Everything you think you know about addiction is wrong | Johann Hari | TED

11,974,636 views ・ 2015-07-09

TED


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Ece M Cavdar Gözden geçirme: serdar onuk
00:12
One of my earliest memories
0
12597
1741
En eski anılarımdan biri
00:14
is of trying to wake up one of my relatives and not being able to.
1
14362
3096
akrabalarımdan birini uyandırmaya çalışmak ve bunu başaramamaktı.
00:17
And I was just a little kid, so I didn't really understand why,
2
17482
2953
Ve ben sadece küçük bir çocuktum, nedenini pek anlayamamıştım,
00:20
but as I got older,
3
20459
1310
ama büyüdükçe, ailemde
00:21
I realized we had drug addiction in my family,
4
21793
2143
uyuşturucu bağımlılığı olduğunu anladım,
00:23
including later cocaine addiction.
5
23960
1834
daha sonraki kokain bağımlılığı dahil.
00:25
I'd been thinking about it a lot lately, partly because it's now exactly 100 years
6
25818
4779
Son zamanlarda bunun hakkında düşünüyordum. Çünkü Amerika ve Ingiltere'de
00:30
since drugs were first banned in the United States and Britain,
7
30621
3046
uyuşturucunun yasaklanması üzerinden tam 100 yıl geçti.
00:33
and we then imposed that on the rest of the world.
8
33691
2515
Sonra da bunu dünyanın geri kalanı üzerinde uyguladık.
00:36
It's a century since we made this really fateful decision
9
36230
3496
Bizler vahim bir kararla bir asırdan beri bağımlıları alıp cezalandırdık
00:39
to take addicts and punish them and make them suffer,
10
39750
4053
ve onlara acı çektirdik, çünkü bunun onları caydıracağına,
00:43
because we believed that would deter them; it would give them an incentive to stop.
11
43827
4387
uyuşturucuyu bırakmak için teşvik edeceğine inandık.
00:48
And a few years ago, I was looking at some of the addicts in my life who I love,
12
48238
4969
Birkaç yıl önce, hayatımdaki sevdiğim bağımlılardan bazılarına bakıyor ve
00:53
and trying to figure out if there was some way to help them.
13
53231
3389
onlara yardım etmenin bir yolu olup olmadığını bulmaya çalışıyordum.
00:56
And I realized there were loads of incredibly basic questions
14
56644
3250
Nasıl cevaplayacağımı bilemediğim inanılmaz derecede basit birçok
00:59
I just didn't know the answer to,
15
59918
1810
sorum olduğunu fark ettim.
01:01
like, what really causes addiction?
16
61752
2416
Mesela, 'Bağımlılığa gerçekten ne sebep olur?'
01:04
Why do we carry on with this approach that doesn't seem to be working,
17
64192
3416
Çalışıyor gibi gözükmeyen bu yaklaşımla neden devam ediyoruz?
01:07
and is there a better way out there that we could try instead?
18
67632
2905
Bunun yerine deneyebileceğimiz daha iyi bir yol var mı?
01:10
So I read loads of stuff about it,
19
70561
1690
Bu yüzden birçok şey okudum,
01:12
and I couldn't really find the answers I was looking for,
20
72275
2667
ama aradığım cevapları gerçekten bulamadım.
01:14
so I thought, okay, I'll go and sit with different people around the world
21
74966
3536
Düşünüp dedim ki "Peki, gideceğim ve dünyada bu durumu yaşayan ve
01:18
who lived this and studied this
22
78526
1664
uğraşan farklı insanlarla oturup
01:20
and talk to them and see if I could learn from them.
23
80214
2541
konuşacağım ve onlardan öğrenebilir miyim bakacağım."
01:22
And I didn't realize I would end up going over 30,000 miles at the start,
24
82779
3477
Başlangıçta bu iş için 50 bin km yol kat edeceğimin farkına varmadım.
01:26
but I ended up going and meeting loads of different people,
25
86280
2884
Sonuçta Brooklyn,Bronsville'de transseksüel bir kokain satıcısından,
01:29
from a transgender crack dealer in Brownsville, Brooklyn,
26
89188
2755
acaba beğenecek mi diye Firavun Farelerini halusinojenle
01:31
to a scientist who spends a lot of time feeding hallucinogens to mongooses
27
91967
3554
beslemekle zaman harcayan bilim adamına kadar
01:35
to see if they like them --
28
95545
1286
birçok kişiyle görüştüm.
01:36
it turns out they do, but only in very specific circumstances --
29
96855
3081
-- Görünen o ki hoşlarına gitmiş ancak çok belirli koşullar altında --
01:39
to the only country that's ever decriminalized all drugs,
30
99960
2771
Esrardan kokaine kadar tüm uyuşturucuları yasallaştıran
01:42
from cannabis to crack, Portugal.
31
102755
2355
tek ülke olan Portekiz'de bulundum.
01:45
And the thing I realized that really blew my mind is,
32
105134
2577
Fark ettiğim ve beni deli eden gerçek ise,
01:47
almost everything we think we know about addiction is wrong,
33
107735
3784
bağımlılıkla ilgili bildiğimizi sandığımız hemen her şeyin yanlış olduğuydu.
01:51
and if we start to absorb the new evidence about addiction,
34
111543
3087
Eğer bağımlılıkla ilgili yeni kanıtları kavramaya başlarsak,
01:54
I think we're going to have to change a lot more than our drug policies.
