What we do (and don't) know about the coronavirus | David Heymann

Reviewer: Nguyen Hue

[Trong sáng ngày 23 tháng 2 năm 2020,

có ít nhất 82,000 ca nhiễm vi-rút corona trên toàn thế giới

và 2,810 người chết vì vi-rút.

TED mời giáo sư David Heymann đến

để chia sẻ về những nghiên cứu mới nhất về dịch bệnh này.]

[As of the morning February 27, 2020,

there were at least 82,000 confirmed cases worldwide of the coronavirus

[Chuyện gì sẽ xảy ra nếu bị nhiễm vi-rút corona?]

and 2,810 deaths from it.

Nó có vẻ như một căn bệnh nhẹ như cúm thông thường,

TED invited Dr. David Heymann to share the latest findings about the outbreak.]

mà mọi người mắc phải.

Có chắc chắn vài nhóm khi bị nhiễm sẽ bệnh rất nặng;

[What happens if you get infected with the coronavirus?]

This looks like a very mild disease, like a common cold,

trong số đó có người ngành y tế.

Họ nhiễm bệnh rất nặng,

in the majority of people.

vì tiếp xúc nhiều với vi-rút hơn những người bình thường,

There are certain people who get infected and have very serious illness;

và cùng lúc đó, họ không có miễn dịch.

among them are health workers.

Vì thế trong phần lớn dân chúng,

It's a very serious infection in them,

as they get a higher dose than normal people,

dường như mức độ nhiễm virus mà các bạn mắc phải khi nhiễm bệnh

and at the same time, they have no immunity.

So in the general population,

thấp hơn nhiều so với mức độ mà nhân viên y tế nhiễm phải,

nhân viên y tế có bị nhiễm bệnh nghiêm trọng hơn.

it's likely that the dose of virus that you receive when you are infected

Cho nên sự nhiễm bệnh của bạn sẽ ít trầm trọng hơn, hy vọng thế.

is much less than the dose that a health worker would receive,

Vì thế, những người cao tuổi và những người có bệnh mãn tính

health workers having more serious infections.

là những người mà chúng ta chắc chắn phải

So your infection would be less serious, hopefully.

chăm sóc tại bệnh viện.

So that leaves the elderly and those with comorbidities

Ai là những người có khả năng mắc bệnh cao nhất?

to really be the ones that we have to make sure

Những người cần quan tâm

are taken care of in hospitals.

trước hết là ở những nước đang phát triển

[Who are the people who should be most concerned about this?]

và những ai không thể tiếp cận với hệ thống chăm sóc y tế

Well, the most concerned are people

và không thể đến bệnh viện,

who are, first of all, in developing countries

nếu đại dịch xảy ở quốc gia của họ.

and who don't have access to good medical care

Những người này có nguy cơ cao,

đặc biệt là người cao tuổi.

and may not have access at all to a hospital,

Người cao tuổi là nhóm dân số có nguy cơ nhất,

should an epidemic occur in their country.

nhưng đặc biệt đối với những người không thở được.

Those people would be at great risk,

Tại các nước phát triển,

especially the elderly.

người rất cao tuổi có bệnh mãn tính,

Elderly in all populations are at risk,

hay tiểu đường, hay các dịch bệnh khác,

but especially those who can't get to oxygen.

là người có nguy cơ cao.

Nhóm thanh niên không có nguy cơ mắc bệnh cao.

In industrialized countries,

it's the very elderly who have comorbidities,

Những tiền sử bệnh nào khiến 1 người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn?

who have diabetes, who have other diseases,

who are at risk.

Trước hết,

The general population doesn't appear to be at great risk.

đồng mắc bệnh phổi là một yếu tố quan trọng.

[What pre-existing medical conditions put people at higher risk?]

