Captain Charles Moore on the seas of plastic

Charles Moore nói về biển nhựa

Translator: Lien Hoang Reviewer: Le Quyen Pham

Let's talk trash.

Hãy nói chuyện về rác rưởi nào.

You know, we had to be taught

Các bạn biết đó, chúng ta phải được dạy

to renounce the powerful conservation ethic

cách từ bỏ ý thức bảo vệ môi trường,

we developed during the Great Depression and World War II.

một ý thức được nâng cao mạnh mẽ trong kì Đại khủng hoảng kinh tế và Thế chiến II.

After the war, we needed to direct our enormous production capacity

Sau chiến tranh, chúng ta cần tập trung khả năng sản xuất khổng lồ

toward creation of products for peacetime.

vào việc tạo ra sản phẩm cho thời bình.

Life Magazine helped in this effort

Tạp chí Life tương trợ cho nỗ lực chung này

by announcing the introduction of throwaways

bằng cách quảng bá vào thị trường những vật dùng một lần rồi vứt,

that would liberate the housewife from the drudgery of doing dishes.

những dụng cụ sẽ giải phóng người nội trợ khỏi công việc rửa bát cực nhọc.

Mental note to the liberators:

Lưu ý nhỏ với các nhà giải phóng trên:

throwaway plastics take a lot of space and don't biodegrade.

nhựa dùng một lần chiếm rất nhiều chỗ và không phân hủy tự nhiên bằng vi khuẩn được.

Only we humans make waste that nature can't digest.

Chỉ có loài người chúng ta tạo ra chất thải mà thiên nhiên không thể tiêu hóa nổi.

Plastics are also hard to recycle.

Nhựa cũng rất khó để tái chế.

A teacher told me how to express the under-five-percent

Có một thày giáo dạy tôi cách thể hiện

of plastics recovered in our waste stream.

cái tỉ lệ dưới năm phần trăm chất dẻo mà chúng ta thu lại được trong rác thải.

It's diddly-point-squat.

Nó gọi là bé phẩy tí xíu.

That's the percentage we recycle.

Đó là phần trăm chúng ta tái chế.

Now, melting point has a lot to do with this.

Nhiệt độ nóng chảy có vai trò lớn trong tình trạng này.

Plastic is not purified by the re-melting process like glass and metal.

Không dễ mà tinh chế nhựa bằng quá trình đun chảy lại, như là thủy tinh hay kim loại.

It begins to melt below the boiling point of water

Chất dẻo bắt đầu nóng chảy ở nhiệt độ dưới nhiệt độ sôi của nước

and does not drive off the oily contaminants

và không cho phép tạp chất gốc dầu bay hơi đi được

for which it is a sponge.

mà nhựa thì hút rất nhiều tạp chất dầu.

Half of each year's 100 billion pounds of thermal plastic pellets

Một nửa trong số 100 tỉ đơn vị viên nhựa nhiệt dẻo ta dùng hàng năm

will be made into fast-track trash.

sẽ nhanh chóng bị quăng ra bãi rác.

A large, unruly fraction of our trash

Một phần lớn trong số rác thải của ta

will flow downriver to the sea.

sẽ tự do chảy theo sông ra biển.

Here is the accumulation at Biona Creek next to the L.A. airport.

Đây là điểm rác tụ lại ở lạch Biona gần sân bay Los Angeles.

And here is the flotsam near California State University Long Beach

Và đây là mớ lềnh bềnh gần Đại học Bang California Long Beach

and the diesel plant we visited yesterday.

và nhà máy sản xuất diesel chúng tôi tới thăm hôm qua.

In spite of deposit fees,

Bất chấp phí thải,

much of this trash leading out to the sea will be plastic beverage bottles.

phần lớn số rác rưởi sẽ đổ ra biển này là lon nước giải khát bằng nhựa.

