John Hunter: Teaching with the World Peace Game

Translator: Jeta Rudi Reviewer: Helena Bedalli

I'm very fortunate to be here.

Jam shumë me fat që jam këtu.

I feel so fortunate.

Ndjehem shumë fatlum.

I've been so impressed by the kindness expressed to me.

Më ka bërë shumë përshtypje mirësia që më është shprehur.

I called my wife Leslie,

E telefonova gruan time Leslie,

and I said, "You know, there's so many good people

dhe i thashë: "E di, ka kaq shumë njerëz të mirë

trying to do so much good.

duke u munduar të bëjnë gjëra të mira.

It feels like I've landed in a colony of angels."

Ndjehem sikur të kem ardhur te një grup engjujsh."

It's a true feeling.

Është një ndjenjë e vërtetë.

But let me get to the talk -- I see the clock is running.

Por, më lejoni të kaloj te fjalim meqenëse po e vërej që koha po ikën.

I'm a public school teacher,

Unë jam mësues në një shkollë publike,

and I just want to share a story of my superintendent.

dhe dua të iu tregoj një histori në lidhje me drejtoreshën time.

Her name is Pam Moran

Quhet Pam Moran

in Albemarle County, Virginia,

në qarkun Albemarle të shtetit Virxhinia,

the foothills of the Blue Ridge Mountains.

në kodrinat e maleve "Blue Ridge".

And she's a very high-tech superintendent.

Ajo është drejtoreshë që e përdorë jashtëzakonisht shumë teknologjinë.

She uses smart boards, she blogs,

Ajo përdorë tabela elektronike, shkruan në faqen e saj të internetit,

she Tweets, she does Facebook,

përdorë Twitter, përdorë Facebook-un,

she does all this sort of high-tech stuff.

pra ajo përdorë shumë teknologjinë.

She's a technology leader and instructional leader.

Ajo është udhëheqëse edhe në teknologji edhe në mësimdhënie.

But in her office,

Por në zyrën e saj,

there's this old wooden, weather-worn table, kitchen table --

ka një tavolinë kuzhine të bërë nga druri, të dëmtuar nga moti,

peeling green paint, it's kind of rickety.

që po i hiqet ngjyra e gjelbërt, dhe që s'është shumë stabile.

And I said, "Pam, you're such a modern, cutting-edge person.

Dhe unë i thashë: "Pam, ti je person kaq modern.

Why is this old table in your office?"

Pse ke këtë tavolinë të vjetër në zyren tënde?"

And she told me, she said,

Ajo më tha:

"You know, I grew up in Southwestern Virginia,

"E di, jam rritur në jug-perëndim të Virxhinas,

in the coal mines and the farmlands of rural Virginia,

pranë minierave të qymyrit, në tokat bujqësore të pjesës rurale të Virxhinias,

and this table was in my grandfather's kitchen.

dhe kjo tavolinë ishte në kuzhinën e gjyshit tim.

And we'd come in from playing, he'd come in from plowing and working,

Dhe kur ne ktheheshim nga lojërat, dhe ai kthehej nga lërimi dhe puna,

and we'd sit around that table every night.

ne të gjithë uleshim rreth kësaj tavoline çdo natë.

And as I grew up, I heard so much knowledge

Dhe derisa rritesha, rreth kësaj tavoline,

and so many insights and so much wisdom

dëgjova aq shumë dituri,

come out around this table,

aq shumë mprehtësi dhe njohuri,

I began to call it the wisdom table.

që fillova ta quaja tavolina e njohurisë.

And when he passed on, I took this table with me and brought it to my office,

Dhe kur gjyshi më vdiq, mora këtë tavolinë dhe e solla në zyrën time,

and it reminds me of him.

dhe ma kujton atë.

It reminds me of what goes on around an empty space sometimes."

Më përkujton ato që ndodhin rreth hapësirave të zbrazëta nganjëherë."

The project I'm going to tell you about

Projekti për të cilin do t'ju flas

is called the World Peace Game,

quhet: "Loja e Paqes në botë",

and essentially it is also an empty space.

dhe në thelb është po ashtu një hapësirë e zbrazët.

And I'd like to think of it

Do të doja të mendoja që është sikurse

as a 21st century wisdom table, really.

një tavolinë njohurie e shekullit XXI.

It all started back in 1977.

Gjithçka filloi në vitin 1977.

I was a young man,

Isha djalë i ri,

and I had been dropping in and out of college.

dhe sa vijoja studimet universitare, sa i lija.

And my parents were very patient,

Prindërit e mi ishin shumë të durueshëm,

but I had been doing intermittent sojourns to India

por po banoja përkohësisht në Indi

on a mystical quest.

teksa po bëja kërkim mistik.

