The brain in love | Helen Fisher

Helen Fisher'ın âşık beyin çalışmaları

1,776,280 views ・ 2008-07-15

TED


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Ali Can ARIK Gözden geçirme: Ramazan Gurer
00:19
I and my colleagues Art Aron and Lucy Brown and others,
0
19210
3648
Art Aron, Lucy Brown ve diğer iş arkadaşlarımla birlikte
00:22
have put 37 people who are madly in love into a functional MRI brain scanner.
1
22882
4557
37 sırılsıklam âşık insanın beyinlerinin
fonksiyonel MR görüntülerini çektik.
00:27
17 who were happily in love, 15 who had just been dumped,
2
27463
3873
Bunlardan 17'si mutlu birer âşıktı, 15'i ise henüz terk edilmişti,
ve yeni başladığımız üçüncü deneyimizde ise
00:31
and we're just starting our third experiment:
3
31360
2136
00:33
studying people who report that they're still in love
4
33520
2506
10 ila 25 yıllık evlilikten sonra
hâlâ âşık olduğunu söyleyen insanları inceledik.
00:36
after 10 to 25 years of marriage.
5
36050
2256
00:38
So, this is the short story of that research.
6
38330
2976
Bu da araştırmamızın kısa bir özeti.
Tikal'da, Guatemala ormanlarında bir tapınak vardır,
00:42
In the jungles of Guatemala, in Tikal, stands a temple.
7
42880
3772
00:47
It was built by the grandest Sun King, of the grandest city-state,
8
47454
4967
En büyük Amerika medeniyeti Mayaların,
en büyük şehir devletinin,
00:52
of the grandest civilization of the Americas, the Mayas.
9
52445
3855
en büyük Güneş Kralı tarafından inşa edilmiştir.
Adı Jasaw Chan K'awiil idi.
00:57
His name was Jasaw Chan K'awiil.
10
57095
2320
00:59
He stood over six feet tall.
11
59804
1921
1.83 metre boyundaydı.
80'li yaşlarına kadar yaşadı,
01:02
He lived into his 80s,
12
62107
2017
ve MS 720 yılında bu anıta gömüldü.
01:04
and he was buried beneath this monument in 720 AD.
13
64148
3931
01:08
And Mayan inscriptions proclaim that he was deeply in love with his wife.
14
68508
4056
Ve Maya yazıtlarına göre
eşine derin bir aşk duyuyormuş.
Bu yüzden, eşinin şerefine kendininkinin karşısına bir tapınak inşa etti.
01:12
So, he built a temple in her honor, facing his.
15
72588
3400
01:16
And every spring and autumn, exactly at the equinox,
16
76449
3968
Her ilkbahar ve sonbaharda, tam ekinoks zamanında,
Güneş kralın tapınağının arkasından doğar,
01:20
the sun rises behind his temple,
17
80441
2435
01:22
and perfectly bathes her temple with his shadow.
18
82900
5036
ve gölgesi mükemmel bir şekilde eşinin tapınağını kaplar.
01:27
And as the sun sets behind her temple in the afternoon,
19
87960
3751
Ve güneş eşinin tapınağının arkasından batarken,
01:31
it perfectly bathes his temple with her shadow.
20
91735
3639
gölgesi kralın tapınağını mükemmel bir şekilde kaplar.
1300 yıldan sonra bile, bu iki sevgili
01:35
After 1,300 years, these two lovers still touch and kiss from their tomb.
21
95743
6111
hâlâ mezarlarından dokunmakta ve öpüşmektedirler.
Bütün dünyada insanlar âşık olur.
01:42
Around the world, people love.
22
102806
2293
Aşk için şarkı söylerler, dans ederler,
01:45
They sing for love, they dance for love,
23
105123
2744
01:47
they compose poems and stories about love.
24
107891
3008
aşk için şiirler ve hikayeler yazarlar.
01:50
They tell myths and legends about love.
25
110923
2575
Aşk hakkında efsaneler anlatırlar.
Aşk için yas tutarlar, aşk için yaşarlar,
01:53
They pine for love, they live for love, they kill for love, and they die for love.
26
113522
5501
aşk için öldürürler, ve aşk için ölürler.
Walt Whitman'ın bir seferinde dediği gibi,
01:59
As Walt Whitman once said, "O I would stake all for you."
27
119372
4110
"Ah, senin için her şeyden vazgeçebilirim."
İnsan bilimciler 170 toplumda romantik aşkın kanıtlarını buldular.
02:04
Anthropologists have found evidence of romantic love in 170 societies.
28
124117
4189
02:08
They've never found a society that did not have it.
29
128330
3552
Romantik aşkın olmadığı bir toplum bulamadılar.
Fakat aşk her zaman mutluluk verici olmaz.
02:12
But love isn't always a happy experience.
