The brain in love | Helen Fisher

Translator: Besnik Bleta Reviewer: Alda Mazreku

I and my colleagues Art Aron and Lucy Brown and others,

Unë dhe kolegët e mi Art Aron, Lucy Brown dhe të tjerë,

have put 37 people who are madly in love into a functional MRI brain scanner.

shqyrtuam përmes një skaneri truri MRI

37 persona të dashuruar marrëzisht.

17 who were happily in love, 15 who had just been dumped,

17 që e jetonin të lumtur dashurinë, 15 që sapo i kishin lënë,

dhe jemi bash në fillimin e eksperimentit tonë të tretë:

and we're just starting our third experiment:

studying people who report that they're still in love

studimin e personave që thonë se janë ende të dashuruar

pas 10 deri 25 vjetë martese.

after 10 to 25 years of marriage.

So, this is the short story of that research.

Kjo është me pak fjalë përmbajtja e atij kërkimi.

Në xhunglat e Guatemalës, në Tikal, gjendet një tempull.

In the jungles of Guatemala, in Tikal, stands a temple.

It was built by the grandest Sun King, of the grandest city-state,

E pat ndërtuar më i madhi i mbretërve Diej,

i qytet-shtetit më të madh,

of the grandest civilization of the Americas, the Mayas.

të më të madhit prej qytetërimeve të Amerikave, të Majave.

Emrin e kish Jasaw Chan K'awiil.

His name was Jasaw Chan K'awiil.

He stood over six feet tall.

Qe mbi 1,8m i gjatë.

I kapi të 80-at,

He lived into his 80s,

dhe u varros nën këtë monument më 720 p.e.s.

and he was buried beneath this monument in 720 AD.

And Mayan inscriptions proclaim that he was deeply in love with his wife.

Dhe mbishkrimi Maja thotë

që qe fort i dashuruar me të shoqen.

Ndaj, ndërtoi këtë tempull për nder të saj, përballë të vetit.

So, he built a temple in her honor, facing his.

And every spring and autumn, exactly at the equinox,

Dhe çdo pranverë dhe vjeshtë, gjatë ekuinoksit,

Dielli lartohet pas tempullit të tij,

the sun rises behind his temple,

and perfectly bathes her temple with his shadow.

dhe e kredh përsosmërisht tempullin e saj në hijen e të vetit.

And as the sun sets behind her temple in the afternoon,

Dhe kur Dielli pasdite perëndon pas tempullit të saj,

it perfectly bathes his temple with her shadow.

e kredh përsosmërisht tempullin e tij në hijen e të vetit.

Pas 1300 vjetësh, këta dy të dashuruar

After 1,300 years, these two lovers still touch and kiss from their tomb.

ende preken dhe puthen prej varreve të tyre.

Anembanë botës njerëzit dashurojnë.

Around the world, people love.

I këndojnë dashurisë, vallëzojnë për dashurinë,

They sing for love, they dance for love,

they compose poems and stories about love.

shkruajnë poema dhe romane mbi dashurinë.

They tell myths and legends about love.

Tregojnë mite dhe legjenda rreth dashurisë.

Vuajnë për dashurinë, rrojnë për dashurinë,

They pine for love, they live for love, they kill for love, and they die for love.

vrasin për dashurinë, dhe vdesin për dashurinë.

Siç e thosh Uollt Uitmani njëherë e një kohë,

As Walt Whitman once said, "O I would stake all for you."

që tha,"Oh, i gatshëm të humb gjithçka për ty."

Antropologët kanë gjetur tregues të dashurisë romantike në 170 shoqëri.

Anthropologists have found evidence of romantic love in 170 societies.

They've never found a society that did not have it.

Nuk kanë gjetur as edhe një shoqëri pa të.

Por dashuria jo gjithmonë është përvojë e lumtur.

But love isn't always a happy experience.