And I remember the last time I came back from India --

Më kujtohet hera e fundit kur u ktheva nga India

in my long white flowing robes

në rroben time të bardhë të gjatë

and my big beard and my John Lennon glasses --

me një mjekër të gjatë dhe me syze të stilit "John Lennon",

and I said to my father,

dhe i thashë babait tim:

"Dad, I think I've just about found spiritual enlightenment."

"Babi, besoj që kam gjetur ndriçim shpirtëror."

He said, "Well there's one more thing you need to find."

Dhe ai më tha: "Paj, të ka mbetur vetëm edhe një gjë pa e gjetur."

I said, "What is that, dad?" "A job."

Unë iu përgjigja: "Çfarë, babi?" "Punë."

(Laughter)

(Të qeshura)

And so they pleaded with me to get a degree in something.

Dhe m'u lutën të vijoja studimet në cilëndo degë.

So I got a degree

Kështu që unë i vijova studimet

and it turned out to be education.

në degën e edukimit.

It was an experimental education program.

Ishte program në edukimin eksperimental.

It could have been dentistry, but the word "experimental" was in it,

Mund të kishte qenë stomatologji, por kishte fjalën "eksperimental" në të (emri i lëmisë),

and so that's what I had to go for.

ndaj për atë e zgjodha.

And I went in for a job interview

Pastaj shkova në një intervistë pune

in the Richmond Public Schools in Virginia, the capital city,

në Shkollat Publike të Richmond-it në Virxhina, është kryeqyteti i Virxhinias,

bought a three-piece suit -- my concession to convention --

bleva kostum tri pjesësh - lëshimi im ndaj traditës --

kept my long beard and my afro

por mbajta mjekrrën e gjatë, flokët natyral

and my platform shoes -- at the time it was the '70s --

dhe këpucët e larta - meqë ishin vitet e '70ta.

and I walked in, and I sat down and had an interview.

Kështu shkova në intervistë, dhe u ula e më intervistuan.

And I guess they were hard up for teachers

Dhe si duket iu duheshin shumë mësuesit

because the supervisor, her name was Anna Aro,

ngase mbikqyrësja ime, quhej Anna Aro,

said I had the job teaching gifted children.

më tha që më ofronte punë për të punuar me nxënësit e talentuar.

And I was so shocked, so stunned,

U trondita dhe u habita jashtë mase,

I got up and said, "Well, thank you, but what do I do?"

u zgjova në këmbë dhe thashë: "Epo, të faleminderit, por çfarë saktësisht më duhet të bëj?"

(Laughter)

(Të qeshura)

Gifted education hadn't really taken hold too much.

Në atë kohë, programet për nxënësit me talent të jashtëzakonshëm s'kishin marrë ende shumë hov.

There weren't really many materials or things to use.

S'kishte ende aq shumë materiale apo gjëra për të përdorur.

And I said, "What do I do?"

Dhe thashë: "Çfarë të bëj?"

And her answer shocked me. It stunned me.

Përgjigjia e saj më tronditi. Më habiti.

Her answer set the template

Përgjigjia e saj vendosi shabllonin

for the entire career I was to have after that.

për gjithë karrierën time që do të pasonte.

She said, "What do you want to do?"

Ajo tha: "Çfarë dëshiron të bësh?"

And that question cleared the space.

Dhe ajo pyetje e pastroi hapësirën.

There was no program directive, no manual to follow,

Nuk kishte kurrfarë udhëzime në lidhje me programin, asnjë manual për të ndjekur,

no standards in gifted education

nuk kishte kurrfarë norma në programin e edukimit për nxënës të talentuar

in that way.

në atë mënyrë.

And she cleared such a space

Dhe ajo pastroi atë lloj hapësire

that I endeavored from then on

që unë u përpoqa qysh në atë kohë e tutje

to clear a space for my students, an empty space,

të pastroj hapësirën për nxënësit e mi, hapësirën e zbrazur

whereby they could create and make meaning

në mënyrë që ata të mund të krijonin dhe të arrinin domethënie

out of their own understanding.

nga ajo që kuptonin vetë.

So this happened in 1978,

Kjo ndodhi më 1978,

and I was teaching many years later,

dhe unë dhashë mësim për shumë vite më pas,

and a friend of mine introduced me to a young filmmaker.

dhe një mik i imi më prezentoi me një djalosh të ri - prodhues filmash.

His name is Chris Farina.

Quhet Chris Farina.

Chris Farina is here today at his own cost.

Chris Farina është këtu sot dhe ka mbuluar shpenzimet e veta.

Chris, could you stand up and let them see you --

Chris, a mund të ngritesh në këmbë në mënyrë që të të shohin,

a young, visionary filmmaker who's made a film.

një person i ri, prodhues largpamës i filmave, i cili e ka bërë një film.

(Applause)

(Duartrokitje)

This film is called "World Peace and Other 4th Grade Achievements."

Filmi titullohet: "Paqja në botë dhe arritje të tjera të klasës së katërt."

