What really matters at the end of life | BJ Miller | TED

Çeviri: Can Akbay Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Well, we all need a reason to wake up.

Kendimize gelmemiz için bir sebebe ihtiyacımız var.

For me, it just took 11,000 volts.

Benim için, bu sadece 11.000 volttu.

I know you're too polite to ask,

Sormayacak kadar çok kibarsınız,

so I will tell you.

size anlatacağım.

One night, sophomore year of college,

Üniversite ikinci sınıftayken bir gece,

just back from Thanksgiving holiday,

Şükran Günü tatilinden yeni dönmüştüm,

a few of my friends and I were horsing around,

birkaç arkadaşım ve ben takılırken,

and we decided to climb atop a parked commuter train.

park edilmiş bir banliyö treninin üstüne çıkmaya karar verdik.

It was just sitting there, with the wires that run overhead.

Üzerimizdeki kablolarla sadece orada oturacaktık.

Somehow, that seemed like a great idea at the time.

O zaman nasıl olduysa iyi bir fikir gibi göründü.

We'd certainly done stupider things.

Kesinlikle daha aptalca şeyler yapmıştık.

I scurried up the ladder on the back,

Arkadaki merdivenin üzerine hızlıca çıktım,

and when I stood up,

ayağa kalktığımda,

the electrical current entered my arm,

elektrik akımı kolumdan girdi,

blew down and out my feet, and that was that.

beni devirdi ve ayaklarımdan çıktı, bu sondu.

Would you believe that watch still works?

O saatin hâlâ çalıştığına inanır mısınız?

Takes a licking!

Canına okuduğum!

(Laughter)

(Gülüşme)

My father wears it now in solidarity.

Babam şimdi onu dayanışmada takıyor.

That night began my formal relationship with death -- my death --

O gece ölümle -- kendi ölümümle resmi ilişkim başladı,

and it also began my long run as a patient.

ayrıca bir hasta olarak uzun süren koşuşturmacam başladı.

It's a good word.

Bu iyi bir kelime.

It means one who suffers.

Anlamı, acı çeken kimse.

So I guess we're all patients.

Sanıyorum ki hepimiz hastayız.

Now, the American health care system

Şimdilerde Amerikan sağlık sistemi

has more than its fair share of dysfunction --

işlevsel bozukluğun adil paylaşımından daha fazlasına sahip --

to match its brilliance, to be sure.

görkemini karşılamak için şüphesiz.

I'm a physician now, a hospice and palliative medicine doc,

Şu an bir doktorum, bir bakımevi ve hafifletici tıp doktoru,

so I've seen care from both sides.

bu yüzden her iki taraftan da hizmeti gördüm.

And believe me: almost everyone who goes into healthcare

Bana inanın; sağlık hizmetine giren neredeyse herkes,

really means well -- I mean, truly.

gerçekten herkes iyi niyetli.

But we who work in it are also unwitting agents

Fakat onun içinde çalışan bizler sıklıkla hizmet vermeyen

for a system that too often does not serve.

bir sistemin farkında olmayan hizmetkârlarıyız.

Why?

Niçin?

Well, there's actually a pretty easy answer to that question,

Aslında, bu sorunun oldukça kolay bir cevabı var,

and it explains a lot:

birçok şeyi açıklıyor:

because healthcare was designed with diseases, not people, at its center.

Çünkü sağlık hizmeti hastalıklarla tasarlanmıştır, insan merkezli değildir.

Which is to say, of course, it was badly designed.

Elbette o kötü bir şekilde tasarlanmıştır.

And nowhere are the effects of bad design more heartbreaking

Kötü dizaynın etkileri, hiçbir yerde daha fazla kalp kırıcı değildir

or the opportunity for good design more compelling

veya iyi bir dizayn fırsatı daha zorlayacı,

than at the end of life,

maddelerin fiziksel olarak işlemden geçtiği,

where things are so distilled and concentrated.

hayatın sonuna kıyasla.

There are no do-overs.

Geri dönüş yoktur.