30
132446
2700
Kolej öğrencileri üzerine bir araştırmada,
02:15
In one study of college students, they asked a lot of questions about love,
31
135170
3899
aşk üzerine bir çok soru sordular,
bunların en dikkat çekici iki tanesi şunlardı:
02:19
but the two that stood out to me the most were:
32
139093
2939
"Gerçekten sevdiğiniz biri tarafından reddedildiniz mi?"
02:22
"Have you ever been rejected by somebody who you really loved?"
33
142056
4168
02:26
And the second question was:
34
146686
1417
Diğeri ise:
"Sizi gerçekten seven birini terk ettiniz mi?"
02:28
"Have you ever dumped somebody who really loved you?"
35
148127
3514
02:31
And almost 95 percent of both men and women said yes to both.
36
151943
4790
Ve yaklaşık hem erkeklerden hem bayanlardan yüzde 95'i iki soruya da evet dedi.
Nerdeyse kimse aşktan canlı kurtulamaz.
02:37
Almost nobody gets out of love alive.
37
157249
2656
02:40
So, before I start telling you about the brain,
38
160858
3255
İnsan beyninden bahsetmeden önce,
size
02:44
I want to read for you
39
164137
1460
02:45
what I think is the most powerful love poem on Earth.
40
165621
2685
kanaatimce dünyanın en güçlü aşk şiirini okumak isterim.
02:48
There's other love poems that are, of course, just as good,
41
168330
2817
Elbette bu kadar güzel başka aşk şiirleri de vardır,
ama bence hiçbiri bundan üstün değildir.
02:51
but I don't think this one can be surpassed.
42
171171
2194
Bunu, 1896'da misyonerlik gezisine çıkmış olan
02:53
It was told by an anonymous Kwakiutl Indian of southern Alaska
43
173767
4687
02:58
to a missionary in 1896.
44
178478
2918
Güney Alaskalı isimsiz bir Kwakutl yerlisinden öğrendim.
03:01
And here it is.
45
181967
1226
Bunu ilk defa okuma şansına sahip oluyorum.
03:03
I've never had the opportunity to say it before.
46
183217
2732
03:06
"Fire runs through my body with the pain of loving you.
47
186825
3553
"Aşkının ıztırabıyla ateş vücudumda akıyor,
ıztırap aşkının ateşiyle vücudumda akıyor.
03:10
Pain runs through my body with the fires of my love for you.
48
190878
4068
03:14
Pain like a boil about to burst with my love for you,
49
194970
3843
Aşkınla kızışarak kaynayan ıztırabımı,
aşkının ateşi tüketiyor,
03:18
consumed by fire with my love for you.
50
198837
3091
03:21
I remember what you said to me.
51
201952
2106
Bana dediklerini hatırlıyorum.
Bana olan aşkını düşünüyorum,
03:24
I am thinking of your love for me.
52
204082
2085
Bana olan aşkınla paralanıyorum.
03:26
I am torn by your love for me.
53
206191
2325
Daha da çok ıztırap,
03:28
Pain and more pain --
54
208540
1938
03:30
where are you going with my love?
55
210502
2037
benim aşkımla nereye gidiyorsun?
Buradan gidecekmişsin.
03:32
I am told you will go from here.
56
212563
1776
03:34
I am told you will leave me here.
57
214363
2443
Beni burada bırakacakmışsın.
Kederden hissizim.
03:36
My body is numb with grief.
58
216830
2165
Dediklerimi hatırla, sevgilim.
03:39
Remember what I said, my love.
59
219019
2059
Elveda, sevgilim, elveda."
03:41
Goodbye, my love, goodbye."
60
221102
2104
03:44
Emily Dickinson once wrote, "Parting is all we need to know of hell."
61
224975
4349
Emily Dickinson şöyle yazmıştır,
"Cehennem azabından tek bildiğimiz şey ayrılıktır."
Bütün milyonlarca yıllık insan evrimi boyunca
03:51
How many people have suffered
62
231186
2118
kaç insan acı çekmiştir?
03:53
in all the millions of years of human evolution?
63
233328
2978
03:56
How many people around the world
64
236947
2135
Bu dakikada dünya üzerinde kaç insan
coşku ve mutluluk ile dans etmektedir?
03:59
are dancing with elation at this very minute?
65
239106
2865
04:02
Romantic love is one of the most powerful sensations on Earth.
66
242463
3776
Romantik aşk dünyadaki en güçlü hislerden biridir.
Birkaç yıl önce, beyni incelemeye karar verdim,
04:06
So, several years ago, I decided to look into the brain
67
246707
3434
bu çılgınlığı araştırmayı...
04:10
and study this madness.
68
250165
2530
04:13
Our first study of people who were happily in love
69
253029
2577
İlk çalışmamız mutlu ve âşık insanlar üzerineydi ve
04:15
has been widely publicized,
70
255630
1341
basında geniş yer buldu,
04:16
so I'm only going to say very little about it.
