Captain Charles Moore on the seas of plastic

Translator: Saurabh Deshpande Reviewer: Pratik Dixit

Let's talk trash.

चला, थोडं कचरा (बद्दल) बोलुयात !

You know, we had to be taught

तुम्हाला माहिती आहे का, की जागतिक महामंदीच्या आणि दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळात

to renounce the powerful conservation ethic

आपल्यावर झालेले बचतीचे प्रखर संस्कार

we developed during the Great Depression and World War II.

पुसण्याची कला आपल्याला शिकवावी लागली.

After the war, we needed to direct our enormous production capacity

महायुद्धानंतरच्या काळात आपली प्रचंड उत्पादन क्षमता आपल्याला

toward creation of products for peacetime.

शांततेच्या काळात लागणाऱ्या वस्तूंच्या उत्पादनाकडे वळवावी लागली.

Life Magazine helped in this effort

लाईफ मासिकाने त्याला हातभार लावला,

by announcing the introduction of throwaways

'वापरा आणि फेका' या तत्त्वावर आधारलेल्या वस्तूंची घोषणा करून,

that would liberate the housewife from the drudgery of doing dishes.

ज्यामुळे घरोघरच्या गृहिणींची भांडी घासण्याच्या कष्टप्रद कामातून मुक्तता होणे शक्य होते.

Mental note to the liberators:

अश्या मुक्तीदात्यांनी लक्षात घेण्यासारखी एक बाब म्हणजे:

throwaway plastics take a lot of space and don't biodegrade.

प्लास्टिकच्या टाकावू वस्तू खूप जागा व्यापतात आणि त्यांचे जैविक विघटन होत नाही.

Only we humans make waste that nature can't digest.

आपण माणसंच फक्त असा कचरा करतो जो निसर्ग पचवू शकत नाही.

Plastics are also hard to recycle.

प्लास्टिकचा पुनर्वापरही कठीण असतो.

A teacher told me how to express the under-five-percent

एकदा मला एका शिक्षकानी, संपूर्ण कचऱ्याच्या ५% हून कमी

of plastics recovered in our waste stream.

प्लास्टिकच फक्त वेगळे काढले जाते, हे प्रमाण कसे व्यक्त केले पाहिजे हे सांगितले होते.

It's diddly-point-squat.

अगदीच नगण्य!

That's the percentage we recycle.

आपण पुनर्वापर करत असलेल्या प्लास्टिकचं हे प्रमाण आहे.

Now, melting point has a lot to do with this.

आता, या सगळ्याशी वितलनांकाचा महत्त्वाचा संबंध आहे.

Plastic is not purified by the re-melting process like glass and metal.

काच आणि धातूंप्रमाणे पुन्हा वितळवून प्लास्टिक शुद्ध करता येत नाही.

It begins to melt below the boiling point of water

ते पाण्याच्या उत्कलनांकाखाली वितळण्यास सुरूवात होते.

and does not drive off the oily contaminants

आणि यामुळे त्यातले तेलकट दूषित पदार्थही वेगळे होत नाहीत

for which it is a sponge.

ज्यांच्यासाठी ते एखाद्या स्पंज सारखं काम करत.

Half of each year's 100 billion pounds of thermal plastic pellets

दरवर्षी उत्पादित होणाऱ्या १०० अब्ज पौंड छोट्या उष्णतेने वितळणाऱ्या प्लास्टिकच्या गोळ्यांमधले

will be made into fast-track trash.

अर्धे लगेच कचऱ्यात जातात.

A large, unruly fraction of our trash

आपल्या कचऱ्याचा एक फार मोठा, अनियोजित भाग

will flow downriver to the sea.

नद्यांमधून वहात समुद्रात जातो.

Here is the accumulation at Biona Creek next to the L.A. airport.

हे विमानतळाजवळच्या बायना खाडीत साचलेल्या प्लास्टिकच्या कचऱ्याचे दृष्य आहे.