My purpose today is to reach out across disciplines

Benim bugünkü amacım disiplinlere el uzatmak

and invite design thinking into this big conversation.

ve tasarım düşüncesini büyük sohbetimiz içerisine davet etmektir.

That is, to bring intention and creativity

Yani, niyeti ve yaratıcılığı

to the experience of dying.

ölüm deneyimine kazandırmak.

We have a monumental opportunity in front of us,

Önümüzde anıtsal bir fırsat bulunmaktadır,

before one of the few universal issues

birkaç evrensel konunun birinden önce

as individuals as well as a civil society:

sivil bir toplumun yanında birey olarak

to rethink and redesign how it is we die.

ölümümüzün nasıl olduğunu, yeniden düşünmek ve tasarlamak için.

So let's begin at the end.

Öyleyse hadi sondan başlayalım.

For most people, the scariest thing about death isn't being dead,

İnsanların çoğu için ölüm hakkındaki en korkutucu şey ölü olmak değildir;

it's dying, suffering.

ölüyor olmaktır, acıdır.

It's a key distinction.

Bu anahtar bir ayrımdır.

To get underneath this, it can be very helpful

Bunun zeminine ulaşmada

to tease out suffering which is necessary as it is,

acı çekmek gerekenle değiştirebileceğimiz acı üzerine kafa yormak

from suffering we can change.

yararlı olabilir.

The former is a natural, essential part of life, part of the deal,

İlki doğaldır ve yaşamın asıl bölümüdür,

and to this we are called to make space, adjust, grow.

buna yeniye yer açmak deriz, alışmak, büyümek.

It can be really good to realize forces larger than ourselves.

Kendimizden daha büyük güçleri fark etmek gerçekten iyi olabilir.

They bring proportionality,

Onlar hayatımıza ölçülü olmayı getirir.

like a cosmic right-sizing.

Evrensel doğru boyutlandırma gibi.

After my limbs were gone,

Uzuvlarımı kaybettikten sonra,

that loss, for example, became fact, fixed --

bu kaybım, değişmeyecek bir gerçeğe dönüştü,

necessarily part of my life,

zorunlu olarak hayatımın bir bölümü,

and I learned that I could no more reject this fact than reject myself.

bu gerçeği ve kendimi reddedemeyeceğimi öğrendim.

It took me a while, but I learned it eventually.

Bu biraz zaman aldı ama sonunda öğrendim.

Now, another great thing about necessary suffering

Gerekli acı ile ilgili diğer harika şey ise,

is that it is the very thing

bakıcı ve hastayı

that unites caregiver and care receiver --

bir araya getirmesidir,

human beings.

yani insanları.

This, we are finally realizing, is where healing happens.

Bunun sonunda, iyileşmenin nerede olduğunu sonunda anlarız.

Yes, compassion -- literally, as we learned yesterday --

Evet, merhamet, dün öğrendiğimiz gibi,

suffering together.

birlikte acı çekmek.

Now, on the systems side, on the other hand,

Şimdi, diğer taraftan sistemler üzerinde,

so much of the suffering is unnecessary, invented.

acının çoğu gereksizdir, yaratılmıştır.

It serves no good purpose.

Bunun hiçbir yararı olmaz.

But the good news is, since this brand of suffering is made up,

Ama güzel haberse, bu acının uydurulduğudur,

well, we can change it.

yani, bunu değiştirebiliriz.

How we die is indeed something we can affect.

Nasıl öldüğümüz aslında bizim etkileyebildiğimiz bir şeydir.

Making the system sensitive to this fundamental distinction

Bu temel ayrımı hassas şekilde yapmak,

between necessary and unnecessary suffering

gerekli ve gereksiz acı çekmek arasında

gives us our first of three design cues for the day.

bize bugün üç temel ipucundan birincisini verir.

After all, our role as caregivers, as people who care,

Sonuçta bakım yapan kişilerin rolü,

is to relieve suffering -- not add to the pile.

acıyı rahatlatmaktır, artırmak değil.

