What we do (and don't) know about the coronavirus | David Heymann

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Saliha Karatepeli

[As of the morning February 27, 2020,

[27 Şubat 2020 sabahı itibarıyla

there were at least 82,000 confirmed cases worldwide of the coronavirus

dünya çapında en az 82.000 doğrulanmış koronavirüs vakası var

and 2,810 deaths from it.

ve bunun 2.810'u ölümle sonuçlandı.

TED invited Dr. David Heymann to share the latest findings about the outbreak.]

TED, Dr. David Heymann'ı salgının son bulgularının paylaşmaya davet etti.]

[What happens if you get infected with the coronavirus?]

[Koronavirüse yakalanırsanız ne olur?]

This looks like a very mild disease, like a common cold,

Bu, insanların çoğunda soğuk algınlığına benzer

in the majority of people.

çok hafif bir hastalık gibi görünüyor.

There are certain people who get infected and have very serious illness;

Enfekte olan ve çok ciddi hastalıkları olan bazı insanlar var;

among them are health workers.

bunların arasında sağlık çalışanları var.

It's a very serious infection in them,

Normal insanlardan daha yüksek bir doz aldıkları

as they get a higher dose than normal people,

ve aynı zamanda bağışıklıkları olmadığı için

and at the same time, they have no immunity.

bu enfeksiyon onlarda çok ciddi oluyor.

So in the general population,

Genel popülasyonda, enfekte olduğunuzda aldığınız virüs dozunun

it's likely that the dose of virus that you receive when you are infected

bir sağlık çalışanının alacağı dozdan çok daha az olacağından,

is much less than the dose that a health worker would receive,

sağlıkçıların daha ciddi

health workers having more serious infections.

enfeksiyonlarının olması muhtemeldir.

So your infection would be less serious, hopefully.

Bu yüzden umarım enfeksiyonunuz daha az ciddi olur.

So that leaves the elderly and those with comorbidities

Böylece yaşlılar ve ek hastalıkları olanlar,

to really be the ones that we have to make sure

hastanelerde bakıldıklarından

are taken care of in hospitals.

emin olmamız gereken kişilerdir.

[Who are the people who should be most concerned about this?]

[Bu konuda en çok endişelenmesi gereken insanlar kimlerdir?]

Well, the most concerned are people

En endişelenmesi gerekenler her şeyden önce;

who are, first of all, in developing countries

gelişmekte olan ülkelerde olan,

and who don't have access to good medical care

iyi tıbbi bakıma erişimi olmayan

and may not have access at all to a hospital,

ve ülkelerinde bir salgın ortaya çıkarsa

should an epidemic occur in their country.

hastaneye hiç erişimi olmayan kişilerdir.

Those people would be at great risk,

Bu insanlar, özellikle yaşlılar

especially the elderly.

büyük risk altındadırlar.

Elderly in all populations are at risk,

Tüm popülasyonlardaki yaşlılar risk altındadır,

but especially those who can't get to oxygen.

özellikle oksijene ulaşamayanlar.

In industrialized countries,

Sanayileşmiş ülkelerde risk altındakiler;

it's the very elderly who have comorbidities,

ek hastalıkları olan,

who have diabetes, who have other diseases,

diyabeti olan,

başka hastalıkları olan yaşlılardır.

who are at risk.

The general population doesn't appear to be at great risk.

Genel nüfus büyük bir risk altında görünmemektedir.

[What pre-existing medical conditions put people at higher risk?]

[Hangi mevcut tıbbi koşullar insanları daha yüksek riske sokar?]

First of all,

Her şeyden önce,

pulmonary disease existing as a comorbidity is also important.

ek hastalık olarak mevcut olan akciğer hastalığı da önemlidir.

In general, the elderly are at greater risk,

Genel olarak yaşlılar,

özellikle 70 yaşın üstündekiler daha büyük risk altındadır

especially those over 70,

because their immune systems are not as effective

çünkü bağışıklık sistemleri bir zamanlar olduğu kadar

as they might have once been,

sağlam değildir

and they are more susceptible to infections.

ve enfeksiyonlara daha duyarlıdırlar.