He proposed the film to me -- it's a great title.

Ai më propozoi filmin - titulli është shumë i mirë.

He proposed the film to me,

Ai më propozoi filmin,

and I said, "Yeah, maybe it'll be on local TV,

dhe i thashë: "Po, mbase mund të shfaqet në stacionet televizive lokale,

and we can say hi to our friends."

dhe mund t'i përshëndesim miqtë tanë."

But the film has really gone places.

Por në fakt filmi është shfaqur nëpër shumë vende.

Now it's still in debt, but Chris has managed, through his own sacrifice,

Tani ende ka borxhe, por Chris ia ka dalë disi, me anë të sakrificës së tij individuale,

to get this film out.

që ta shprëndajë këtë film.

So we made a film

Kështu që e bëmë një film

and it turns out to be more than a story about me,

dhe është shumë më tepër sesa një histori në lidhje me mua,

more than a story about one teacher.

më shumë se sa një histori për një mësues.

It's a story that's a testament to teaching and teachers.

Është një histori që është testament i mësimdhënies dhe i mësuesve.

And it's a beautiful thing.

Dhe është një gjë e bukur.

And the strange thing is, when I watch the film --

Gjëja e çuditshme është që, kur e shikoj filmin --

I have the eerie sensation of seeing it --

kam ndjesinë e mbinatyrore që e shoh atë --

I saw myself literally disappear.

pashë veten tek zhdukesha në kuptimin e plotë të fjalës.

What I saw

Ajo që pashë

was my teachers coming through me.

ishte mësuesit e mi që shfaqeshin përmes meje.

I saw my geometry teacher in high school, Mr. Rucell's

Pashë buzëqeshjen ironike poshtë mustaqeve

wry smile under his handlebar mustache.

të mësuesit tim të gjeometrisë në shkollë të mesme, Zt. Rucell.

That's the smile I use -- that's his smile.

Ajo është buzëqeshja që përdori edhe unë - buzëqeshja e tij.

I saw Jan Polo's flashing eyes.

Pashë sytë që shëndrisnin të Jan Polot.

And they weren't flashing in anger,

Dhe nuk po shëndrisnin nga zemërimi,

they were flashing in love, intense love for her students.

po shëndrisnin nga dashuria, dashuria e thellë për nxënësit e saj.

And I have that kind of flash sometimes.

Edhe unë kam atë lloj ndriçimi nganjëherë.

And I saw Miss Ethel J. Banks

Pashë Znjsh. Ethel J. Banks

who wore pearls and high-heels to elementary school every day.

e cila mbathte margaritarë dhe këpucë me taka të larta secilën ditë në shkollë fillore.

And you know, she had that old-school teacher stare.

E dini, ajo kishte atë shikimin e mësueseve të moshuara.

You know the one.

E dini për se e kam fjalën.

(Laughter)

(Të qeshura)

"And I'm not even talking about you behind me,

"Dhe as që po flas për ju nga pas,

because I've got eyes in the back of my head."

ngase kam sy edhe në anën e pasme të kokës."

(Laughter)

(Të qeshura)

You know that teacher?

E keni parasysh atë mësuese?

I didn't use that stare very often,

Unë nuk përdora atë vështrim shumë shpesh,

but I do have it in my repertoire.

por po e kisha në kutinë time të aftësive.

And Miss Banks was there as a great mentor for me.

Dhe Znjsh. Banks ishte një këshilltare e mrekullueshme për mua.

And then I saw

Dhe pastaj pashë

my own parents, my first teachers.

vetë prindërit e mi - mësuesit e mi të parë.

My father, very inventive, spatial thinker.

Babai im - një krijues dhe person që logjikonte në bazë të hapësirës (gjeografisë).

That's my brother Malcolm there on the right.

Ai është vëllai im Malcolm, aty në të djathtë.

And my mother,

Dhe nëna ime,

who taught me in fourth grade

e cila më mësoi në klasën e katërt

in segregated schools in Virginia,

në shkollat e ndara në Virxhinia,

who was my inspiration.

e cila ishte frymëzimi im.

And really, I feel as though,

Dhe në të vërtetë ndjehem sikur,

when I see the film --

kur e shoh filmin,

I have a gesture she does, like this --

kam një gjestikulacion sikurse ajo, kështu,

I feel like I am a continuation of her gesture.

ndjehem sikur të isha vazhdimësi e gjestikulacionit të saj.

I am one of her teaching gestures.

Jam një nga gjestet e saj të mësimdhënies.

And the beautiful thing was,

Dhe gjëja e bukur ishte që

I got to teach my daughter in elementary school, Madeline.

i dhashë mësim vajzës sime Madeline kur ajo ishte në shkollë fillore.

And so that gesture of my mother's

Ndaj ai gjesti i nënës sime

continues through many generations.

vazhdon me gjenerata.