True to the tenets of palliative care,

Geçici bakım ilkelerine sadık kalmayı,

I function as something of a reflective advocate,

yansıtıcı bir işlev olarak görürüm.

as much as prescribing physician.

Reçete yazan bir hekim gibi.

Quick aside: palliative care -- a very important field but poorly understood --

Palyatif bakım, çok önemlidir ama çok az anlaşılmıştır.

while it includes, it is not limited to end of life care.

Sadece hayat sonundaki bakımla sınırlı değildir, ama onu içerir.

It is not limited to hospice.

Darülaceze ile limitli değildir.

It's simply about comfort and living well at any stage.

Bu konfor ve her aşamada iyi yaşamakla ilgilidir.

So please know that you don't have to be dying anytime soon

Lütfen yakında ölmek zorunda olmadığınızı bilin,

to benefit from palliative care.

palyatif bakımdan yararlanmak için.

Now, let me introduce you to Frank.

Şimdi izin verin sizi Frank ile tanıştırayım.

Sort of makes this point.

Bu noktayı aydınlatır.

I've been seeing Frank now for years.

Frank'i yıllardır görüyorum.

He's living with advancing prostate cancer on top of long-standing HIV.

Prostat kanserinin ilerlemiş bir evresinde, HIV virüsüyle de uzun zamandır yaşamakta.

We work on his bone pain and his fatigue,

Onun kemik ağrıları ve yorgunluğu üzerinde çalışırız.

but most of the time we spend thinking out loud together about his life --

Ama zamanın çoğunu onun hayatını yüksek sesle düşünerek geçiririz --

really, about our lives.

gerçekten, hayatlarımız hakkında.

In this way, Frank grieves.

Bu şekilde Frank kederlenir.

In this way, he keeps up with his losses as they roll in,

Böylece o birilerini kaybettikçe buna ayak uydurabilir,

so that he's ready to take in the next moment.

gelecek anı yaşamaya hazır olmak için.

Loss is one thing, but regret, quite another.

Kayıp önemlidir, pişmanlık da öyle.

Frank has always been an adventurer --

Frank her zaman maceracıydı --

he looks like something out of a Norman Rockwell painting --

O, Norman Rockwell'in resimlerinden çıkmış gibi görünür.

and no fan of regret.

Pişmanlıktan da hoşlanmaz.

So it wasn't surprising when he came into clinic one day,

Bir gün kliniğe geldiğinde şaşırmadık.

saying he wanted to raft down the Colorado River.

Kolorado Nehri'nde rafting yapmak istiyordu.

Was this a good idea?

Bu iyi bir fikir miydi?

With all the risks to his safety and his health, some would say no.

Tüm riskler ve sağlık durumuyla bazılarımız hayır diyecekti.

Many did, but he went for it, while he still could.

Çoğumuz dedik ama o bunu başardı, hâlâ yapabilirken.

It was a glorious, marvelous trip:

Muhteşem ve harikulade bir gezintiydi.

freezing water, blistering dry heat, scorpions, snakes,

Buz gibi bir su, kabarmış kuru bir hava, örümcekler, yılanlar,

wildlife howling off the flaming walls of the Grand Canyon --

Büyük Kanyon'un duvarlarından gelen yaban hayatı iniltileri --

all the glorious side of the world beyond our control.

Dünya'nın tüm harika tarafları kontrolümüzün dışında.

Frank's decision, while maybe dramatic,

Frank'in kararı, belki etkileyiciydi.

is exactly the kind so many of us would make,

Birçoğumuzun yapmak isteyeceği türden.

if we only had the support to figure out what is best for ourselves over time.

Bizim için neyin iyi olduğuyla ilgili destek alsaydık.

So much of what we're talking about today is a shift in perspective.

Bugün en çok bakış açılarımızdaki değişikliği konuşuyoruz.

After my accident, when I went back to college,

Kazadan sonra, üniversiteye döndüğümde,

I changed my major to art history.

alanımı sanat tarihi olarak değiştirdim.