Gjatë një studimi me studentë universiteti,

In one study of college students, they asked a lot of questions about love,

m'u bënë mjaft pyetje rreth dashurisë,

por ato dy më të veçantat për mua qenë,

but the two that stood out to me the most were:

"A ju ka refuzuar dikush që e dashuronit vërtet?"

"Have you ever been rejected by somebody who you really loved?"

And the second question was:

Dhe pyetja e dytë qe,

"A keni lënë ndonjëherë dikë që ju dashuronte vërtet?"

"Have you ever dumped somebody who really loved you?"

And almost 95 percent of both men and women said yes to both.

Dhe gati 95% e meshkujve dhe femrave u përgjigjën "po" për të dyja.

Thuajse askush nuk del gjallë nga dashuria.

Almost nobody gets out of love alive.

So, before I start telling you about the brain,

Pra, para se të nis e t'ju tregoj rreth trurit,

dua t'ju lexoj

I want to read for you

what I think is the most powerful love poem on Earth.

atë që mendoj se është poema më e fuqishme në botë për dashurinë.

There's other love poems that are, of course, just as good,

Ka poema të tjera dashurie që janë, padyshim, po aq të mira,

por nuk mendoj se mund t'ia kalojnë kësaj.

but I don't think this one can be surpassed.

Një indian Kuakutl i paemër, nga Alaska jugore, ia pat recituar

It was told by an anonymous Kwakiutl Indian of southern Alaska

to a missionary in 1896.

një misionari më 1896, dhe ja ku e kemi.

And here it is.

Nuk kam patur rast ta them më parë.

I've never had the opportunity to say it before.

"Fire runs through my body with the pain of loving you.

"Zjarri ma përshkon trupin me dhimbjet e dashurisë për ty,

dhimbja ma përshkon trupin me zjarrin e dashurisë për ty.

Pain runs through my body with the fires of my love for you.

Pain like a boil about to burst with my love for you,

Dhimbje e përvëluar, gati të pëlcasë me dashurinë time për ty,

bërë hi nga zjarri me dashurinë time për ty,

consumed by fire with my love for you.

I remember what you said to me.

Më kujtohet ç'më pate thënë.

Më vjen në mendje dashuria jote për mua,

I am thinking of your love for me.

Jam bërë copash nga dashuria jote për mua.

I am torn by your love for me.

Dhimbje dhe prapë dhimbje,

Pain and more pain --

where are you going with my love?

ku vete me dashurinë time??

Më thanë se do të ikësh prej këtej.

I am told you will go from here.

I am told you will leave me here.

Më thonë se do të më lësh këtu.

Trupi m'u mpi nga pezmi.

My body is numb with grief.

Mos harro ç'të thashë, e dashur.

Remember what I said, my love.

Lamtumirë, e dashur, lamtumirë..."

Goodbye, my love, goodbye."

Emily Dickinson once wrote, "Parting is all we need to know of hell."

Emili Dikinson shkroi dikur,

"Ndarja është boll për të njohur ferrin."

Sa vetë e kanë vuajtur

How many people have suffered

në krejt miliona vitet e evolucionit njerëzor?

in all the millions of years of human evolution?

How many people around the world

Sa njerëz anembanë botës

janë në krahët e ngazëllimit në këtë minutë?

are dancing with elation at this very minute?

Romantic love is one of the most powerful sensations on Earth.

Dashuria romantike është një nga ndjesitë më të fuqishme në Tokë.

Ndaj, ca vite të shkuar, vendosa t'i hedh një sy trurit

So, several years ago, I decided to look into the brain

dhe të studioj këtë çmenduri.

and study this madness.

Our first study of people who were happily in love

Studimi ynë i parë i personave që qenë të dashuruar e të lumtur

has been widely publicized,

është bërë i ditur gjerësisht,

so I'm only going to say very little about it.

ndaj do ta prek shumë pak.

We found activity in a tiny, little factory near the base of the brain

Vumë re veprimtari në një punishte të vogël afër bazës së trurit

called the ventral tegmental area.

e quajtur zona barkushe tegmentale.