35
114654
3422
bence uyuşturucu politikalarımızdan çok daha fazlasını değiştirmek gerek.
01:58
But let's start with what we think we know, what I thought I knew.
36
118100
3401
Önce bildiğimizi sandığımız şeyle başlayalım, bildiğimi sandığımdan.
02:01
Let's think about this middle row here.
37
121525
2081
Şimdi şu ortadaki sıra hakkında düşünelim.
02:03
Imagine all of you, for 20 days now, went off and used heroin three times a day.
38
123630
3762
Varsayalım hepiniz gidip 20 gün boyunca günde üç kez eroin kullandınız.
02:07
Some of you look a little more enthusiastic than others at this prospect.
39
127416
3445
Bazılarınız bu görüşe diğerlerinden biraz daha hevesli görünüyor.
02:10
(Laughter)
40
130885
1000
(Kahkahalar)
02:11
Don't worry, it's just a thought experiment.
41
131914
2200
Merak etmeyin, sadece düşünce deneyi.
02:14
Imagine you did that, right?
42
134180
2039
Bunu yaptığınızı hayal edin, oldu mu?
02:16
What would happen?
43
136243
1150
O zaman ne olurdu?
02:17
Now, we have a story about what would happen that we've been told for a century.
44
137428
3793
Şimdi, ne olacağına dair yüzyıllardir söylenen bir hikayemiz var.
02:21
We think, because there are chemical hooks in heroin,
45
141245
2497
Eroinde kimyasal kancalar olduğu için, bir süreliğine
02:23
as you took it for a while,
46
143766
1763
onu aldığımızda bedenimizin kancalara
02:25
your body would become dependent on those hooks,
47
145553
2554
bağımlı olduğunu düşünüyoruz.
02:28
you'd start to physically need them,
48
148131
1764
Sonrasında fiziksel olarak ihtiyaç duymaya
02:29
and at the end of those 20 days, you'd all be heroin addicts. Right?
49
149919
3324
başlıyorsunuz ve 20 gün sonunda eroin bağımlısısınız, tamam?
02:33
That's what I thought.
50
153267
1232
Benim düşündüğüm işte bu.
02:34
First thing that alerted me to the fact that something's not right with this story
51
154523
3858
Hikayeyle ilgili yanlış olan gerçeğe beni uyandıran
02:38
is when it was explained to me.
52
158405
1654
ilk şey bana açıklandığı zamandı.
02:40
If I step out of this TED Talk today and I get hit by a car and I break my hip,
53
160083
3715
Bugün TED Talk'tan çıktıktan sonra kaza geçirip
02:43
I'll be taken to hospital and I'll be given loads of diamorphine.
54
163822
3313
kalçamı kırarsam, hastaneye kaldırılıp bir sürü diamorfin alacağım.
02:47
Diamorphine is heroin.
55
167159
1562
Diamorfin bir eroindir.
02:48
It's actually much better heroin than you're going to buy on the streets,
56
168745
3434
Aslında sokakta alacağın eroinden
02:52
because the stuff you buy from a drug dealer is contaminated.
57
172203
2932
iyidir, çünkü uyuşturucu satıcısından aldığın şey kirletilmiştir.
02:55
Actually, very little of it is heroin,
58
175159
1824
Doğrusu, onun küçücük bir kısmı eroindir.
02:57
whereas the stuff you get from the doctor is medically pure.
59
177007
2816
Oysa doktordan aldığın tıbben saftır.
02:59
And you'll be given it for quite a long period of time.
60
179847
2572
Uzun bir süre bu maddeyi alacaksınız.
03:02
There are loads of people in this room,
61
182443
1858
Bu odada birçok insan var.
03:04
you may not realize it, you've taken quite a lot of heroin.
62
184325
2961
Fark etmemiş olsanız da çok fazla eroin aldınız.
03:07
And anyone who is watching this anywhere in the world, this is happening.
63
187310
3553
Dünyada herhangi bir yerde bunu izleyen herkes için olan şey bu.
03:10
And if what we believe about addiction is right --
64
190887
2353
Eğer bağımlılıkla ilgili inandığımız doğruysa,
03:13
those people are exposed to all those chemical hooks --
65
193264
2572
bu insanlar bütün kimyasal kancalara maruz kaldılar.
03:15
What should happen? They should become addicts.
66
195860
2210
Ne olmalıydı? Bağımlı olmalılardı.
03:18
This has been studied really carefully.
67
198094
1942
Bu gerçekten dikkatlice araştırıldı.
03:20
It doesn't happen; you will have noticed if your grandmother had a hip replacement,
68
200060
3905
Olmuyor, büyük annenizin kalça ameliyatından sonra eroinman olarak uyanmadığını
03:23
she didn't come out as a junkie. (Laughter)
69
203989
2024
fark edeceksiniz. (Kahkahalar)
03:26
And when I learned this, it seemed so weird to me,
70
206037
3589
Öğrendiklerim, bana anlatılan ve bildiğimi sandığım şeylere aykırı
03:29
so contrary to everything I'd been told, everything I thought I knew,
71
209650
3506
düştüğünde, bu durum bana oldukça garip görünmeye başladı.
03:33
I just thought it couldn't be right, until I met a man called Bruce Alexander.
72
213180
3791
Bruce Alexander'la tanışana kadar bunun doğru olamayacağını düşündüm.
