Joy Sun: Should you donate differently?

Translator: Ayan Organization Reviewer: Daban Q Jaff

I suspect that

پێموایە

هەر کارمەندێکی هاوکارییە مرۆڤدۆستییەکان لە ئەفریقا

every aid worker in Africa

comes to a time in her career

لە پیشەکەیدا دەگاتە بارودۆخێک

when she wants to take all the money for her project —

کاتێک دەیەوێت هەموو پارەی پڕۆژەکەی هەڵبگرێت —

maybe it's a school or a training program —

لەوانەیە بۆ قوتابخانە یان بەرنامەیەکی ڕاهێنان بێت —

pack it in a suitcase,

لەناو جانتایەک هەڵی بگرێت،

get on a plane flying over the poorest villages in the country,

بۆ هەژارترین گوندی وڵاتێک بفڕێت،

and start throwing that money out the window.

و پارەکانی لە پەنجەرەوە فڕۆکەکەوە فڕێ دەدات خوارەوە.

Because to a veteran aid worker,

چونکە بۆ کارمەندێکی بەخشەری شارەزا،

the idea of putting cold, hard cash

بیرۆکەی پێدانی پارە

into the hands of the poorest people on Earth

بە هەژارترین خەڵکی سەرزەوی

doesn't sound crazy,

کارێکی شێتانە نییە،

it sounds really satisfying.

بەڵکو زۆر ئاسودە بەخشە.

I had that moment right about the 10-year mark,

بۆ ماوەی ١٠ ساڵ لەم دۆخەدا بووم،

and luckily, that's also when I learned

خۆشبەختانە، ئەو کاتە بوو فێری ئەوەبووم

that this idea actually exists,

کە ئەم بیرۆکەیە بوونی هەیە،

and it might be just what the aid system needs.

و لەوانەیە هەر ئەو شتە بێت کە دەزگا خێرخوازییەکان پێویستە بیکەن.

Economists call it an unconditional cash transfer,

ئابووریناسان بەمە دەڵێن بەخشینی پارەی بێ مەرج،

and it's exactly that: It's cash given

و ئەمەش ڕێک: پێدانی پارەیە

with no strings attached.

بێ هیچ مەرجێک.

Governments in developing countries

دەسەڵاتدارانی وڵاتانی پێشکەوتوو

have been doing this for decades,

بۆ ماوەی دەیان ساڵ ئەمەیان کردووە،

and it's only now, with more evidence

و تەنها ئێستا، بە بەڵگەی زیاتر

and new technology that it's possible

و تەکنەلۆژیای نوێ، دەگونجێت کە

to make this a model for delivering aid.

ئەمە ببێت بە نموونەیەک بۆ ناردنی یارمەتی.

It's a pretty simple idea, right?

زۆر بیرۆکەیەکی سادەیە، وایە؟

Well, why did I spend a decade doing other stuff

باشە، بۆچی دەیان ساڵم لە شتی تر بۆ هەژارەکان

for the poor?

بەسەر برد؟

Honestly, I believed that I could do more good

بەڕاستی، بڕوام وابوو کە دەتوانم شتی باشتر

with money for the poor

بە پارە بۆ هەژارەکان بکەم

than the poor could do for themselves.

لەوەی خەڵکی هەژار دەتوانێت بۆ خۆی بیکات.

I held two assumptions:

دوو گریمانەم هەبوو:

One, that poor people are poor in part

یەکەمیان، خەڵک بۆیە هەژارن

because they're uneducated and

چونکە نەخوێندەوارن و

don't make good choices;

؛بڕیاری درووست نادەن

two is that we then need people like me

دووەمیش، ئێمە پێویستمان بە خەڵکانی وەک منە

to figure out what they need and get it to them.

تا بزانێت چیان پێویستە و بۆیان دابین بکات.

It turns out, the evidence says otherwise.

دەرکەوتووە و بەڵگەکانیش دووپاتی دەکەنەوە کە هەڵەم.

In recent years, researchers have been studying

لە ساڵانی پێشوو، توێژەران توێژینەوەیان سەبارەت بە ئەوەی کە

what happens when we give poor people cash.