And here is the flotsam near California State University Long Beach

आणि हे दृष्य आहे कॅलिफोर्निया स्टेट विद्यालय, लाँग बीच आणि तिथल्या

and the diesel plant we visited yesterday.

नि-क्षारीकरण प्रकल्पाजवळ तरंगणाऱ्या कचऱ्याचं जिथे आम्ही काल भेट दिली.

In spite of deposit fees,

अमानत रक्कम भरावी लागत असून सुद्धा,

much of this trash leading out to the sea will be plastic beverage bottles.

समुद्रात वाहून जाणाऱ्या कचऱ्याचा मोठा भाग पेयपदार्थांच्या प्लास्टिकच्या बाटल्यांचा असतो.

We use two million of them in the United States every five minutes,

आपण इथे अमेरिकेत अश्या प्रकारच्या २० लाख बाटल्या दर पाच मिनिटाला वापरतो.

here imaged by TED presenter Chris Jordan,

हे दृष्य आहे टेड व्याख्याता ख्रिस जॉर्डन याने टिपलेलं,

who artfully documents mass consumption and zooms in for more detail.

जो सुरवातीला कलात्मकतेने प्लास्टिकचा प्रचंड वापर चित्रित करतो आणि नंतर तपशील दाखवण्यासाठी जवळून छायाचित्रण करतो.

Here is a remote island repository for bottles

ही आहे दूरवरच्या बाहा कॅलिफॉर्निया या बेटाच्या

off the coast of Baja California.

किनाऱ्यावर झालेली प्लास्टिकच्या बाटल्यांचा साठा.

Isla San Roque is an uninhabited bird rookery

ईस्ला सॅन रोके ही बाहाच्या विरळ लोकवस्ती असलेल्या मध्य किनाऱ्याजवळ असलेली

off Baja's sparsely populated central coast.

पक्षांच्या विणीची जागा.

Notice that the bottles here have caps on them.

लक्षात घ्या की असलेल्या बाटल्या झाकणासकट दिसत आहेत.

Bottles made of polyethylene terephthalate, PET,

पॉलिइथिलीन टेरेफ्थॅलेट, पी.इ.टी. पासून बनवलेल्या बाटल्या,

will sink in seawater and not make it this far from civilization.

समुद्राच्या पाण्यात बुडतील आणि मानवी वस्तीपासून इतक्या दूरवर येणार नाहीत.

Also, the caps are produced in separate factories

पण त्यांची झाकण वेगळ्या कारखान्यात तयार केली जातात.

from a different plastic, polypropylene.

निराळ्या प्रकारच्या प्लास्टिक पासून, पॉलीप्रॉपिलिन.

They will float in seawater,

ही झाकण समुद्राच्या पाण्यावर तरंगतात,

but unfortunately do not get recycled under the bottle bills.

पण दुर्दैवाने पेय पदार्थांच्या बाटल्यांसाठी असलेल्या कायद्यात यांच्या पुनर्वापराची तरतूद नाही.

Let's trace the journey of the millions of caps

चला, आपण आता समुद्रात पोहोचणाऱ्या एकाकी

that make it to sea solo.

झाकणांच्या प्रवासाचा मागोवा घेऊ या.

After a year the ones from Japan are heading straight across the Pacific,

एका वर्षानंतर जपान मधील झाकण सरळ प्रशांत महासागरामधून प्रवास करत आहेत,

while ours get caught in the California current

तर आपल्याकडील झाकण कॅलिफोर्नियाच्या प्रवाहात अडकतात

and first head down to the latitude of Cabo San Lucas.

आणि कॅबो सॅन लुकस अक्षांशाच्या दिशेने जातात.

After ten years, a lot of the Japanese caps

दहा वर्षानंतर बरीचशी जापनीज टोपण महासागराच्या विशिष्ट भागात दिसतात

are in what we call the Eastern Garbage Patch,

ज्याला आपण पूर्व कचरा पट्टा असे म्हणतो,

while ours litter the Philippines.