03:36
He's a professor of psychology in Vancouver
73
216995
2598
Kendisi, Vancouver'de inanılmaz bir deney yapan
03:39
who carried out an incredible experiment
74
219617
1915
bir psikoloji profesörü.
03:41
I think really helps us to understand this issue.
75
221556
2362
Bence durumu anlamamıza gerçekten yardımcı oluyor.
03:43
Professor Alexander explained to me,
76
223942
1738
Profesör Alexander kafalarımızdaki
03:45
the idea of addiction we've all got in our heads, that story,
77
225704
2937
bağımlılık fikri hikayesinin, bir bakıma 20. yüzyıldan
03:48
comes partly from a series of experiments
78
228665
2027
daha önce yaptığımız deneyler dizisinden
03:50
that were done earlier in the 20th century.
79
230716
2086
kaynaklandığını izah etti.
03:52
They're really simple.
80
232826
1306
Gerçekten çok basitler.
03:54
You can do them tonight at home if you feel a little sadistic.
81
234156
2980
Biraz sadistseniz bu akşam evde onları uygulayabilirsiniz.
03:57
You get a rat and you put it in a cage, and you give it two water bottles:
82
237160
3557
Fare alıp onu kafese koyun ve ona iki şişe su verin:
04:00
One is just water, and the other is water laced with either heroin or cocaine.
83
240741
3744
Biri sadece su ve diğeri eroin veya kokainle karıştırılmış su.
04:04
If you do that, the rat will almost always prefer the drug water
84
244509
3008
Fare neredeyse her zaman uyuşturuculu suyu seçecektir
04:07
and almost always kill itself quite quickly.
85
247541
2138
ve neredeyse her zaman kendisini oldukça hızlı öldürecektir.
04:09
So there you go, right? That's how we think it works.
86
249703
2477
Gördünüz mü? Bu tam da bizim düşündüğümüz gibi.
04:12
In the '70s, Professor Alexander comes along and he looks at this experiment
87
252204
3572
70'lerde Profesör Alexander ortaya çıkar, bu deneye bakar
04:15
and he noticed something.
88
255800
1256
ve bir şey fark eder.
04:17
He said ah, we're putting the rat in an empty cage.
89
257080
2479
Ah, fareyi boş kafese koymuşuz.
04:19
It's got nothing to do except use these drugs.
90
259583
2233
Bu ilaçları kullanmaktan başka şansı yok.
04:21
Let's try something different.
91
261840
1515
Farklı bir şey deneyelim, der.
04:23
So Professor Alexander built a cage that he called "Rat Park,"
92
263379
2928
"Fare Bahçesi" adlı esasen
04:26
which is basically heaven for rats.
93
266331
2516
fareler için cennet olan kafesi yapar.
04:28
They've got loads of cheese, they've got loads of colored balls,
94
268871
3079
Bir sürü peynire, renkli toplara ve tünellere sahipler.
04:31
they've got loads of tunnels.
95
271974
1384
Önemli şekilde, bir yığın
04:33
Crucially, they've got loads of friends. They can have loads of sex.
96
273382
3191
arkadaşları var. İstedikleri kadar seks yapabilirler.
04:36
And they've got both the water bottles, the normal water and the drugged water.
97
276597
4790
Normal ve ilaçlı her iki şişe suya da sahipler.
04:41
But here's the fascinating thing:
98
281411
2685
Ama burada büyüleyici bir şey var:
04:44
In Rat Park, they don't like the drug water.
99
284120
3458
Fare Bahçesinde, ilaçlı suyu beğenmiyorlar.
04:47
They almost never use it.
100
287602
1689
Hemen hemen hiç ilaçlı suyu kullanmıyorlar.
04:49
None of them ever use it compulsively.
101
289315
2553
Hiçbiri o suyu zoraki kullanmadı.
04:51
None of them ever overdose.
102
291892
1401
Kimsede doz aşımı olmadı.
04:53
You go from almost 100 percent overdose when they're isolated
103
293317
3390
Ayrıldıklarında yüzde yüz doz aşımına kadar varabilen bozukluk,
04:56
to zero percent overdose when they have happy and connected lives.
104
296731
3226
mutlu ve beraber yaşadıklarında yüzde sıfıra kadar iniyor.
04:59
Now, when he first saw this, Professor Alexander thought,
105
299981
3246
Prof. Alexander bunu ilk gördüğünde düşündü ki;
05:03
maybe this is just a thing about rats, they're quite different to us.
106
303251
3239
belki bu sadece farelerle alakalı bir şey. Onlar bizden oldukça farklı.
05:06
Maybe not as different as we'd like, but, you know --
107
306514
2477
Belki bildiğimiz kadar farklı değillerdir ama biliyorsunuz..
05:09
But fortunately, there was a human experiment
108
309015
2111
Ama neyse ki, tamamen aynı ilkeyle aynı zamanda yapılmış
05:11
into the exact same principle happening at the exact same time.
109
311150
3105
bir insan deneyi var.
05:14
It was called the Vietnam War.
110
314279
1978
O da Vietnam Savaşı olarak adlandırılıyor.
