorlayıcı önleme dönüştürmüştü.

and my instructions

Ve benim görevim,

were to say perfectly terrible things about Saddam Hussein constantly,

Saddam Hüseyin hakkında sürekli korkunç şeyler söylemekti,

which he deserved -- he had invaded another country.

bunları hak ediyordu da -- başka bir ülkeyi işgal etmişti.

And so all of a sudden, a poem appeared in the papers in Baghdad

Bir gün Bağdat'taki gazetelerde bir şiir yayınlandı,

comparing me to many things,

beni, eşsiz bir sürüngenin de arasında bulunduğu

but among them an "unparalleled serpent."

pek çok şey ile karşılaştırıyordu.

And so I happened to have a snake pin.

Böylece bir yılan rozeti takmaya başladım.

So I wore it when we talked about Iraq.

Irak'la ilgili konuşmalarım sırasında takıyordum.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And when I went out to meet the press,

Basınla görüşmeye gittiğimde,

they zeroed in, said, "Why are you wearing that snake pin?"

tam hedefe vurarak "O yılan rozetini niye takıyorsunun?" diye sorduklarında

I said, "Because Saddam Hussein compared me to an unparalleled serpent."

"Çünkü Saddam Hüseyin beni eşsiz bir yılana benzetti." diye cevap verdim.

And then I thought, well this is fun.

Sonra bunun eğlenceli olduğunu düşündüm

So I went out and I bought a lot of pins

ve gidip

that would, in fact, reflect

o gün neler olacağını düşündüğümü yansıtan

what I thought we were going to do on any given day.

birçok rozet aldım.

So that's how it all started.

Bu rozet hikayesi böyle başladı.

PM: So how large is the collection?

PM: Koleksiyonunuz ne kadar geniş?

MA: Pretty big.

MA: Bir hayli geniş.

It's now traveling.

Şimdi seyahat halinde.

At the moment it's in Indianapolis,

Şu anda Indianapolis'te,

but it was at the Smithsonian.

daha önce Smithsonian'da idi.

And it goes with a book that says, "Read My Pins."

Yanında da "Rozetlerimi Okuyun" isimli bir kitap gidiyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

PM: So is this a good idea.

PM: Bu iyi bir fikir.

I remember when you were the first woman

İlk kadın Dışişleri Bakanı olduğunuzda

as Secretary of State,

sürekli

and there was a lot of conversation always

ne giydiğiniz

about what you were wearing,

nasıl göründüğünüz

how you looked --

hakkında sürekli konuşulduğunu hatırlıyorum --

the thing that happens to a lot of women,

bu birçok kadının başına geliyor,

especially if they're the first in a position.

özellikle de konumlarında ilk olan kadınlara.

So how do you feel about that -- the whole --

Peki bunun tümü hakkında ne düşünüyorsunuz?

MA: Well, it's pretty irritating actually

MA: Bu aslında çok rahatsız edici,

because nobody ever describes what a man is wearing.

çünkü bir erkeğin ne giydiği konusunda kimse konuşmaz.

But people did pay attention to what clothes I had.

Ama insanlar benim kıyafetlerime dikkat ettiler.

What was interesting was that,

İşin ilginç yanı,

before I went up to New York as U.N. ambassador,

New York'a Birleşmiş Milletler elçisi olarak gittiğimde,

I talked to Jeane Kirkpatrick, who'd been ambassador before me,

benden önce elçi olan Jeane Kirkpatrick ile konuştum

and she said, "You've got to get rid of your professor clothes.

ve bana "Profesör kıyafetlerinde kurtulmalısın.

Go out and look like a diplomat."

Dışarı çık ve bir diplomat gibi gözük." dedi.

So that did give me a lot of opportunities to go shopping.

Bu da bana sık sık alışverişe gitmek için bahane oldu.

But still, there were all kinds of questions

Ama hala, şapka giydin mi, eteğin ne kadar kısaydı

about -- "did you wear a hat?" "How short was your skirt?"

gibi sorular vardı.

And one of the things --

Hatırlarsanız Condoleezza Rice

if you remember Condoleezza Rice was at some event and she wore boots,

bir davette çizme giymişti

and she got criticized over that.

ve bunun için eleştirilmişti.

And no guy ever gets criticized. But that's the least of it.

Hiçbir erkek bunun için eleştirilmez. Bu en hafifi.