Nói chung, người cao tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn,

đặc biệt lớn hơn 70 tuổi,

First of all,

pulmonary disease existing as a comorbidity is also important.

do hệ thống miễn dịch của họ không còn hiệu quả

khi họ có bệnh trước đó,

In general, the elderly are at greater risk,

và họ sẽ dễ bị mắc bệnh.

especially those over 70,

Hơn nữa, một số trường hợp ở Trung Quốc,

because their immune systems are not as effective

as they might have once been,

có sự đồng nhiễm với cúm

and they are more susceptible to infections.

trong cùng thời điểm,

lại bị nhiễm thêm vi-rút mới

In addition, in some instances in China,

trong khi đang bị viêm phổi.

there's been a coinfection with influenza

[Chúng ta có thể cập nhật thông tin mới ở đâu?]

and at the same time,

Trung tâm kiểm soát dịch bệnh CDC tại Atlanta luôn theo dõi

there have been some bacterial superinfections

on the pneumonias that are occurring.

và cập nhật hàng ngày trên trang web của họ.

[Where can we find up-to-date information?]

Tương tự, Tổ chức y tế Thế giới WHO tại Geneva,

The Center for Disease Control in Atlanta keeps track

đang phối hợp với nhiều hoạt động

and has updates on a regular basis on its website.

được triển khai trên toàn cầu,

cũng có những cập nhật hằng ngày trên trang web.

Also, the World Health Organization in Geneva,

Trách nhiệm của chúng ta là cập nhật thông tin với vai trò cá nhân

which is coordinating many of the activities

để hiểu

going on internationally,

và có thể chắc chắn ta có thể góp phần theo cách của mình

also has a website with daily updates.

It's our responsibility to get that information as individuals,

phòng chống sự lan rộng của dịch bệnh.

Ông đã lãnh đạo phản ứng toàn cầu chống SARS năm 2003.

so we understand

So với nó thì đại dịch này như thế nào?

and can make sure that we can contribute in our own way

Vấn đề này tương tự với tất cả sự lây nhiễm mới.

to prevention of major spread.

Đây là sự lây nhiễm xảy đến với con người

[You led the global response to the SARS outbreak in 2003.

chưa từng phơi nhiễm với loại vi-rút này trước đó.

How does this outbreak compare?]

Họ không có bất cứ sự bảo hộ kháng thể nào,

That's the same problem with all new infections.

This is an infection that's coming to humans

và chưa rõ hệ miễn dịch của họ

có thể chống lại vi-rút này hay không.

who have never been exposed to this virus before.

Đây là loài vi-rút thường được thấy ở dơi và một số động vật khác,

They don't have any antibody protection,

and it's not clear whether their immune system

và đột ngột, gây bệnh trên người.

can handle this virus or not.

Và con người chưa từng có kinh nghiệm về vi-rút này.

This is a virus that usually finds itself in bats or in other animals,

Nhưng dần dần,

chúng ta bắt đầu học được rất nhiều, như với SARS.

and all of a sudden, it's in humans.

Và như các bạn biết, chắc chắn con số người chết lớn

And humans just don't have experience with this virus.

hơn dịch SARS.

But gradually,

we are beginning to learn a lot, as we did with SARS.

Nhưng khi bạn chia con số tử vong cho mẫu số là số người nhiễm bệnh,

And you know, there are certainly a larger number of deaths

có nhiều, rất nhiều người nhiễm bệnh, so với dịch SARS.

than there were with SARS.

But when you divide that by a denominator of persons who are infected,

Tỉ lệ tử vong,

tỷ lệ người chết so với số ca mắc SARS

there are many, many more persons infected than there were with SARS.

là khoảng 10%..

Với dịch coronavirus hiện tại, COVID - 19,

The case fatality ratio,

that is the ratio of deaths to the numbers of cases in SARS,

nó khoảng 2% hoặc có thể ít hơn.

was about 10 percent.

Vì thế, vi-rút ít nguy hiểm hơn,

With the current coronavirus, COVID-19,

nhưng nó vẫn là một vi-rút gây tử vong,

it is two percent or probably less.

đó là điều chúng ta không muốn xảy ra đối với nhân loại.

So it's a much less virulent virus,

[Chúng ta đã phản ứng thích hợp tại đường biên giới, như sân bay?]

but it's still a virus that causes mortality,

Thật hiển nhiên để hiểu rằng sân bay hay bất kỳ biên giới bộ nào

and that's what we don't want entering human populations.

[Have we responded adequately at border crossings, such as airports?]

đều không thể ngăn ngừa dịch bệnh xâm nhập.