چی ڕوودەدات کاتێک پارە بە خەڵکی هەژار دەدەین.

Dozens of studies show across the board

زۆرێک لە توێژینەوەکان ئەوەیان دەرخستووە

that people use cash transfers

کە ئەو خەڵکانە پارەکە بەکار دەهێنن بۆ

to improve their own lives.

باشترکردنی ژیانی خۆیان.

Pregnant women in Uruguay buy better food

ئافرەتانی دووگیان لە ئۆرگوایی خواردنی باشتر دەکڕن

and give birth to healthier babies.

و منداڵێکی تەندروستتر دەهێننە دونیاوە.

Sri Lankan men invest in their businesses.

پیاوانی سریلانکا پەرە بە کاروباریان دەدەن.

Researchers who studied our work in Kenya

ئەو توێژەرانەی لەسەر کارەکانمان توێژینەوەیان کردووە لە

found that people invested in a range of assets,

کینییا، بۆیان دەرکەوتووە کە خەڵکی پەرە بە سامانەکانیان دەدەن،

from livestock to equipment to home improvements,

لە ئاژەڵەوە بۆ کەلوپەل و گەشەپێدانی ماڵەکانیان،

and they saw increases in income

هەست بە بەرزبوونەوەی داهاتی دەکرێت و

from business and farming

دەستکەوتیان لە بازرگانی و کشتوکاڵدا

one year after the cash was sent.

زیاد دەکات و پەرەدەسەنێت.

None of these studies found that people

توێژینەوەکان ئاماژەییان بەوە نە کردووە کە خەڵکەکە

spend more on drinking or smoking

پارەی زیاتر لە خواردنەوە و جگەرەدا خەرج دەکەن

or that people work less.

یان خەڵکەکە کەمتر کار دەکەن.

In fact, they work more.

لە ڕاستیدا، زیاتر کار دەکەن.

Now, these are all material needs.

ئێستا، ئەمە هەموو پێداویستییەکانن.

In Vietnam, elderly recipients used

لە ڤێتنام، ئەو بەساڵاچووەی کە یارمەتی دراون

their cash transfers to pay for coffins.

پارەکانیان لە کڕینی دارەمەیت خەرج دەکەن.

As someone who wonders if Maslow got it wrong,

لەوانەیە کەسێک پێی وابێت کە ماسلۆ هەڵە بێت،

I find this choice to prioritize spiritual needs

من پێموایە گرنگی پێدانی یارمەتیدانی دەروونی

deeply humbling.

بە تەواوی سادەیە.

I don't know if I would have chosen to give food

نازانم دەبێت خواردن ببەخشم

or equipment or coffins,

یان کەلوپەل یان تابوت،

which begs the question:

کامیان دەبێتە هۆی پرسیاری:

How good are we at allocating resources

چەندە سەرکەوتوانە سامانەکەمان بەکاردەهێنین لە

on behalf of the poor?

لە یارمەتیدانی هەژارەکان؟

Are we worth the cost?

ئایا تێچووەکە شایستە و گونجاوە؟

Again, we can look at empirical evidence

دووباره، دەتوانین سەیری بەڵگەکان بکەین

on what happens when we give people stuff

چ ڕوودەدات کاتێک بە هەڵبژاردەی خۆمان شت

of our choosing.

بە خەڵکی دەبەخشین.

One very telling study looked at a program in India

یەکێک لە توێژینەوەکان چاودێری بەرنامەیەکی دەکرد لە هیندستان

that gives livestock to the so-called ultra-poor,

کە کەلوپەلی دەدا بە خەڵکە هەرە-هەژارەکان،

and they found that 30 percent of recipients

و بۆیان دەرکەوت لە سەدا ٣٠ی وەرگرەکان

had turned around and sold the livestock they had been given

ئەو کەلوپەلەی وەریانگرتبوو فرۆشتبویانەوە

for cash.

بە پارە.