Studying visual art, I figured I'd learn something about how to see --

Görsel sanatlar okurken, nasıl gördüğümüzü öğreneceğimi düşündüm --

a really potent lesson for a kid who couldn't change

neyi gördüğünün çoğunu değiştiremeyen bir çocuk için,

so much of what he was seeing.

bu güçlü bir dersti.

Perspective, that kind of alchemy we humans get to play with,

Bakış açısı, bizim içimizde oynadığımız bir simyadır,

turning anguish into a flower.

acıyı çiçeğe dönüştürmek.

Flash forward: now I work at an amazing place in San Francisco

Şu an San Francisco'da harika bir yerde çalışıyorum,

called the Zen Hospice Project,

''Zen Darülaceze'' projesi denilen.

where we have a little ritual that helps with this shift in perspective.

Bizim bazı ritüellerimiz bakış açılarımızı değiştiriyor.

When one of our residents dies,

Aramızdan birisi öldüğünde,

the mortuary men come, and as we're wheeling the body out through the garden,

morgdaki adam gelir, biz bedeni bahçeden dışarı çıkarırız.

heading for the gate, we pause.

Kapıya geldiğimizde dururuz.

Anyone who wants --

Kim isterse --

fellow residents, family, nurses, volunteers,

dostları, ailesi, hemşireler, gönüllüler,

the hearse drivers too, now --

cenaze arabası sürücüsü de, şimdi --

shares a story or a song or silence,

bir hikâye anlatır veya şarkı söylenir ya da sessizlik,

as we sprinkle the body with flower petals.

çiçek yapraklarını üzerine serperiz.

It takes a few minutes;

Birkaç dakika sürer;

it's a sweet, simple parting image to usher in grief with warmth,

bu tatlı, basit ayrılış görüntüsü kederin içine bir parça içtenlik getirir,

rather than repugnance.

nefretin yerine.

Contrast that with the typical experience in the hospital setting,

Tipik hastane ortamına kıyasla,

much like this -- floodlit room lined with tubes and beeping machines

çoğunlukla ışıklandırılmış bir oda, borular ve bip sesli makineler ile kaplı,

and blinking lights that don't stop even when the patient's life has.

yanıp sönen ışıklar, hastanın hayatı son bulmuşken bile durmaz.

Cleaning crew swoops in, the body's whisked away,

Temizlikçiler geldiğinde, bedeni götürülür.

and it all feels as though that person had never really existed.

Tüm bunlar, o kişi gerçekten yokmuş gibi hissettirir.

Well-intended, of course, in the name of sterility,

Tabii ki, steril olmak adına iyi olması amaçlanır,

but hospitals tend to assault our senses,

ama hastaneler, duyularımıza saldırma eğilimindedir,

and the most we might hope for within those walls is numbness --

çoğumuzda bu duvarların arasında, bir hissizlik olduğu düşüncesi olabilir --

anesthetic, literally the opposite of aesthetic.

anestetik, kelimenin tam anlamıyla estetik olmayan.

I revere hospitals for what they can do; I am alive because of them.

Hastanelerin yapabileceklerine saygı duyarım,

çünkü onların sayesinde hayattayım.

But we ask too much of our hospitals.

Ama biz hastanelerimizden çok şey isteriz.

They are places for acute trauma and treatable illness.

Onlar, akut travmalar ve tedavi edilebilir hastalıklar içindir.

They are no place to live and die; that's not what they were designed for.

Oralarda yaşamak ve ölmek için yer yoktur; onlar bu nedenle tasarlanmadılar.

Now mind you -- I am not giving up on the notion

Şimdi ben kurumlarımızın

that our institutions can become more humane.

daha insancıl bir hâle geleceği görüşünden vazgeçmiyorum.

Beauty can be found anywhere.

Güzellik her yerde bulunabilir.

I spent a few months in a burn unit

Birkaç ayımı yanık bölümü içerisinde geçirdim,

at St. Barnabas Hospital in Livingston, New Jersey,

Livingston, New Jersey'deki Barnabas hastanesinde,

where I got really great care at every turn,

orada harika bir bakım gördüm,

including good palliative care for my pain.

buna iyi derecede palyatif bakımda dâhil.