It's an amazing feeling

Është një ndjesi e mahnitshme

to have that lineage.

fakti që kam këtë prejardhje.

And so I'm here standing on the shoulders of many people.

Ndaj jam këtu duke qëndruar në krahët e shumë njerëzve.

I'm not here alone.

Nuk jam këtu vetëm.

There are many people on this stage right now.

Ka shumë njerëz në këtë skenë tani.

And so this World Peace Game I'd like to tell you about.

Dhe kjo është Loja e Paqes Botërore për të cilën dua t'iu flas.

It started out like this:

Filloi si vijon:

it's just a four-foot by five-foot plywood board

është një tabelë druri 1,2 metra e gjërë e 1,5 metra e gjatë

in an inner-city urban school, 1978.

në një shkollë në zonën urbane, më 1978.

I was creating a lesson for students on Africa.

Po përgatisja një mësim për nxënësit në lidhje me Afrikën.

We put all the problems of the world there,

I vendosëm të gjitha problemet e botës aty,

and I thought, let's let them solve it.

dhe mendova: "t'i lejojmë që ata t'i zgjidhin".

I didn't want to lecture or have just book reading.

Nuk desha të ligjëroja apo vetëm të lexonim.

I wanted to have them be immersed

Desha që të zhyten

and learn the feeling of learning through their bodies.

dhe të mësojnë ndjenjën e të mësuarit përmes trupave të tyre.

So I thought, well they like to play games.

Kështu që mendova, atyre iu pëlqen të luajnë lojëra.

I'll make something -- I didn't say interactive;

Do të bëj diçka, nuk thashë "ndërvepruese",

we didn't have that term in 1978 --

ngaqë ende s'e kishim këtë shprehje në vitin 1978,

but something interactive.

por diçka ndërvepruese.

And so we made the game,

Kështu e bëmë lojën,

and it has since evolved

dhe qysh atëherë ka evoluar

to a four-foot by four-foot by four-foot

në një strukturë plastike të tejdukshme

Plexiglass structure.

me dimensione 1,2 metra në tri anët.

And it has four Plexiglass layers.

Dhe ka katër shtresa plastike.

There's an outer space layer

Ka një shtresë nga jashtë

with black holes and satellites

me vrima të zeza dhe satelitë

and research satellites and asteroid mining.

me satelitë kërkues dhe mjete për nxjerrje mineralesh nga asteroidët.

There's an air and space level

Ka një nivel për ajrin dhe hapësirën

with clouds that are big puffs of cotton we push around

me re që janë copëza pambuku të cilat i lëvizim

and territorial air spaces and air forces,

dhe hapësira ajërore dhe forca ajërore,

a ground and sea level with thousands of game pieces on it --

pastaj nivele tokësore dhe detare me mijëra copëza lodrash në të,

even an undersea level

ka bile edhe nivel nën-detar

with submarines and undersea mining.

me nëndetëse dhe mjete për nxjerrje mineralesh nga deti.

There are four countries around the board.

Ka katër shtete në tabelë.

The kids make up the names of the countries -- some are rich; some are poor.

Fëmijët iu kanë vënë emrat shteteve, disa nga to janë të pasura e disa të varfura.

They have different assets, commercial and military.

Ata secila kanë pasuri të ndryshme tregtare dhe ushtarake.

And each country has a cabinet.

Dhe secili shtet ka nga një kabinet qeveritar.

There's a Prime Minister, Secretary of State, Minister of Defense

Kanë Kryeministër, Sekretar të Shtetit, Ministër të Mbrojtjes,

and a CFO, or Comptroller.

Zyrtar të Financave dhe Auditor.

I choose the Prime Minister based on my relationship with them.

Unë zgjedhi Kryeministrin duke u bazuar në marëdhënien time me ta.

I offer them the job, they can turn it down,

Unë iu ofroj punën, ata mund edhe ta refuzojnë,

and then they choose their own cabinet.

nëse pranojnë e zgjedhin kabinetin e tyre qeveritar.

There's a World Bank, arms dealers and a United Nations.

Ka edhe Bankë Botërore, shitës armësh, si dhe Organizatë të Kombeve të Bashkuara.

There's also a weather goddess

Ka edhe një Perëndeshë të Motit

who controls a random stock market and random weather.

e cila e kontrollon një treg të rastësishëm të aksioneve si dhe motin.

(Laughter)

(Të qeshura)

That's not all.

Kjo nuk është e gjitha.

And then there's a 13-page crisis document

Ka edhe një dokument me 13 faqe në lidhje me krizat

with 50 interlocking problems.

me 50 probleme të ndërlidhura.

So that, if one thing changes, everything else changes.

Në mënyrë që nëse një gjë ndryshon, çdo gjë tjetër ndryshon.