The real irony is,

ئەوەی کە سەیرە:

for every 100 dollars worth of assets

بۆ هەر ١٠٠ دۆلارێک کە نرخی ئەو کەلوپەلانە بوو کە

this program gave someone,

کە دەیاندا بە کەسێک،

they spent another 99 dollars to do it.

٩٩ دۆلار تێچووی پڕۆسەی ئەنجامدانی بەخشینەکە بوو.

What if, instead, we use technology to put cash,

دەشێت، ئەگەر لە جیاتی ئەمە، تەکنەلۆجیا بەکاربهێنین بۆ بەخشیینی پارە

whether from aid agencies or from any one of us

ڕاستەوخۆ بە خەڵکە هەژارەکە. جا پارەکە چ لە دەزگایەکی خێرخوازی بێت

directly into a poor person's hands.

یان هەر یەکێک لە ئێمە.

Today, three in four Kenyans use mobile money,

ئەمڕۆ، سێ لەسەر چواری کینییەکان پارەی مۆبایل بەکاردەهێنن،

which is basically a bank account that can run

کە هەژمارێکی بانکییە و دەتوانرێت لەسەر هەموو ئامێرێکی مۆبایل

on any cell phone.

کاری پێ بکرێت.

A sender can pay a 1.6 percent fee

بەخشەر تەنها ١،٦ سەنت دەدات

and with the click of a button

و تەنها بە یەک کرتە

send money directly to a recipient's account

بەبێ هیچ بەربەست و نێوانگیریەک دەتوانێت

with no intermediaries.

پارە بۆ هەژماری هەژارەکە بنێرێت.

Like the technologies that are disrupting industries

وەکو تەکنەلۆجیا کە تەشقەڵە بە گەشەکردنی پیشەسازی لە ژیانماندا

in our own lives,

دەکات.

payments technology in poor countries

پارەدان بە تەکنەلۆجیا لە وڵاتە هەژارەکاندا

could disrupt aid.

دەکرێت ڕێگر بێت لە کارە خێرخوازیەکان.

It's spreading so quickly that it's possible

کە بڵاوبوونەوەی زۆر خێرایە و دەکرێت

to imagine reaching billions

بەم ڕێگەیەوە هاوکاری بگات بە ملیۆنەها

of the world's poor this way.

هەژار لەم دونیایەدا.

That's what we've started to do at GiveDirectly.

ئەمە ئەوەیە کە ئێمە لە GiveDireclty دەستمان پێ کردووە.

We're the first organization

ئێمە یەکەم ڕێکخراوین

dedicated to providing cash transfers to the poor.

پارەی نەخت دابین بکەین بۆ هەژاران.

We've sent cash to 35,000 people across rural Kenya

پارەمان بۆ ٣٥,٠٠٠ کەس بە درێژایی لادێکانی کینیا و

and Uganda

ئۆگەندا ناردووە

in one-time payments of 1,000 dollars

بە هەر جارێک ١٠٠٠ دۆلار

per family.

بۆ هەر خێزانێک.

So far, we've looked for the poorest people

هەتا ئێستا، بە دوای هەژارترین خەڵک

in the poorest villages, and in this part of the world,

لە هەژارترین گوندەکاندا گەڕاوین، و لەم بەشەی جیهاندا

they're the ones living in homes

تاکە کەسن لە خانووی دروستکراو

made of mud and thatch,

لە قوڕ و قامیشدا دەژین،

not cement and iron.

نەک لە چەمەنتۆ و ئاسن.

So let's say that's your family.

کەوایە با وای دابنێین ئەوە خێزانی تۆیە.

We show up at your door with an Android phone.

لە دەرگەی ماڵتانەوە بە مۆبایلێکەوە دەردەکەوین.

We'll get your name, take your photo

ناوەکەت وەردەگرین، وێنەی خۆت و

and a photo of your hut

و ماڵەکەشت دەگرین

and grab the GPS coordinates.

لەگەڵ ناونیشانەکەت بە GPS

That night, we send all the data to the cloud,

شەوەکە، هەموو زانییارییەکان دەنێرین بۆ

and each piece gets checked

بۆ بنکەی زانییارییەکان و تیمێکی سەربەخۆ

by an independent team

پشکنین بۆ هەموو زانییارییەکان دەکات

using, for one example, satellite images.