PM: It is, for all of us, men and women,

PM: Bu, kadın erkek hepimiz için

finding our ways of defining our roles,

hayattaki rollerimizi tanımlamak

and doing them in ways that make a difference in the world

ve onu, dünyayı değiştirmek ve geleceği şekillendirmek için

and shape the future.

nasıl yerine geitrdiığmız.

How did you handle that balance

Bu dengeyi nasıl tutturdunuz?

between being the tough diplomatic

Bu ülkenin, dünyanın geri kalanına

and strong voice of this country

sert diplomatik ve güçlü sesi olmak ile

to the rest of the world

kendiniz hakkında ne hissettiğiniz,

and also how you felt about yourself

anne olmak, büyükanne olmak, yetiştirmek

as a mother, a grandmother, nurturing ...

arasındaki dengeyi nasıl ayarladınız?

and so how did you handle that?

Bununla nasıl başa çıktınız?

MA: Well the interesting part was I was asked

MA: İşin ilginci, benim ilk

what it was like to be the first woman Secretary of State

kadın dışişleri bakanı olduğum açıklandıktan

a few minutes after I'd been named.

birkaç dakika sonra bu bana soruldu.

And I said, "Well I've been a woman for 60 years,

Benim cevabım, "60 yıldır kadınım

but I've only been Secretary of State for a few minutes."

ama sadece birkaç dakikadır dışişleri bakanıyım." oldu.

So it evolved.

Zamanla gelişti.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But basically I love being a woman.

Ama temelinde kadın olmaktan çok memnunum.

And so what happened --

Böylece ne oldu? --

and I think there will probably be some people in the audience

eminim seyirciler arasında da bunu

that will identify with this --

kendiyle özleştirecekler vardır --

I went to my first meeting, first at the U.N.,

B.M.'deki ilk toplantıma gittim.

and that's when this all started,

Her şey orada başladı,

because that is a very male organization.

çok erkek bir organizasyondu.

And I'm sitting there -- there are 15 members of the Security Council --

Güvenlik Konseyi 15 kişiden oluşur

so 14 men sat there staring at me,

ve ben orada otururken 14 erkek bana bakıyordu,

and I thought -- well you know how we all are.

ben de düşünüyordum. Hepiniz bilirsiniz.

You want to get the feeling of the room,

Odadaki havayı anlamaya çalışırsınız,

and "do people like me?"

insanlar beni sevdiler mi,

and "will I really say something intelligent?"

gerçekten zekice bir şey söyleyebilecek miyim?

And all of a sudden I thought, "Well, wait a minute.

Birden şöyle düşündüm. Bir dakika,

I am sitting behind a sign that says 'The United States,'

"Birleşik Devletler" yazısının arkasında oturuyorum.

and if I don't speak today

Bu gün konuşmazsam

then the voice of the United States will not be heard,"

Birleşik Devletler'in sesi duyulmayacak.

and it was the first time that I had that feeling

O zaman hayatımda ilk defa

that I had to step out of myself

kendimi çekingen kadın modundan

in my normal, reluctant female mode

çıkarıp bir ülke adına konuşmam gerektiği

and decide that I had to speak on behalf of our country.

hissine kapıldım.

And so that happened more at various times,

Bu daha sonra da başıma geldi,

but I really think that there was a great advantage in many ways

ama kadın olmanın gerçekten

to being a woman.

pek çok açıdan avantajlı olduğunu düşünüyorum.

I think we are a lot better

Bence kişisel ilişkilerde

at personal relationships,

daha iyiyiz

and then have the capability obviously

ve gerektiğinde bir şeyi

of telling it like it is when it's necessary.

olduğu gibi anlatabilme kapasitesine sahibiz.

But I have to tell you, I have my youngest granddaughter,

Ama size şunu söylemeliyim, en küçük torunum

when she turned seven last year,

geçen yıl yedi yaşına bastığında,

said to her mother, my daughter,

annesine, kızıma,

"So what's the big deal about Grandma Maddie being Secretary of State?

"Büyükanne Maddie'nin dışişleri bakanı olmasının ne önemi var?

Only girls are Secretary of State."

Sadece kızlar dışişleri bakanı oluyorlar zaten." dedi.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Applause)

(Alkış)

PM: Because in her lifetime -- MA: That would be so.

PM: Onun yaşantısında -- (MA: Öyle)

PM: What a change that is.

PM: Ne kadar büyük bir değişim.

As you travel now all over the world,

Şimdi dünyayı dolaştığınızda,

which you do frequently,

sık sık yapıyorsunuz bunu,

how do you assess

kadınların ve kızların

this global narrative around the story of women and girls?

yerini nasıl görüyorsunuz?

