Alex Laskey: How behavioral science can lower your energy bill

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Alisa Xholi Reviewer: Helena Bedalli

How many of you have checked your email today?

Sa prej jush kanë kontrolluar adresën elektronike sot?

Come on, raise your hands.

Ngrini duart.

How many of you are checking it right now?

Sa prej jush po e kontrolloni tani?

(Laughter)

(të qeshura)

And how about finances? Anybody check that today?

Dhe për financën? E ka kontrolluar ndokush sot?

Credit card, investment account?

Kartë krediti? Llogari investuese?

How about this week?

Po gjatë javës?

Now, how about your household energy use?

Në rregull, por për sa i përket energjisë elektrike të përdorur ne shtëpi?

Anybody check that today?

E ka kontrolluar ndokush sot?

This week? Last week?

Gjatë javes? Javën e kaluar?

A few energy geeks spread out across the room.

Disa të fiksuar pas energjisë dallohen në sallë.

It's good to see you guys.

Eshte mirë t'ju shikosh juve njerez.

But the rest of us -- this is a room filled with people

Por ne të tjerët -- kjo është një sallë e mbushur me njerëz

who are passionate about the future of this planet,

të cilët janë të pasionuar për të ardhmen e këtij planeti,

and even we aren't paying attention

dhe ne nuk jemi duke i dhënë rëndësi

to the energy use that's driving climate change.

energjisë që përdorim e cila ndikon në ndryshimin e klimës.

The woman in the photo with me is Harriet.

Kjo grua në fotografi me mua është Harriet.

We met her on our first family vacation.

E takuam gjatë pushimeve tona të para familjare.

Harriet's paying attention to her energy use,

Harriet i jep rëndësi përdorimit të energjisë,

and she is decidedly not an energy geek.

dhe pa dyshim ajo nuk është një "e fiksuar pas energjisë"

This is the story of how Harriet came to pay attention.

Kjo është historia se si Harriet filloi ti japi rëndësi.

This is coal,

Ky është qymyr,

the most common source of electricity on the planet,

Burimi më i zakonshëm i elektricitetit në këtë planet,

and there's enough energy in this coal

dhe ka energji të mjaftueshme në këtë qymyr

to light this bulb for more than a year.

per të ndricuar këtë llambë për më shumë se një vit.

But unfortunately, between here and here,

Por fatkeqësisht, ndërmjet kohës

most of that energy is lost to things

më e shumta e kësaj energjisë humbet nëpër gjëra

like transmission leakage and heat.

si rrjedhje transmisioni dhe nxehtësia.

In fact, only 10 percent ends up as light.

Në fakt vetëm 10 për qind përfundon në dritë

So this coal will last a little bit more than a month.

Pra ky qymyr do zgjasi pak a shumë një muaj.

If you wanted to light this bulb for a year,

Nëqoftëse kërkon që kjo llambë të ndricoje për një vit

you'd need this much coal.

do ju duhet kaq shumë qymyr.

The bad news here is that, for every unit of energy we use,

Lajmi i keq është se, për cdo njësi energjie të energjisë që përdorim,

we waste nine.

ne humbasim nëntë.

That means there's good news,

Kjo do të thotë që ka dhe lajme të mira,

because for every unit of energy we save,

sepse për cdo njësi energjie që kursejmë,

we save the other nine.

ne kursejmë nëntë të tjera.

So the question is, how can we get the people in this room

Pra pyetja që ngrihet është, si mund të bëjmë njerëzit në këtë sallë,

and across the globe to start paying attention

dhe nëpër gjithë planetin, që të fillojnë ti japin rëndësi

to the energy we're using,

energjisë që përdorim

and start wasting less of it?

dhe të fillojnë të harxhojnë më pak?

The answer comes from a behavioral science experiment

Përgjigjja vjen nga një eksperiment shkencor,

that was run one hot summer, 10 years ago,

i cili ndodhi një verë te nxehtë, 10 vite me parë,

and only 90 miles from here,

dhe vetëm 145km larg nga ketu,

in San Marcos, California.

në San Marcos të Kalifornisë.