بۆ نموونە وێنەی مانگە دەست کردەکان.

Then, we'll come back,

پاشان دەگەڕێینەوە،

we'll sell you a basic cell phone

مۆبایلێکی سادەت پێ دەفرۆشین

if you don't have one already,

ئەگەر خۆت نەتبوو و،

and a few weeks later,

دوای چەند هەفتەیەکی تر،

we send money to it.

پارە بۆ مۆبایلەکە دەنێرین.

Something that five years ago

شتێکە کە ٥ ساڵ لەمەوبەر

would have seemed impossible

ئەستەم دیاربوو

we can now do efficiently

ئێستا دەتوانین بە کارامەیی و

and free of corruption.

بێ گەندەڵی ئەنجامی بدەین.

The more cash we give to the poor,

چەن پارەی زیاتر بدەین بە هەژاران ئەوا

and the more evidence we have that it works,

بەڵگەیەی زیاترمان دەبێت کە ئەمە سوودی هەیە،

the more we have to reconsider

بۆیە پێویستە زیار چاو بەم شتانە بخشێنینەوە

everything else we give.

کە دەیانبەخشین.

Today, the logic behind aid is too often,

ئەمڕۆ بیرۆکەی هاوکاری کردن زۆر گرنگە،

well, we do at least some good.

باشە، لانی کەم دەتوانن هەندێ شتی باش بکەین.

When we're complacent

کاتێک کە ئێمە دڵنیا بووین

with that as our bar,

لەو کۆسپەی هەمانە،

when we tell ourselves that giving aid

کاتێک بە خۆمان دەڵێین بەخشینی هاوکاری

is better than no aid at all,

لە نەبەخشین هەر باشترە،

we tend to invest inefficiently,

بەردەوامین لە هاوکاریکردن بە کات و وزەیەکی کەمتر

in our own ideas that strike us as innovative,

بە بەکارهێنانی بیرۆکە نوێکانمان،

on writing reports,

لە نووسینی ڕاپۆرتەکاندا،

on plane tickets and SUVs.

لە بلیتی فڕۆکە و لە ئۆتۆمبێلدا.

What if the logic was,

ئەی ئەگەر لۆجیکەکە ئەمە بوایە،

will we do better than cash given directly?

دەتوانین کاری باشتر بکەین لە بری پێدانی پارەی نەخت؟

Organizations would have to prove

ڕێکخراوەکان دەبێت بۆ هەژارەکان

that they're doing more good for the poor

بیسەلمێنن کە کاری باشتر دەکەن

than the poor can do for themselves.

وەک لەوەیی هەژارەکان دەتوانن بۆخۆیانی بکەن.

Of course, giving cash won't create public goods

بێگومان، پێدانی پارە بەرژەوەندی گشتی دابین ناکات

like eradicating disease or building strong institutions,

وەکو لەناوبردنی نەخۆشی و دروست کردنی دامودەزگای بە هێز.

but it could set a higher bar

بەڵکو شتێکی باشتر دەکات

for how we help individual families

لەوەی چۆن یارمەتی خێزانەکان لە باشترکردنی

improve their lives.

ژیانیان دەدەین.

I believe in aid.

بڕوام بە بەخشین هەیە.

I believe most aid is better than just

بڕوام وایە زۆرێک لە کۆمەکەکان باشترن لە

throwing money out of a plane.

فڕێدانی پارە لە فڕۆکەوە.

I am also absolutely certain

هەروەها تەواو دڵنیام لەوەی

that a lot of aid today

کاریگەری زۆرێک لە بەخشینەکانی ئەمڕۆ

isn't better than giving directly to the poor.

باشتر نییە لە پێدانی ڕاستەوخۆی پارە بە هەژاران.

I hope that one day, it will be.

هیوادارم ڕۆژێک بێت کە باشتربن.

Thank you.

سوپاستان دەکەم.

(Applause)

(چەپڵە ڕێزان)