05:16
In Vietnam, 20 percent of all American troops were using loads of heroin,
111
316281
4583
Vietnam'da, Amerikan birliklerinin %20'si
05:20
and if you look at the news reports from the time,
112
320888
2608
aşırı miktarda eroin kullanıyordu ve o zaman yayınlanan haberlere bakarsanız,
05:23
they were really worried, because they thought, my God, we're going to have
113
323520
3658
gerçekten endişeliydiler, zira, "Tanrım! Savaş bittiğinde
05:27
hundreds of thousands of junkies on the streets of the United States
114
327202
3200
Amerikan sokaklarında yüz binlerce uyuşturucu bağımlısı göreceğiz." diye düşündüler.
05:30
when the war ends; it made total sense.
115
330426
1916
Oldukça mantıklı gelmişti. Bir sürü
05:32
Now, those soldiers who were using loads of heroin were followed home.
116
332366
3286
uyuşturucu kullanmış olan o askerler evlerine kadar izlendi.
05:35
The Archives of General Psychiatry did a really detailed study,
117
335676
2954
Genel Psikiyatri Arşivi oldukça detaylı bir çalışma yaptı ve
05:38
and what happened to them?
118
338654
1904
onlara ne mi oldu?
05:40
It turns out they didn't go to rehab. They didn't go into withdrawal.
119
340582
3560
Sonunda rehabilitasyona gitmediler, bırakmaya dair semptomlar
05:44
Ninety-five percent of them just stopped.
120
344166
3286
yaşamadılar. %95'i sorunsuz şekilde eroini bıraktı.
05:47
Now, if you believe the story about chemical hooks,
121
347476
2401
Şimdi, kimyasal kancalar hikayesine inanıyorsanız,
05:49
that makes absolutely no sense, but Professor Alexander began to think
122
349901
3464
bu kesinlikle mantıklı değil ama Prof. Alexander, bağımlılıkla ilgili
05:53
there might be a different story about addiction.
123
353389
2307
farklı bir hikaye olabileceğini düşünmeye başladı.
05:55
He said, what if addiction isn't about your chemical hooks?
124
355720
2841
Ya bağımlılık kimyasal kancalarla ilgili değilse?
05:58
What if addiction is about your cage?
125
358585
2646
Ya bağımlılık kafesinizle alakalıysa?
06:01
What if addiction is an adaptation to your environment?
126
361255
3114
Hatta ya bağımlılık çevrenize uyum sağlamaysa?
06:04
Looking at this,
127
364393
1150
Şunu bir dinleyin,
06:05
there was another professor called Peter Cohen in the Netherlands
128
365547
3098
Hollanda'da Peter Cohen adında başka bir profesör,
06:08
who said, maybe we shouldn't even call it addiction.
129
368669
2447
ona bağımlılık dememeliyiz, belki ona,
06:11
Maybe we should call it bonding.
130
371140
1724
"Bağ Kurma" demeliyiz dedi.
06:12
Human beings have a natural and innate need to bond,
131
372888
2899
İnsanoğlunun, bağa doğuştan ihtiyacı var,
06:15
and when we're happy and healthy, we'll bond and connect with each other,
132
375811
3554
mutlu ve sağlıklı olduğumuzda, onları birbiriyle bağlar ve
06:19
but if you can't do that,
133
379389
2630
ilişkilendiririz ama eğer bunu yapamıyorsanız, çünkü sarsıntıya uğramış,
06:22
because you're traumatized or isolated or beaten down by life,
134
382043
3800
dışlanmış ya da yaşam tarafından yerle bir edilmişseniz,
06:25
you will bond with something that will give you some sense of relief.
135
385867
3299
size rahatlık hissi verecek bir şeyle bağ kurarsınız.
06:29
Now, that might be gambling, that might be pornography,
136
389190
2572
Bu kumar oynamak, porno filmler,
06:31
that might be cocaine, that might be cannabis,
137
391786
2152
kokain ya da esrar olabilir, ama bir şeyle bağ kurup
06:33
but you will bond and connect with something because that's our nature.
138
393962
3630
birleşeceksiniz çünkü doğamızda var.
06:37
That's what we want as human beings.
139
397616
2716
Bu insanoğlu olarak istediğimiz.
06:40
And at first, I found this quite a difficult thing to get my head around,
140
400356
3488
Ve başta, bunu kavraması oldukça zor bir şey buldum,
06:43
but one way that helped me to think about it is,
141
403868
2431
ama bir yol, ne olduğunu anlamama yardım etti,
06:46
I can see, I've got over by my seat a bottle of water, right?
142
406323
3389
Koltuğumun yanında bir şişe su gorüyorum, doğru mu?
06:49
I'm looking at lots of you, and lots of you have bottles of water with you.
143
409736
3524
Bir çoğunuza bakıyorum ve çoğunuzun yanında su şişeleri var.
06:53
Forget the drugs. Forget the drug war.
144
413284
1815
Uyuşturucuları unutun. Uyuşturucu savaşı unutun. Tamamen yasal,
06:55
Totally legally, all of those bottles of water could be bottles of vodka, right?
145
415123
4643
bütün sular, votka şişeleri olabilirdi.
06:59
We could all be getting drunk -- I might after this -- (Laughter) --
146
419790
3686
Sarhoş oluyor olabilirdik, hatta sonra ben.. (Kahkahalar)
07:03
but we're not.
147
423500
1152
ama değiliz.
07:04
Now, because you've been able to afford the approximately gazillion pounds
148
424676
3477
Çünkü TED Talk'a katılmanın bedeli olan çok fazla poundla
07:08
that it costs to get into a TED Talk, I'm guessing you guys could afford
149
428177
3381
tahmin ediyorum ki sizler önümüzdeki 6 ay boyunca
07:11
to be drinking vodka for the next six months.