71
256995
2494
bu yüzden bundan çok az bahsedeceğim.
04:19
We found activity in a tiny, little factory near the base of the brain
72
259513
3980
Beynin merkezine yakın ventral tegmentum adı verilen küçük bir bölgede
04:23
called the ventral tegmental area.
73
263517
2146
etkinlik tespit ettik.
04:25
We found activity in some cells called the A10 cells,
74
265687
3144
ApEn hücreleri adı verilen bazı hücrelerde etkinlik tespit ettik.
04:28
cells that actually make dopamine, a natural stimulant,
75
268855
2929
Bu hücreler dopamin üretip beynin birçok bölgesine iletir.
04:31
and spray it to many brain regions.
76
271808
2276
Dopamin doğal bir uyarıcıdır.
Aslında ventral tegmentum bölgesi beynin mükâfat sistemidir.
04:34
Indeed, this part, the VTA, is part of the brain's reward system.
77
274108
4111
Kavramsal düşünme sürecinin çok altındadır.
04:38
It's way below your cognitive thinking process.
78
278243
2573
04:40
It's below your emotions.
79
280840
1591
Duygularınızın altındadır.
04:42
It's part of what we call the reptilian core of the brain,
80
282455
3229
Beynin sürüngensi adını verdiğimiz bölümünün bir parçasıdır,
04:45
associated with wanting, with motivation, with focus and with craving.
81
285708
5246
ve bu bölgenin istekle, motivasyonla,
konsantrasyonla ve arzuyla ilgisi vardır.
04:50
In fact, the same brain region where we found activity
82
290978
3106
Aslında, beynin bu bölgesi
kokain alımında da etkinleşmektedir.
04:54
becomes active also when you feel the rush of cocaine.
83
294108
3198
04:57
But romantic love is much more than a cocaine high --
84
297981
2943
Ancak romantik aşk kokain sarhoşluğundan çok daha fazlasıdır --
05:00
at least you come down from cocaine.
85
300948
2311
en azından kokainden sonra ayılırsınız.
05:03
Romantic love is an obsession, it possesses you.
86
303283
3281
Romantik aşk bir saplantıdır. Sizi ele geçirir.
05:06
You lose your sense of self.
87
306588
1659
Kişilik bilincini kaybedersiniz.
Başka bir insanı düşünmeden duramazsınız.
05:08
You can't stop thinking about another human being.
88
308271
3368
05:11
Somebody is camping in your head.
89
311663
2393
Biri kafanıza yerleşmiştir.
Bir sekizinci yüzyıl Japon şairi der ki,
05:14
As an eighth-century Japanese poet said, "My longing had no time when it ceases."
90
314080
5965
"Hasretimin sonu geldiğinde vakti yoktur."
Aşk vahşidir.
05:20
Wild is love.
91
320680
1625
Ve reddedildiğinde bu saplantı daha da kötüye gidebilir.
05:23
And the obsession can get worse when you've been rejected.
92
323013
3041
Bu sıralar, projemizin nörobilimcimisi Lucy Brown ve ben
05:26
So, right now, Lucy Brown and I, the neuroscientists on our project,
93
326625
4681
henüz terk edilen insanlardan elde edilen
05:31
are looking at the data of the people
94
331330
1977
verilere bakıyoruz.
05:33
who were put into the machine after they had just been dumped.
95
333331
3331
05:36
It was very difficult actually, putting these people in the machine,
96
336686
3201
Esasında bu insanları
makineye sokmak hayli zordu,
05:39
because they were in such bad shape.
97
339911
1735
çünkü berbat bir durumdaydılar.
(Gülüşmeler)
05:41
(Laughter)
98
341670
2960
05:45
So anyway, we found activity in three brain regions.
99
345330
2619
Her neyse, üç beyin bölgesinde etkinlik tespit ettik.
05:47
We found activity in the brain region,
100
347973
2471
Şiddetli romantik aşk ile ilgili olan
05:50
in exactly the same brain region associated with intense romantic love.
101
350468
4591
beyin bölgelerinde
etkinlik tespit ettik.
Ne kadar kötü bir durum.
05:55
What a bad deal.
102
355083
1223
05:56
You know, when you've been dumped,
103
356983
1648
Terk edilince yapmayı en çok isteyeceğiniz şey
05:58
the one thing you love to do is just forget about this human being,
104
358655
3197
yalnızca o insanı unutmak
ve hayatınıza devam etmektir,
06:01
and then go on with your life -- but no, you just love them harder.
105
361876
3206
ama hayır, onları daha çok seversiniz.
Romalı şair Terrence'in dediği gibi,
06:05
As the poet Terence, the Roman poet once said,
106
365925
3568
06:09
he said, "The less my hope, the hotter my love."