Graduate students put signs on every door in a neighborhood,

Studentë të dipllomuar kanë vendosur tabela në cdo derë në një lagje,

asking people to turn off their air conditioning

e cila i kerkonte njerëzve të fiknin kondicionerët

and turn on their fans.

dhe të ndiznin ventiluesit.

One quarter of the homes received a message that said,

Një e treta e shtëpive mori mesazhin që shkruante,

did you know you could save 54 dollars a month this summer?

e dinit qe mund te shpëtoni 54dollar në muaj këtë verë?

Turn off your air conditioning, turn on your fans.

Fikni kondicionerët, dhe ndizni ventiluesit.

Another group got an environmental message.

Një grup tjetër mori një mesazh mjedisor.

And still a third group got a message about

Dhe grupi tretë mori një mesazh për

being good citizens, preventing blackouts.

të qënë një qytetar i mirë, duke parandaluar ndërprerjet e energjisë.

Most people guessed that money-saving message would work best of all.

Shumica e njerëzve menduan se mesazhi për kursimin e parave do funksiononte më mirë nga te gjithë.

In fact, none of these messages worked.

Por në fakt, asnjë nga këto mesazhe nuk funksionoi.

They had zero impact on energy consumption.

Impakti ishte zero mbi konsumin e energjisë.

It was as if the grad students hadn't shown up at all.

Ishte sikur studentët e diplomuar nuk ishin shfaqur kurrë.

But there was a fourth message,

Por kishte dhe një mesazh të katërt,

and this message simply said,

dhe ky mesazh thjesht thoshte,

"When surveyed, 77 percent of your neighbors

Gjatë studimit, 77përqind e fqinjëve tuaj,

said that they turned off their air conditioning and turned on their fans.

thanë që kanë fikur kondicionimin dhe kanë ndezur ventiluesit.

Please join them. Turn off your air conditioning

Ju lutem bashkojuni. Fikni kondicioneret

and turn on your fans."

dhe ndizni ventiluesit.

And wouldn't you know it, they did.

Dhe realisht, ata e bënë.

The people who received this message

Njerëzit që morën këtë mesazh

showed a marked decrease in energy consumption

treguan një ulje të shënueshme në konsumin e energjisë

simply by being told what their neighbors were doing.

thjesht duke i thenë se cfarë bënin fqinjët e tyre.

So what does this tell us?

Pra, cfarë na tregon kjo?

Well, if something is inconvenient,

Nëqoftëse dicka është e papërshtatshme,

even if we believe in it,

edhe nëse në besojmë në të,

moral suasion, financial incentives, don't do much to move us --

bindja e moralit, nxitjet e financave nuk ndikojnë shumë

but social pressure, that's powerful stuff.

por presioni social, është dicka e fuqishme.

And harnessed correctly, it can be a powerful force for good.

Dhe nëse shfrytëzohet në mënyrën e duhur, mund të jete një forcë e fuqishme për mirë.

In fact, it already is.

Në fakt, ajo tashmë është.

Inspired by this insight, my friend Dan Yates and I

Të frymëzuar nga ky depërtim, miku im Dan Yates dhe une

started a company called Opower.

themeluam një kompani të quajtur Opower.

We built software and partnered with utility companies

Ndërtuam programe dhe u bëmë ortak me kompani shërbimi

who wanted to help their customers save energy.

që donin të ndihmonin klientët e tyre të kursenin energji.

We deliver personalized home energy reports

Ne dorëzonim raporte të personalizuara mbi energjinë, nëpër shtëpi,

that show people how their consumption

të cilat tregonin se si konsumi i tyre

compares to their neighbors in similar-sized homes.

krahasohej me fqinjët e tyre ne shtëpi me masa të ngjashme.

Just like those effective door hangers,

Si ato varëset efektive nëpër dyer,

we have people comparing themselves to their neighbors,

të cilat i bëjne njerëzit të krahasojnë veten me fqinjët,

and then we give everyone targeted recommendations

dhe më vonë i jepnim atyre rekomandime objektive

to help them save.

per ti ndihmuar ata të kursenin.