We found activity in some cells called the A10 cells,

Vumë re veprimtari në disa qeliza të quajtura qeliza A10.

cells that actually make dopamine, a natural stimulant,

Qeliza që prodhojnë dopaminë, një stimulant natyral,

and spray it to many brain regions.

dhe e spërkasin në mjaft zona të trurit.

Në fakt kjo pjesë, ZBT-ja, është pjesë e sistemit shpërblyes të trurit.

Indeed, this part, the VTA, is part of the brain's reward system.

Është mjaft poshtë procesit të të menduarit konjitiv.

It's way below your cognitive thinking process.

It's below your emotions.

Gjendet nën emocionet tona.

It's part of what we call the reptilian core of the brain,

Është pjesë e asaj që e quajmë bërthama zvarranike e trurit,

associated with wanting, with motivation, with focus and with craving.

e që i përshoqërohet dashjes, motivimit,

fokusimit te dikush dhe lakmisë.

In fact, the same brain region where we found activity

Në fakt, e njëjta zonë e trurit ku vumë re veprimtari

aktivizohet po ashtu kur ndjeni gulçet e kokainës.

becomes active also when you feel the rush of cocaine.

But romantic love is much more than a cocaine high --

Por dashuria romantike është shumë më tepër se ekstaza nga kokaina --

at least you come down from cocaine.

nga kokaina, të paktën ktheheni përsëri me këmbë në tokë.

Romantic love is an obsession, it possesses you.

Dashuria romantike është një fiksim. Ju ka në dorë.

You lose your sense of self.

Humbni ndjesinë e vetes.

Nuk reshtni dot së menduari për një tjetër qenie njerëzore.

You can't stop thinking about another human being.

Somebody is camping in your head.

Dikush ka ngritur çadrat në kokën tuaj.

Siç e thosh një poet japonez i shekullit të tetë,

As an eighth-century Japanese poet said, "My longing had no time when it ceases."

"Përvlimit tim s'i mbet më kohë kur pushoi."

Marria është dashuri.

Wild is love.

Dhe fiksimi mund të përkeqësohet kur ju refuzojnë.

And the obsession can get worse when you've been rejected.

E kështu, Lucy Brown dhe unë, neuroshkencëtarja në projektin tonë,

So, right now, Lucy Brown and I, the neuroscientists on our project,

po kqyrim tani të dhëna nga personat

are looking at the data of the people

që i kaluam në skaner fill e pasi i kishin lënë.

who were put into the machine after they had just been dumped.

It was very difficult actually, putting these people in the machine,

Qe shumë e vështirë në fakt,

t'i kaloje këta njerëz në skaner,

because they were in such bad shape.

ngaqë qenë kaq të dërrmuar.

(Të qeshura)

(Laughter)

So anyway, we found activity in three brain regions.

Pra, vumë re veprimtari në tri zona të trurit.

We found activity in the brain region,

Vumë re veprimtari në zonën e trurit,

in exactly the same brain region associated with intense romantic love.

pikërisht në të njëjtën zonë të trurit

që i përshoqërohet dashurisë së fuqishme romantike.

Ç'ters!

What a bad deal.

You know, when you've been dumped,

Siç e dini, kur ju lënë,

the one thing you love to do is just forget about this human being,

ajo çka doni të bëni është thjesht ta harroni atë qenie njerëzore,

dhe të vazhdoni jetën tuaj,

and then go on with your life -- but no, you just love them harder.

por ja që jo, thjesht i dashuroni edhe më fort.

Siç e thosh poeti romak Terenc, një herë e një kohë,

As the poet Terence, the Roman poet once said,

he said, "The less my hope, the hotter my love."

"Më e pakët shpresa, më e zjarrtë dashuria."

Dhe vërtet, tani e dimë pse.

And indeed, we now know why.

Two thousand years later, we can explain this in the brain.

2000 vjetë më vonë, këtë mund ta shpjegojmë te truri.