And one night, it began to snow outside.

Bir gece dışarıda kar yağmaya başladı.

I remember my nurses complaining about driving through it.

Hatırlıyorum, hemşirelerim araç kullanmaktan şikâyet ediyordu.

And there was no window in my room,

Odamda hiç pencere yoktu ama

but it was great to just imagine it coming down all sticky.

lapa lapa yağan karı hayal etmek harikaydı.

Next day, one of my nurses smuggled in a snowball for me.

Ertesi gün, hemşirelerimden biri gizlice bir kar topu getirdi.

She brought it in to the unit.

Kar topunu yanık bölümüne soktu.

I cannot tell you the rapture I felt holding that in my hand,

Size kar topunu elimde tutmanın, beni nasıl cezbettiğini anlatamam.

and the coldness dripping onto my burning skin;

Soğukluğun yanan cildim üzerinden taşması,

the miracle of it all,

tüm bunlar bir mucize,

the fascination as I watched it melt and turn into water.

onun eriyerek suya dönüşmesi ise bir büyüydü.

In that moment,

O anda,

just being any part of this planet in this universe mattered more to me

sadece bu gezegenin herhangi bir parçası olmam,

than whether I lived or died.

yaşamış veya ölmüş olmamdan daha önemliydi.

That little snowball packed all the inspiration I needed

O küçük kar topu, tüm ilhamı toplamıştı,

to both try to live and be OK if I did not.

yaşamam ve iyi olmam için gereken, eğer yaşamıyor olsaydım da tamamdı.

In a hospital, that's a stolen moment.

Bir hastanede o vakit, çalınmış bir andır.

In my work over the years, I've known many people

Benim işimde, yıllardır birçok insan tanıdım,

who were ready to go, ready to die.

gitmek ve ölmek için hazırlardı.

Not because they had found some final peace or transcendence,

Nihai huzuru veya üstünlüğü bulmuş oldukları için değil,

but because they were so repulsed by what their lives had become --

ama onlar hayatlarının neye dönüşmüş olduğu yüzünden itildiler --

in a word, cut off, or ugly.

bir kelimeyle, koparılmış veya kötü olarak.

There are already record numbers of us living with chronic and terminal illness,

Kronik ve ölümcül hastalıklarla yaşayan çok sayıda insan var,

and into ever older age.

herhangi bir ileri yaşta olan.

And we are nowhere near ready or prepared for this silver tsunami.

Biz bu sağlık felaketi (gümüş tsunami) için hazır değiliz ve hazırlanmadık.

We need an infrastructure dynamic enough to handle

Bizim dinamik ve yeterli bir alt yapıya ihtiyacımız var,

these seismic shifts in our population.

toplumumuzdaki bu gibi değişimler için.

Now is the time to create something new, something vital.

Şimdi yeni bir şey yaratmanın zamanı, hayati bir şey.

I know we can because we have to.

Biliyorum yapabiliriz, çünkü mecburuz.

The alternative is just unacceptable.

Alternatif, sadece kabul edilemez.

And the key ingredients are known:

Bilinen ana malzemeler:

policy, education and training,

Politika, eğitim ve öğretim,

systems, bricks and mortar.

sistemler, tuğlalar ve harç.

We have tons of input for designers of all stripes to work with.

Bizim tasarımcıların tüm çizgileriyle çalışabilmemiz için tonlarca girdimiz var.

We know, for example, from research

Biz biliyoruz, örneğin, araştırma sonucunda

what's most important to people who are closer to death:

ölüme yakın olan insanlar için en çok neyin önemli olduğunu:

comfort; feeling unburdened and unburdening to those they love;

Konfor, rahatlamış hissetmek, sevdiklerini rahatlatmak.

existential peace; and a sense of wonderment and spirituality.

Varoluşsal barış, merak ve maneviyat duygusu.

Over Zen Hospice's nearly 30 years,

Zen projesi neredeyse 30 yılı aştı,

we've learned much more from our residents in subtle detail.

hastalarımızdan ince ayrıntılarıyla öğrendik.