I throw them into this complex matrix,

Unë i gjuaj ato në këtë matricë të ndërlikuar,

and they trust me because we have a deep, rich relationship together.

dhe ata më besojnë ngase ne kemi një marëdhënie të thellë e të pasur.

And so with all these crises,

Kështu, me gjithë këto kriza,

we have -- let's see -- ethnic and minority tensions;

kemi pra, pa të shikojmë, tensione etnike dhe me minoritetet ;

we have chemical and nuclear spills,

kemi derdhje të kemikaleve dhe substancave bërthamore,

nuclear proliferation.

shprëndarje të materialeve bërthamore.

There's oil spills, environmental disasters,

Pastaj ka derdhje të naftës, katastrofa të ambientit,

water rights disputes, breakaway republics,

konflikte në lidhje me të drejtat ndaj ujërave, republika që shkëputen,

famine, endangered species and global warming.

uri, specie të rrezikuara, si dhe ngrohje globale.

If Al Gore is here,

Nëse Al Gore është këtu,

I'm going to send my fourth-graders from Agnor-Hurt and Venable schools to you

do t'i dërgoj nxënësit e mi të klasës së katërt nga shkollat "Agnor-Hurt" dhe "Venable" tek ju

because they solved global warming in a week.

ngase kanë zgjidhur problemin e ngrohjes globale për një javë.

(Laughter)

(Të qeshura)

(Applause)

(Duartrokitje)

And they've done it several times too.

Dhe e kanë bërë këtë disa herë.

(Laughter)

(Të qeshura)

So I also have in the game a saboteur --

Po ashtu kam në lojë një sabotator,

some child -- it's basically a troublemaker --

një fëmijë, që është ngatërrestar,

and I have my troublemaker put to use

dhe e kam vendosur edhe ngatërrestarin aty

because they, on the surface,

ngase ata, në pamje të jashtme,

are trying to save the world and their position in the game.

po përpiqen të shpëtojnë botën si dhe pozitën e tyre në lojë.

But they're also trying to undermine everything in the game.

Por ata po ashtu përpiqen të pengojnë çdo gjë në lojë.

And they do it secretly through misinformation

Dhe e bëjnë këtë në mënyrë të fshehtë përmes informacionit jokorrekt,

and ambiguities and irrelevancies,

paqartësisë dhe informatave të parëndësishme,

trying to cause everyone to think more deeply.

duke u munduar të bëjnë secilin të mendojë më thellë.

The saboteur is there,

Ngatërrestari është aty,

and we also read from Sun Tzu's "The Art of War."

dhe ne po ashtu lexojmë nga libri "Arti i Luftës" të autorit Sun Tzu.

Fourth-graders understand it -- nine years old --

Nxënësit e klasës së katërt, nëntë vjeçarët, e kuptojnë atë,

and they handle that and use that

dhe ata e përdorin atë (librin)

to understand how to, not follow --

që të kuptojnë se si të mos ndjekin,

at first they do --

edhe pse në fillim ata ndjekin,

the paths to power and destruction,

rrugët drejt fuqisë dhe shkatërrimit,

the path to war.

rrugën drejt luftës.

They learn to overlook short-sighted reactions

Ata mësojnë se si të mos vënë re reagimet shkurt-pamëse

and impulsive thinking,

si dhe të menduarit në mënyrë të rrëmbyer,

to think in a long-term, more consequential way.

se si të mendojnë në aspektin afat-gjatë dhe në mënyrë të logjikshme.

Stewart Brand is here, and one of the ideas for this game came from him

Stewart Brand është këtu, dhe një nga idetë për këtë lojë erdhi nga ai

with a CoEvolution Quarterly article

nga një artikull i tij botuar në "CoEvolution Quarterly"

on a peace force.

në lidhje me forcën paqësore.

And in the game, sometimes students actually form a peace force.

Dhe në lojë, nganjëherë nxënësit në fakt formojnë një forcë paqësore.

I'm just a clock watcher.

Unë vetëm shikoj orën.

I'm just a clarifier. I'm just a facilitator.

Unë jam aty vetëm për të qartësuar gjërat, jam veçse moderator.

The students run the game.

Nxënësit e udhëheqin lojën.

I have no chance to make any policy whatsoever

Unë nuk mund të bëj kurrfarë politike

once they start playing.

pasi që ata të fillojnë lojën.

So I'll just share with you ...

Kështu që, dëshiroj të ndaj me ju këtë...

(Video) Boy: The World Peace Game is serious.

(Video) Djali: Loja e Paqes Botërore është serioze.

You're actually getting taught something like how to take care of the world.

Të mëson se si të kujdesesh për botën.

See, Mr. Hunter is doing that

Shikoni, Zt. Hunter po e bën atë

because he says his time has messed up a lot,

ngase ai thotë që në kohën e tij gjërat janë përkeqësuar shumë,

and he's trying to tell us

dhe po mundohet të na tregojë

how to fix that problem.

se si të rregullojmë atë problem.