Ai sistem i trurit, sistemi shpërblyes

That brain system -- the reward system

for wanting, for motivation, for craving, for focus --

për dashjen, për motivimin, për lakminë, për fokusimin,

becomes more active when you can't get what you want.

bëhet më aktiv kur nuk arrini dot atë që doni.

In this case, life's greatest prize: an appropriate mating partner.

Në rastin tonë, çmimin më të madh të jetës:

një partner të përshtatshëm për çiftim.

We found activity in other brain regions also --

Pamë gjithashtu veprimtari në zona të tjera të trurit --

në një zonë të trurit përshoqëruar me llogaritjen e përfitimit dhe humbjeve.

in a brain region associated with calculating gains and losses.

Ju kanë shtrirë këtu, po shihni një foto,

You're lying there, you're looking at the picture,

dhe gjendeni brenda kësaj makine,

and you're in this machine,

dhe po bëni hesap se ç'shkoi ters.

and you're calculating what went wrong.

What have I lost?

Si, e qysh, e çfarë humba?

As a matter of fact, Lucy and I have a little joke about this.

Meqë ra fjala, unë dhe Lucy kemi një anekdotë të vockël për këtë.

Që vjen nga një dramë e David Mamet-it,

It comes from a David Mamet play,

and there's two con artists in the play,

drama ka dy mashtrues,

dhe gruaja po mashtron burrin,

and the woman is conning the man,

and the man looks at the woman and says,

dhe burri vështron gruan dhe i thotë,

"Oh, je kalë i ngordhur, nuk vë bast për ty."

"Oh, you're a bad pony, I'm not going to bet on you."

And indeed, it's this part of the brain,

Dhe vërtet, është kjo pjesë e trurit,

zemra e nucleus accumbens, që bëhet aktive

the core of the nucleus accumbens,

that is becoming active as you're measuring your gains and losses.

kur vini në kandar qarin dhe zararin.

Kjo është po ashtu zona e trurit që bëhet aktive

It's also the brain region that becomes active

kur jeni gati të merrni përsipër rreziqe të mëdha

when you're willing to take enormous risks for huge gains and huge losses.

për qare dhe zarare të mëdhenj.

Last but not least, we found activity in a brain region

E fundit, por jo për nga rëndësia, pamë veprimtari në një zonë të trurit

përshoqëruar lidhjes së thellë me një individ tjetër.

associated with deep attachment to another individual.

No wonder people suffer around the world, and we have so many crimes of passion.

S'është çudi pra që njerëzit anembanë botës vuajnë

dhe që kemi kaq shumë krime pasioni.

When you've been rejected in love,

Kur ju kanë refuzuar dashurinë,

jo vetëm që jeni i përmbytur nga ndjenja dashurie romantike,

not only are you engulfed with feelings of romantic love,

por përjetoni edhe një përkushtim të thellë ndaj këtij personi.

but you're feeling deep attachment to this individual.

Moreover, this brain circuit for reward is working,

Për më tepër, ky qark mendor shpërblyes është në punë,

dhe ndjeni energji të thellë, fokusim të thellë mbi dikë,

and you're feeling intense energy, intense focus, intense motivation

motivim të fuqishëm dhe gatishmëri të rrezikoni gjithçka

and the willingness to risk it all, to win life's greatest prize.

për të fituar çmimin më të madh të jetës.

So, what have I learned from this experiment

Pra, ç'kam mësuar prej këtij eksperimenti

that I would like to tell the world?

e që do të doja t'ia tregoja botës?

Foremost, I have come to think

Mbi të gjitha, kam arritur në mendimin

that romantic love is a drive, a basic mating drive.

se dashuria romantike është një shtysë, një shtysë bazë e çiftimit.

Jo instinkti seksual -- instinkti seksual ju shpie drejt

Not the sex drive --

the sex drive gets you looking for a whole range of partners.

kërkimit të një game të tërë partnerësh.