Little things aren't so little.

Küçük şeyler aslında küçük değiller.

Take Janette.

Janette'i örnek alın.

She finds it harder to breathe one day to the next due to ALS.

O her gün kendini ALS hastalığı yüzünden zor nefes alıyorken bulur.

Well, guess what?

Peki tahmin edin, ne?

She wants to start smoking again --

O tekrar sigaraya başlamak istiyor --

and French cigarettes, if you please.

Fransız sigarası, eğer mümkünse.

Not out of some self-destructive bent,

Kendine zarar vermesinin dışında,

but to feel her lungs filled while she has them.

ciğerlerini dolu hissedebilmek için, aslında onlara sahipken.

Priorities change.

Öncelikler değişir.

Or Kate -- she just wants to know

Ya da Kate -- o sadece bilmek istiyor,

her dog Austin is lying at the foot of her bed,

onun köpeği Austin yatağın kenarında yatıyor,

his cold muzzle against her dry skin,

soğuk burnu onun kuru cildine değerken,

instead of more chemotherapy coursing through her veins --

daha fazla kemoterapi yerine --

she's done that.

onun kemoterapiyle işi bitti.

Sensuous, aesthetic gratification, where in a moment, in an instant,

Duyusal estetik haz, neredeyse, hemen,

we are rewarded for just being.

biz sadece var olduğumuz için ödüllendirildik.

So much of it comes down to loving our time by way of the senses,

Bunun büyük kısmı duyularımız ile, vücut aracılığıyla

by way of the body -- the very thing doing the living and the dying.

sevdiğimiz zamana gelir -- bunlarla yaşıyor ve ölüyoruz.

Probably the most poignant room

Muhtemelen en dokunaklı oda,

in the Zen Hospice guest house is our kitchen,

Zen misafir evindeki kendi mutfağımızdır.

which is a little strange when you realize

Onu fark ettiğinizde, biraz gariptir,

that so many of our residents can eat very little, if anything at all.

birçok misafirimiz çok az yiyebilir ya da hiç,

But we realize we are providing sustenance on several levels:

ama fark ettik ki, biz belirli seviyerlerde gıda sağlıyoruz.

smell, a symbolic plane.

Koku, sembolik bir düzlem.

Seriously, with all the heavy-duty stuff happening under our roof,

Gerçekten onca ağır şeylerin çatımız altında olmasının yanında,

one of the most tried and true interventions we know of,

en çok denenmiş ve gerçekten müdahale edilen şey,

is to bake cookies.

fırında kurabiye yapmaktır.

As long as we have our senses --

Kendi duyularımız oldukça,

even just one --

sadece bir tane bile --

we have at least the possibility of accessing

en azından ona ulaşabilme ihtimalimiz var,

what makes us feel human, connected.

bize insan ve bağlı olduğumuzu hissettiren.

Imagine the ripples of this notion

Bu görüşün dalgalandığını hayal edin;

for the millions of people living and dying with dementia.

milyonlarca insanın bunaklık yaşayarak öldüğünü.

Primal sensorial delights that say the things we don't have words for,

İlkel duyusal zevkler için söylenecek söz yoktur.

impulses that make us stay present --

Bizi bu zamana ait yapan dürtüler --

no need for a past or a future.

geçmiş veya gelecek için ihtiyaç duyulmaz.

So, if teasing unnecessary suffering out of the system was our first design cue,

Yani, gereksiz acıyı sistemin dışına çekmek bizim ilk tasarım işaretimizse,

then tending to dignity by way of the senses,

sonra duyularımızla,

by way of the body -- the aesthetic realm --

vücut aracılığıyla -- estetik bir alan --

is design cue number two.

onurlu olmaya eğilimli olmak ikinci tasarım işaretimizdir.

Now this gets us quickly to the third and final bit for today;

Şimdi bu bizi hızlıca üçüncü ve son parçaya götürür;

namely, we need to lift our sights, to set our sights on well-being,

yani görüşlerimizi iyi yaşam üzerine kurmak için, onları yıkmalıyız,

so that life and health and healthcare

böylece hayat, sağlık ve sağlık hizmetleri

can become about making life more wonderful,

hayatı daha mükemmel hâle dönüştürebilir,

rather than just less horrible.

daha az kötüleştirmesi yerine.