In addition, in some instances in China,

Ek olarak, Çin'deki bazı vakalarda

there's been a coinfection with influenza

grip ile bir koenfeksiyon vardı

ve aynı zamanda zatürre

and at the same time,

there have been some bacterial superinfections

üzerinde meydana gelen

on the pneumonias that are occurring.

bazı bakteriyel süperenfeksiyonlar oldu.

[Where can we find up-to-date information?]

[Güncel bilgileri nerede bulabiliriz?]

The Center for Disease Control in Atlanta keeps track

Atlanta'daki Hastalık Kontrol Merkezi,

and has updates on a regular basis on its website.

internet sitesinde düzenli olarak güncellemeler yapar.

Also, the World Health Organization in Geneva,

Ayrıca, Cenevre'deki uluslararası faaliyetlerin çoğunu koordine eden

which is coordinating many of the activities

Dünya Sağlık Örgütü'nün de

going on internationally,

günlük güncellemeleri olan

also has a website with daily updates.

bir internet sitesi var.

It's our responsibility to get that information as individuals,

Bu bilgileri bireyler olarak almak bizim sorumluluğumuzdur,

so we understand

bu şekilde anlarız

and can make sure that we can contribute in our own way

ve büyük yayılmanın önlenmesine

elimizden gelenle katkıda bulunabileceğimizden emin olabiliriz.

to prevention of major spread.

[You led the global response to the SARS outbreak in 2003.

[2003'te SARS salgınında küresel tepkiyi yönlendirdiniz.

How does this outbreak compare?]

Bu salgınla nasıl karşılaştırırsınız?]

That's the same problem with all new infections.

Tüm yeni enfeksiyonlarda da aynı sorun var.

This is an infection that's coming to humans

Bu, daha önce bu virüse hiç maruz kalmamış insanlara

who have never been exposed to this virus before.

bulaşan bir enfeksiyondur.

They don't have any antibody protection,

Herhangi bir antikor koruması yoktur

and it's not clear whether their immune system

ve bağışıklık sistemlerinin bu virüsü idare edip edemeyeceği

can handle this virus or not.

açık değildir.

This is a virus that usually finds itself in bats or in other animals,

Bu genellikle yarasalarda veya diğer hayvanlarda bulunan bir virüstür

and all of a sudden, it's in humans.

ve aniden insanlara geçmiştir.

And humans just don't have experience with this virus.

İnsanlar bu virüsle ilgili deneyime sahip değiller.

But gradually,

Ama yavaş yavaş,

we are beginning to learn a lot, as we did with SARS.

SARS'ta olduğu gibi çok şey öğrenmeye başlıyoruz.

And you know, there are certainly a larger number of deaths

Biliyorsunuz ki kesinlikle SARS'ta olduğundan

than there were with SARS.

daha fazla sayıda ölüm var.

But when you divide that by a denominator of persons who are infected,

Ancak bunu enfekte olmuş kişilerin paydasıyla böldüğünüzde

there are many, many more persons infected than there were with SARS.

SARS'ta olandan çok daha fazla enfekte olmuş insan var.

The case fatality ratio,

Vaka ölüm oranı,

that is the ratio of deaths to the numbers of cases in SARS,

yani SARS'taki ölüm vaka sayısı oranı

was about 10 percent.

yaklaşık yüzde 10.

With the current coronavirus, COVID-19,

Mevcut koronavirüs olan COVID-19 oranından

it is two percent or probably less.

yüzde iki veya muhtemelen daha az.

So it's a much less virulent virus,

Bu yüzden çok daha az öldürücü bir virüs,

but it's still a virus that causes mortality,

ama yine de ölüme neden olan bir virüs

and that's what we don't want entering human populations.

ve insan popülasyonlarına girmesini istemediğimiz şey bu.

[Have we responded adequately at border crossings, such as airports?]

[Havaalanları gibi sınır kapılarında yeterince müdahele ettik mi?]

