How germs travel on planes -- and how we can stop them | Raymond Wang

Çeviri: Melike Karasu Gözden geçirme: Halil Sarı

Can I get a show of hands --

Elleri görebilir miyim? --

how many of you in this room have been on a plane in this past year?

Bu salonda kaçınız geçtiğimiz yıl uçağa bindi? --

That's pretty good.

Bu oldukça iyi.

Well, it turns out that you share that experience

Anlaşılan o ki; bu deneyimi her yıl

with more than three billion people every year.

üç milyardan fazla insanla paylaşıyorsunuz.

And when we put so many people in all these metal tubes

Ve bu kadar çok insanı dünyayı dolaşan

that fly all over the world,

metal borulara koyduğumuzda,

sometimes, things like this can happen

bazen şunlar olabiliyor ve

and you get a disease epidemic.

salgın hastalığa kapılabiliyorsunuz.

I first actually got into this topic

Aslında bu konu ilk defa, geçen yıl

when I heard about the Ebola outbreak last year.

Ebola salgınını duyduğumda dikkatimi çekti.

And it turns out that,

Ebola hastalığının yayılması

although Ebola spreads through these more range-limited,

her ne kadar sınırlı mesafede ve büyük-damlacık yollarında

large-droplet routes,

olduğu ortaya çıksa da,

there's all these other sorts of diseases

başka türlü bir çok hastalık

that can be spread in the airplane cabin.

uçak kabininde yayılabilir.

The worst part is, when we take a look at some of the numbers,

En kötü tarafı ise, bazı sayılara göz attığımızda,

it's pretty scary.

bu oldukça korkutucu.

So with H1N1,

H1N1 ile,

there was this guy that decided to go on the plane

uçağa binmeye karar veren bir adam

and in the matter of a single flight

söz konusu tek bir uçuşla

actually spread the disease to 17 other people.

aslında hastalığı 17 başka kişiye bulaştırdı.

And then there was this other guy with SARS,

Ve sonra SARS'lı olan başka bir adam

who managed to go on a three-hour flight

üç saatlik bir uçuşta gitmeyi başarıp

and spread the disease to 22 other people.

22 kişiye hastalığını bulaştırdı.

That's not exactly my idea of a great superpower.

Büyük bir süper güç fikrim tam olarak bu değil.

When we take a look at this, what we also find

Buna baktığımızda ise, bulduğumuz şey,

is that it's very difficult to pre-screen for these diseases.

bu hastalıkların ön-izleme yapılmasının çok zor oluşu.

So when someone actually goes on a plane,

Yani, bir kişi uçağa bindiğinde

they could be sick

hasta olabilir

and they could actually be in this latency period

ve hastalığının gizil döneminde olan,

in which they could actually have the disease

ve hiç bir belirti göstermeyen

but not exhibit any symptoms,

ama aslında hastalığı taşıyan biri,

and they could, in turn, spread the disease

kabindeki bir çok kişiye

to many other people in the cabin.

hastalığını bulaştırabilir.

How that actually works is that right now

Bu sistem şimdi aslında şöyle çalışıyor;

we've got air coming in from the top of the cabin

kabinin üst ve yan tarafından

and from the side of the cabin, as you see in blue.

mavi olarak gördüğünüz içeri giren havamız var.

And then also, that air goes out through these very efficient filters

Ve sonra bu hava, hava çıkışlarına yakın patojenlerin

that eliminate 99.97 percent of pathogens near the outlets.

%99.97'ini ortadan kaldıran çok verimli filtrelerden dışarı çıkar.

What happens right now, though,

Şu anda olan ise,

is that we have this mixing airflow pattern.

elimizde, karışmış hava akımı modeli var.

So if someone were to actually sneeze,

Yani eğer bir kişi hapşurursa,

that air would get swirled around multiple times

o hava, hava filtresinden çıkma şansı bulamadan

before it even has a chance to go out through the filter.

etrafta bir kaç kez döner.

So I thought: clearly, this is a pretty serious problem.

Ben, açıkça, bunun çok ciddi bir problem olduğunu düşündüm.

I didn't have the money to go out and buy a plane,

Dışarı çıkıp bir uçak alacak kadar param yoktu, bunun yerine

so I decided to build a computer instead.

bir bilgisayar yapmaya karar verdim.