Dashuria romantike bën të mundur të fokusoni energjinë e çiftimit

Romantic love enables you to focus your mating energy

on just one at a time, conserve your mating energy,

mbi një në herë, ta ruani energjinë e çiftimit,

and start the mating process with this single individual.

dhe ta filloni procesin e çiftimit me këtë individ të dhënë.

Kur sjell në mendje krejt poezinë që kam lexuar rreth dashurisë romantike,

I think of all the poetry that I've read about romantic love,

ajo që e përmbledh më mirë është diçka e thënë nga Platoni

what sums it up best is something that is said by Plato

over 2,000 years ago.

këtu e 2000 vjetë të shkuara.

Ai thosh, "Perëndia e dashurisë rron në gjendje nevoje.

He said, "The god of love lives in a state of need.

Është nevojë. Është shtysë.

It is a need, it is an urge, it is a homeostatic imbalance.

Është një çekuilibër ngjashmërigjendjeje.

Like hunger and thirst, it's almost impossible to stamp out."

Ashtu si uria dhe etja, është thuajse e pamundur ta heqësh qafe."

Kam filluar gjithashtu të besoj se dashuria romantike është një varësi:

I've also come to believe that romantic love is an addiction:

a perfectly wonderful addiction when it's going well,

varësi përsosmërisht e mrekullueshme kur ecën mirë,

dhe varësi përsosmërisht e tmerrshme kur shkon keq.

and a perfectly horrible addiction when it's going poorly.

And indeed, it has all of the characteristics of addiction.

Dhe vërtet, i ka të tëra karakteristikat e një varësie.

You focus on the person, you obsessively think about them,

Fokusoheni te personi, mendoni për ta i fiksuar,

you crave them, you distort reality,

vuani nga mungesa e tyre, realiteti ju shtrembërohet,

your willingness to take enormous risks to win this person.

jeni i gatshëm t'u hyni rreziqeve të mëdha për ta fituar atë person.

And it's got the three main characteristics of addiction:

Dhe i ka të tria karakteristikat kryesore të varësisë.

Tolerancën --keni nevojë t'i shihni më tepër, dhe më tepër, dhe akoma më tepër --

tolerance, you need to see them more, and more, and more;

withdrawals;

tërheqjen, dhe së fundi, rikthimin.

and last: relapse.

Kam një shoqe që sapo ka filluar të kapërcejë një histori të tmerrshme dashurie,

I've got a girlfriend who's just getting over a terrible love affair.

It's been about eight months, she's beginning to feel better.

po bëhen nja tetë muaj, sapo ka filluar të ndihet më mirë.

Dhe para ca ditësh po ngiste makinën,

And she was driving along in her car the other day,

dhe ja ku papritmas dëgjoi në radio

and suddenly she heard a song on the car radio

një këngë që i kujtoi atë burrë.

that reminded her of this man.

Not only did the instant craving come back,

Dhe jo vetëm dëshira e zjarrtë u kthye në çast,

but she had to pull over from the side of the road and cry.

por iu desh të hapte krahun

në anë të rrugës dhe të përlotej.

So, one thing I would like the medical community,

Pra, gjëja që do të doja të përpiqej ta kuptonte,

komuniteti mjekësor, komuniteti ligjor, madje edhe ai universitar,

and the legal community, and even the college community,

to see if they can understand, that indeed, romantic love

për të parë nëse do të mundeshin ta kuptonin, që në fakt,

është një nga substancat më varësore në botë.

is one of the most addictive substances on Earth.

I would also like to tell the world that animals love.

Do të doja gjithashtu t'i tregoja botës që kafshët dashurojnë.

There's not an animal on this planet

Nuk ka në këtë planet kafshë

që do të çiftoheshin me çfarëdo që u kalon nën hundë.

that will copulate with anything that comes along.

Shumë plak, shumë e re, shumë leckaman, shumë gdhë, dhe ja ku nuk bëhet gjë.