Những người trong giai đoạn ủ bệnh có thể băng qua các biên giới,

It's clearly understood that airports or any land borders

có thể vào mọi quốc gia

và sau đó có thể lây bệnh cho người khác khi họ bị bệnh.

cannot prevent a disease from entering.

nên kiểm tra biên giới không phải là

People in the incubation period can cross that border,

một phương thức ngăn chặn lây nhiễm vào quốc gia

can enter countries

and can then infect others when they become sick.

bằng cách kiểm tra thân nhiệt.

Kiểm soát biên giới quan trọng bởi bạn có thể cung cấp cho những người

So borders are not a means of preventing infections from entering a country

từ những vùng có nguy cơ lây bệnh cao,

by checking temperatures.

cung cấp cho họ kiến thức,

Borders are important because you can provide to people arriving

bằng những bằng hình ảnh hay ngôn ngữ

from areas that might be at risk of having had infection,

về những dấu hiệu hay triệu chứng khi nhiễm bệnh,

provide them with an understanding,

và những gì họ nên làm nếu họ cảm thấy họ có thể mắc bệnh.

either a printed understanding or a verbal understanding,

[Khi nào có vắc-xin?]

of what the signs and symptoms are of this infection,

Vắc-xin đang trong quá trình nghiên cứu,

and what they should do if they feel that they might be infected.

có nhiều nghiên cứu đang tiến hành.

Đầu tiên các nghiên cứu đó đòi hỏi phát triển vắc-xin,

[What's the timeline for a vaccine?]

Vaccines are under development right now,

sau đó cần nghiên cứu độ an toàn và hiệu quả của chúng trên động vật,

there's a lot of research going on.

That research requires first that the vaccine be developed,

chúng được thử nghiệm vi-rút sau khi được tiêm vaccine,

then that it be studied for safety and effectiveness in animals,

và kế tiếp phải thử nghiệm trên con người.

Những thử nghiệm trên động vật chưa được bắt đầu,

những sẽ sớm bắt đầu với một vài vắc-xin.

who are challenged with the virus after they are vaccinated,

Và nó có thể vào cuối năm nay,

and then it must go into human studies.

hoặc đầu năm sau,

sẽ có vài loại vắc-xin

The animal studies have not yet begun,

but will soon begin for certain vaccines.

được nghiên cứu để hợp pháp hoá bởi các cơ quan có thẩm quyền.

And it's thought that by the end of the year,

or early next year,

Vì vậy chúng ta có thể mất ít nhất một năm cho đến khi có được vắc-xin chính thức

there may be some candidate vaccines

that can then be studied for licensing by regulatory agencies.

được phép sử dụng đại trà.

[Những vấn đề nào về đại dịch này vẫn chưa có lời giải?]

So we're talking about at least a year until there's vaccine available

Rõ ràng chúng ta biết cách lây lan của vi-rút,

that can be used in many populations.

ta lại không biết như thế nào chúng lại lây dễ dàng cho người,

[What questions about the outbreak are still unanswered?]

trong cộng động hoặc trong những không gian mở.

It's clear we know how it transmits,

Ví dụ, chúng ta biết rằng,

we don't know how easily it transmits in humans,

không gian kín của một du thuyền, virus rất dễ lây lan.

in communities or in unenclosed areas.

Chúng ta cần hiểu rõ hơn

làm thế nào nó lan truyền một khi xâm nhiễm vào nơi mở hơn

We know, for example,

that in the enclosed area of a cruise ship, it spread very easily.

nơi mà mọi người bị phơi nhiễm với những người có khả năng mắc bệnh.

We need to better understand

[Phản ứng toàn cầu cần được cải thiện?]

how it will spread once it gets into more open areas

Vấn đề lớn trên thế giới hiện nay là điều chúng ta nhìn nhận dịch bệnh

where people are exposed to people who might be sick.

tại các nước đang phát triển

[What about the global response could be improved?]

như việc chúng ta cần là đến và ngăn chặn dịch bệnh.

A major problem in the world today is that we look at outbreaks

Vì thế khi xuất hiện dịch Ebola,

ta nghĩ "Làm thế nào ta có thể đến và chặn dịch ở nước đó?"

in developing countries

as something that we need to go and stop.