It actually turns out that with computational fluid dynamics,

Fiziksel olarak uçağa

what we're able to do is create these simulations

binmek ve okuma yapmaktan daha yüksek çözünürlük

that give us higher resolutions

sağlayan simülasyonları, hesaplamalı

than actually physically going in and taking readings in the plane.

akışkanlar mekaniği ile yapabildiğimiz ortaya çıktı.

And so how, essentially, this works is you would start out

Esasen bu işe

with these 2D drawings --

2D çizimlerle başlarsınız --

these are floating around in technical papers around the Internet.

bu çizimler, teknik bildirilerde ve internette çok fazla.

I take that and then I put it into this 3D-modeling software,

Bunu aldım ve 3D modelleme yazılımına koydum,

really building that 3D model.

gerçekten 3D modeli inşa ettim.

And then I divide that model that I just built into these tiny pieces,

Ve bu modeli çok küçük parçalara böldüm,

essentially meshing it so that the computer can better understand it.

bilgisayarın daha iyi anlaması için aslında gözenekler oluşturdum.

And then I tell the computer where the air goes in and out of the cabin,

Daha sonra, bilgisayara havanın kabine nereden geldiğini ve çıktığını söyledim,

throw in a bunch of physics

içine de bir çok fizik attım.

and basically sit there and wait until the computer calculates the simulation.

ve oturup bilgisayarın simülasyonu hesaplamasını bekledim.

So what we get, actually, with the conventional cabin is this:

Alışılagelmiş bir kabin ile aslında elde ettiğimiz şu:

you'll notice the middle person sneezing,

ortadaki yolcunun hapşurduğunu göreceksiniz,

and we go "Splat!" -- it goes right into people's faces.

ve "Hapşu!" -- direk insanların yüzüne gidiyor.

It's pretty disgusting.

Bu oldukça iğrenç.

From the front, you'll notice those two passengers

Ön taraftan, ortadaki yolcunun

sitting next to the central passenger

yanında oturan iki yolcunun pek iyi

not exactly having a great time.

vakit geçirmediğini göreceksiniz.

And when we take a look at that from the side,

Ve yan görünümden baktığımızda,

you'll also notice those pathogens spreading across the length of the cabin.

patojenlerin kabin uzunluğu boyunca yayıldığını da fark edeceksiniz.

The first thing I thought was, "This is no good."

İlk düşündüğüm şey şuydu; "Bu hiç iyi değil"

So I actually conducted more than 32 different simulations

Böylece 32'den fazla simülasyon yaptım

and ultimately, I came up with this solution right here.

ve sonunda şöyle bir çözüme ulaştım.

This is what I call a -- patent pending -- Global Inlet Director.

Ben buna --patenti beklemede-- Küresel Giriş Direktörü diyorum.

With this, we're able to reduce pathogen transmission

Bununla patojen bulaşmasını

by about 55 times,

55 kere azaltabiliyoruz,

and increase fresh-air inhalation by about 190 percent.

ve temiz hava solumasını %190 oranında artırıyoruz.

So how this actually works

Aslında bu iş,

is we would install this piece of composite material

kompozit malzemeden oluşan bu parçanın

into these existing spots that are already in the plane.

uçakta hali hazırda var olan yerlere takılmasıyla olur.

So it's very cost-effective to install

Yani, kurulumu çok uygun maliyetli

and we can do this directly overnight.

ve bunu bir gecede yapabiliyoruz.

All we have to do is put a couple of screws in there and you're good to go.

Tek yapmamız gereken bir kaç vida açmak ve işlem tamam.

And the results that we get are absolutely amazing.

Ve aldığımız sonuçlar kesinlikle şaşırtıcı.

Instead of having those problematic swirling airflow patterns,

Bu problemli dönen hava akımı yerine,

we can create these walls of air

yolcuların arasına inen

that come down in-between the passengers

hava duvarları yaratarak, kişiselleştirilmiş

to create personalized breathing zones.

nefes alma bölgeleri oluşturabiliriz.

So you'll notice the middle passenger here is sneezing again,

Ortada oturan yolcu yine hapşuruyor

but this time, we're able to effectively push that down

fakat bu sefer, bunları yok etmek için

to the filters for elimination.

filtrelere etkin olarak itebiliyoruz.