107
369517
3017
"Ne kadar umutsuzsam aşkım o kadar ateşli olur."
Doğrusu artık sebebini biliyoruz.
06:12
And indeed, we now know why.
108
372558
2236
06:14
Two thousand years later, we can explain this in the brain.
109
374818
3218
2000 yıl sonra bunu açıklayabiliyoruz.
Beyindeki istek, motivasyon,
06:18
That brain system -- the reward system
110
378060
2399
06:20
for wanting, for motivation, for craving, for focus --
111
380483
3823
arzu, konsantrasyon için olan mükâfat sistemi
06:24
becomes more active when you can't get what you want.
112
384330
3462
istediğimizi elde edemeyince daha da aktifleşir.
06:27
In this case, life's greatest prize: an appropriate mating partner.
113
387816
4253
Bu durumda, yaşamın en büyük ödülü:
uygun bir çiftleşme partneri.
06:32
We found activity in other brain regions also --
114
392600
2758
Başka beyin bölgelerinde de etkinlik tespit ettik,
Kazanç ve kayıpları hesaplayan bölgede.
06:35
in a brain region associated with calculating gains and losses.
115
395382
4892
Orada yatarken, resme bakarken,
06:40
You're lying there, you're looking at the picture,
116
400298
2347
yani makinenin içindeyken,
06:42
and you're in this machine,
117
402669
1309
neyin ters gittiğini hesaplıyorsunuz.
06:44
and you're calculating what went wrong.
118
404002
2173
06:46
What have I lost?
119
406199
2548
Nasıl ve neyi kaybettiğinizi.
06:48
As a matter of fact, Lucy and I have a little joke about this.
120
408771
3648
Aslında Lucy ile aramızda bu konuda ufak bir fıkra var.
David Mamet'in bir oyunundan geliyor,
06:52
It comes from a David Mamet play,
121
412443
2863
06:55
and there's two con artists in the play,
122
415330
2074
oyunda iki dolandırıcı vardır,
ve kadın erkeği dolandırıyordur,
06:57
and the woman is conning the man,
123
417428
1878
06:59
and the man looks at the woman and says,
124
419330
2181
erkek kadına bakıp der ki,
"Ah, sen kötü bir midillisin. Senin üzerine bahis oynamayacağım."
07:01
"Oh, you're a bad pony, I'm not going to bet on you."
125
421535
4595
07:06
And indeed, it's this part of the brain,
126
426511
2570
Esasında, bu beyin bölgesi,
kazanç ve kayıplarınızı hesaplarken etkinleşen
07:09
the core of the nucleus accumbens,
127
429105
1906
07:11
that is becoming active as you're measuring your gains and losses.
128
431035
3190
nucleus accumbens'in merkezidir.
Bu beyin bölgesi aynı zamanda
07:14
It's also the brain region that becomes active
129
434657
2346
büyük kazanç ve kayıplar için
07:17
when you're willing to take enormous risks for huge gains and huge losses.
130
437027
4897
inanılmaz riskler almak istediğimiz zaman etkinleşir.
07:21
Last but not least, we found activity in a brain region
131
441948
3262
Son olarak, bir bireye bağlanmayla ilgili
başka bir beyin bölgesinde etkinlik tespit ettik.
07:25
associated with deep attachment to another individual.
132
445234
3709
07:29
No wonder people suffer around the world, and we have so many crimes of passion.
133
449913
6123
Bütün dünyada insanların acı çekmesine ve
bu kadar çok tutku cinayetine şaşmamak gerek.
07:36
When you've been rejected in love,
134
456060
2116
Âşıkken reddedildiğinizde,
sadece romantik aşk duygularına garkolmazsınız,
07:38
not only are you engulfed with feelings of romantic love,
135
458200
3929
o bireye derin bir bağlılık hissedersiniz.
07:42
but you're feeling deep attachment to this individual.
136
462153
2754
07:44
Moreover, this brain circuit for reward is working,
137
464931
3247
Dahası, mükâfat sistemi çalışır,
ve son derece enerjik, konsantre,
07:48
and you're feeling intense energy, intense focus, intense motivation
138
468202
5176
motive ve herşeyi riske etmeye hazır hissedersiniz,
07:53
and the willingness to risk it all, to win life's greatest prize.
139
473402
4507
yaşamın en büyük ödülünü kazanmak için.
07:59
So, what have I learned from this experiment
140
479807
2894
O hâlde, bu deneyden dünyaya söylemek isteyeceğim
08:02
that I would like to tell the world?
141
482725
1722
neler öğrendim?
08:04
Foremost, I have come to think
142
484471
2378
Öncelikle, aşk bir güdüdür,
08:06
that romantic love is a drive, a basic mating drive.
143
486873
3422
temel çiftleşme güdüsü.