Too old, too young, too scruffy, too stupid, and they won't do it.

Unless you're stuck in a laboratory cage --

Veç në qofshi i gozhduar në një kafaz laboratori --

and you know, if you spend your entire life in a little box,

pra, nëse e shkoni tërë jetën tuaj në një kuti të vockël,

nuk keni për të qenë aq nazeli se me kë do të bëni seks --

you're not going to be as picky about who you have sex with,

but I've looked in a hundred species,

por kam parë te njëqind specie,

dhe kudo në natyrë, që kafshët kanë të parapëlqyer.

and everywhere in the wild, animals have favorites.

As a matter of fact, ethologists know this.

Në të vërtetë, etologjia e njeh këtë.

There are over eight words for what they call "animal favoritism:"

Ka mbi tetë fjalë me të cilat emërtohet parapëlqimi te kafshët:

selective proceptivity, mate choice, female choice, sexual choice.

proceptivitet përzgjedhës, zgjedhje partneri, zgjedhje femërore, zgjedhje seksuale.

And indeed, there are now three academic articles

Dhe në fakt, ka tre artikuj akademikë

in which they've looked at this attraction,

të cilët merren me këtë tërheqje,

which may only last for a second,

e cila mund të zgjasë vetëm një sekondë,

but it's a definite attraction,

por që është një tërheqje e përcaktuar,

dhe aktivizohet ose e njëjta zonë e trurit, ajo e sistemit shpërblyes,

and either this same brain region, this reward system,

or the chemicals of that reward system are involved.

ose substancat kimike të këtij sistemi shpërblyes.

In fact, I think animal attraction can be instant --

Në fakt, mendoj se tërheqja te kafshët mund të jetë e menjëhershme --

you can see an elephant instantly go for another elephant.

mund të shihni një elefant t'i vihet në çast një elefanti tjetër.

And I think that this is really the origin

Dhe mendoj se kjo është vërtet origjina

of what you and I call "love at first sight."

e asaj që ju dhe unë e quajmë, "dashni me shikim të parë."

Shpesh njerëzit më kanë pyetur nëse

People have often asked me

whether what I know about love has spoiled it for me.

ajo që di mbi dashurinë ma ka zvetënuar atë.

And I just simply say, "Hardly."

Dhe thjesht them: zor se.

You can know every single ingredient in a piece of chocolate cake,

Mund të njihni çdo përbërës në një ëmbëlsirë,

dhe mandej kur uleni dhe shijoni copën tuaj,

and then when you sit down and eat that cake,

you can still feel that joy.

prapë nuk e humbni shijen e saj.

And certainly, I make all the same mistakes that everybody else does too,

Sigurisht që edhe unë bëj të njëjtat gabime

që bën gjithkush tjetër,

but it's really deepened my understanding

por të kuptuarit prej meje, dhe dhembshuria,

and compassion, really, for all human life.

po, për krejt jetën njerëzore thellohet vërtet.

As a matter of fact, in New York, I often catch myself

Në të vërtetë, shpesh e kap veten në Nju Jork

looking in baby carriages and feeling a little sorry for the tot.

duke vështruar karrocat e bebeve dhe më vjen pak keq për kolopuçin,

And in fact, sometimes I feel a little sorry

dhe në fakt ndonjëherë më vjen pak keq

for the chicken on my dinner plate,

për pulën që më vënë para në pjatë,

kur mendoj se sa i fuqishëm është ky sistem i trurit.

when I think of how intense this brain system is.

Our newest experiment has been hatched

Eksperimenti ynë më i ri u konceptua

by my colleague, Art Aron --

nga kolegu im, Art Aron,

putting people who are reporting that they are still in love,

dhe merret me skanimin në MRI të personave me lidhje afatgjata,

që kanë pohuar se janë ende të dashuruar.

in a long-term relationship, into the functional MRI.

