Captain Charles Moore on the seas of plastic

Charles Moore, plastik denizleri hakkında

Çeviri: Ümitcan Altuğ Gözden geçirme: Sinan Ünlüsoy

Let's talk trash.

Hadi çöpü konuşalım (kötü konuşalım).

You know, we had to be taught

Biliyorsunuz, Büyük Bunalım'da ve

to renounce the powerful conservation ethic

2. Dünya Savaşı'nda edindiğimiz güçlü saklama

we developed during the Great Depression and World War II.

kültürünü terkedebilmemiz için eğitilmemiz gerekiyordu.

After the war, we needed to direct our enormous production capacity

Savaştan sonra, devasa üretim kapasitemizi barış zamanı ürünleri

toward creation of products for peacetime.

yaratmaya yönlendirmeye ihtiyacımız vardı.

Life Magazine helped in this effort

Life dergisi, bu çabaya ev hanımlarını bulaşık

by announcing the introduction of throwaways

angaryasından kurtaracak kullan-at ürünleri

that would liberate the housewife from the drudgery of doing dishes.

tanıtarak yardımcı oldu.

Mental note to the liberators:

Bu kurtarıcılara önemli bir not:

throwaway plastics take a lot of space and don't biodegrade.

kullan-at plastikler çok fazla yer kaplıyor ve ayrışmıyor.

Only we humans make waste that nature can't digest.

Sadece biz insanlar, doğanın hazmedemeyeceği atıklar yapıyoruz.

Plastics are also hard to recycle.

Plastiklerin de geri dönüşümü zordur.

A teacher told me how to express the under-five-percent

Bir öğretmen bana atık akıntımızdan toplayabildiğimiz plastiklerin,

of plastics recovered in our waste stream.

toplamda %5'in altında kalan oranını nasıl tanımlayabileceğimi öğretti.

It's diddly-point-squat.

Devede kulak oranı.

That's the percentage we recycle.

Bu bizim geri dönüştürdüğümüz orandır.

Now, melting point has a lot to do with this.

Şimdi, erime noktasının bu konuyla çok ilgisi var.

Plastic is not purified by the re-melting process like glass and metal.

Plastik, cam ve metal gibi tekrar eritme işlemi ile arındırılamaz.

It begins to melt below the boiling point of water

Plastik, suyun kaynama noktasının altında erimeye başlar

and does not drive off the oily contaminants

ve bir sünger olduğu için

for which it is a sponge.

yağlı içeriklerinden kurtulamaz.

Half of each year's 100 billion pounds of thermal plastic pellets

Her sene üretilen 100 milyar termal plastik tanesinin yarısı

will be made into fast-track trash.

hızlı yoldan çöpe gidiyor.

A large, unruly fraction of our trash

Çöpümüzün büyük ve kontrolü zor bir oranı

will flow downriver to the sea.

ırmaklardan denize akacak.

Here is the accumulation at Biona Creek next to the L.A. airport.

Bu havaalanının yanındaki Biona Creek'teki toplanma.

And here is the flotsam near California State University Long Beach

İşte bu da California Eyalet Üniversitesi - Long Beach'teki birikme

and the diesel plant we visited yesterday.

ve dün ziyaret ettiğim deniz suyu arıtma tesisi.

In spite of deposit fees,

Depozito ücretlerine rağmen, denize giden

much of this trash leading out to the sea will be plastic beverage bottles.

bu çöpün büyük bir kısmı ise plastik içecek şişeleri oluyor.

We use two million of them in the United States every five minutes,

Amerika Birleşik Devletleri'nde her 5 dakikada 2 milyon tanesini kullanıyoruz,

here imaged by TED presenter Chris Jordan,

burada TED sunumcusu Chris Jordan

who artfully documents mass consumption and zooms in for more detail.

sanat dolu bir şekilde bu dev tüketimi görüntülemiş ve detay için yakınlaşıyor.

Here is a remote island repository for bottles

Burada ise Baja Kaliforniya açıklarındaki bir adanın

off the coast of Baja California.

şişe ambarı bulunuyor.

Isla San Roque is an uninhabited bird rookery

San Roque adası bölgenin seyrek yerleşim olan merkez kıyısından uzak

off Baja's sparsely populated central coast.

yerleşim olmayan bir kuş üreme alanı.

Notice that the bottles here have caps on them.

Dikkat edin, buradaki şişelerin kapakları üzerinde duruyor.

Bottles made of polyethylene terephthalate, PET,

PET (Poli-Etilen Tereftalat) şişeler, (kapaksız olsalar)

will sink in seawater and not make it this far from civilization.

denizde batacak ve medeniyetten bu kadar uzaklaştırmayacaklar.

Also, the caps are produced in separate factories

Üstelik, kapaklar ise başka fabrikalarda

from a different plastic, polypropylene.

farklı bir plastikten üretiliyor, polipropilenden.