Ta không nghĩ rằng "Làm thế nào ta có thể giúp những nước này

So when there's an outbreak of Ebola,

củng cố khả năng của họ,

we think "How can we go and stop this outbreak in the country?"

để họ có thể tự xác định và phản ứng với dịch?"

We don't think about "How can we help that country

Cho nên chúng ta không đầu tư đầy đủ

trong việc giúp họ phát triển năng lực nòng cốt trong sức khoẻ cộng đồng.

strengthen its capacity,

so that it can detect and respond to infections?"

Những gì chúng ta đã làm là đầu tư vào nhiều loại máy móc toàn cầu,

So we haven't invested enough

có thể hỗ trợ cho những nước khác

in helping countries develop their core capacity in public health.

để đến và giúp chống dịch.

What we've done is invested in many mechanisms globally,

Nhưng ta muốn thấy một thế giới mà mỗi quốc gia

có thể làm điều tốt nhất để tự mình chống dịch.

which can provide support to other countries

[Chúng ta sẽ gặp phải những đại dịch mới trong tương lai?]

to go and help stop outbreaks.

Ngày nay, có hơn bảy tỉ người.

But we want to see a world where every country

Và khi họ vẫn tồn tại trên thế giới

can do its best to stop its own outbreaks.

họ cần nhiều thức ăn hơn,

[Will we see more emerging disease outbreaks in the future?]

họ cần toàn bộ những thứ

và họ sống gần gũi nhau.

Today, there are over seven billion people.

Thực tế, chúng ta là một thế giới đô thị hoá,

And when those people come into the world,

nơi mà con người sống tại các đô thị.

they demand more food,

Và cùng lúc đó, chúng ta nuôi thêm động vật,

they demand a whole series of things

và những động vật này làm thực phẩm cho con người.

and they live closer together.

In fact, we're an urban world, where people live in urban areas.

Như những gì ta biết

And at the same time, we're growing more animals,

đó là sự tương tác giữa người và động vật trở nên ngày càng gần hơn.

and those animals are contributing food to humans as well.

Và chăn nuôi quy mô công nghiệp

So what we see

is that that animal-human interface is becoming closer and closer together.

và mật độ dân cư ngày gia tăng

sống cùng nhau trên hành tinh này

And this intensive agriculture of animals

thật sự là một điểm nóng để bệnh dịch có thể xảy ra và đang xảy ra.

and this intensive increase in human populations

Chúng ta hiện nay có càng ngày càng nhiều dịch bệnh.

living together on the same planet

is really a melting pot where outbreaks can occur and do occur.

Vì thế một dịch bệnh mới hôm nay chỉ là sự cảnh báo

của những gì sẽ xảy ra trong tương lai.

We will eventually have more and more of these outbreaks.

Chúng ta phải chắc chắn rằng

sự hợp tác kỹ thuật trên thế giới

So an emerging infection today is just a warning

đang cùng nhau làm việc

of what will happen in the future.

để chắc chắn chúng ta có thể hiểu rõ những dịch bệnh này khi nào xảy ra,

We have to make sure

that that technical collaboration in the world

nhanh chóng cung cấp thông tin cần thiết để kiểm soát chúng.

is there to work together

[Sự việc có thể tệ hơn không?]

to make sure that we can understand these outbreaks when they occur

Tôi không thể dự đoán chính xác.

Vì thế tất cả những gì tôi có thể nói là chúng ta phải chuẩn bị

and rapidly provide the information necessary to control them.

cho kịch bản tồi tệ nhất.

[Is the worst behind us?]

Và cùng lúc,

I can't predict with accuracy.

hãy học làm thế nào chúng ta có thể bảo vệ bản thân và người khác

So all I can say is that we must all be prepared

và trở thành một phần chống lại đại dịch này.

for the worst-case scenario.

And at the same time,

[Để biết chi tiết hơn, hãy truy cập: Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật

learn how we can protect ourselves and protect others

Tổ chức Y tế thế giới]

should we become a part of that epidemic.

[To learn more, visit: Centers for Disease Control and Prevention

World Health Organization]