We've put five people in so far,

Deri tani kemi skanuar pesë persona,

and indeed, we found exactly the same thing.

dhe vërtet, gjetëm saktësisht të njëjtën gjë. Ata nuk gënjejnë.

They're not lying.

The brain areas associated with intense romantic love

Zonat e trurit

përshoqëruar dashurisë romantike të fuqishme,

still become active, 25 years later.

ende bëhen aktive, 25 vjetë më vonë.

There are still many questions to be answered

Ka ende plot pyetje që duhen bërë

and asked about romantic love.

dhe që presin përgjigje.

The question that I'm working on right this minute --

Pyetja me të cilën po merrem edhe tani,

dhe që do ta them këtu para se ta mbyll,

and I'm only going to say it for a second, and then end --

është se pse bini në dashuri me një person të dhënë, dhe jo me një tjetër?

is, why do you fall in love with one person, rather than another?

I never would have even thought to think of this,

Nuk do të më kish shkuar kurrë mendja as ta mendoja këtë,

but Match.com, the Internet dating site,

por Match.com, site-i internet për lidhje,

came to me three years ago and asked me that question.

më kontaktoi para tre vjetësh dhe më bëri këtë pyetje.

Dhe u thashë se nuk e dija.

And I said, I don't know.

I know what happens in the brain, when you do become in love,

Di se ç'ngjet në tru, kur dashuroheni,

but I don't know why you fall in love with one person rather than another.

por nuk e di pse bini në dashuri me dikë

në vend se me një tjetër.

E kështu, jam marrë me këtë tre vitet e fundit.

And so, I've spent the last three years on this.

And there are many reasons that you fall in love with one person

Dhe ka mjaft arsye pse bini në dashuri me një person

në vend të një tjetri, të cilat mund t'ua thonë psikologët.

rather than another, that psychologists can tell you.

Priremi të biem në dashuri me dikë

And we tend to fall in love with somebody from the same socioeconomic background,

nga i njëjti sfond socioekonomik,

me të njëjtën shkallë inteligjence të përgjithshme,

the same general level of intelligence, of good looks, the same religious values.

me të njëjtën shkallë të të qenit të pashëm në përgjithësi,

me të njëjtat vlera fetare.

Your childhood certainly plays a role, but nobody knows how.

Fëmijëria juaj sigurisht që luan një rol, por askush nuk e di se si.

And that's about it, that's all they know.

Dhe kaq është, kjo është krejt ajo që dihet.

No, they've never found

Jo, nuk e kanë gjetur dot mënyrën se si dy personalitete

the way two personalities fit together to make a good relationship.

i përkojnë njëri-tjetrit për të dhënë një marrëdhënie të qëlluar.

So, it began to occur to me

Ndaj, fillova të mendoj

that maybe your biology pulls you towards some people rather than another.

se ndoshta ju shtyn biologjia

drejt dikujt e jo drejt një tjetri.

And I have concocted a questionnaire to see to what degree

Dhe kam sajuar një pyetësor për të parë se në ç'shkallë

you express dopamine, serotonin, estrogen and testosterone.

e shprehni dopaminën, serotoninën, estrogenin dhe testosteronin.

I think we've evolved four very broad personality types

Mendoj se kemi evoluar në katër lloje shumë të përgjithshme personaliteti

associated with the ratios of these four chemicals in the brain.

respektivisht sipas shkallës së këtyre katër substancave në tru.

And on this dating site that I have created, called Chemistry.com,

Te ky site lidhjesh që kam krijuar,

i quajtur Chemistry.com. ju bëj fillimisht një varg pyetjesh

I ask you first a series of questions

to see to what degree you express these chemicals,

për të parë se në çfarë shkalle e shprehni praninë e këtyre substancave,

and I'm watching who chooses who to love.

dhe vëzhgoj se kush dhe çfarë zgjedh për të dashuruar.

And 3.7 million people have taken the questionnaire in America.

Pyetjeve u janë përgjigjur 3.7 milion vetë në Amerikë,

dhe rreth 600 mijë persona në 33 vende të tjera.