And same thing from the side,

Ve aynı şey yan görünümde de,

you'll notice we're able to directly push those pathogens down.

bu patojenleri direk olarak aşağı itebildiğimizi farkedeceksiniz.

So if you take a look again now at the same scenario

Bu yeniliğin yerleştirildiği

but with this innovation installed,

aynı senaryoya tekrar bakarsanız,

you'll notice the middle passenger sneezes,

ortada oturan yolcu hapşurduğunda

and this time, we're pushing that straight down into the outlet

başka insanlara hastalık bulaştırma şansı bulmadan

before it gets a chance to infect any other people.

onu direk olarak hava çıkışlarına doğru itiyoruz.

So you'll notice the two passengers sitting next to the middle guy

Farkedeceksiniz ki, ortada oturan adamın yanındaki iki yolcu

are breathing virtually no pathogens at all.

sanal olarak patojensiz hava solumakta.

Take a look at that from the side as well,

Yan taraftan baktığımızda da

you see a very efficient system.

çok etkin bir sistem görülür.

And in short, with this system, we win.

Kısacası, bu sistem ile biz kazanıyoruz.

When we take a look at what this means,

Bunun ne anlama geldiğine bakacak olursak,

what we see is that this not only works if the middle passenger sneezes,

görülen o ki bu, sadece ortada oturan yolcu hapşurduğunda değil

but also if the window-seat passenger sneezes

aynı zamanda pencere ya da koridor koltuğunda oturan

or if the aisle-seat passenger sneezes.

yolcuların hapşurmasında da işe yarıyor.

And so with this solution, what does this mean for the world?

Peki bu çözüm, dünya için ne ifade ediyor?

Well, when we take a look at this

Bilgisayar simülasyonundan

from the computer simulation into real life,

gerçek hayata baktığımızda,

we can see with this 3D model that I built over here,

temelde 3D yazıcı kullanarak buraya inşa ettiğim

essentially using 3D printing,

3D model ile aynı hava akış modelinin

we can see those same airflow patterns coming down,

direk yolculara doğru

right to the passengers.

indiğini görebiliriz.

In the past, the SARS epidemic actually cost the world

Geçmişte, SARS salgınının gerçekte dünyaya maliyeti

about 40 billion dollars.

yaklaşık 40 milyar dolardır.

And in the future,

Ve gelecekte,

a big disease outbreak could actually cost the world

büyük bir hastalığın patlak vermesi, dünyaya üç

in excess of three trillion dollars.

trilyon dolardan fazlaya mal olabilir.

So before, it used to be that you had to take an airplane out of service

Eskiden, bir uçağı bir-iki ay kadar hizmet dışı

for one to two months,

bırakmanız gerekliydi,

spend tens of thousands of man hours and several million dollars

bazı şeyleri değiştirmeye çalıştığınızda

to try to change something.

binlerce işçilik saati ve milyonlarca dolar para harcanırdı.

But now, we're able to install something essentially overnight

Fakat şimdi ise bunları bir gecede yükleyebiliyor

and see results right away.

ve sonuçlarını hemen görebiliyoruz.

So it's really now a matter of taking this through to certification,

Ve şimdi bunu, sertifika yoluyla almak

flight testing,

uçuş testi,

and going through all of these regulatory approvals processes.

ve tüm bu düzenleyici makam onayları süreci söz konusu.

But it just really goes to show that sometimes the best solutions

Fakat bu gerçekten şunu gösteriyor ki; bazen en iyi çözümler

are the simplest solutions.

en basit çözümlerdir.

And two years ago, even,

İki yıl öncesinde bile,

this project would not have happened,

bu proje gerçekleşemezdi,

just because the technology then wouldn't have supported it.

çünkü o zaman ki teknoloji bunu desteklemiyordu.

But now with advanced computing

Fakat şimdi, ileri hesaplamalarla

and how developed our Internet is,

ve gelişmiş internetimizle

it's really the golden era for innovation.

yenilik yapmak, gerçekten altın çağında.

And so the question I ask all of you today is: why wait?

Ve bu yüzden bugün size şunu soruyorum: Neden bekleyelim?

Together, we can build the future today.

Geleceği, bugün birlikte inşa edebiliriz.

Thanks.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)