Joy Sun: Should you donate differently?

Çeviri: Orkun Nazim Kadioglu Gözden geçirme: Yunus ASIK

I suspect that

Zannediyorum

every aid worker in Africa

Afrika'daki tüm yardım çalışanları

comes to a time in her career

kariyerlerinde, projelerine dair

when she wants to take all the money for her project —

bütün parayı alıp —

maybe it's a school or a training program —

bir okul ya da eğitim programı olabilir —

pack it in a suitcase,

bir bavula doldurup

get on a plane flying over the poorest villages in the country,

ülkenin en fakir köylerinin üzerinden geçen bir uçaktan

and start throwing that money out the window.

aşağı atmak ister.

Because to a veteran aid worker,

Çünkü emektar yardım çalışanlarına göre,

the idea of putting cold, hard cash

dünyanın en fakir insanlarının eline

into the hands of the poorest people on Earth

nakit para vermek

doesn't sound crazy,

çılgınca değil,

it sounds really satisfying.

kulağa çok tatmin edici geliyor.

I had that moment right about the 10-year mark,

Bu noktaya 10 yıl içinde geldim

and luckily, that's also when I learned

ve şanslıyım ki, aynı zamanda bu fikrin

that this idea actually exists,

zaten var olduğunu öğrendim.

and it might be just what the aid system needs.

Bu, yardım sisteminin ihtiyacı olan şey olabilir.

Economists call it an unconditional cash transfer,

Ekonomistler buna koşulsuz para transferi diyor

and it's exactly that: It's cash given

ve bu tam olarak: Herhangi bir şarta

with no strings attached.

bağlanmaksızın nakit para vermek.

Governments in developing countries

Gelişmiş ülkelerin hükûmetleri

have been doing this for decades,

bunu on yıllardır yapıyor

and it's only now, with more evidence

ve şimdi, daha fazla kanıtla

and new technology that it's possible

ve yeni teknoloji ile yardım ulaştırmak için

to make this a model for delivering aid.

bir model yapılabilmesi mümkün.

It's a pretty simple idea, right?

Oldukça basit bir fikir, değil mi?

Well, why did I spend a decade doing other stuff

Peki, fakirler hakkında diğer şeyler için

for the poor?

neden harcama yapıyorum?

Honestly, I believed that I could do more good

Dürüstçe söylemek gerekirse, inanıyorum ki onlar için daha çok parayla

with money for the poor

fakirlerin kendileri için yapabildiklerinden

than the poor could do for themselves.

daha iyi şeyler yapılabilir.

I held two assumptions:

İki varsayım tuttum:

One, that poor people are poor in part

Birincisi, fakir insanlar kısmen fakirdi

because they're uneducated and

çünkü onlar eğitimsizlerdi

don't make good choices;

ve iyi kararlar seçmekten yoksundular.

two is that we then need people like me

İkincisi, onların ihtiyaçların anlamak ve bunları sağlamak için

to figure out what they need and get it to them.

benim gibi insanlara ihtiyacımız var.

It turns out, the evidence says otherwise.

Öyle görünüyor ki, kanıtlar farklı gösteriyor.

In recent years, researchers have been studying

Son yıllarda araştırmacılar, fakir insanlara nakit para verildiğinde,

what happens when we give poor people cash.

ortaya neyin çıkacağı üzerinde çalışıyorlar.

Dozens of studies show across the board

Çok sayıda çalışma, ülke çapında,

that people use cash transfers

insanların kendi yaşamlarını iyileştirmek için nakit para

to improve their own lives.

transferini kullandıklarını gösteriyor.

Pregnant women in Uruguay buy better food

Uruguay'da hamile kadınlar en iyi yiyecekleri almak

and give birth to healthier babies.

ve daha sağlıklı bebekler doğurmak istiyorlar.

Sri Lankan men invest in their businesses.

Sri Lanka erkekleri iş hayatları süresince yatırım yapıyor.