Seks güdüsü değil. Seks güdüsü sizi dışarı
08:10
Not the sex drive --
144
490319
1176
08:11
the sex drive gets you looking for a whole range of partners.
145
491519
2870
partner aramaya çıkartır.
Romantik aşk çiftleşme enerjinizi yoğunlaştırmanızı sağlar,
08:14
Romantic love enables you to focus your mating energy
146
494413
2506
08:16
on just one at a time, conserve your mating energy,
147
496943
2798
çiftleşme enerjinizi korur,
08:19
and start the mating process with this single individual.
148
499765
3658
ve tek bir birey ile çiftleşme sürecinizi başlatır.
Şimdiye kadar okuduğum aşk hakkındaki bütün şiirler içinde
08:23
I think of all the poetry that I've read about romantic love,
149
503447
3617
en iyi özetleyeni bence Plato tarafından
08:27
what sums it up best is something that is said by Plato
150
507088
3822
08:30
over 2,000 years ago.
151
510934
2103
2000 yıldan önce söylenmiş olanıdır.
Der ki, "Aşkın tanrısı ihtiyaç halinde yaşar.
08:33
He said, "The god of love lives in a state of need.
152
513061
3245
Bir ihtiyaçtır. Bir itici güçtür.
08:37
It is a need, it is an urge, it is a homeostatic imbalance.
153
517171
5288
Bir homeostaz dengesizliktir.
08:42
Like hunger and thirst, it's almost impossible to stamp out."
154
522483
3976
Açlık ve susuzluk gibi, yok edilemezdir."
Romantik aşkın bağımlılık yaptığı çıkardığım başka bir sonuç.
08:47
I've also come to believe that romantic love is an addiction:
155
527411
3287
08:50
a perfectly wonderful addiction when it's going well,
156
530722
2547
İşler yolundayken harika bir bağımlılık,
işler kötüyken ise korkunç bir bağımlılık.
08:53
and a perfectly horrible addiction when it's going poorly.
157
533293
3072
08:56
And indeed, it has all of the characteristics of addiction.
158
536389
2788
Ve elbette bir bağımlılığın bütün özelliklerine sahiptir.
08:59
You focus on the person, you obsessively think about them,
159
539201
3353
O kişiye odaklanırsınız, saplantılı bir şekilde onu düşünürsünüz,
09:02
you crave them, you distort reality,
160
542578
2728
onu arzularsınız, gerçekliği çarpıtırsınız,
09:05
your willingness to take enormous risks to win this person.
161
545330
2943
o kişiyi kazanmak için muazzam riskler alırsınız.
09:08
And it's got the three main characteristics of addiction:
162
548654
2687
Ve bir bağımlılığın üç ana özelliğine sahiptir.
Tahammül, geri çekilme,
09:11
tolerance, you need to see them more, and more, and more;
163
551365
2681
09:14
withdrawals;
164
554070
1537
ve son olarak, nüksetme.
09:15
and last: relapse.
165
555631
1398
Bir bayan arkadaşım var ve berbat bir aşkı ancak atlatabiliyor,
09:17
I've got a girlfriend who's just getting over a terrible love affair.
166
557053
3626
09:20
It's been about eight months, she's beginning to feel better.
167
560703
2883
sekiz ay kadar oldu ve artık daha iyi hissediyor.
Ve geçenlerde arabasını sürerken,
09:23
And she was driving along in her car the other day,
168
563610
2466
ansızın radyoda çalan bir şarkı
09:26
and suddenly she heard a song on the car radio
169
566100
2168
ona "onu" hatırlatmış.
09:28
that reminded her of this man.
170
568292
1435
09:29
Not only did the instant craving come back,
171
569751
2863
Bir anda hasretin geri dönmesi bir yana,
09:32
but she had to pull over from the side of the road and cry.
172
572638
3550
arabayı kenara çekmiş
ve ağlamış.
09:36
So, one thing I would like the medical community,
173
576704
2367
Tıp camiasından istediğim,
hukuk camiasından, ve hatta akademik camiadan istediğim,
09:39
and the legal community, and even the college community,
174
579095
2699
09:41
to see if they can understand, that indeed, romantic love
175
581818
3813
romantik aşkın dünyanın en bağımlılık yapan maddelerinden biri
olduğunu anlamaya çalışmalarıdır.
09:45
is one of the most addictive substances on Earth.
176
585655
3066
09:48
I would also like to tell the world that animals love.
177
588745
3026
Dünyaya hayvanların da âşık olduğunu söylemek isterim.
09:52
There's not an animal on this planet
178
592464
2171
Dünyada ne gelirse bağlanan
bir hayvan yoktur.
09:54
that will copulate with anything that comes along.
179
594659
2396
Çok yaşlı, çok genç, çok pasaklı, çok aptal birini istemezler.
09:57
Too old, too young, too scruffy, too stupid, and they won't do it.
