Marc Koska: 1.3m reasons to re-invent the syringe

Translator: haris hasani Reviewer: Elona Eski

Twenty-five-and-a-quarter years ago I read

Para 25 vjet e nje cerek unë lexova

a newspaper article which said

një artikull gazete ku shkruante

that one day syringes would be

se një ditë shiringat do të bëhen

one of the major causes of the spread of AIDS,

një nga shkaktaret kryesore të shpërndarjes së AIDS-it

the transmission of AIDS.

trensmetimit të AIDS-it.

I thought this was unacceptable. So I decided to do something about it.

Mendoja se kjo ishte e papranueshme.Kështu vendosa të bëj dicka në lidhje me këtë.

Sadly, it's come true. Malaria, as we all know,

Mjerisht, është bërë realitet. Malaria, sic e dimë të gjithë,

kills approximately one million people a year.

vret afërsisht një milionë njerëz në vit.

The reuse of syringes now exceeds that

Tani ripërdorimi i shiringave e tejkalon atë

and kills 1.3 million people a year.

dhe vret 1.3 milon njerëz në vit.

This young girl and her friend

Kjo vajzë e re dhe shoku i saj

that I met in an orphanage in Delhi

që kam takuar në një jetimore në Delhi,

were HIV positive from a syringe.

ishin HIV pozitiv nga një shiringë.

And what was so sad about this particular story

Dhe më trishtuese në këtë tregim ishte fakti

was that once their parents had found out --

që sapo e zbuluan prindërit e tyre.

and don't forget, their parents took them to the doctor --

dhe mos harroni, prindërit e tyre i dërguan vete te mjeku,

the parents threw them out on the street.

këta prindër i hodhën ata në rrugë.

And hence they ended up in an orphanage.

Dhe kështu ata perfunduan në nje jetimore.

And it comes from situations like this where

Dhe nga situatat e tilla arrijmë në pikën ku,

you have either skilled or unskilled practitioners,

kemi praktikuesë të aftë apo të pa aftë,

blindly giving an injection to someone.

duke injektuar dikë verbërisht.

And the injection is so valuable,

Dhe injektimi është aq i vlefshëm

that the people basically trust

sa njerëzit praktikisht e besojnë

the doctor, being second to God, which I've heard many times,

mjekun, si i dyti pas Zotit, diçka qe kam dëgjuar disa herë,

to do the right thing. But in fact they're not.

në bërjen e zgjedhjes së duhur. Por në fakt nuk eshte keshtu.

And you can understand, obviously, the transmission problem

Dhe ju mund ta kuptoni, qartë, problemin e transmetimit

between people in high-virus areas.

në mes të njerëzve në zona me transmetim të lartë viral.

This video we took undercover,

Kjo video eshte filmuar fshehtazi,

which shows you, over a half an hour period,

dhe ju mund te shikoni per me shume se 1 orë e gjysmë

a tray of medicines of 42 vials,

një kuti ilacesh me 42 ampula.

which are being delivered with only 2 syringes in a public hospital in India.

Që shperndahen me vetëm 2 shiringa në një spital publik ne Indi.

And over the course of half an hour, not one syringe

Dhe gjatë kohes prej gjysmë ore, asnjë shiringë

was filmed being unwrapped.

nuk është filmuar duke nxjerre nga paketimi i ri.

They started with two and they ended with two.

Ato filluan me dy dhe mbaruan me dy.

And you'll see, just now, a nurse coming back to the tray,

dhe ju do të shihni, tani, një infermiere që kthehet te kutia

which is their sort of modular station,

që është një lloj stacioni modular

and dropping the syringe she's just used

dhe lëshon shiringën që sapo e perdori

back in the tray for it to be picked up and used again.

në kuti që të merret dhe të përdoret prapë.

So you can imagine the scale of this problem.

Pra ju mund ta imagjinoni nivelin e këtij problemi.

And in fact in India alone, 62 percent

Në fakt vetëm në Indi, 62 përqind

of all injections given

të të gjitha injektimeve që jepen

are unsafe.

janë të pasigurta.

These kids in Pakistan don't go to school.

Këta fëmijë ne Pakistan nuk shkojnë në shkollë.

They are lucky. They already have a job.

Ata janë fatlumë. Ata tanimë e kanë një punë.

And that job is that they go around and pick up syringes

Dhe puna është të sillen verdalle dhe të mbledhin shiringa

from the back of hospitals,

ne pjesët e pasme të spitaleve

wash them, and in the course of this,

ti lajnë ato, dhe gjatë këtij procesi,

obviously picking them up they injure themselves.

duket qartë se duke i mbledhur e lendojnë veten.