त्यावेळी आपल्याकडील झाकण फिलिपिन्सच्या आसपास आढळतात.

After 20 years, we see emerging the debris accumulation zone

२० वर्षांनंतर आपल्याला उत्तर प्रशांत महासागराच्या भागात

of the North Pacific Gyre.

भोवऱ्याच्या आकाराचा कचरा पट्टा तयार झालेला आढळतो.

It so happens that millions of albatross

योगायोगाने लाखो अल्बाट्रॉस पक्षी

nesting on Kure and Midway atolls

जे वायव्य हवाई नॅशनल मॉन्युमेंट बेटांमधील

in the Northwest Hawaiian Islands National Monument

क्युर आणी मिडवे प्रवाळद्वीपांवर घरटी बांधून रहातात

forage here and scavenge whatever they can find

इथे अन्न शोधत असतात आणि

for regurgitation to their chicks.

आपल्या पिल्लांना खाऊ घालण्यासाठी मिळेल ते उचलतात.

A four-month old Laysan Albatross chick

मृत्यूमुखी पडलेल्या चार महिन्याच्या लायसन अल्बाट्रॉस पक्षाच्या पिल्लाच्या

died with this in its stomach.

पोटातून या गोष्टी मिळाल्या.

Hundreds of thousands of the goose-sized chicks are dying

बदकाच्या आकाराची लाखो पिल्लं

with stomachs full of bottle caps and other rubbish,

पोटात बाटल्यांची झाकण आणि बाकी कचरा गेल्याने मृत होत आहेत

like cigarette lighters ...

सिगारेट लाईटर सारख्या...

but, mostly bottle caps.

पण मुख्यत्वेकरून बाटल्यांची झाकणं.

Sadly, their parents mistake bottle caps for food

दुर्दैवाने त्यांचे पालक समुद्रावर तरंगणाऱ्या

tossing about in the ocean surface.

बाटल्यांच्या झाकणांनाच अन्न समजतात.

The retainer rings for the caps

बाटलीच्या झाकणाला आधार देणाऱ्या गोलाकार पट्ट्यांचाही

also have consequences for aquatic animals.

समुद्री जीवांवर दुष्परिणाम होतो.

This is Mae West,

हा मे वेस्ट,

still alive at a zookeeper's home in New Orleans.

न्यू ऑर्लियन्स प्राणीसंग्रहालयाच्या एका कर्मचाऱ्याच्या घरी अजुनही जिवंत आहे.

I wanted to see what my home town of Long Beach was contributing to the problem,

मला पहायचे होते की माझे जन्मगाव लाँग बीच या समस्येमध्ये काय योगदान देत आहे,

so on Coastal Clean-Up Day in 2005

म्हणून मी २००५ च्या समुद्रकिनारा स्वच्छता दिनाच्या दिवशी

I went to the Long Beach Peninsula, at the east end of our long beach.

लाँग बीचच्या पुर्व टोकावरच्या लाँग बीच द्विपकल्पावर गेलो.

We cleaned up the swaths of beach shown.

आम्ही समुद्रकिनाऱ्याचे हे पट्टे साफ केले.

I offered five cents each for bottle caps.

मी एका बाटलीच्या झाकणासाठी ५ सेंट देऊ केले.

I got plenty of takers.

बरेच जण उत्साहाने पुढे आले.

Here are the 1,100 bottle caps they collected.

ही आहेत त्यांनी जमा केलेली ११०० बाटल्यांची झाकण.

I thought I would spend 20 bucks.

मला वाटले होते की माझे २० डॉलर खर्च होतील.

That day I ended up spending nearly 60.

पण त्या दिवशी माझे जवळजवळ ६० डॉलर खर्च झाले.

I separated them by color

मी त्यांचे रंगाप्रमाणे वर्गीकरण केले

and put them on display the next Earth Day

आणि ते दुसऱ्या दिवशी वसुंधरा दिनाच्या निमित्ताने

at Cabrillo Marine Aquarium in San Pedro.