180
597079
4697
10:01
Unless you're stuck in a laboratory cage --
181
601800
2506
Tabi eğer bir laboratuvar kafesine tıkılmamışlarsa.
10:04
and you know, if you spend your entire life in a little box,
182
604330
3696
Yani, eğer bütün hayatınızı ufak biri kutuda geçirirseniz,
kiminle seks yapacağınız konusunda o kadar da seçici olmazsınız.
10:08
you're not going to be as picky about who you have sex with,
183
608050
3256
10:11
but I've looked in a hundred species,
184
611330
2877
Ama yüz hayvan türüne baktım,
vahşi hayatta hayvanların gözdeleri olur.
10:14
and everywhere in the wild, animals have favorites.
185
614231
3075
10:17
As a matter of fact, ethologists know this.
186
617330
2003
Aslında etolojistler bunu bilir.
10:19
There are over eight words for what they call "animal favoritism:"
187
619357
3949
Hayvanların gözdelerinin olmasının en az sekiz adı vardır.
10:23
selective proceptivity, mate choice, female choice, sexual choice.
188
623330
5489
Proseptif seçilim, erkek seçimi, dişi seçimi, cinsel seçim.
10:28
And indeed, there are now three academic articles
189
628843
2976
Bu çekim üzerine olan üç akademik makale var.
10:31
in which they've looked at this attraction,
190
631843
2463
Makalelerde incelenen bu çekim,
10:34
which may only last for a second,
191
634330
1976
belki sadece bir saniye sürer,
10:36
but it's a definite attraction,
192
636330
1711
ama apaçık bir çekimdir.
Buna ya beynin mükâfatlandırma bölgesi,
10:38
and either this same brain region, this reward system,
193
638065
3282
10:41
or the chemicals of that reward system are involved.
194
641371
3553
ya da bu bölgenin kimyasal maddeleri yol açar.
10:44
In fact, I think animal attraction can be instant --
195
644948
2614
Aslında hayvanlar arası çekim bir anda olabilir.
10:47
you can see an elephant instantly go for another elephant.
196
647586
2720
Bir filin başka bir filden bir anda etkilendiğini görebilirsiniz.
10:50
And I think that this is really the origin
197
650330
2000
Fikrimce bu,
10:52
of what you and I call "love at first sight."
198
652354
3141
"ilk görüşte aşk"ın kökenidir.
İnsanlar bana, aşk hakkında bildiklerimin
10:56
People have often asked me
199
656788
2096
10:58
whether what I know about love has spoiled it for me.
200
658908
4004
aşkın heyecanını kaçırıp kaçırmadığını soruyor.
11:02
And I just simply say, "Hardly."
201
662936
2010
Ben de diyorum ki, hiç de değil.
11:04
You can know every single ingredient in a piece of chocolate cake,
202
664970
3125
Bir pastanın içindeki her bileşeni biliyor olabilirsiniz,
ama sonra oturup yediğinizde,
11:08
and then when you sit down and eat that cake,
203
668119
2695
11:10
you can still feel that joy.
204
670838
1819
hâlâ haz alırsınız.
11:12
And certainly, I make all the same mistakes that everybody else does too,
205
672681
3658
Elbette ben de herkesin yaptığı hataları yapıyorum.
Elbette ben de herkesin yaptığı hataları yapıyorum.
11:16
but it's really deepened my understanding
206
676363
4239
Ama bu, bütün insanlara olan anlayışımı,
11:20
and compassion, really, for all human life.
207
680626
3926
ve merhametimi derinleştirdi diyebilirim.
11:24
As a matter of fact, in New York, I often catch myself
208
684576
3249
Nitekim, bazen kendimi New York'ta
11:27
looking in baby carriages and feeling a little sorry for the tot.
209
687849
3561
bebek arabalarına bakıp çocuğa üzülürken yakalıyorum,
11:31
And in fact, sometimes I feel a little sorry
210
691434
2872
ve bazen tabağımdaki tavuğa da
11:34
for the chicken on my dinner plate,
211
694330
1999
üzüntü duyuyorum,
beyin sisteminin ne kadar güçlü olduğunu düşündüğümde.
11:36
when I think of how intense this brain system is.
212
696353
4522
11:41
Our newest experiment has been hatched
213
701561
4685
En yeni deneyimiz iş arkadaşım Art Aron tarafından
11:46
by my colleague, Art Aron --
214
706270
2654
başlatıldı.
11:48
putting people who are reporting that they are still in love,
215
708948
3161
Hâlâ aşık olduklarını söyleyen ve
uzun süreli ilişki içindeki insanları fonsiyonel MR makinesinde görüntülüyoruz.
11:52
in a long-term relationship, into the functional MRI.
216
712133
3138
11:55
We've put five people in so far,
217
715295
2353
Şimdiye kadar beş insanı görüntüledik,
11:57
and indeed, we found exactly the same thing.