Beneficence.

İyilik.

Here, this gets right at the distinction

İşte bu ayrımı getirir,

between a disease-centered and a patient- or human-centered model of care,

bakımın hastalık merkezli bir modelden hasta, insan merkezli bir modele geçmesi

and here is where caring becomes a creative, generative,

ve işte bu, bakımı yaratıcı, üretken,

even playful act.

oyuna benzeyen bir harekete dahi dönüştürür.

"Play" may sound like a funny word here.

Oynamak burada eğlenceli bir kelime gibi gelebilir.

But it is also one of our highest forms of adaptation.

Ama bu ayrıca adaptasyonun yüksek bir seviyesidir.

Consider every major compulsory effort it takes to be human.

Her büyük zorlu çabayı düşünün, insan olmak için gerekenleri.

The need for food has birthed cuisine.

Yemek ihtiyacı, mutfağı doğurdu.

The need for shelter has given rise to architecture.

Barınma ihtiyacı, mimarlığı ortaya çıkardı.

The need for cover, fashion.

Örtünme ihtiyacı, modayı

And for being subjected to the clock,

ve zamana da uyduk,

well, we invented music.

müziği de icat ettik.

So, since dying is a necessary part of life,

Ölüyor olmak hayatın gerekli bir parçasıdır,

what might we create with this fact?

bu gerçekle neler yaratabiliriz?

By "play" I am in no way suggesting we take a light approach to dying

Oynamak ile ölüme dair

hafif bir yaklaşımı öne sürmüyorum

or that we mandate any particular way of dying.

veya herhangi bir ölüyor olma şeklinden söz etmiyoruz.

There are mountains of sorrow that cannot move,

Hareket edemeyen keder dağları vardır,

and one way or another, we will all kneel there.

biz öyle yada böyle orada olacağız.

Rather, I am asking that we make space --

Yer açmak yerine istediğim --

physical, psychic room, to allow life to play itself all the way out --

fiziksel, ruhsal bir oda; sona doğru hayatı yaşamamıza izin verecek --

so that rather than just getting out of the way,

sadece yoldan çekilmek yerine,

aging and dying can become a process of crescendo through to the end.

yaşlanma ve ölüyor olma, hayatın sonuna doğru güzel görünebilir.

We can't solve for death.

Biz ölümü çözemeyiz.

I know some of you are working on this.

Biliyorum bazılarınız bunun üzerinde çalışıyor.

(Laughter)

(Gülüşme)

Meanwhile, we can --

Aynı zamanda, biz --

(Laughter)

(Gülüşme)

We can design towards it.

Buna karşı tasarlayabiliriz.

Parts of me died early on,

Bazı parçalarım erken öldü,

and that's something we can all say one way or another.

bu bizim öyle ya da böyle söyleyebileceğimiz bir şeydir.

I got to redesign my life around this fact,

Ben hayatımı bu gerçek etrafında yeniden tasarladım,

and I tell you it has been a liberation

size bunun bir kurtuluş olduğunu söyleyebilirim.

to realize you can always find a shock of beauty or meaning

Her zaman güzellik veya anlam bulabileceğinizi fark etmeniz için

in what life you have left,

hayatın içinde size ne kaldığıyla,

like that snowball lasting for a perfect moment,

o kar topu gibi kalıcı bir mükemmel an,

all the while melting away.

tamamı eriyip giderken.

If we love such moments ferociously,

Biz bu gibi anları vahşice seversek,

then maybe we can learn to live well --

sonra belki iyi yaşamayı öğrenebiliriz --

not in spite of death,

ölüme karşın değil,

but because of it.

ama onun yüzünden.

Let death be what takes us,

Hadi ölümün bizi götürdüğü yere gidelim,

not lack of imagination.

hayal gücünün eksikliği olmadan.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)