Where are we?

Neredeyiz?

MA: I think we're slowly changing,

MA: Bence yavaş yavaş değişiyoruz,

but obviously there are whole pockets

ama tabii ki hiçbir şeyin

in countries where nothing is different.

değişmediği ülkeler de var.

And therefore it means that we have to remember

Bu yüzden birçoğumuzun büyük fırsatlara

that, while many of us have had huge opportunities --

sahip olduğunu -- Pat, sen de alanında önemli bir lidersin --

and Pat, you have been a real leader in your field --

ama kendi başının çaresine

is that there are a lot of women

bakabilecek durumda olmayan

that are not capable

birçok kadının olduğunu unutmamalıyız.

of worrying and taking care of themselves

Ve kadınların kadınlara

and understanding that women have to help other women.

yardım etmesi gerektiğini hatırlatmalıyız.

And so what I have felt --

Ve ben şunu hissettim --

and I have looked at this

buna ulusal güvenlik

from a national security issue --

açısından da baktım --

when I was Secretary of State, I decided

ben dışişleri bakanıyken

that women's issues had to be central to American foreign policy,

kadın sorunlarının Amerika dış politikasında

not just because I'm a feminist,

merkezde olması gerekiyordu.

but because I believe that societies are better off

Sadece feminist olduğumdan düşünmedim bunu.

when women are politically and economically empowered,

Bence kadınların politik ve ekonomik olarak güçlendiği

that values are passed down,

toplumlar daha iyi durumda olurlar, değerler aktarılır,

the health situation is better,

sağlık durumu daha iyidir,

education is better,

eğitim daha iyidir,

there is greater economic prosperity.

ekonomik kalkınma daha iyidir.

So I think that it behooves us --

Bence kadınların ekonomide ve politikada

those of us that live in various countries

söz hakkına sahip olduğu ülkelerdeki kadınlar olarak

where we do have economic and political voice --

diğer kadınlara

that we need to help other women.

yardım etmeliyiz.

And I really dedicated myself to that,

Ve kendimi hem B.M.'de hem de dışişleri bakanı olarak

both at the U.N. and then as Secretary of State.

buna adadım.

PM: And did you get pushback

PM: Peki bunu dışişleri politikasının

from making that a central tenant of foreign policy?

merkezine koyduğunuzda itirazlarla karşılaştınız mı?

MA: From some people.

MA: Bazı insanlardan.

I think that they thought that it was a soft issue.

Sanırım bunun önemsiz bir konu olduğunu düşünüyorlardı.

The bottom line that I decided

Ama benim düşünceme göre

was actually women's issues are the hardest issues,

kadın sorunları en ciddi sorunlar,

because they are the ones that have to do with life and death

çünkü onlar birçok açıdan,

in so many aspects,

yaşamla ve ölümle ilgili sorunlar

and because, as I said,

ve dediğim gibi

it is really central to the way that we think about things.

bence düşünce tarzımızın merkezindeler.

Now for instance,

Örneğin,

some of the wars that took place

ben görevde iken

when I was in office,

olan birçok savaşın

a lot of them, the women were the main victims of it.

ana mağdurları kadınlardı.

For instance, when I started,

Mesela ben başladığımda

there were wars in the Balkans.

Balkanlar'da savaşlar vardı.

The women in Bosnia were being raped.

Bosna'daki kadınlara tecavüz ediliyordu.

We then managed to set up a war crimes tribunal

Biz daha sonra bu tarz meselelerle ilginen

to deal specifically with those kinds of issues.

bir savaş suçları mahkemesi kurmayı başardık.

And by the way, one of the things that I did at that stage

Oradayken yaptığım şeylerden biri de

was, I had just arrived at the U.N.,

B.M'ye katıldığımda

and when I was there, there were 183 countries in the U.N.

183 ülke vardı.

Now there are 192.

Şimdi 192.

But it was one of the first times that I didn't have to cook lunch myself.

Kendime öğle yemeği hazırlamak zorunda olmadığım ilk zamanlardandı.

So I said to my assistant,

Asistanıma,

"Invite the other women permanent representatives."

"Diğer kadın temsilcileri davet et" dedim.

And I thought when I'd get to my apartment

Evime gittiğimde orada dolu kadın olacağını

that there'd be a lot of women there.

düşünmüştüm.

I get there, and there are six other women, out of 183.

Sadece 6 kadın vardı, 183 kişi arasından.