About 600,000 people have taken it in 33 other countries.

I'm putting the data together now,

Të dhënat jam duke i përpunuar,

and at some point -- there will always be magic to love,

dhe në një farë pike -- do të ketë përherë diçka magjike te dashuria,

por mendoj se do t'i afrohem edhe më të kuptuarit

but I think I will come closer to understanding

se pse mund të hyni në një sallë

why it is you can walk into a room and everybody is from your background,

dhe cilido është prej të njëjtit sfond me ju,

your same general level of intelligence, good looks,

me të njëjtën shkallë inteligjence të përgjithshme,

përgjithësisht me të njëjtën shkallë hiresh,

dhe nuk ju tërheq asnjë prej tyre.

and you don't feel pulled towards all of them.

I think there's biology to that.

Mendoj se kjo ka brenda biologji.

I think we're going to end up, in the next few years,

Mendoj se do të arrijmë brenda pak vitesh

to understand all kinds of brain mechanisms

të kuptojmë krejt llojet e mekanizmave të trurit

that pull us to one person rather than another.

që na hedhin drejt një personi e jo drejt një tjetri.

So, I will close with this.

Kështu pra, këtu po e mbyll. Këta janë të moshuarit e mi.

These are my older people.

Faulkner said, "The past is not dead, it's not even past."

Folkneri thosh dikur, "E shkuara nuk ka vdekur,

dhe as që është e shkuar."

Vërtet, në trurin njerëzor bartim

Indeed, we carry a lot of luggage from our yesteryear in the human brain.

plot hejbe nga e kaluara jonë.

And so, there's one thing that makes me pursue my understanding of human nature,

Dhe ka diçka

që më bën ta vazhdoj njohjen e natyrës njerëzore,

and this reminds me of it.

dhe kjo ma risjell në mendje.

These are two women.

Këtu kemi dy femra.

Women tend to get intimacy differently than men do.

Femrat priren ndryshe nga meshkujt drejt intimitetit.

Women get intimacy from face-to-face talking.

Gratë intimitetin e provojnë përmes bisedës kokë më kokë.

Kthehemi drejt njëra tjetrës,

We swivel towards each other,

we do what we call the "anchoring gaze" and we talk.

bëjmë atë që e quajmë "ngulitje shikimi ankorues" dhe llafosemi.

Ky është intimiteti për femrat.

This is intimacy to women.

I think it comes from millions of years

Mendoj se rrjedh nga miliona vitet

e mbajtjes së bebes para fytyrës sonë,

of holding that baby in front of your face,

përkëdheljes së saj, qortimit të saj, mësimit të saj me fjalë.

cajoling it, reprimanding it, educating it with words.

Meshkujt priren drejt intimitetit krah për krah,

Men tend to get intimacy from side-by-side doing.

(Të qeshura)

As soon as one guy looks up, the other guy will look away.

Sapo dikush të ngulë sytë, tjetri do t'i hedhë sytë gjetkë.

(Të qeshura)

(Laughter)

I think it comes from millions of years sitting behind the bush,

Mendoj se rrjedh nga miliona vitet

e fshjehjes pas shkurreve,

looking straight ahead, trying to hit that buffalo on the head with a rock.

me sytë ngulur,

duke u përpjekur të rrokin me gur demin drejt e në kokë.

(Të qeshura)

I think, for millions of years, men faced their enemies,

E çoj mendjen te milionat e viteve që meshkujt përballeshin me armiqtë e tyre,

ngulur krah për krah me shokët.

they sat side-by-side with friends.

So my final statement is: love is in us.

Pra, pohimi im përfundimtar është: dashuria gjendet brenda nesh.

Është e rrënjosur thellë në tru.

It's deeply embedded in the brain.

Our challenge is to understand each other.

Sfida për ne është të kuptojmë njëri-tjetrin. Faleminderit.

Thank you.

(Duartrokitje)

(Applause)