A young scientist's quest for clean water | Deepika Kurup

Translator: Gramoz Pisha Reviewer: Helena Bedalli

Every summer, my family and I travel across the world,

Cdo verë, së bashku me familjen udhëtojmë rreth botës,

3,000 miles away

3000 milje larg

to the culturally diverse country of India.

në vendin e diversitetit kulturor të Indisë.

Now, India is a country infamous for its scorching heat and humidity.

Sic dihet India njihet për vapën dhe lagështinë.

For me, the only relief from this heat is to drink plenty of water.

Personalisht gjej lehtësi nga kjo nxehtësi vetëm duke pirë shumë ujë.

Now, while in India,

Në Indi,

my parents always remind me to only drink boiled or bottled water,

prindërit gjithmonë me kujtojnë të pi ujë të zjerë ose të mbyllur në shishe,

because unlike here in America,

sepse ndryshe nga Amerika,

where I can just turn on a tap and easily get clean, potable water,

ku mund të hap rubinetin dhe lehtësisht uji që marrim është i pijshëm,

in India, the water is often contaminated.

në Indi, shpesh uji është i ndotur.

So my parents have to make sure

Kështu që, duhet të sigurohemi

that the water we drink is safe.

që uji që pijmë të jetë i pastër.

However, I soon realized

Sidoqoftë, pashë

that not everyone is fortunate enough

se jo të gjithë atje janë me fat

to enjoy the clean water we did.

që të pijnë ujë të pastër si ne.

Outside my grandparents' house in the busy streets of India,

Në rrugët e mbipopulluara jashtë shtëpisë së gjyshërve të mi

I saw people standing in long lines

pashë rradhë të gjata njerëzish që qëndronin

under the hot sun

në të nxehtë

filling buckets with water from a tap.

për të mbushur kovat me ujë nga një cezmë.

I even saw children,

Pashë fëmijë

who looked the same age as me,

që dukeshin moshatarë të mi

filling up these clear plastic bottles

që mbushnin shishe plastike

with dirty water from streams on the roadside.

me ujë të pisët nga rrjedha e ujit buzë rrugës.

Watching these kids

Të shikoja këta fëmijë

forced to drink water

të detyruar të pinë ujë

that I felt was too dirty to touch

i cili ishte shumë i pisët vetëm po ta prekje

changed my perspective on the world.

ndryshoi mendimin tim për botën.

This unacceptable social injustice

Kjo padrejtësi e papranueshme sociale

compelled me to want to find a solution

më detyroi që të gjeja një zgjidhje

to our world's clean water problem.

për problemin e botës për ujin e pastër.

I wanted to know why these kids lacked water,

Doja të dija pse fëmijëve atje u mungonte uji,

a substance that is essential for life.

që është substanca thelbësore për vazhdimin e jetës.

And I learned that we are facing

Ajo që mësova është se po përballemi

a global water crisis.

me një krizë botërore për ujë.

Now, this may seem surprising,

Tani, kjo mund t'ju duket e cuditshme

as 75 percent of our planet is covered in water,

ku 75 përqind e planetit është e mbuluar në ujë

but only 2.5 percent of that is freshwater,

por vetëm 2.5 përqind e saj është ujë i ëmbël,

and less than one percent of Earth's freshwater supply

dhe më pak se një përqind e rezervave të Tokës me ujë të ëmbël

is available for human consumption.

është i përdorshëm për konsumim.

With rising populations,

Me rritjen e popullsisë,

industrial development and economic growth,

zhvillimin industrial, dhe rritjen ekonomike,

our demand for clean water is increasing,

kërkesat për ujë të pastër janë duke u rritur,

yet our freshwater resources are rapidly depleting.

ndërsa resurset me ujë po shterojnë me shpejtësi.

According to the World Health Organization,

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë,

660 million people in our world

660 milion njerëz në të gjithë botën

lack access to a clean water source.

nuk kanë një burim me ujë të pastër.

Lack of access to clean water is a leading cause of death

Mungesa e ujit të pastër është një nga shkaktarët kryesorë të vdekjeve

in children under the age of five in developing countries,

të fëmijëve nën moshën 5-vjecare në vendet në zhvillim,

and UNICEF estimates that 3,000 children

dhe UNICEF-i përllogarit se 3,000 fëmijë

die every day from a water-related disease.

vdesin cdo ditë nga sëmundje të lidhura me ujin.