We started with paper, we moved to a mobile application,

E filluam me letër, më vonë kaluam në një aplikacion në celular,

web, and now even a controllable thermostat,

në rrjet, dhe tani një termostat kontrollues,

and for the last five years we've been running

dhe për pesë vitet e fundit ne po drejtojmë

the largest behavioral science experiment in the world.

eksperimentin më të madh shkencor morali në botë.

And it's working.

Dhe po funksionon.

Ordinary homeowners and renters have saved

Ata që zotërojnë shtëpitë e tyre ose që janë me qera po kursejnë

more than 250 million dollars on their energy bills,

më shumë se 250 milion dollar në fatura energjie,

and we're just getting started.

dhe ne sapo kemi filluar.

This year alone, in partnership with more than 80 utilities

Vetëm këtë vit, në bashkëpunim me 80 kompani shërbimi

in six countries, we're going to generate

në gjashtë shtete, ne do gjenerojmë

another two terawatt hours of electricity savings.

një tjetër dy orësh terawat për kursimin e energjisë.

Now, the energy geeks in the room know two terawatt hours,

Tani, të fiksuarit e energjise në salle dinë cdo te thotë dy ore terawatt,

but for the rest of us, two terawatt hours

por për ne te tjerët, dy orë terawatt

is more than enough energy to power every home

janë mjaftueshëm energji për cdo shtëpi

in St. Louis and Salt Lake City combined

në St. Louis dhe në Salt Lake City të kombinuara

for more than a year.

për më shumë se një vit.

Two terawatt hours, it's roughly half

Dy orë terawatt, është pak a shumë gjysma

what the U.S. solar industry produced last year.

e asaj që industria diellore në Amerikë, prodhoi vitin e kaluar.

And two terawatt hours? In terms of coal,

Dhe dy orë terawatt? Ne terma të qymyrit,

we'd need to burn 34 of these wheelbarrows

do na duhej të digjnim 34 nga këto karroca dore

every minute around the clock every day for an entire year

cdo minutë të orës, cdo ditë për një vit të tërë

to get two terawatt hours of electricity.

për të marrë dy orë terawatt të elektricitetit.

And we're not burning anything.

Dhe ne nuk po djegim asgjë

We're just motivating people to pay attention

Ne thjesht po motivojmë njerëzit që ti japin rëndësi

and change their behavior.

dhe të ndryshojnë sjelljen e tyre.

But we're just one company, and this is just

Por ne jemi vetëm një kompani, dhe kjo do të thotë vetëm

scratching the surface.

të gërvishtësh sipërfaqen.

Twenty percent of the electricity in homes is wasted,

Njëzet përqind e elektricitetit tonë nëpër shtëpi humbet,

and when I say wasted, I don't mean that people have

dhe kur them humbet, nuk dua të them qe njerëzit kanë

inefficient lightbulbs. They may.

llamba të paefektshme. Edhe mund të kenë.

I mean we leave the lights on in empty rooms,

Por dua të them, se ne lëmë drita ndezur në dhoma të zbrazura,

and we leave the air conditioning on when nobody's home.

dhe lëme kondicionerin ndezur kur nuk ka asnjeri në shtëpi.

That's 40 billion dollars a year wasted

Këto janë 40 miliard dollar të humbura në vit

on electricity that does not contribute to our well-being

mbi energjinë e cila nuk përdoret për qënien tonë,

but does contribute to climate change.

por e cila kontribon në ndryshimin e klimës.

That's 40 billion -- with a B --

Këto janë 40miliard -- me B--

every year in the U.S. alone.

cdo vit, vetëm në Amerikë.

That's half our coal usage right there.

Kjo është gjysma e përdorimit tonë të qymyrit.

Now thankfully, some of the world's best material scientists

Tani fatmirësisht, disa nga shkenctarët e materialeve, më të mirë në botë

are looking to replace coal with sustainable resources

po kërkojnë të zevëndesojnë qymyrin me burime të qëndrueshme

like these,

si keto,

and this is both fantastic and essential.

dhe kjo eshte si fantastike ashtu dhe thelbësore.

But the most overlooked resource to get us

Por burimi më i kërkuar për ta pasur këtë

to a sustainable energy future, it isn't on this slide.

në një të ardhme të qëndrushme të energjisë nuk është në këtë slide.