218
717672
3056
ve aynı şeyi bulduk. Yalan söylemiyorlar.
12:00
They're not lying.
219
720752
1341
12:02
The brain areas associated with intense romantic love
220
722117
5983
Yoğun romantik aşk ile
ilgili olan beyin bölgeleri,
12:08
still become active, 25 years later.
221
728124
4001
25 yıl sonra bile hâlâ aktifleşiyor.
12:12
There are still many questions to be answered
222
732886
2420
Hala romantik aşk hakkında cevaplanacak
12:15
and asked about romantic love.
223
735330
2746
ve sorulacak pek çok soru var.
12:18
The question that I'm working on right this minute --
224
738100
2515
Şimdi üzerinde çalıştığım soru ise,
bunu söyleyip bitireceğim,
12:20
and I'm only going to say it for a second, and then end --
225
740639
2741
neden bir başkasına değil de o insana âşık olursunuz?
12:23
is, why do you fall in love with one person, rather than another?
226
743404
3075
12:26
I never would have even thought to think of this,
227
746503
2803
Hiç böyle bir şeyin aklıma geleceğini düşünmemiştim,
12:29
but Match.com, the Internet dating site,
228
749330
1976
ama internet arkadaşlık sitesi Match.com,
12:31
came to me three years ago and asked me that question.
229
751330
2795
üç yıl önce gelip bana bu soruyu sordu.
Bilmiyorum dedim.
12:34
And I said, I don't know.
230
754149
1325
12:35
I know what happens in the brain, when you do become in love,
231
755498
3377
Âşık olunca beyinde neler olduğunu biliyorum,
12:38
but I don't know why you fall in love with one person rather than another.
232
758899
3517
ama neden başkası değil de ona âşık oluruz
bilmiyorum.
Böylece son üç yılımı bunun üzerinde geçirdim.
12:42
And so, I've spent the last three years on this.
233
762440
2762
12:45
And there are many reasons that you fall in love with one person
234
765226
3012
Bir insana âşık olmamızın birçok sebebi vardır.
Psikologlar size anlatabilir.
12:48
rather than another, that psychologists can tell you.
235
768262
2491
Âşık olma eğilimimiz olan insanlar genelde
12:50
And we tend to fall in love with somebody from the same socioeconomic background,
236
770777
3833
aynı sosyoekonomik geçmişten gelirler,
genel olarak aynı akıllılık seviyesindedirler,
12:54
the same general level of intelligence, of good looks, the same religious values.
237
774634
3834
genel olarak aynı alımlılıktadırlar,
ve aynı dinî görüşte olurlar.
12:58
Your childhood certainly plays a role, but nobody knows how.
238
778492
2814
Çocukluğunuzun elbette bir rolü vardır ama kimse nasıl olduğunu bilmiyor.
13:01
And that's about it, that's all they know.
239
781330
2161
Bu kadar, bütün bildikleri bu.
13:03
No, they've never found
240
783515
1610
Asla bir ilişki için birbirine uyan
13:05
the way two personalities fit together to make a good relationship.
241
785149
4359
iki karakter bulamadılar.
13:09
So, it began to occur to me
242
789532
1774
Benim de aklıma geldi ki,
13:11
that maybe your biology pulls you towards some people rather than another.
243
791330
4699
belki sizin biyolojiniz sizi
birine doğru çekiyordur.
13:16
And I have concocted a questionnaire to see to what degree
244
796402
4536
Ne derece dopamin, seratonin, östrojen ve testosteron salgıladığımızı
13:20
you express dopamine, serotonin, estrogen and testosterone.
245
800962
4344
ölçmek için bir anket hazırladım.
13:25
I think we've evolved four very broad personality types
246
805330
3271
Beyindeki dört kimyasala göre
13:28
associated with the ratios of these four chemicals in the brain.
247
808625
3681
genel olarak dört tane kişilik tipi belirledik.
13:32
And on this dating site that I have created, called Chemistry.com,
248
812748
4201
Benim yarattığım arkadaşlık websitesi
Chemistry.com'da, size ilk olarak birkaç soru soruluyor.
13:36
I ask you first a series of questions
249
816973
3609
13:40
to see to what degree you express these chemicals,
250
820606
3133
Böylece bu kimyasalları ne kadar salgıladığınız ölçülüyor.
13:43
and I'm watching who chooses who to love.
251
823763
3036
Ben de kimin kimi sevmeyi seçtiğine bakıyorum.
13:47
And 3.7 million people have taken the questionnaire in America.
252
827330
4408
Bu ankete Amerika'da 3,7 milyon,
ve diğer 33 ülkede ise yaklaşık 600.000 insan katıldı.
13:51
About 600,000 people have taken it in 33 other countries.