So after returning home one summer in eighth grade,

Kështu pasi u ktheva në shtëpi në klasën e tetë

I decided that I wanted to combine my passion

vendosa se do kombinoja pasionin tim

for solving the global water crisis

për të zgjidhur problemin botëror me ujin

with my interest in science.

me interesin tim në shkencë.

So I decided that the best thing to do

Pra vendosa se gjëja më e mirë për të bërë

would be to convert my garage into a laboratory.

do të ishte të ktheja garazhin në një laborator.

(Laughter)

(Të qeshura)

Actually, at first I converted my kitchen into a laboratory,

Në të vërtetë, fillimisht ktheva kuzhinën në një laborator,

but my parents didn't really approve and kicked me out.

por prindërve nuk u pëlqeu shumë ideja dhe më hoqën nga aty.

I also read a lot of journal papers on water-related research,

Gjithashtu lexova shumë gazeta në lidhje me kërkimet për ujin

and I learned that currently in developing countries,

dhe mësova se aktualisht në vendet në zhvillim,

something called solar disinfection,

dicka e quajtur dezinfektim solar

or SODIS, is used to purify water.

ose SODIS, përdoret pë të pastruar ujin.

In SODIS, clear plastic bottles are filled with contaminated water

Në SODIS, shishe plastike të pastra mbushen me ujë të ndotur

and then exposed to sunlight for six to eight hours.

dhe vihen të ekspozohen ndaj dritës së diellit për 6-8 orë.

The UV radiation from the sun

Rrezet UltraViolet nga dielli

destroys the DNA of these harmful pathogens

shkatërrojnë bërthamën e këtyre patogjenëve të dëmshëm

and decontaminates the water.

dhe pastrojnë ujin.

Now, while SODIS is really easy to use and energy-efficient,

Por, edhe pse SODIS është i lehtë për tu përdorur dhe kursen energji,

as it only uses solar energy,

sepse përdor energji diellore,

it's really slow,

është shumë i ngadalshëm,

as it can take up to two days when it's cloudy.

sepse mund të duhen deri në dy ditë kur koha është me re.

So in order to make the SODIS process faster,

Në mënyrë që procesi i SODIS të jetë më i shpejtë,

this new method called photocatalysis

një metodë e re e quajtur fotokatalizë

has recently been used.

është përdorur kohët e fundit.

So what exactly is this photocatalysis?

Cfarë është ekzaktësisht fotokataliza?

Let's break it down:

Le ta zbërthejmë:

"photo" means from the sun,

"foto" do të thotë nga dielli,

and a catalyst is something that speeds up a reaction.

dhe një katalizator është dicka që përshpejton reaksionin.

So what photocatalysis is doing

Pra ajo që bën një fotokatalizator

is it's just speeding up this solar disinfection process.

është thjesht shpejtimi i procesit solar të dezinfektimit.

When sunlight comes in and strikes a photocatalyst,

Kur rrezet e diellit godasin fotokatalizatorin

like TiO2, or titanium dioxide,

si TiO2, apo dioksidi titaniumit,

it creates these really reactive oxygen species,

krijon përbërës oksigjeni shumë aktivë,

like superoxides, hydrogen peroxide and hydroxyl radicals.

si superoksidi, peroksidi hidrogjenit dhe radikalet hidroksile.

These reactive oxygen species

Këto përbërës oksigjeni reaktivë

are able to remove bacteria and organics

mund të largojnë bakteriet, organiket

and a whole lot of contaminants from drinking water.

dhe shumë ndotës nga uji i pijshëm.

But unfortunately, there are several disadvantages

Por fatkeqësisht ka disa disavantazhe

to the way photocatalytic SODIS is currently deployed.

në mënyrën se si fotokatalizatori SODIS shpërndahet.

See, what they do is they take the clear plastic bottles

Shikoni, ajo cfarë bëhet është marrja e shishes plastike të pastër

and they coat the inside with this photocatalytic coating.

dhe i vendosin brenda një shtresë fotokatalizatori.

But photocatalysts like titanium dioxide

Por fotokatalizatorë si dioksidi i titaniumit

are actually commonly used in sunscreens

janë zakonisht të përdorura në kremëra

to block UV radiation.

për të ndaluar rrezet UltraViolet.

So when they're coated on the inside of these bottles,

Pra kur futen brenda shisheve

they're actually blocking some of the UV radiation

ato bllokojnë disa nga rrezet UltraViolet

and diminishing the efficiency of the process.

dhe zvogëlojnë prodhimtarinë e procesit.