150
431582
2354
içebileceğiniz votkayı karşılayabilirsiniz.
07:13
You wouldn't end up homeless.
151
433960
1947
Nihayetinde evsiz kalmazsınız.
07:15
You're not going to do that, and the reason you're not going to do that
152
435931
3601
Bunu yapmayacaksınız ve sebebi de şu:
07:19
is not because anyone's stopping you.
153
439556
1879
sizi durduran birisinin olması değil.
07:21
It's because you've got bonds and connections
154
441459
2193
Çünkü değer vermek istediğiniz bağlara ve
07:23
that you want to be present for.
155
443676
1524
ilişkilere sahipsiniz.
07:25
You've got work you love. You've got people you love.
156
445224
2477
Sevdiğiniz bir işiniz, sevdiğiniz insanlar ve
07:27
You've got healthy relationships.
157
447725
2021
sağlıklı ilişkileriniz var.
07:29
And a core part of addiction,
158
449770
2646
Düşünüyorum ve kanıtların gösterdiğine
07:32
I came to think, and I believe the evidence suggests,
159
452440
2477
inanıyorum ki, bağımlılığın temeli, hayatta
07:34
is about not being able to bear to be present in your life.
160
454941
3814
var olmaya katlanamamakla alakalı.
07:38
Now, this has really significant implications.
161
458779
2339
Bunun gerçekten önemli çıkarımları var.
07:41
The most obvious implications are for the War on Drugs.
162
461142
3134
En görünen sonucu, Uyuşturucuyla Savaş.
07:44
In Arizona, I went out with a group of women
163
464300
3536
Arizona'da toplum onlarla alay ederken "Ben uyuşturucu bağımlısıydım"
07:47
who were made to wear t-shirts saying, "I was a drug addict,"
164
467860
3834
diyerek tişört giymeye, mezar kazmaya mecbur olan
07:51
and go out on chain gangs and dig graves while members of the public jeer at them,
165
471718
4753
bir grup prangalı kadın mahkumla idim ve bu kadınlar hapishaneden çıkınca
07:56
and when those women get out of prison, they're going to have criminal records
166
476495
3676
onların bir daha yasal ekonomide çalışamayacaklarını gösteren
08:00
that mean they'll never work in the legal economy again.
167
480195
2620
sabıka kayıtlarına sahip olacaklar.
08:02
Now, that's a very extreme example, obviously, in the case of the chain gang,
168
482839
3697
Besbelli uç bir örnek ki, prangalı mahkumlar konusunda,
08:06
but actually almost everywhere in the world
169
486560
2066
ama aslında dünyanın hemen hemen her yerinde, uyuşturucu bağımlılarına
08:08
we treat addicts to some degree like that.
170
488650
2000
neredeyse aynı derecede davranıyoruz.
08:10
We punish them. We shame them. We give them criminal records.
171
490674
2858
Cezalandırıyoruz, utandırıyoruz Sabıkalarına yazıyoruz.
08:13
We put barriers between them reconnecting.
172
493556
2735
Yeniden bağlanırken araya engeller koyuyoruz.
08:16
There was a doctor in Canada, Dr. Gabor Maté, an amazing man,
173
496315
2979
Kanada'da bana, bağımlılığı daha kötü yapacak bir sistem
08:19
who said to me, if you wanted to design a system that would make addiction worse,
174
499318
3871
tasarlamak istiyorsan, onu tasarlamalısın diyen ve
08:23
you would design that system.
175
503213
1607
harika bir adam olan Dr. Gabor Mate vardı.
08:24
Now, there's a place that decided to do the exact opposite,
176
504844
2856
Tam tersini yapmaya karar veren
08:27
and I went there to see how it worked.
177
507724
1833
bir yer var ve nasıl çalıştığını görmek için oraya gittim.
08:29
In the year 2000, Portugal had one of the worst drug problems in Europe.
178
509581
3395
2000 yılında Portekiz, Avrupa'da en kötü
08:33
One percent of the population was addicted to heroin, which is kind of mind-blowing,
179
513000
3975
uyuşturucu problemlerinden birine sahipti. Nüfusun %1'i bir tür
08:36
and every year, they tried the American way more and more.
180
516999
2768
aklı uçuran eroin bağımlısıydı ve her yıl Amerika yolunu daha fazla denediler.
08:39
They punished people and stigmatized them and shamed them more,
181
519791
2953
İnsanları cezalandırdılar, lekelediler daha çok utandırdılar
08:42
and every year, the problem got worse.
182
522768
1819
ve her yıl problem kötüleşti. Bir gün, başbakan ve muhalefetin
08:44
And one day, the Prime Minister and the leader of the opposition got together,
183
524611
3711
lideri bir araya geldiler ve temelde
08:48
and basically said, look, we can't go on
184
528346
1979
baktılar ve biz, hep daha fazla eroin bağımlısı olan insanlarla dolu
08:50
with a country where we're having ever more people becoming heroin addicts.
185
530349
3529
bir ülkeyle devam edemeyiz dediler.
08:53
Let's set up a panel of scientists and doctors
186
533902
2159
Haydi bilim adamları ve doktorlardan oluşan gerçekten bu sorunu neyin
08:56
to figure out what would genuinely solve the problem.