They will float in seawater,

Bunlar deniz üstünde yüzüyorlar fakat

but unfortunately do not get recycled under the bottle bills.

ne yazık ki depozito yasası altında geri döndürülemiyorlar.

Let's trace the journey of the millions of caps

Gelin sadece denize giden milyonlarca

that make it to sea solo.

kapağın yolculuğunu izleyelim.

After a year the ones from Japan are heading straight across the Pacific,

Bir sene sonra Japonya'dan yola çıkan kapaklar Pasifik okyanusunda yol alırken

while ours get caught in the California current

bizimkiler Kaliforniya akıntısına yakalanıyor ve önce

and first head down to the latitude of Cabo San Lucas.

San Lucas Burnu'nun altına yöneliyorlar.

After ten years, a lot of the Japanese caps

10 yıl sonra, Japon kapaklarının bir çoğu artık

are in what we call the Eastern Garbage Patch,

bizim Doğu Çöplüğü dediğimiz yeri,

while ours litter the Philippines.

bizimkiler ise Filipinler'i kirletiyor.

After 20 years, we see emerging the debris accumulation zone

20 sene sonra ise Kuzey Pasifik Dönüş'ünde büyüyen

of the North Pacific Gyre.

bir enkaz toplanma alanı görüyoruz.

It so happens that millions of albatross

Kuzeybatı Hawaii Adaları Ulusal Anıtı'ndaki

nesting on Kure and Midway atolls

Kure ve Midway atollarında yuva yapan

in the Northwest Hawaiian Islands National Monument

milyonlarca albatros burada yemek arıyor ve

forage here and scavenge whatever they can find

bulabildiği tüm atıkları yavrularını

for regurgitation to their chicks.

beslemek için yiyorlar.

A four-month old Laysan Albatross chick

4 aylık bir Laysan albatros yavrusu

died with this in its stomach.

midesinde bunlarla öldü.

Hundreds of thousands of the goose-sized chicks are dying

Yüzbinlerce orta boylu yavru, mideleri şişe kapağı

with stomachs full of bottle caps and other rubbish,

ve çakmak gibi çeşitli

like cigarette lighters ...

çöplerle ölüyorlar.

but, mostly bottle caps.

Ama çoğunlukla kapaklarla...

Sadly, their parents mistake bottle caps for food

Ne yazık ki, anneleri okyanusun yüzeyinde yuvarlanan

tossing about in the ocean surface.

bu şişe kapaklarını yiyecek zannediyorlar.

The retainer rings for the caps

Kapakların altındaki halkalar da

also have consequences for aquatic animals.

deniz canlıları için kötü sonuçlar doğuruyor.

This is Mae West,

Bu gördüğünüz Mae West,

still alive at a zookeeper's home in New Orleans.

New Orleans'ta bir hayvanat bahçesi görevlisinin evinde hala hayatta.

I wanted to see what my home town of Long Beach was contributing to the problem,

Benim doğum yerim olan Long Beach'in bu soruna nasıl katkı yaptığını görmek istedim,

so on Coastal Clean-Up Day in 2005

bu yüzden 2005 Sahil Temizleme Günü'nde

I went to the Long Beach Peninsula, at the east end of our long beach.

plajın doğu ucunda yer alan Long Beach yarımadasına gittim.

We cleaned up the swaths of beach shown.

Görünen plajın yaralarını temizledik.

I offered five cents each for bottle caps.

Getirilecek her şişe kapağı için 5 sent teklif ettim.

I got plenty of takers.

Birçok kabul eden oldu.

Here are the 1,100 bottle caps they collected.

İşte onların topladığı 1100 şişe kapağı.

I thought I would spend 20 bucks.

20 dolar harcayacağımı zannediyordum.

That day I ended up spending nearly 60.

O gün sonunda 60 dolara yakın para harcadım.

I separated them by color

Onları renk renk ayırdım ve

and put them on display the next Earth Day

San Pedro Cabrillo Deniz Akvaryumu'ndaki

at Cabrillo Marine Aquarium in San Pedro.

bir sonraki Dünya Günü'nde sergiledim.

Governor Schwarzenegger and his wife Maria stopped by to discuss the display.

Vali Schwarzenegger ve eşi Maria bu sergiyi tartışmak için durdular.

In spite of my "girly man" hat, crocheted from plastic shopping bags,

Plastik alışveriş torbalarından yapılmış "efemine" şapkama rağmen

they shook my hand. (Laughter)

elimi sıktılar.

I showed him and Maria a zooplankton trawl

Ona ve Maria'ya Hawaii'nin kuzeyindeki dönüşten

from the gyre north of Hawaii

bir zooplankton taraması gösterdim.

with more plastic than plankton.