John Hunter: I offered them a --

John Hunter: Ju kam ofruar...

(Applause)

(Duartrokitje)

Actually, I can't tell them anything because I don't know the answer.

Në fakt, nuk iu tregoj dot asgjë ngase nuk e di përgjigjen.

And I admit the truth to them right up front: I don't know.

Dhe e pranoj të vërtetën qysh në fillim, ju them: nuk e di.

And because I don't know, they've got to dig up the answer.

Dhe meqenëse unë nuk di, ju duhet të gjeni përgjigjen.

And so I apologize to them as well.

Po ashtu edhe iu kërkoj falje.

I say, "I'm so sorry, boys and girls,

Ju them: "Më vie keq djem e vajza,

but the truth is

por e vërteta është

we have left this world to you in such a sad and terrible shape,

ju kemi lënë botën në një situatë kaq të tmerrshme

and we hope you can fix it for us,

dhe shpresojmë që të mund ta rregulloni për ne,

and maybe this game will help you learn how to do it."

dhe mbase kjo lojë mund të ju ndihmojë të mësoni se si ta rregulloni."

It's a sincere apology,

Është një kërkim falje e sinqertë,

and they take it very seriously.

dhe ata e marrin shumë seriozisht.

Now you may be wondering what all this complexity looks like.

Tani, me siguri ju po mendoni se si duket kjo gjë kaq komplekse.

Well when we have the game start, here's what you see.

Kur të fillojë loja, duket kështu.

(Video) JH: All right, we're going into negotiations as of now. Go.

(Video) JH: Në rregull, po fillojmë negociatat tani. Filloni.

(Chatter)

(Biseda)

JH: My question to you is, who's in charge of that classroom?

JH: Pyetja ime për ju është - kush e kryeson këtë klasë?

It's a serious question: who is really in charge?

Është një pyetje serioze: kush në të vërtetë është në krye?

I've learned to cede control of the classroom

Kam mësuar të heq dorë nga kontrolli në klasë

over to the students over time.

dhe t'iu a lë atë nxënësve.

There's a trust and an understanding

Ka një besim dhe mirëkuptim

and a dedication to an ideal

si dhe dedikim ndaj një ideali

that I simply don't have to do

që thjeshtë nuk më duhet të bëj

what I thought I had to do as a beginning teacher:

atë që pata menduar që më duhet të bëj si një mësues fillestar:

control every conversation and response in the classroom.

të kontrolloj secilën bisedë dhe secilën përgjigje në klasë.

It's impossible. Their collective wisdom

Është e pamundur. Mençuria e tyre kolektive

is much greater than mine,

është shumë më e madhe se e imja,

and I admit it to them openly.

dhe unë e pranoj këtë në mënyrë të hapur.

So I'll just share with you some stories very quickly

Kështu që, do të ndaj me ju disa histori shumë shpejtë

of some magical things that have happened.

në lidhje me disa gjëra magjepëse që kanë ngjarë.

In this game we had a little girl,

Në këtë lojë, kemi pasur një vajzë të vogël,

and she was the Defense Minister of the poorest nation.

dhe ajo ishte Ministre e Mrojtjes të shtetit më të varfër.

And the Defense Minister -- she had the tank corps and Air Force and so forth.

Dhe si Ministre e Mbrojtjes ajo kishte trupat me tanke, forcat ajrore, e kështu me radhë.

And she was next door to a very wealthy, oil-rich neighbor.

Dhe ajo ishte fqinje me një shtet shumë të pasur si dhe me pasuri të naftës.

Without provocation,

Pa asnjë provokim,

suddenly she attacked, against her Prime Minister's orders,

pa pritur ajo sulmoi fushat e naftës të shtetit fqinj,

the next-door neighbor's oil fields.

përkundër urdhërave të Kryeministrit të saj.

She marched into the oil field reserves,

Ajo marshoi tek fusha e rezervave të naftës,

surrounded it, without firing a shot,

e rrethoi, pa gjuajtur fare,

and secured it and held it.

e siguroi dhe e mbajti.

And that neighbor was unable to conduct any military operations

Dhe shteti fqinj nuk mund të bënte kurrfarë veprimi ushtarak

because their fuel supply was locked up.

ngase furnizimi i tyre me naftë ishte i mbyllur.

We were all upset with her, "Why are you doing this?

Ne të gjithë ishim shumë të zemëruar me të: "Pse po e bën këtë?

This is the World Peace Game. What is wrong with you?"

Kjo është Loja e Paqes Botërore. Çka s'është në rregull me ty?"

(Laughter)

(Të qeshura)

This was a little girl and, at nine years old,

Kjo ishte një vajzë e vogël, dhe edhe pse nëntë vjeç,

she held her pieces and said, "I know what I'm doing."

i mbajti copëzat e saj dhe tha: "Unë e di se çka po bëj."