187
536085
2482
çözeceğini bulmak için bir panel kuralım.
08:58
And they set up a panel led by an amazing man called Dr. João Goulão,
188
538591
3249
Harika bir adam Dr. João Goulão başkanlığında bir panel kuruldu,
09:01
to look at all this new evidence,
189
541864
1626
bütün yeni kanıtlara baktılar
09:03
and they came back and they said,
190
543514
1572
ve geri dönüp dediler ki:
09:05
"Decriminalize all drugs from cannabis to crack, but" --
191
545110
4296
"Esrardan kokaine bütün uyuşturucuları
09:09
and this is the crucial next step --
192
549430
2270
yasallaştıralım ama" -- sonraki adım kritik --
09:11
"take all the money we used to spend on cutting addicts off,
193
551724
3621
uyuşturuyucu bıraktırmaya ve onları ayırmaya harcadığımız
09:15
on disconnecting them,
194
555369
1397
bütün parayı
09:16
and spend it instead on reconnecting them with society."
195
556790
3640
toplumla tekrardan birleştirmeye harcayalım."
09:20
And that's not really what we think of as drug treatment
196
560454
4572
Ve bu gerçekten Amerika'da ve İngiltere'de uyuşturucu tedavisi olarak
09:25
in the United States and Britain.
197
565050
1858
düşündüğümüz şey değil.
09:26
So they do do residential rehab,
198
566932
1581
Bu yüzden ev rehabilitasyonu,
09:28
they do psychological therapy, that does have some value.
199
568537
2808
biraz işe yarayan psikolojik tedavi,
09:31
But the biggest thing they did was the complete opposite of what we do:
200
571369
3383
yaptılar. Ama yaptıkları en büyük şey yaptığımızın tamamen
09:34
a massive program of job creation for addicts,
201
574776
2494
tersi oldu: bağımlılar için kocaman bir iş yaratma programı ve
09:37
and microloans for addicts to set up small businesses.
202
577294
2596
küçük işler kurmak için mikro kredi.
09:39
So say you used to be a mechanic.
203
579914
1641
Bir zamanlar mekanik olduğunu söyle. Hazırsan,
09:41
When you're ready, they'll go to a garage, and they'll say,
204
581579
2797
garaja gidecekler ve bu adamı
09:44
if you employ this guy for a year, we'll pay half his wages.
205
584400
2887
bir yıllığına işe alırsanız, maaşının yarısını biz öderiz
09:47
The goal was to make sure that every addict in Portugal
206
587311
2733
diyecekler. Amaç, Portekiz'deki her bağımlının sabah yataktan
09:50
had something to get out of bed for in the morning.
207
590068
2381
kalkıp yapacak bir şeyi olduğundan emin olmaktı.
09:52
And when I went and met the addicts in Portugal,
208
592473
3171
Gidip Portekiz'deki bağımlılarla tanıştığımda,
09:55
what they said is, as they rediscovered purpose,
209
595668
2254
söyledikleri şuydu: azmi yeniden keşfederek daha geniş toplumla
09:57
they rediscovered bonds and relationships with the wider society.
210
597946
3105
bağları ve ilişkileri yeniden keşfettikleriydi.
10:01
It'll be 15 years this year since that experiment began,
211
601075
2620
Deney başladığından beri bu yıl 15 yıl olacak ve
10:03
and the results are in:
212
603719
1643
sonuçlar ortada: İngiliz Suçbilim Konseyine göre,
10:05
injecting drug use is down in Portugal,
213
605386
1858
Portekiz'de enjekte ederek
10:07
according to the British Journal of Criminology,
214
607268
2591
uyuşturucu kullanımı %50 azalmıştır.
10:09
by 50 percent, five-zero percent.
215
609883
2563
Aşırı doz büyük ölçüde azaldı, HIV bağımlılar arasında
10:12
Overdose is massively down, HIV is massively down among addicts.
216
612470
3676
büyük ölçüde azaldı.
10:16
Addiction in every study is significantly down.
217
616170
2351
Her alanda bağımlılık önemli ölçüde azaldı.
10:18
One of the ways you know it's worked so well is that almost nobody in Portugal
218
618545
3839
İyi çalıştığını bildiğiniz yollardan biri,
10:22
wants to go back to the old system.
219
622408
1681
Portekiz'de neredeyse kimse eski sisteme dönmek istemiyor.
10:24
Now, that's the political implications.
220
624113
1864
Şimdi, bunlar politik sonuçları.
10:26
I actually think there's a layer of implications
221
626001
2999
Aslında aşağıdaki bütün araştırmalara
10:29
to all this research below that.
222
629024
1636
bir katman çıkarımın var olduğunu düşünüyorum.
10:30
We live in a culture where people feel really increasingly vulnerable
223
630684
3262
İlerleyen şekilde insanların bütün
10:33
to all sorts of addictions, whether it's to their smartphones
224
633970
2956
bağımlılıklara akıllı telefonlara, alışverişe ya da yemek yemeye
10:36
or to shopping or to eating.