So the countries that had women representatives

Kadın temsilcisi olan ülkeler

were Canada, Kazakhstan, Philippines,

Kanada, Kazakistan, Filipinler,

Trinidad Tobago, Jamaica,

Trinidad Tobago, Jamaica,

Lichtenstein and me.

Lichtenstein ve ben.

So being an American, I decided to set up a caucus.

Amerikalı olarak bir toplantı düzenlemeye karar verdim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And so we set it up,

Bunu düzenledik

and we called ourselves the G7.

ve kendimize G7 adını verdik.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

PM: Is that "Girl 7?" MA: Girl 7.

PM: Bu, 7 kız anlamına mı geliyor? (MA: Yedi kız.)

And we lobbied

MA: Ve biz, kadın sorunları hakkında

on behalf of women's issues.

lobi yapmaya başladık.

So we managed to get two women judges

Bu savaş suçları mahkemesine

on this war crimes tribunal.

iki kadın yargıç getirilmesini başardık.

And then what happened

Peki ne oldu,

was that they were able to declare that rape was a weapon of war,

tecavüzün bir insanlık dışı bir savaş silahı olarak

that it was against humanity.

kabul edilmesini sağladılar.

(Applause)

(Alkış)

PM: So when you look around the world

PM: Dünyaya baktığımızda

and you see that, in many cases --

özellikle Batı dünyasında

certainly in the Western world --

kadınların liderlik pozisyonlarına geldiğini

women are evolving into more leadership positions,

ve başka yerlerde de

and even other places

bariyerlerin yavaş yavaş yıkıldığını

some barriers are being brought down,

görüyoruz,

but there's still so much violence,

ama hala şiddet olayları

still so many problems,

ve birçok sorun var,

and yet we hear there are more women

ama uzlaşma masalarında

at the negotiating tables.

daha fazla kadın var.

Now you were at those negotiating tables

Siz bu uzlaşma masalarındayken

when they weren't, when there was maybe you --

pek kadın yoktu, belki siz

one voice, maybe one or two others.

tek bir ses, belki bir iki daha.

Do you believe, and can you tell us why,

Siz, bu durumda

there is going to be a significant shift

şiddet, barış, çatışma ve çözüm

in things like violence

konularında ciddi bir değişim

and peace and conflict and resolution

olacağına inanıyor musunuz?

on a sustainable basis?

İnanıyorsanız neden?

MA: Well I do think, when there are more women,

MA: Ben daha fazla kadın olunca

that the tone of the conversation changes,

görüşmenin tonunun değiştiğine gerçekten inanıyorum,

and also the goals of the conversation change.

bence görüşmenin amacı da değişiyor.

But it doesn't mean that the whole world

Ama bütün dünyanın

would be a lot better

kadınlar tarından yönetilmesi durumunda da

if it were totally run by women.

çok daha iyi durumda olacağına inanmıyorum.

If you think that, you've forgotten high school.

Böyle düşünüyorsanız, lise yıllarınızı unutmuşsunuz demektir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But the bottom line

Ama neticede

is that there is a way,

masada daha fazla kadın olduğunda

when there are more women at the table,

bir anlaşmaya varma

that there's an attempt

konusunda

to develop some understanding.

çaba oluyor.

So for instance, what I did when I went to Burundi,

Mesela Burundi'ye gittiğimde

we'd got Tutsi and Hutu women together

Tutsi ve Hutu kadınlarını

to talk about some of the problems

bir araya getirererek

that had taken place in Rwanda.

onlarla Rwanda'da olan olayları konuştuk.

And so I think the capability of women

Bence kadınların kendini

to put themselves --

karşısındakinin yerine koyma becerileri daha gelişmiş.

I think we're better about putting ourselves into the other guy's shoes

Bence biz kendimizi başkasının yerine koyup

and having more empathy.

empatiye sahip olmakta daha iyiyiz.

I think it helps in terms of the support

Bence odada başka kadınların olması

if there are other women in the room.

destek açısından da yardımcı oluyor.

When I was Secretary of State,

Dışişleri bakanıyken, benden başka

there were only 13 other women foreign ministers.

sadece 13 kadın dışişleri bakanı vardı.

And so it was nice when one of them would show up.

Ve birinin gelmesi iyi oluyordu.

For instance, she is now the president of Finland,

Örneğin şimdiki Finlandiya başkanı

but Tarja Halonen was the foreign minister of Finland

Tarja Halonen, o zaman dışişleri bakanıydı

and, at a certain stage, head of the European Union.

ve bir ara da Avrupa Birliği başkanı.

And it was really terrific.