Researchers who studied our work in Kenya

Kenya'daki çalışmalarımızı inceleyen araştırmacılar,

found that people invested in a range of assets,

insanların hayvancılıktan ev dekorasyonu ekipmanlarına kadar

from livestock to equipment to home improvements,

çeşitli varlıklara yatırımlar yaptıklarını buldular

and they saw increases in income

ve para gönderildikten bir yıl sonra

from business and farming

ticaret ve tarımdaki

one year after the cash was sent.

gelir artışını gördüler.

None of these studies found that people

Çalışmaların hiçbirinde bu insanların

spend more on drinking or smoking

daha fazla içki ya da sigara içmek veya az çalışmak için

or that people work less.

para harcamadıkları görüldü.

In fact, they work more.

Aslında, onlar fazlasıyla çalışıyorlar.

Now, these are all material needs.

Şimdi, gerekli materyallere sahipler.

In Vietnam, elderly recipients used

Vietnam'da, ihtiyar alıcılar

their cash transfers to pay for coffins.

tabutların parasını ödemek için nakit para transferini kullanırlar.

As someone who wonders if Maslow got it wrong,

Maslow'un yanlış düşünüp düşünmediğini merak eden birisi olarak,

I find this choice to prioritize spiritual needs

bu manevi ihtiyaca dair seçimi

deeply humbling.

çok alçakgönüllü bulurum.

I don't know if I would have chosen to give food

Bilmiyorum, eğer yiyecek alma fırsatımız varsa

or equipment or coffins,

ya da ekipman veya tabut,

which begs the question:

hangi mesele üzerinde dururuz.

How good are we at allocating resources

Kaynaklarımızı fakirler adına

on behalf of the poor?

kullanmakta ne kadar iyiyiz?

Are we worth the cost?

Maliyet değerinde miyiz?

Again, we can look at empirical evidence

Yine, insanlara bizim seçtiğimiz

on what happens when we give people stuff

bir şeyler verince ne oluyor

of our choosing.

diye gözlemsel bulgulara bakabiliriz.

One very telling study looked at a program in India

Hindistan'da çok çarpıcı bir çalışmaya bakılmış,

that gives livestock to the so-called ultra-poor,

çalışmada aşırı fakir olarak adlandırılan kişilere çiftlik hayvanı verilmiş

and they found that 30 percent of recipients

ve görülmüş ki, alıcıların %30'u

had turned around and sold the livestock they had been given

geriye dönüp nakit için verilen

for cash.

hayvanlarını satmışlar.

The real irony is,

Asıl ironi ise,

for every 100 dollars worth of assets

bu programın her kişiye

this program gave someone,

100 dolar değerinde yardım etmek için

they spent another 99 dollars to do it.

bir başka 99 dolar harcamış olması.

What if, instead, we use technology to put cash,

Peki, yardım ajanslarından veya herhangi birimizden

whether from aid agencies or from any one of us

gelen parayı teknolojiyi kullanarak koymaktansa,

directly into a poor person's hands.

doğrudan fakir insanın eline koysak?

Today, three in four Kenyans use mobile money,

Günümüzde, 4 Kenyalıdan 3ü mobil para kullanıyor,

which is basically a bank account that can run

mobil para temelde herhangi bir telefonda

on any cell phone.

çalışan bir banka hesabı.

A sender can pay a 1.6 percent fee

Gönderici yüzde 1,6 harç ödeyerek

and with the click of a button

ve tek bir tuşa basarak,

send money directly to a recipient's account

parayı doğrudan alıcının hesabına

with no intermediaries.

aracı olmadan yollayabilir.

Like the technologies that are disrupting industries

Kendi hayatlarımızdaki endüstriyi

in our own lives,

bozan teknoloji gibi,

payments technology in poor countries

fakir ülkelerdeki ödeme teknolojileri de

could disrupt aid.

yardım etmeyi bozabilir.

It's spreading so quickly that it's possible

O kadar hızlı yayılıyor ki,

to imagine reaching billions

dünyadaki milyarlarca fakire ulaşılmasını

of the world's poor this way.

hayal etmek mümkün.

That's what we've started to do at GiveDirectly.

İşte bu bizim GiveDirectly'de yapmaya başladığımız şey.

We're the first organization

Fakir insanlara para transferi

dedicated to providing cash transfers to the poor.

sağlayan ilk organizasyonuz.