Planktondandan çok plastik vardı.

Here's what our trawl samples from the plastic soup our ocean has become look like.

İşte bizim tarama örneklerimiz ve okyanusumuzun benzediği plastik çorba.

Trawling a zooplankton net on the surface for a mile

Bir zooplankton ağını bir millik bir alanda taramak aşağıdaki

produces samples like this.

örnekleri ortaya çıkartıyor.

And this.

Ve bunu.

Now, when the debris washes up on the beaches of Hawaii

Şimdi bu enkaz Hawaii plajlarını yıkadığı zaman

it looks like this.

buna benziyor.

And this particular beach is Kailua Beach,

Bu görünen plaj Kailua Plajı,

the beach where our president and his family vacationed before moving to Washington.

başkanımız ve ailesi Washington'a taşınmadan önce pu plajda tatillerini yapmışlardı.

Now, how do we analyze samples like this one

Şimdi bu tip planktondan çok plastik kapsayan

that contain more plastic than plankton?

örnekleri nasıl analiz ediyoruz?

We sort the plastic fragments into different size classes,

Plastik parçaları 0,33 milimetreden 5 milimetreye kadar

from five millimeters to one-third of a millimeter.

farklı boyutlarda sınıflandırıyoruz.

Small bits of plastic concentrate persistent organic pollutants

Deniz suyundaki küçük plastik parçalarının konsantrasyonu organik çöplerin

up to a million times their levels in the surrounding seawater.

seviyesinin milyonlarca katına ulaşıyor.

We wanted to see if the most common fish in the deep ocean,

Derin okyanustaki en yaygın balığın yani

at the base of the food chain,

besin zincirinin en altındakinin

was ingesting these poison pills.

bu zehirli hapları yutup yutmadığını öğrenmek istedik.

We did hundreds of necropsies,

Yüzlerce nekropsi yaptık ve

and over a third had polluted plastic fragments in their stomachs.

üçte birinden fazlasının midesi plastik parçalar ile kirlenmişti.

The record-holder, only two-and-a-half inches long,

Rekor sahibi sadece 6 santimetre boyundaydı ve

had 84 pieces in its tiny stomach.

küçük midesinde 84 parça bulunuyordu.

Now, you can buy certified organic produce.

Şimdi sertifikalı organik ürünler alabilirsiniz.

But no fishmonger on Earth

Ama hiç bir balık satıcısı size

can sell you a certified organic wild-caught fish.

sertifikalı organik avlanmış deniz balığı satamaz.

This is the legacy we are leaving to future generations.

İşte bu, bizim gelecek nesillere bırakacağımız miras.

The throwaway society cannot be contained --

Kullan-at toplumunun artık önüne geçilemez,

it has gone global.

tüm dünyaya hakim oldu.

We simply cannot store and maintain or recycle all our stuff.

Basitçe söylersek tüm atıklarımızı saklayıp geri dönüştüremeyiz.

We have to throw it away.

Onları atmamız gerekiyor.

Now, the market can do a lot for us,

Piyasa bizim için çok şey yapabilir,

but it can't fix the natural system in the ocean we've broken.

ama piyasa okyanusta bozduğumuz doğal ortamı onaramaz.

All the king's horses and all the king's men ...

Cümbür cemaat, hiç kimse...

will never gather up all the plastic and put the ocean back together again.

artık asla tüm plastiği toplayıp okyanusu eski haline getiremez.

Narrator (Video): The levels are increasing,

Seviyeler artıyor,

the amount of packaging is increasing,

paketleme miktarları artıyor.

the "throwaway" concept of living is proliferating,

kullan-at yaşam tarzı hızla gelişiyor ve

and it's showing up in the ocean.

kendini okyanusta belli ediyor.

Anchor: He offers no hope of cleaning it up.

O temizlemek için hiçbir umut vaad etmiyor.

Straining the ocean for plastic

Okyanusu plastikten temizlemek

would be beyond the budget of any country

her ülkenin bütçesini aşabilir

and it might kill untold amounts of sea life in the process.

ve tahmin edilemez miktardaki deniz yaşamını bu süreç içerisinde yok edebilir.

The solution, Moore says, is to stop the plastic at its source:

Moore diyor ki, çözüm plastiği kaynağında durdurmak:

stop it on land before it falls in the ocean.

okyanusa düşmeden önce karada durdurmakta yatıyor.

And in a plastic-wrapped and packaged world,

Ve plastikle sarmalanmış, paketlenmiş bir dünyada,

he doesn't hold out much hope for that, either.

onun bu çözümden de fazla umudu yok.

This is Brian Rooney for Nightline,

Long Beach Kaliforniya'dan

in Long Beach, California.

Gece Hattı programı adına ben Brian Rooney.

Charles Moore: Thank you.

Teşekkürler...