225
636950
1334
hassas olduğu bir kültürde yaşıyoruz Konuşmalar başlamadan önce
10:38
Before these talks began -- you guys know this --
226
638308
2307
-biliyorsunuz bunu-
10:40
we were told we weren't allowed to have our smartphones on,
227
640639
2840
akıllı telefonları almaya izin olmadığını söylendi
10:43
and I have to say, a lot of you looked an awful lot like
228
643503
2621
ve söylemeliyim ki bir çoğunuz satıcısı önümüzdeki
10:46
addicts who were told their dealer was going to be unavailable
229
646148
2985
birkaç saat uygun olmadığı söylenen bağımlılar gibi
10:49
for the next couple of hours. (Laughter)
230
649157
1905
berbat halde baktınız. Çoğumuz böyle hissettik ve
10:51
A lot of us feel like that, and it might sound weird to say,
231
651086
2847
söylenmesi garip olabilir, ben,
10:53
I've been talking about how disconnection is a major driver of addiction
232
653957
3393
nasıl iletişimsizlik bağımlılığın en büyük iticisi olduğu
10:57
and weird to say it's growing,
233
657374
1429
hakkında konuşuyorum ve büyüdüğünü söylemek garip çünkü biliyorsunuz
10:58
because you think we're the most connected society that's ever been, surely.
234
658827
3572
şimdiye kadarki kesinlikle
11:02
But I increasingly began to think that the connections we have
235
662423
2933
en bağlı toplumuz. Ama ben gittikçe düşünmeye başlıyorum ki
11:05
or think we have, are like a kind of parody of human connection.
236
665480
3000
sahip ya da sahip olduğumuzu düşündüğümüz ilişkiler, insan
11:08
If you have a crisis in your life, you'll notice something.
237
668504
2837
bağı bir tür parodi gibi.Hayatında kriz varsa bir şey
11:11
It won't be your Twitter followers who come to sit with you.
238
671365
2910
fark edersin.Seninle oturmaya gelecek Twitter takipçilerin
11:14
It won't be your Facebook friends who help you turn it round.
239
674299
2858
olmayacak.Etrafında sana yardım eden Facebook arkadaşların
11:17
It'll be your flesh and blood friends who you have deep and nuanced
240
677181
3143
olmayacak. Derin, incelikli, dokulu ve karşı karşıya ilişkide
11:20
and textured, face-to-face relationships with,
241
680348
2242
olacağın taze ve kanlı arkadaşların olacak ve çevre yazarı Bill McKibben'den
11:22
and there's a study I learned about from Bill McKibben, the environmental writer,
242
682614
4535
öğrendiğim bir çalışma var, bence bize bunla ilgili
11:27
that I think tells us a lot about this.
243
687173
2183
çok şey anlatıyor. Çalışmada ortalama bir Amerikalının
11:29
It looked at the number of close friends the average American believes
244
689380
3374
kriz anında arayabileceklerini düşündükleri arkadaş sayısına bakılıyor.
11:32
they can call on in a crisis.
245
692778
1927
Rakam 1950lerden beri
11:34
That number has been declining steadily since the 1950s.
246
694729
2994
düzenli olarak azalıyor.
11:37
The amount of floor space an individual has in their home
247
697747
2850
Evlerinde birey için boş alan miktarı düzenli olarak
11:40
has been steadily increasing,
248
700621
2043
artıyordu ve
11:42
and I think that's like a metaphor
249
702688
1880
bence bu, kültür olarak yaptığımız
11:44
for the choice we've made as a culture.
250
704592
1858
seçimin metaforu gibi.
11:46
We've traded floorspace for friends, we've traded stuff for connections,
251
706474
4851
Alanlar icin arkadaşları, eşya icin bağlarımızı verdik
11:51
and the result is we are one of the loneliest societies there has ever been.
252
711349
3597
ve sonuç olarak şu ana kadarki en yalnız toplumlardan biriyiz.
11:54
And Bruce Alexander, the guy who did the Rat Park experiment, says,
253
714970
3167
Fare bahçesi deneyini yapan Bruce Alexander diyor ki;
11:58
we talk all the time in addiction about individual recovery,
254
718161
3547
bağımlılıktan bahsederken daima bireysel iyileşmeden konuşuyoruz
12:01
and it's right to talk about that,
255
721732
1903
ve bu da doğru
12:03
but we need to talk much more about social recovery.
256
723659
2531
ama konuşmamiz gereken sosyal iyileşme
12:06
Something's gone wrong with us, not just with individuals but as a group,
257
726214
3629
Bir şeyler yolunda gitmedi, bireyler olarak değil
12:09
and we've created a society where, for a lot of us,
258
729867
2409
grupça yarattığımız toplum.. Pek çoğumuz için
12:12
life looks a whole lot more like that isolated cage
259
732300
2461
yaşam daha çok izole edilmiş kafese
12:14
and a whole lot less like Rat Park.
260
734785
2047
daha az "Fare Cennetine" benziyor.
12:16
If I'm honest, this isn't why I went into it.
261
736856
3032
Dürüst olmam gerekirse, bu benim burda olma sebebim değil.
12:19
I didn't go in to the discover the political stuff, the social stuff.
262
739912
3306
Siyasi ya da sosyal kısmı keşfetmek için bu işe kalkışmadım.
12:23
I wanted to know how to help the people I love.
263
743242
2339
Sevdiklerime nasıl yardım ederimi öğrenmek istedim.
12:25
And when I came back from this long journey and I'd learned all this,
264
745605
3239
Bu uzun yolculuktan sonra, tüm bunları öğrendim.