We use two million of them in the United States every five minutes,

Ở nước Mỹ, cứ mỗi năm phút ta dùng hai triệu chai,

here imaged by TED presenter Chris Jordan,

minh họa ở đây bởi người đã từng thuyết trình ở TED, Chris Jordan.

who artfully documents mass consumption and zooms in for more detail.

Anh đã tinh tế ghi lại trào lưu tiêu thụ và tập trung vào các chi tiết nhỏ.

Here is a remote island repository for bottles

Đây là chốn nương náu nơi đảo xa cho chai lọ

off the coast of Baja California.

ngoài bờ biển Baja California.

Isla San Roque is an uninhabited bird rookery

San Roque là một đảo nhỏ có rất nhiều chim, không người sinh sống,

off Baja's sparsely populated central coast.

phía ngoài bờ biển trung tâm vốn thưa dân cư của Baja.

Notice that the bottles here have caps on them.

Hãy để ý là chai lọ ở đây còn có nắp đóng.

Bottles made of polyethylene terephthalate, PET,

Chai lọ làm từ chất polyethylene terephthalate (PET)

will sink in seawater and not make it this far from civilization.

sẽ chìm trong nước biển và đáng lẽ không chạy được xa đến thế này khỏi văn minh nhân loại.

Also, the caps are produced in separate factories

Còn nắp chai được sản xuất trong các nhà máy riêng biệt

from a different plastic, polypropylene.

từ một loại nhựa khác, polypropylene.

They will float in seawater,

Chúng sẽ nổi trong nước biển,

but unfortunately do not get recycled under the bottle bills.

nhưng không may mắn là sẽ không được tái chế, mặc cho luật về chai lọ.

Let's trace the journey of the millions of caps

Hãy dò theo hành trình của hàng triệu nút chai

that make it to sea solo.

lẻ loi trôi ra biển.

After a year the ones from Japan are heading straight across the Pacific,

Sau một năm, nắp chai từ nước Nhật tiến thẳng ra Thái Bình Dương,

while ours get caught in the California current

còn nắp chai của chúng ta mắc phải dòng hải lưu California

and first head down to the latitude of Cabo San Lucas.

và đầu tiên sẽ đâm vào vĩ tuyến ở Cabo San Lucas.

After ten years, a lot of the Japanese caps

Sau 10 năm, rất nhiều trong số nắp chai của Nhật

are in what we call the Eastern Garbage Patch,

sẽ rơi vào vùng ta gọi là Vệt Rác Thải Phía Đông,

while ours litter the Philippines.

còn những cái nắp chai của chúng ta sẽ làm Philippines ngập rác.

After 20 years, we see emerging the debris accumulation zone

Sau 20 năm, ta thấy vùng nhựa vụn tích tụ bắt đầu xuất hiện

of the North Pacific Gyre.

tại vùng xoáy Bắc Thái Bình Dương.

It so happens that millions of albatross

Tình cờ là hàng triệu chim hải âu lớn

nesting on Kure and Midway atolls

làm tổ ở đảo san hô Kure và Midway

in the Northwest Hawaiian Islands National Monument

ở Đài tưởng niệm quốc gia phía tây bắc Hawaii

forage here and scavenge whatever they can find

lại kiếm ăn ở đây và bới mọi thứ chúng tìm được

for regurgitation to their chicks.

để mớm cho chim con.

A four-month old Laysan Albatross chick

Một chú hải âu Laysan nhỏ bốn tháng tuổi

died with this in its stomach.

chết với cái này trong bụng.

Hundreds of thousands of the goose-sized chicks are dying

Hàng trăm ngàn chim con, nhỏ cỡ con ngỗng, đang lìa đời

with stomachs full of bottle caps and other rubbish,

với cái bụng đầy nắp chai và rác rưởi khác

like cigarette lighters ...

như bật lửa,

but, mostly bottle caps.

nhưng hầu hết là nắp chai.