It's in this room. It's you, and it's me.

Eshtë në këtë sallë, jeni ju dhe jam une.

And we can harness this resource

Dhe mund ta shfrytëzojmë këtë burim

with no new material science

jo me një material të ri shkencor

simply by applying behavioral science.

por thjesht duke përdorur shkencën e sjelljes.

We can do it today, we know it works,

Mund ta bëjmë sot, e dimë që funksionon

and it will save us money right away.

dhe mund të na kursejë para menjëherë.

So what are we waiting for?

Pra, përse po presim?

Well, in most places, utility regulation

Në rregull, në disa shtete, sistemi i kompanive te shërbimit

hasn't changed much since Thomas Edison.

nuk ka ndryshuar shumë qe prej Thomas Edison.

Utilities are still rewarded when their customers

Kompanitë e shërbimit akoma shpërblehen kur klientët e tyre

waste energy.

humbin energji.

They ought to be rewarded for helping their customers save it.

Por ata duhet të shpërblehen për ndihmën qe u japin klientëve për të kursyer.

But this story is much more than about household energy use.

Por kjo histori nuk është shumë për përdorimin e energjisë nëpër shtëpi.

Take a look at the Prius.

Hidhini një sy, Prius-it.

It's efficient not only because Toyota invested in material science

Eshtë efikas jo vetëm sepse Toyota ka investuar në shkencën e materialeve

but because they invested in behavioral science.

por sepse kanë investuar në shkencën e sjelljes.

The dashboard that shows drivers how much energy

Tabela që i tregon shoferëve se sa shumë energji

they're saving in real time

po kursejnë ne kohë reale

makes former speed demons

i bën ish demonët e shpejtësisë

drive more like cautious grandmothers.

të drejtojnë makinë me një kujdes gjyshërish.

Which brings us back to Harriet.

E cila na sjell përsëri tek Harriet.

We met her on our first family vacation.

E takuam gjatë pushimeve tona të para familjare.

She came over to meet my young daughter,

Ajo erdhi për të pershëndetur vajzën time të vogël,

and she was tickled to learn that my daughter's name

dhe u gëzua qe emri i vajzës time ishte

is also Harriet.

gjithashtu Harriet.

She asked me what I did for a living,

Ajo më pyeti se me se merresha në jetë,

and I told her, I work with utilities

dhe i thash qe punoj me kompani shërbimi

to help people save energy.

për të ndihmuar njerëzit të kursejnë energji.

It was then that her eyes lit up.

Ishte momenti qe asaj ju hapën sytë,

She looked at me, and she said,

Më pa, dhe më tha,

"You're exactly the person I need to talk to.

"Ti je personi me të cilin une dua të flas.

You see, two weeks ago, my husband and I got a letter

Para dy javësh, unë dhe bashkëshorti im morëm një letër

in the mail from our utility.

në postë nga kompania jonë e shërbimit

It told us we were using twice as much energy as our neighbors."

e cila na tregonte se ne perdornim dyfishin e energjisë te fqinjëve tane"

(Laughter)

(të qeshura)

"And for the last two weeks, all we can think about,

"Dhe gjatë dy javët e fundit, e vetmja gjë që ne mendojmë,

talk about, and even argue about,

flasim ose dhe debatojmë,

is what we should be doing to save energy.

është se cfarë mund të bëjmë për të kursyer energji.

We did everything that letter told us to do,

Ne bëmë gjithcka cfarë na tregonte letra,

and still I know there must be more.

por përsëri une e di se mund të ketë akoma.

Now I'm here with a genuine expert.

Tani ndodhem ketu me një ekspert të vërtetë.

Tell me. What should I do to save energy?"

Më thuaj. Cfarë mund të bëj une për të kursyer energji?"

There are many experts who can help answer Harriet's question.

Ka shume ekspert, të cilët mund ta ndihmojnë Harriet të mari një pergjigje.

My goal is to make sure

Por qëllimi im është të sigurohemi

we are all asking it.

që të gjithë e kerkojmë atë.

Thank you.

Faleminderit

(Applause)

(Duartrokitje)