To her girlfriends she said that.

Shoqeve të saj u tha këtë.

That's a breach there.

Ka një thyerje këtu.

And we learned in this, you don't really ever want to cross

Dhe me këtë ne mësuam, që s'duhet asnjëherë të kalosh

a nine year-old girl with tanks.

një vajzë nëntë vjeç me tanke.

(Laughter)

(Të qeshura)

They are the toughest opponents.

Ato janë kundërshtaret më të rrepta.

And we were very upset.

Dhe ne ishim shumë të mërzitur.

I thought I was failing as a teacher. Why would she do this?

Mendova që po dështoja si mësues. Pse po e bënte një gjë të tillë?

But come to find out, a few game days later --

Por pas disa ditësh të lojës ne mësuam -

and there are turns where we take negotiation from a team --

dhe ka rradhë kur ne i tërheqim negociatat nga një ekip -

actually there's a negotiation period with all teams,

në fakt ka një periudhë për negociata për secilin ekip,

and each team takes a turn,

dhe secili ekip ka radhën e tij,

then we go back in negotiation, around and around,

dhe pastaj iu kthehemi përsëri negociatave, dhe kështu me radhë,

so each turn around is one game day.

kështu që secila rradhë e negociata është një ditë loje.

So a few game days later it came to light

Pra pas disa ditëve të lojes

that we found out this major country

ne kuptuam që ky shtet i madh

was planning a military offensive

pa planifikonte një sulm ushtarak

to dominate the entire world.

për të dominuar të gjithë botën.

Had they had their fuel supplies, they would have done it.

Po të kishin pasur furnizimet me naftë, do ta kishin bërë atë.

She was able to see the vectors and trend lines and intentions

Ajo ishte në gjendje të shikonte vektorët, tendencat dhe qëllimet

long before any of us

shumë kohë më parë se ne

and understand what was going to happen

dhe të kuptonte se çfarë do të ndodhte

and made a philosophical decision

dhe mori një vendim filosofik

to attack in a peace game.

që të sulmonte, në një lojë paqeje.

Now she used a small war to avert a larger war,

Pra ajo përdori një luftë të vogël për të shmangur një luftë të madhe,

so we stopped and had a very good philosophical discussion

kështu që ne ndaluam dhe patëm një diskutim të mirë filosofik

about whether that was right,

në lidhje me atë se a ishte kjo lëvizje e drejtë,

conditional good, or not right.

e drejtë me kushte, apo jo e drejtë.

That's the kind of thinking that we put them in, the situations.

Kjo është mënyra e të menduarit në të cilën i shtyejmë, në këto lloj situatash.

I could not have designed that in teaching it.

Nuk do të mund ta dizajnoja një gjë të tillë në mësimdhënie.

It came about spontaneously through their collective wisdom.

Erdhi vetvetiu nga mençuria e tyre kolektive.

(Applause)

(Duartrokitje)

Another example, a beautiful thing happened.

Një tjetër shembull, një gjë e bukur ngjau.

We have a letter in the game.

Kemi një letër një lojë.

If you're a military commander and you wage troops --

Nëse je komandant ushtarak dhe i udhëheqë trupat në luftë,

the little plastic toys on the board -- and you lose them,

ato lodrat e vogla të plastikës në tabelë - dhe nëse i humbë ato,

I put in a letter.

unë vendosi një letër.

You have to write a letter to their parents --

Të duhet të iu shkruash një letër prindërve të tyre -

the fictional parents of your fictional troops --

prindërve imagjinarë to trupave imagjinare,

explaining what happened and offering your condolences.

për të iu shpjeguar se çfarë ka ndodhur dhe për t'iu shprehur ngushëllime.

So you have a little bit more thought

Në këtë mënyrë të duhet të mendosh pak më thellë

before you commit to combat.

përpara se të nisesh për në luftë.

And so we had this situation come up --

Kështu që na doli një situatë e tillë,

last summer actually,

verën e kaluar,

at Agnor-Hurt School in Albemarle County --

tek shkolla "Agnor-Hurt" në rrethin "Albemarle"

and one of our military commanders got up to read that letter

dhe një nga komandantët ushtarak u ngrit të lexonte letrën

and one of the other kids said, "Mr. Hunter,

dhe një nga fëmijët tjerë tha: "Zt. Hunter,

let's ask -- there's a parent over there."

le të pyesim - ka një prind aty."

There was a parent visiting that day, just sitting in the back of the room.

Një prind kishte ardhur për vizitë atë ditë, ishte e ulur në fund të dhomës.

"Let's ask that mom to read the letter.

"Le ta pyesim atë nënën aty që ta lexojë letrën.

It'll be more realer if she reads it."

Do të jetë më afër realitetit po e lexoi ajo."