सॅन पेट्रो येथील कॅब्रिलो समुद्री मत्सालयात प्रदर्शनासाठी ठेवली.

Governor Schwarzenegger and his wife Maria stopped by to discuss the display.

गव्हर्नर श्वार्ट्श्नेगर आणि त्यांची पत्नी मारिया यांनी थांबून मांडलेल्या वस्तूंविषयी चर्चा केली.

In spite of my "girly man" hat, crocheted from plastic shopping bags,

मी, खरेदीच्या प्लास्टिक पिशव्यांपासून विणलेली बायकी टोपी घातलेली असून सुद्धा

they shook my hand. (Laughter)

त्यांनी माझ्याशी हस्तांदोलन केले.

I showed him and Maria a zooplankton trawl

मी त्यांना आणि मारियाला झूप्लांक्टन (एक प्रकारचे समुद्री जीव) पकडण्याचे जाळे दाखवले

from the gyre north of Hawaii

जे हवाई बेटांच्या उत्तरेकडील भोवऱ्यात पसरले होते

with more plastic than plankton.

ज्याच्यात प्लांक्टन पेक्षा प्लास्टिक जास्त अडकले होते.

Here's what our trawl samples from the plastic soup our ocean has become look like.

हे आहेत अक्षरशः प्लास्टिकचं सार बनलेल्या आपल्या महासागरांचे जाळ्यात अडकलेले नमुने.

Trawling a zooplankton net on the surface for a mile

झूप्लांक्टन पकडण्याची जाळी समुद्रातून साधारण १ मैल फिरवल्यावर

produces samples like this.

अश्या प्रकारचे नमुने सापडतात.

And this.

आणि हे सुद्धा.

Now, when the debris washes up on the beaches of Hawaii

आणि जेव्हा जा कचरा हवाई बेटांच्या किनाऱ्याला लागतो

it looks like this.

तेव्हा असा दिसतो.

And this particular beach is Kailua Beach,

आणि हा आहे कैलुआ समुद्रकिनारा,

the beach where our president and his family vacationed before moving to Washington.

जिथे आपल्या राष्ट्रपतींनी वॉशिंग्टनला जाण्यापूर्वी आपल्या कुटुंबियांसमवेत सुट्टी घालवली.

Now, how do we analyze samples like this one

आता आपण अश्या प्रकारच्या नमुन्यांचा अभ्यास कशा प्रकारे करू शकतो

that contain more plastic than plankton?

ज्यामधे प्लांक्टन पेक्षा प्लास्टिक जास्त आहे ?

We sort the plastic fragments into different size classes,

आम्ही प्लास्टिकच्या तुकड्यांचं त्यांच्या आकाराप्रमाणे वर्गीकरण केलं.

from five millimeters to one-third of a millimeter.

५ मिलिमीटर पासून ते एक तृतियांश मिलिमीटर.

Small bits of plastic concentrate persistent organic pollutants

छोट्या प्लास्टिकच्या तुकड्यांच्या भोवती अविनाशी जैविक दूषित पदार्थ

up to a million times their levels in the surrounding seawater.

आजूबाजूच्या समुद्राच्या पाण्याच्या लाखो पटींनी जास्त प्रमाणात एकवटतात.

We wanted to see if the most common fish in the deep ocean,

आम्हाला पहायचं होतं की खोल समुद्रात सर्वत्र आढळणारे आणि

at the base of the food chain,

अन्नसाखळीच्या तळाशी असणारे,

was ingesting these poison pills.

मासे ह्या विषारी गोळ्या गिळतात का.

We did hundreds of necropsies,

आम्ही शेकडो विच्छेदने केली,

and over a third had polluted plastic fragments in their stomachs.

आणी एक तृतियांशापेक्षा जास्त माशांमध्ये हे विषारी प्लास्टिकचे तुकडे आढळून आले.