We've sent cash to 35,000 people across rural Kenya

Kırsal Kenya ve Uganda genelinde 35.000 kişiye,

and Uganda

aile başına tek seferlik

in one-time payments of 1,000 dollars

1.000 dolar

per family.

para yolladık.

So far, we've looked for the poorest people

Şimdiye dek, dünyanın bu tarafında

in the poorest villages, and in this part of the world,

en fakir köylerdeki en fakir insanlara baktık.

they're the ones living in homes

Çamur ve samandan yapılmış

made of mud and thatch,

evlerde yaşıyorlar,

not cement and iron.

çimento ve demirden değil.

So let's say that's your family.

Hadi diyelim ki bu sizin aileniz.

We show up at your door with an Android phone.

Android bir telefonla kapınıza geliyoruz.

We'll get your name, take your photo

Adınızı alıp sizin ve barakanızın

and a photo of your hut

fotoğrafını çekiyoruz

and grab the GPS coordinates.

ve GPS koordinatlarını alıyoruz.

That night, we send all the data to the cloud,

O gece, tüm veriyi buluta yolluyoruz

and each piece gets checked

ve her parça bağımsız bir ekip tarafından

by an independent team

uydu görüntüleri kullanılarak

using, for one example, satellite images.

kontrol ediliyor.

Then, we'll come back,

Sonra geri geliyoruz,

we'll sell you a basic cell phone

eğer bir telefonunuz yoksa,

if you don't have one already,

size basit bir telefon satıyoruz

and a few weeks later,

ve birkaç hafta sonra

we send money to it.

ona para yolluyoruz.

Something that five years ago

Beş yıl önce bunu yapmak

would have seemed impossible

imkânsız görülebilirdi.

we can now do efficiently

Şu an yolsuzluk olmadan

and free of corruption.

verimli bir şekilde yapabiliyoruz.

The more cash we give to the poor,

Fakirlere verdiğimiz daha çok paranın

and the more evidence we have that it works,

işe yaradığının daha çok kanıtı oldukça

the more we have to reconsider

onlara verdiğimiz başka her şeyi

everything else we give.

daha çok ele almalıyız.

Today, the logic behind aid is too often,

Günümüzde, yardımın arkasındaki mantık

well, we do at least some good.

en azından iyi bir şey yapıyoruz.

When we're complacent

Kendi bariyerimiz olarak

with that as our bar,

buna memnun olunca,

when we tell ourselves that giving aid

kendi kendimize yardım etmek

is better than no aid at all,

hiç etmemekten daha iyidir deriz.

we tend to invest inefficiently,

Aklımızda çakan inovatif fikirlemizde,

in our own ideas that strike us as innovative,

rapor yazmada,

on writing reports,

uçak biletleri ve SUV'lerde

on plane tickets and SUVs.

verimsiz yatırım yapma eğiliminde oluruz.

What if the logic was,

Peki ya mantık, doğrudan verilen

will we do better than cash given directly?

nakitten daha iyisini yapacak mıyız olsaydı?

Organizations would have to prove

Organizasyonlar, fakirler için

that they're doing more good for the poor

onların kendileri için yaptıklarından daha çok şey yaptıklarını

than the poor can do for themselves.

kanıtlamak zorunda kalırlardı.

Of course, giving cash won't create public goods

Tabii ki, nakit vermek halk için hastalıkların kökünü kurutmaz

like eradicating disease or building strong institutions,

veya sağlam kurumlar kurmaz,

but it could set a higher bar

ama kendi başına ailelerin hayatını iyileştirmek için

for how we help individual families

nasıl yapmamız gerektiği konusunda

improve their lives.

yüksek bir çizgi koyabilir.

I believe in aid.

Yardıma inanıyorum.

I believe most aid is better than just

İnanıyorum ki, çoğu yardım uçaktan dışarı

throwing money out of a plane.

para atmaktan daha iyidir.

I am also absolutely certain

Ayrıca kesinlikle eminim ki,

that a lot of aid today

bugün birçok yardım

isn't better than giving directly to the poor.

fakirlere doğrudan verilmesinden daha iyi olmayacak.

I hope that one day, it will be.

Umuyorum ki, bir gün bu olacak.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)