Sadly, their parents mistake bottle caps for food

Điều đáng buồn là ba mẹ chúng nhầm nắp chai là thức ăn

tossing about in the ocean surface.

trôi nổi trên mật biển.

The retainer rings for the caps

Cái vòng mút trong nắp chai

also have consequences for aquatic animals.

cũng gây hậu quả cho những động vật dưới nước.

This is Mae West,

Đây là Mae West,

still alive at a zookeeper's home in New Orleans.

chú vẫn còn sống ở nhà một người coi sở thú ở New Orleans.

I wanted to see what my home town of Long Beach was contributing to the problem,

Tôi muốn xem thị trấn quê hương tôi, Long Beach, làm gia tăng vấn nạn như thế nào,

so on Coastal Clean-Up Day in 2005

nên vào ngày dọn bãi biến năm 2005

I went to the Long Beach Peninsula, at the east end of our long beach.

tôi tới bán đảo Long Beach, ở đầu phía bắc của bãi biển dài của chúng tôi.

We cleaned up the swaths of beach shown.

Chúng tôi dọn dẹp các khoảng biển chụp trên ảnh đây.

I offered five cents each for bottle caps.

Tôi đề nghị trả năm xu cho mỗi nắp chai.

I got plenty of takers.

Có rất nhiều người chấp nhận đề nghị.

Here are the 1,100 bottle caps they collected.

Đây là 1 100 nắp chai họ thu thập được.

I thought I would spend 20 bucks.

Tôi đã nghĩ tôi chỉ cần tốn 20 đô-la thôi.

That day I ended up spending nearly 60.

Ngày hôm đó tôi phải tiêu gần 60.

I separated them by color

Tôi xếp chúng thành nhóm theo màu

and put them on display the next Earth Day

và trưng bày vào Ngày Trái Đất tiếp theo

at Cabrillo Marine Aquarium in San Pedro.

ở Bể nuôi Hải dương Cabrillo ở San Pedro.

Governor Schwarzenegger and his wife Maria stopped by to discuss the display.

Thống đốc Schwarzenegger và phu nhân Maria ghé tới để thảo luận về gian trưng bày.

In spite of my "girly man" hat, crocheted from plastic shopping bags,

Bất chấp việc tôi đội cái mũ khá đàn bà đan từ những túi ni lông,

they shook my hand. (Laughter)

họ vẫn bắt tay tôi. (Tiếng cười)

I showed him and Maria a zooplankton trawl

Tôi cho anh ta và Maria thấy một mẻ lưới sinh vật phù du

from the gyre north of Hawaii

từ vùng xoáy phía bắc Hawaii

with more plastic than plankton.

trong đó có nhiều nhựa hơn là sinh vật phù du.

Here's what our trawl samples from the plastic soup our ocean has become look like.

Các mẫu lưới thu thập từ nồi súp nhựa - đại dương của chúng ta ngày nay đã trở thành một nồi súp nhựa - trông như thế này đây.

Trawling a zooplankton net on the surface for a mile

Thả một lưới sinh vật phù du trên bề mặt một dặm biển

produces samples like this.

cho ra những mẫu như thế này.

And this.

Và thế này.

Now, when the debris washes up on the beaches of Hawaii

Khi mà vụn rác bị sóng xô lên bờ biển Hawaii

it looks like this.

chúng trông như thế này.

And this particular beach is Kailua Beach,

Bãi biển cụ thể ở đây là bãi biển Kailua,

the beach where our president and his family vacationed before moving to Washington.

nơi tổng thống của chúng ta và gia đình đã nghỉ mát trước khi chuyển đến Washington.

Now, how do we analyze samples like this one

Nào, thế chúng ta biết phân tích những mẫu

that contain more plastic than plankton?

chứa nhiều nhựa hơn là sinh vật này như thế nào?

We sort the plastic fragments into different size classes,

Ta phân loại các mảnh nhựa thành các nhóm kích cỡ khác nhau,

from five millimeters to one-third of a millimeter.

từ năm milimet đến một phần ba milimet.