And then they repackage them and sell them out on markets

Dhe mandej i ripaketojnë dhe i shesin në tregje,

for literally more money

per më shumë para

than a sterile syringe in the first place, which is quite bizarre.

se një shiringë sterile, mbu te gjitha. Gjë që është shumë e cuditshme.

In an interesting photo, their father, while we were talking to him,

Një foto interesante, babai i tyre, gjatë kohës që ne po flisnim,

picked up a syringe and pricked his finger --

morri një shiringë dhe e shpoi gishtin...

I don't know whether you can see the drop of blood on the end --

Nuk e di nëse e shihni pikën e gjakut në fund....

and immediately whipped out a box of matches,

dhe menjëherë e nxori një kuti shkrepësesh

lit one, and burned the blood off the end of his finger,

e ndezi një, dhe mandej e djegu gjakun në gisht

giving me full assurance

duke më garantuar plotsisht

that that was the way that you stopped the transmission of HIV.

se kjo ishte mënyra se si ndalej transmetimi i HIV-it.

In China, recycling is a major issue.

Në Kinë, riciklimi është një qështje primare.

And they are collected en mass -- you can see the scale of it here --

Ato mbledhen në mas të madhe-- mund ta shihni sasinë këtu--

and sorted out, by hand, back into the right sizes,

dhe të klasifikuara, me duar, në madhësi të sakta,

and then put back out on the street.

dhe mandej të kthyera prapë në rrugë.

So recycling and reuse

Pra riciklimi dhe ripërdorimi

are the major issues here.

janë qështje primare këtu.

But there was one interesting anecdote that I found in Indonesia.

Por ishte një histori interesante që e gjeta në Indonezi.

In all schools in Indonesia,

Në të gjitha shkollat në Indonezi

there is usually a toy seller in the playground.

është gjithmonë një shitës lodrash në parkun e lojërave.

The toy seller, in this case,

Shitësi i lodrave, në ketë rast

had syringes, which they usually do,

kishte shiringa, që eshte e zakonshme,

next door to the diggers, which is obviously

pranë gropuesëve, që shihet qartë

what you would expect.

është gjë që do ta prisnit.

And they use them, in the breaks, for water pistols.

Dhe mandej i përodrin, në pushim, si pistoleta uji.

They squirt them at each other, which is lovely and innocent.

Ata spërkaten me njeri-tjetrin.Gjë që është e këndshme dhe e pafajshme.

And they are having great fun.

Dhe ata ia kalojne shume mire.

But they also drink from them

Por ata edhe pijne uje nga ato

while they're in their breaks, because it's hot.

gjatë pushimeve, ngase është nxehtë.

And they squirt the water into their mouths.

Dhe ata spërkatin me ujë gojët e tyre.

And these are used with traces of blood visible.

Dhe këto janë të përdorura , me mbetje gjaku që shihen.

So we need a better product. And we need better information.

Pra kemi nevojë për produkte më të mira . Dhe kemi nevojë per informata më të mira.

And I think, if I can just borrow this camera,

Dhe unë mendoj, nëse mund ta huazoj këtë kamerë,

I was going to show you my invention,

Dëshiroja që tua tregoj zbulimin tim.

which I came up with.

me të cilin erdha.

So, it's a normal-looking syringe.

Pra, është një shiringë me pamje normale.

You load it up in the normal way. This is made

E mbushni në mënyrë normale. Kjo bëhet me

on existing equipment in 14 factories that we license.

mjete që gjenden në 14 fabrika që i kemi licensuar.

You give the injection and then put it down.

Ju e bëni injektimin dhe mandej e gjuani

If someone then tries to reuse it,

Nëse dikush tenton ta ripërdorë atë,

it locks and breaks afterwards.

ajo bllokohet dhe mandej prishet.

It's very, very simple. Thank you.

Është shumë e thjeshtë.

(Applause)

(Applause)

And it costs the same as a normal syringe.

Dhe kushton sa një shiringë normale.

And in comparison, a Coca-Cola

Dhe një krahasim, një Coca-Cola

is 10 times the price.

është sa 10 fishi i qmimit të saj.

And that will stop reusing a syringe 20 or 30 times.

Dhe kjo do të ndalon ripërdorimin 20 deri ne 30 herë,

And I have an information charity

Dhe unë kam një shoqatë bamirëse për informata

which has done huge scale amount of work in India.

që kanë bërë punë të mëdha në Indi.

And we're very proud of giving information to people,

Dhe ne jemi shumë të nderuar per informimin e njerëzve,

so that little kids like this don't do stupid things.

Kështu që fëmijët e vogël të mos bëjënë gjëra të marra.

Thank you very much.

Ju falemnderit shumë

(Applause)

(Applause)