It's clearly understood that airports or any land borders

Havaalanlarının veya herhangi bir kara sınırının

cannot prevent a disease from entering.

bir hastalığın girmesini engelleyemeyeceği anlaşılmaktadır.

People in the incubation period can cross that border,

Kuluçka dönemindeki insanlar bu sınırı geçebilir,

can enter countries

ülkelere girebilir

and can then infect others when they become sick.

ve daha sonra hastalıkları başkalarına bulaşabilir.

So borders are not a means of preventing infections from entering a country

Dolayısıyla sınırlar, sıcaklıkları kontrol ederek

enfeksiyonların ülkeye girmesini önlemenin bir yolu değildir.

by checking temperatures.

Borders are important because you can provide to people arriving

Sınırlar önemli,

çünkü enfeksiyon riski altında olabilecek bölgelerden gelen insanlara

from areas that might be at risk of having had infection,

provide them with an understanding,

ya yazılı bir anlayış ya da sözlü

either a printed understanding or a verbal understanding,

bir bilgilendirme sağlayabilir,

of what the signs and symptoms are of this infection,

enfekte olduklarını düşünüyorlarsa bu enfeksiyonun

and what they should do if they feel that they might be infected.

belirti ve semptomlarının neler olduğu bilgisini sağlayabilirsiniz.

[What's the timeline for a vaccine?]

[Aşı için zaman çizelgesi nedir?]

Vaccines are under development right now,

Aşılar şu anda geliştirilme aşamasında,

there's a lot of research going on.

devam eden birçok araştırma var.

That research requires first that the vaccine be developed,

Bu araştırma önce aşının geliştirilmesini,

then that it be studied for safety and effectiveness in animals,

daha sonra aşılandıktan sonra virüsle mücadele edilen hayvanlarda

who are challenged with the virus after they are vaccinated,

güvenli ve etkin olması için araştırılmasını

and then it must go into human studies.

ve daha sonra insan çalışmalarına girmesini gerektiriyor.

The animal studies have not yet begun,

Hayvan çalışmaları henüz başlamadı,

but will soon begin for certain vaccines.

ancak yakında bazı aşılar için başlayacaktır.

And it's thought that by the end of the year,

Yıl sonuna kadar

veya gelecek yılın başlarında,

or early next year,

there may be some candidate vaccines

daha sonra düzenleyici kurumlar tarafından lisanslanmak üzere

that can then be studied for licensing by regulatory agencies.

incelenebilecek bazı aday aşılar olabileceği düşünülmektedir.

So we're talking about at least a year until there's vaccine available

Bu yüzden birçok toplumda kullanılabilecek bir aşı yapılana kadar

that can be used in many populations.

en az bir yıl geçecek.

[What questions about the outbreak are still unanswered?]

[Salgın hakkında hangi sorular hala cevapsız?]

It's clear we know how it transmits,

Nasıl bulaştığını bildiğimiz açık,

we don't know how easily it transmits in humans,

fakat insanlarda, topluluklarda

in communities or in unenclosed areas.

veya kapatılmamış alanlarda ne kadar kolay bulaştığını bilmiyoruz.

We know, for example,

Örneğin, bir yolcu gemisinin

that in the enclosed area of a cruise ship, it spread very easily.

kapalı bölgesinde çok kolay yayıldığını biliyoruz.

We need to better understand

İnsanların hasta olabilecek insanların yakınında olduğu

how it will spread once it gets into more open areas

açık alanlara girdikten sonra nasıl yayılacağını

where people are exposed to people who might be sick.

daha iyi anlamamız gerekir.

[What about the global response could be improved?]

[Geliştirilebilecek küresel müdahaleler nelerdir?]

A major problem in the world today is that we look at outbreaks

Bugün dünyada önemli bir sorun,

gelişmekte olan ülkelerdeki salgınlara göz atmamız

in developing countries

as something that we need to go and stop.

ve durdurmamızdır.

So when there's an outbreak of Ebola,

Ebola salgını olduğunda

we think "How can we go and stop this outbreak in the country?"