Bu harika bir şeydi.

Because one of the things I think you'll understand.

bunu bence siz de anlayabilirsiniz.

We went to a meeting,

Bir toplantıya gitmiştik,

and the men in my delegation,

ve ben "Bu konu hakkında

when I would say, "Well I feel we should do something about this,"

bir şeyler yapılması gerektiğini hissediyorum" dediğimde,

and they'd say, "What do you mean, you feel?"

erkekler "Hissetmekle ne demek istiyorsun?" dediler.

And so then Tarja was sitting across the table from me.

Tarja benim karşımda oturuyordu.

And all of a sudden we were talking about arms control,

Birden silah kontrolü hakkında konuşmaya başladık,

and she said, "Well I feel we should do this."

o da "Bunu yapmamız gerektiğini hissediyorum." dedi.

And my male colleagues kind of got it all of a sudden.

Erkek çalışma arkadaşlarım bunu o anda anladılar.

But I think it really does help

Bence dış politika

to have a critical mass of women

meseleleriyle ilgilenen pozisyonlarda

in a series of foreign policy positions.

ciddi miktarda kadın olmalı.

The other thing that I think is really important:

Bence çok önemli olan diğer bir konu da:

A lot of national security policy

Birçok ulusal güvenlik politikası

isn't just about foreign policy,

sadece ulusal güvenlikle ilgili değil,

but it's about budgets, military budgets,

bütçelerler, askeri bütçelerle

and how the debts of countries work out.

ve ülkelerin borçlarının nasıl olduğuyla ilgili.

So if you have women

Bu yüzden,

in a variety of foreign policy posts,

çeşitli dış politika pozisyonlarında

they can support each other

kadınlar olursa, onlar

when there are budget decisions being made in their own countries.

kendi ülkerinde karar verilme aşamasında birbirlerine yardımcı olabilirler.

PM: So how do we get

PM: Peki o noktaya nasıl geleceğiz?

this balance we're looking for, then, in the world?

Dünyadaki bu denge durumuna?

More women's voices at the table?

Masalarda daha fazla kadın sesi

More men who believe

ve dengenin daha iyi olduğuna

that the balance is best?

inanan erkekler?

MA: Well I think one of the things --

MA: Şöyle olabilir:

I'm chairman of the board of an organization

Ben Ulusal Demokratik Enstitü adında

called the National Democratic Institute

kadın adayları destekleyen bir kuruluşun

that works to support women candidates.

yönetim kurulundayım.

I think that we need

Bence

to help in other countries

diğer ülkelerde

to train women

kadınların politik pozisyonlarda olması için

to be in political office,

yardım etmeliyiz

to figure out how they can in fact

ve onların politikada seslerini

develop political voices.

nasıl çıkaracaklarını düşünmeliyiz.

I think we also need to be supportive

Bence ayrıca iş alanları yaratma

when businesses are being created

konusunda destek sağlamalı

and just make sure that women help each other.

ve kadınların birbirlerine yardım etmelerini sağlamalıyız.

Now I have a saying

Benim güçlü olarak

that I feel very strongly about,

inandığım bir şey var.

because I am of a certain age

Belli bir yaşı geçtim

where, when I started in my career,

ve kariyerime ilk başladığımda

believe it or not, there were other women who criticized me:

ister inanın ister inanmayın beni eleştiren başka kadınlar vardı:

"Why aren't you in the carpool line?"

"Niçin arabanda değilsin?"

or "Aren't your children suffering

ya da "Çoğunlukla onlarla olmadığın için

because you're not there all the time?"

çocukların çekmiyor mu?"

And I think we have a tendency to make each other feel guilty.

Bence birbirimizi suçlu hissettirme eğilimimiz var.

In fact, I think "guilt" is every woman's middle name.

Hatta, bence "suçluluk" bütün kadınların göbek adı.

And so I think what needs to happen

Bence olması gereken

is we need to help each other.

birbirimize yardımcı olmamız.

And my motto is that there's a special place in hell

Ve benim inandığım şu ki

for women who don't help each other.

cehennemde birbirine yardımcı olmayan kadınlar için özel bir yer var.

(Applause)

(Alkış)

PM: Well Secretary Albright, I guess you'll be going to heaven.

PM: Bakan Albright, bence siz cennete gideceksiniz.

Thank you for joining us today.

Bize katıldığınız için teşekkür ederim.

MA: Thank you all. Thanks Pat.

MA: Hepinize teşekkür ederim. Teşekkürler Pat.

(Applause)

(Alkış)