Also, these photocatalytic coatings

Gjithashtu, këto shtresa me fotokatalizatorë

are not tightly bound to the plastic bottle,

nuk janë të lidhura ngushtë në shishen plastike

which means they wash off, and people end up drinking the catalyst.

që do të thotë se shkëputen dhe njerëzit përfundojnë duke pirë katalizatorët.

While TiO2 is safe and inert,

Ndërsa TiO2 është i sigurtë dhe i palëvizshëm,

it's really inefficient if you keep drinking the catalyst,

është gati e kotë nëse vazhdon të pish katalizatorët,

because then you have to continue to replenish it,

sepse duhet të vazhdosh ta rimbushësh

even after a few uses.

pas shumë pak përdorimeve.

So my goal was to overcome the disadvantages

Pra qëllimi im ishte të kaloja disavantazhet

of these current treatment methods

e këtyre metodave

and create a safe, sustainable,

dhe të krijoj një metodë të sigurtë,

cost-effective and eco-friendly method of purifying water.

të qëndrueshme, pakushtueshme dhe ekologjike pë të patur ujë të pastër.

What started off as an eighth grade science fair project

Ajo që nisi si një projekt kalimtar shkencor në klasën e tetë

is now my photocatalytic composite for water purification.

tani është përbërësi im fotokatalizator për pastrimin e ujit.

The composite combines titanium dioxide with cement.

Përzierja përbëhet nga dioksidi i titaniumit me cimenton.

The cement-like composite can be formed into several different shapes,

Cimentoja mund të formohet në disa forma të ndryshme,

which results in an extremely versatile range of deployment methods.

që con në një gamë të gjërë të metodave të shpërndarjes.

For example, you could create a rod

Për shembull, ti mund të krijosh një shufër

that can easily be placed inside water bottles for individual use

që mund të vendoset lehtësisht brenda shishes plastike për përdorim individual

or you could create a porous filter that can filter water for families.

ose mund të krijoni një filter poroz që të filtrojë ujin për familjet.

You can even coat the inside of an existing water tank

Mund ta shtroni brenda një rezervuari uji

to purify larger amounts of water

për të pastruar sasi më të mëdha uji

for communities over a longer period of time.

për komunitetet në kohë shumë të gjatë.

Now, over the course of this,

Epo, për të qenë e sinqertë,

my journey hasn't really been easy.

udhëtimi im nuk ka qenë shumë i lehtë.

You know, I didn't have access to a sophisticated laboratory.

E kuptoni, unë nuk kam patur akses një laborator të sofistikuar.

I was 14 years old when I started,

Isha 15 vjec kur ia nisa kërkimeve,

but I didn't let my age deter me

dhe nuk e lejova moshën të më frenonte

in my interest in pursuing scientific research

në interesat e mia, në ndjekjen e kërkimeve shkencore

and wanting to solve the global water crisis.

e në dëshirën për të zgjidhur krizën globale për ujin

See, water isn't just the universal solvent.

Kuptojeni që uji nuk është thjesht tretës.

Water is a universal human right.

Uji është e drejtë universale e njeriut.

And for that reason,

Dhe për këtë arsye,

I'm continuing to work on this science fair project from 2012

kam vazhduar të punoj në këtë projekt shkencor që nga 2012

to bring it from the laboratory into the real world.

për ta sjellë nga laboratori e drejt në botën reale.

And this summer, I founded Catalyst for World Water,

Këtë verë krijova Catalyst for World Water (Katalizatori për Ujin në Botë),

a social enterprise aimed at catalyzing solutions to the global water crisis.

një ndërmarrje shoqërore që ka qëllim zgjidhje për krizën globale të ujit.

(Applause)

(Duartrokitje)

Alone, a single drop of water can't do much,

Vetëm një pikë e vetme uji nuk mund të bëjë shumë,

but when many drops come together,

por kur shumë pika ujë mblidhen bashkë,

they can sustain life on our planet.

mund të mbështesin jetën në planetin tonë.

Just as water drops come together to form oceans,

Ashtu sic pikat e ujit bashkohen dhe formojnë oqeane,

I believe that we all must come together

besoj se ne duhet të mblidhemi së bashku

when tackling this global problem.

për ta mposhtur këtë problem botëror.

Thank you.

Faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)

Thank you.

Faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)