253
831762
4362
13:56
I'm putting the data together now,
254
836148
1680
Şimdi verileri bir araya getiriyorum.
13:57
and at some point -- there will always be magic to love,
255
837852
3320
Âşık olmak her zaman sihirli olacak.
Ancak bir noktada şu bilinmeyeni çözmeye çok yaklaşacağız:
14:01
but I think I will come closer to understanding
256
841196
3415
Neden herkesin sizinle aynı sosyal çevreden,
14:04
why it is you can walk into a room and everybody is from your background,
257
844635
4277
aynı zekâ seviyesinden,
14:08
your same general level of intelligence, good looks,
258
848936
3528
aynı alımlılıktan olduğu bir odada
herkese karşı
aynı derecede bir çekim hissetmeyiz?
14:12
and you don't feel pulled towards all of them.
259
852488
2188
14:14
I think there's biology to that.
260
854700
1879
Bence bu biyoloji ile açıklanabilir.
14:16
I think we're going to end up, in the next few years,
261
856603
2561
Beş yıl sonra bizi herhangi birinden ziyade
14:19
to understand all kinds of brain mechanisms
262
859188
2190
belli bir kişiye çeken
14:21
that pull us to one person rather than another.
263
861402
3310
bütün beyin mekanizmalarını çözmüş olacağız.
14:24
So, I will close with this.
264
864736
2103
Böylece konuşmamı kapatıyorum. Onlar benim büyüklerim.
14:27
These are my older people.
265
867153
2557
14:30
Faulkner said, "The past is not dead, it's not even past."
266
870269
5468
Faulkner der ki, "Geçmiş ölmüş değildir,
hatta geçmiş bile değildir."
Elbette geçen yılından kalan
14:35
Indeed, we carry a lot of luggage from our yesteryear in the human brain.
267
875761
4437
bir sürü yük taşıyoruz beynimizde.
14:40
And so, there's one thing that makes me pursue my understanding of human nature,
268
880742
6750
Beni, insan beynini
anlamaya sevk eden bir şey var.
14:48
and this reminds me of it.
269
888107
2001
Bu bana onu hatırlatıyor.
14:50
These are two women.
270
890132
1424
İki bayan görüyoruz.
14:51
Women tend to get intimacy differently than men do.
271
891580
3132
Bayanlar erkeklerden farklı samimiyet kurarlar.
14:54
Women get intimacy from face-to-face talking.
272
894736
2260
Bayanlar yüz yüze konuşarak samimiyet kurarlar.
Birbirimize dönüveririz,
14:57
We swivel towards each other,
273
897020
1897
14:58
we do what we call the "anchoring gaze" and we talk.
274
898941
4102
birbirimize "çengel atarız" ve konuşuruz.
Bayanlar için samimiyet budur.
15:03
This is intimacy to women.
275
903067
1563
15:04
I think it comes from millions of years
276
904654
1885
Bence milyonlarca yıl boyunca
bebeği yüzümüze doğru tutmamızdan ileri geliyor,
15:06
of holding that baby in front of your face,
277
906563
2082
onu iknâ etmek, azarlamak, kelimelerle eğitmekten ileri geliyor.
15:08
cajoling it, reprimanding it, educating it with words.
278
908669
3410
Erkekler ise yan yana oturarak samimiyet kurmaya meyillidirler.
15:12
Men tend to get intimacy from side-by-side doing.
279
912103
3593
(Gülüşmeler)
15:15
As soon as one guy looks up, the other guy will look away.
280
915720
3370
Biri baktığında, diğeri bakışını kaçırır.
(Gülüşmeler)
15:19
(Laughter)
281
919114
1699
15:20
I think it comes from millions of years sitting behind the bush,
282
920837
5097
Bence bu da milyonlarca yıl boyunca
çalının arkasında durmaktan geliyor,
15:25
looking straight ahead, trying to hit that buffalo on the head with a rock.
283
925958
4038
dümdüz ileri bakarak,
bufaloyu başından kayayla vurmaya çalışarak.
(Gülüşmeler)
15:30
I think, for millions of years, men faced their enemies,
284
930429
2767
Kanaatimce milyonlarca yıl erkekler düşmanlarıyla karşı karşıya olmuşlar,
arkadaşlarıyla ise yan yana oturmuşturlar.
15:33
they sat side-by-side with friends.
285
933220
2728
15:35
So my final statement is: love is in us.
286
935972
4252
Son diyeceklerime gelince: Aşk içimizdedir.
Beynimizin derinliklerine yerleşmiştir.
15:40
It's deeply embedded in the brain.
287
940248
2568
15:42
Our challenge is to understand each other.
288
942840
2805
Mesele birbirimizi anlamaktır. Teşekkür ederim.
15:45
Thank you.
289
945669
1201
(Alkışlar)
15:46
(Applause)
290
946894
4420
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7