Small bits of plastic concentrate persistent organic pollutants

Những mảnh nhựa nhỏ tập trung tạp chất hữu cơ bền

up to a million times their levels in the surrounding seawater.

tới một triệu lần nồng độ chất hữu cơ trong nước biển xung quanh.

We wanted to see if the most common fish in the deep ocean,

Chúng tôi muốn xem liệu có phải những loài cá quen thuộc nhất ở biển sâu,

at the base of the food chain,

ở đáy của chuỗi thức ăn,

was ingesting these poison pills.

đang nuốt những viên thuốc độc này không.

We did hundreds of necropsies,

Chúng tôi thực hiện hàng trăm lần mổ cá chết,

and over a third had polluted plastic fragments in their stomachs.

và trên một phần ba có các mảnh nhựa bị ô nhiễm trong bụng.

The record-holder, only two-and-a-half inches long,

Con cá kỉ lục dài có 2,5 inches

had 84 pieces in its tiny stomach.

với 84 mảnh trong cái bụng bé tẹo của nó.

Now, you can buy certified organic produce.

Các bạn có thể mua đồ ăn được chứng nhận 'sạch',

But no fishmonger on Earth

Nhưng chả có kẻ bán cá nào trên Trái Đất

can sell you a certified organic wild-caught fish.

có thể bán cho bạn một con cá đánh từ tự nhiên hoàn toàn sạch.

This is the legacy we are leaving to future generations.

Đây là di sản ta để lại cho hậu thế.

The throwaway society cannot be contained --

Một xã hội dùng rồi vứt không thể bị kìm hãm --

it has gone global.

nó đã thành hiện tượng toàn cầu.

We simply cannot store and maintain or recycle all our stuff.

Chúng ta đơn giản là không thể trữ, hay duy trì, hay tái chế tất cả đồ đạc công cụ được.

We have to throw it away.

Chúng ta phải vứt bỏ.

Now, the market can do a lot for us,

Thị trường có thể làm rất nhiều thứ cho chúng ta,

but it can't fix the natural system in the ocean we've broken.

nhưng nó không thể sửa chữa hệ thống tự nhiên trong đại dương mà ta đã phá hủy.

All the king's horses and all the king's men ...

Có binh hùng tướng mạnh

will never gather up all the plastic and put the ocean back together again.

cũng không thu thập lại được hết nhựa và đưa đại dương về trạng thái ban đầu.

Narrator (Video): The levels are increasing,

"Số lượng đang tăng lên,

the amount of packaging is increasing,

lượng thùng dây gói bọc đang tăng lên,

the "throwaway" concept of living is proliferating,

phương châm sống "dùng rồi vứt" đang nhân rộng,

and it's showing up in the ocean.

và tất cả đang được thể hiện trong đại dương."

Anchor: He offers no hope of cleaning it up.

"Ông ấy chẳng có chút hi vọng nào là ta có thể dọn sạch cả.

Straining the ocean for plastic

Lọc nhựa khỏi biển

would be beyond the budget of any country

vượt quá ngân sách của bất kì đất nước nào,

and it might kill untold amounts of sea life in the process.

và quá trình ấy có thể giết chết một lượng sinh vật biển lớn không kể xiết.

The solution, Moore says, is to stop the plastic at its source:

Theo Moore thì giải pháp là chặn nhựa từ gốc:

stop it on land before it falls in the ocean.

ngăn chặn nó từ trên bờ, trước khi nó rơi ra biển.

And in a plastic-wrapped and packaged world,

Và trong một thế giới bọc nhựa, gói túi ni lông,

he doesn't hold out much hope for that, either.

ông cũng chẳng dám hi vọng nhiều vào điều đó.

This is Brian Rooney for Nightline,

Đây là Brian Rooney, kênh Nightline,

in Long Beach, California.

ở Long Beach, California."

Charles Moore: Thank you.

Xin cám ơn.