The record-holder, only two-and-a-half inches long,

एका अडीच इंच लांबीच्या माशाच्या छोट्याश्या पोटात विक्रमी

had 84 pieces in its tiny stomach.

८४ तुकडे सापडले.

Now, you can buy certified organic produce.

आज तुम्ही प्रमाणित सेंद्रिय उत्पादन खरेदी करू शकता.

But no fishmonger on Earth

पण या पृथ्वीवरचा कोणताही मासे विक्रेता

can sell you a certified organic wild-caught fish.

तुम्हाला प्रमाणित सेंद्रिय नैसर्गिक मासे विकू शकणार नाही.

This is the legacy we are leaving to future generations.

हा वारसा आपण पुढच्या पिढ्यांसाठी ठेवून जात आहोत.

The throwaway society cannot be contained --

'वापरा आणि फेका' पद्धतीने जगणारा समाज मर्यादित ठेवता येत नाही,

it has gone global.

तो जगात सर्वदूर पसरलेला आहे.

We simply cannot store and maintain or recycle all our stuff.

आज आपल्याला आपल्या वस्तू साठवून ठेवणे, त्यांचे व्यवस्थित नियोजन किंवा पुनर्वापर करणे अशक्य झालय.

We have to throw it away.

त्या आपल्याला फेकून द्याव्या लागत आहेत.

Now, the market can do a lot for us,

बाजार आपल्यासाठी खूप काही करू शकतो,

but it can't fix the natural system in the ocean we've broken.

पण आपण विस्कळित केलेली महासागरांची नैसर्गिक व्यवस्था पुन्हा पूर्वपदावर आणू शकत नाही.

All the king's horses and all the king's men ...

आज सर्व देशांची ढोरमेहनत आणि सरकारी मनुष्यबळ एकत्र आले तरी

will never gather up all the plastic and put the ocean back together again.

महासागरातील सर्व प्लास्टिक गोळा करू शकणार नाहीत आणि महासागर पुन्हा पहिल्यासारखे होणार नाहीत.

Narrator (Video): The levels are increasing,

चित्रफीत: पातळ्या वाढत आहेत,

the amount of packaging is increasing,

वेष्टणिकरण वाढत आहे,

the "throwaway" concept of living is proliferating,

'वापरा आणि फेका' पद्धतीच्या जगण्याची संकल्पना फोफावत आहे,

and it's showing up in the ocean.

आणि याचा परिणाम महासागरांवर दिसू लागला आहे.

Anchor: He offers no hope of cleaning it up.

नांगर: तो हे सगळं स्वच्छ करेल ही आशा वाटत नाही.

Straining the ocean for plastic

महासागराच पाणी गाळून प्लास्टिक वेगळे करणे

would be beyond the budget of any country

हे कोणत्याही राष्ट्राच्या अंदाजपत्रकापलीकडची गोष्ट आहे

and it might kill untold amounts of sea life in the process.

आणि या प्रक्रियेमध्ये किती समुद्रीजीवांचा विनाश होऊ शकेल हे सांगताच येणार नाही.

The solution, Moore says, is to stop the plastic at its source:

मूर सांगतो, यावर उपाय म्हणजे, प्लास्टिक त्याच्या उगमापाशीच रोखणे:

stop it on land before it falls in the ocean.

महासागरांमध्ये पोहोचण्यापूर्वी जमिनीवरच अडवणे.

And in a plastic-wrapped and packaged world,

आणि प्लास्टिकमध्ये गुंडाळलेल्या आणि वेष्टित केलेल्या या जगात,

he doesn't hold out much hope for that, either.

तो याचीही फारशी आशा धरत नाहीये.

This is Brian Rooney for Nightline,

मी, ब्रायन रूनी, नाईटलाईनसाठी,

in Long Beach, California.

लाँग बीच, कॅलिफॉर्निया मधून.

Charles Moore: Thank you.

चार्ल्स मूर: धन्यवाद.