"Ülkeye gidip bu salgını nasıl durdurabiliriz?" diye düşünüyoruz.

We don't think about "How can we help that country

"Ülkelerin enfeksiyonları tespit edebilmesi

strengthen its capacity,

ve bunlara müdahale edebilmesi için

so that it can detect and respond to infections?"

kapasitesini güçlendirmesine nasıl yardımcı olabiliriz?" diye değil.

So we haven't invested enough

Ülkelerin halk sağlığı alanındaki temel kapasitelerini

in helping countries develop their core capacity in public health.

geliştirmelerine yardımcı olmak için yeterince yatırım yapmadık.

What we've done is invested in many mechanisms globally,

Yaptığımız şey, küresel olarak birçok mekanizmaya yatırım yapmak,

which can provide support to other countries

bu da diğer ülkelere salgınları durdurmalarına

yardımcı olmak için destek sağlayabilir.

to go and help stop outbreaks.

Ancak her ülkenin kendi salgınlarını durdurmak için

But we want to see a world where every country

can do its best to stop its own outbreaks.

elinden gelenin en iyisini yapabileceği bir dünya görmek istiyoruz.

[Will we see more emerging disease outbreaks in the future?]

[Gelecekte daha fazla ortaya çıkan salgın görecek miyiz?]

Today, there are over seven billion people.

Bugün yedi milyardan fazla insan var.

And when those people come into the world,

Bu insanlar dünyaya geliyorlar,

daha fazla yemek istiyorlar,

they demand more food,

they demand a whole series of things

bir dizi şey istiyorlar

and they live closer together.

ve birbirlerine daha yakın yaşıyorlar.

In fact, we're an urban world, where people live in urban areas.

Aslında, insanların kentsel alanlarda yaşadığı bir kentsel dünyayız.

And at the same time, we're growing more animals,

Aynı zamanda daha fazla hayvan yetiştiriyoruz

and those animals are contributing food to humans as well.

ve bu hayvanlar da insanlara yiyecek sağlıyor.

So what we see

Gördüğümüz şey,

is that that animal-human interface is becoming closer and closer together.

hayvan-insan ara yüzünün birbirine daha da yakınlaşması.

And this intensive agriculture of animals

Bu yoğun hayvan tarımı

and this intensive increase in human populations

ve aynı gezegende birlikte yaşayan insan toplumlarındaki bu yoğun artış,

living together on the same planet

salgınların meydana gelebileceği

is really a melting pot where outbreaks can occur and do occur.

ve meydana geldiği bir eritme potasıdır.

We will eventually have more and more of these outbreaks.

Sonunda bu salgınlardan giderek daha fazla olacak.

So an emerging infection today is just a warning

Bu nedenle bugün ortaya çıkan bir enfeksiyon,

of what will happen in the future.

gelecekte ne olacağına dair bir uyarıdır.

We have to make sure

Bu salgınları ortaya çıktıklarında anlayabildiğimizden

that that technical collaboration in the world

ve bunları kontrol etmek için gerekli bilgileri

is there to work together

hızla sağlayabildiğimizden emin olmak için

to make sure that we can understand these outbreaks when they occur

dünyadaki teknik işbirliğinin

and rapidly provide the information necessary to control them.

birlikte çalıştığından emin olmalıyız.

[Is the worst behind us?]

[En kötüsünü geride mi bıraktık?]

I can't predict with accuracy.

Doğru bir şekilde tahmin edemem.

So all I can say is that we must all be prepared

Söyleyebileceğim tek şey hepimizin

en kötü senaryoya hazır olması gerektiği.

for the worst-case scenario.

And at the same time,

Aynı zamanda,

learn how we can protect ourselves and protect others

bu salgının bir parçası olursanız kendinizi nasıl koruyabileceğinizi

should we become a part of that epidemic.

ve başkalarını nasıl koruyabileceğinizi öğrenin.

[To learn more, visit: Centers for Disease Control and Prevention

[Daha fazla bilgi için: Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri

World Health Organization]

ve Dünya Sağlık Örgütü]