12:28
I looked at the addicts in my life,
265
748868
2708
Hayatımdaki bağımlılara bakıyorum
12:31
and if you're really candid, it's hard loving an addict,
266
751600
4506
eğer gerçekten samimiyseniz bir bağımlıyı sevmek zor
12:36
and there's going to be lots of people who know in this room.
267
756130
2858
ve bu odada bunu bilen çok kişi vardır.
12:39
You are angry a lot of the time,
268
759012
2224
Çoğu zaman sinirlisinizdir
12:41
and I think one of the reasons why this debate is so charged
269
761260
4001
Bence bu tartışmanın bu denli yüklü olmasının
12:45
is because it runs through the heart of each of us, right?
270
765285
2800
sebeplerinden biri her birimizin kalbinde yeri olmasi, doğru mu?
12:48
Everyone has a bit of them that looks at an addict and thinks,
271
768109
2947
Herkeste biraz var. Bir bağımlıya bakar ve düşünür,
12:51
I wish someone would just stop you.
272
771080
1751
"Keşke birisi sizi durdursaydı."
12:52
And the kind of scripts we're told for how to deal with the addicts in our lives
273
772855
3762
Yaşamımızdaki bağımlılarla nasıl baş edeceğimiz
12:56
is typified by, I think,
274
776641
1172
bana kalırsa eğer izlediyseniz
12:57
the reality show "Intervention," if you guys have ever seen it.
275
777837
2953
Realite programi "Intervention" dizeleriyle özdeşleşti.
13:00
I think everything in our lives is defined by reality TV,
276
780814
2674
Aslında hayatımız bence realite TV ile belirleniyor
13:03
but that's another TED Talk.
277
783512
1445
ama bu başka bir TED konusu
13:04
If you've ever seen the show "Intervention,"
278
784981
2188
Eğer "Intervention"ı izlediyseniz
13:07
it's a pretty simple premise.
279
787193
1456
oldukça basit bir öncül.
13:08
Get an addict, all the people in their life, gather them together,
280
788673
3096
Bir bağımlı bul, hayatındaki herkesi bir araya getir
13:11
confront them with what they're doing, and they say, if you don't shape up,
281
791793
3632
yaptıklarıyla yüzleştir ve de ki; eğer düzelmezsen
13:15
we're going to cut you off.
282
795449
1338
seni hayatımızdan çıkaracağız.
13:16
So what they do is they take the connection to the addict,
283
796811
2715
Yani yaptıkları; bağımlıya
13:19
and they threaten it, they make it contingent
284
799550
2096
ait bağı al ve tehdit et, bağımlıya istenen sekilde
13:21
on the addict behaving the way they want.
285
801670
2378
davranması şartını koyuyorlar
13:24
And I began to think, I began to see why that approach doesn't work,
286
804072
3727
Bunun neden işe yaramadığını görmeye başladım
13:27
and I began to think that's almost like the importing of the logic of the Drug War
287
807823
4550
Uyuşturucuyla şavas mantığını özel hayatlarımıza ithal etmekten
13:32
into our private lives.
288
812397
1857
farkı olmadığını düşünmeye başladım.
13:34
So I was thinking, how could I be Portuguese?
289
814278
3668
Düşünüyorum, "Acaba nasıl Portekizli olurum?
13:37
And what I've tried to do now, and I can't tell you I do it consistently
290
817970
3505
Şimdi yapmaya çalıştığım ve düzenli yaptığımı söyleyemem
13:41
and I can't tell you it's easy,
291
821499
1949
kolay da diyemem
13:43
is to say to the addicts in my life
292
823472
2484
hayatımdaki bağımlılarla
13:45
that I want to deepen the connection with them,
293
825980
2226
bağımı derinleştirmek istiyorum
13:48
to say to them, I love you whether you're using or you're not.
294
828230
3670
-kullan ya da kullanma- seni seviyorum demek
13:51
I love you, whatever state you're in,
295
831924
2832
Ne durumda olursan ol seni seviyorum
13:54
and if you need me, I'll come and sit with you
296
834780
2391
ve bana ihtiyacın olursa gelip seninle oturacağım
13:57
because I love you and I don't want you to be alone
297
837195
2600
cünkü seni seviyorum ve yalnız olmanı ya da
13:59
or to feel alone.
298
839819
1996
yalnız hissetmeni istemiyorum.
14:01
And I think the core of that message --
299
841839
2042
Bence buradaki mesajın özü
14:03
you're not alone, we love you --
300
843905
2669
yalnız değilsiniz, sizi seviyoruz--
14:06
has to be at every level of how we respond to addicts,
301
846598
3065
bağımlılara verdiğimizin tepkinin her aşamasında olmalı
14:09
socially, politically and individually.
302
849687
2623
sosyal, siyasi ve bireysel olarak.
14:12
For 100 years now, we've been singing war songs about addicts.
303
852334
4248
100 yıldır, bağımlılar icin savaş şarkıları söylüyoruz
14:16
I think all along we should have been singing love songs to them,
304
856606
3900
Bence sevgi şarkıları söylüyor olmalıydık
14:20
because the opposite of addiction is not sobriety.
305
860530
4248
çünkü bağımlılığın zıttı ayık kalmak değil
14:24
The opposite of addiction is connection.
306
864802
3831
Bağımlılığın zıttı ise bağlılıktır.
14:28
Thank you.
307
868657
1949
Teşekkürler!
14:30
(Applause)
308
870630
7000
(alkışlar)
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7