So we did, we asked her, and she gamely picked up the letter.

Dhe ashtu bëmë, e pyetëm nëse mund ta lexonte letrën dhe ajo pranoi.

"Sure." She started reading. She read one sentence.

"Gjithsesi" - tha, dhe vazhdoi me leximin. Lexoi një fjali.

She read two sentences.

Lexoi fjalinë e dytë.

By the third sentence, she was in tears.

Në fjalinë e tretë sytë iu mbushën lotë.

I was in tears.

Edhe mua sytë m'u mbushën me lotë.

Everybody understood

Secili kuptoi që kur humbasim dikë,

that when we lose somebody, the winners are not gloating.

fituesit nuk gëzohen.

We all lose.

Të gjithë humbasim.

And it was an amazing occurrence and an amazing understanding.

Ishte një ndodhi e mahnitshme dhe një mirëkuptim i mahnitshëm.

I'll show you what my friend David says about this.

Do ju tregoj se çfarë thotë miku im Davidi në lidhje me këtë.

He's been in many battles.

Ai ka qenë në shumë beteja.

(Video) David: We've really had enough of people attacking.

(Video) David: Kemi pasur mjaft sulme ndaj njerëzve.

I mean, we've been lucky [most of] the time.

Po mendoj, kemi qenë me fat shumicën e kohës.

But now I'm feeling really weird

Por tani ndjehem shumë çuditshëm

because I'm living what Sun Tzu said one week.

sepse po jetoj atë që ka thënë Sun Tzu një javë.

One week he said,

Një javë ka thënë ai:

"Those who go into battle and win

"Ata që shkojnë në betejë dhe fitojnë

will want to go back,

dëshirojnë të kthehen prapë aty,

and those who lose in battle

dhe ata që humbasin në betejë

will want to go back and win."

duan të kthehen në mënyrë që të fitojnë."

And so I've been winning battles,

Kështu që unë kam fituar beteja,

so I'm going into battles, more battles.

ndaj po kthehem që të shkoj në beteja tjera.

And I think it's sort of weird to be living

Dhe mendoj që është disi e çuditshme të përjetoj

what Sun Tzu said.

atë që ka thënë Sun Tzu.

JH: I get chills every time I see that.

JH: Rrënqethem sa herë që shikoj këtë.

That's the kind of engagement you want to have happen.

Kjo pra është lloji i angazhimit që dëshiron që të ndodhë.

And I can't design that, I can't plan that,

Dhe unë nuk mundem dot të dizajnoj atë, nuk mund ta planifikoj atë,

and I can't even test that.

dhe as që mund ta testoj.

But it's self-evident assessment.

Por është vlerësim i vetëkuptueshëm.

We know that's an authentic assessment of learning.

Ne e dimë që është vlerësim autentik i të nxënit.

We have a lot of data, but I think sometimes we go beyond data

Ne kemi shumë të dhëna, por mendoj që nganjëherë shkojmë përtej të dhënave

with the real truth of what's going on.

me të vërtetën reale të asaj që po ngjanë.

So I'll just share a third story.

Do ta ndajë edhe një histori të tretë.

This is about my friend Brennan.

Kjo ka të bën me shokun tim Brennan.

We had played the game one session after school

Ne patëm luajtur lojën një sesion pas orarit të shkollës

for many weeks, about seven weeks,

për shumë javë, për rreth shtatë javë,

and we had essentially solved all 50 of the interlocking crises.

dhe patëm zgjidhur krejt 50 krizat e ndërlidhura.

The way the game is won is all 50 problems have to be solved

Mënyra se si të fitohet loja është kur krejt 50 problemet të jenë zgjidhur

and every country's asset value

dhe vlera e pasurisë së secilit shtet

has to be increased above its starting point.

duhet të rritet mbi atë që është në fillim të lojës.

Some are poor, some are wealthy. There are billions.

Disa janë të varfër, disa janë të pasur. Ka miliarda.

The World Bank president was a third-grader one time.

Presidenti i Bankës Botërore një herë ishte një nxënës në klasë të tretë.

He says, "How many zeros in a trillion? I've got to calculate that right away."

Ai tha: "Sa zero ka në një trilionë? Më duhet ta llogaris menjëherë."

But he was setting fiscal policy in that game

Por ai po vendoste mbi politikat fiskale në atë lojë

for high school players who were playing with him.

për nxënësit e shkollës së mesme që po luanin me të.

So the team that was the poorest

Kështu që ekipi që ishte më i varfuri

had gotten even poorer.

u bë edhe më i varfër.

There was no way they could win.

Nuk kishte se si të fitonin.

And we were approaching four o'clock, our cut-off time --

Dhe ora ishte gati katër, pra koha për të përfunduar -

there was about a minute left --

kishte mbetur vetëm edhe një minutë -

and despair just settled over the room.

dhe dëshpërimi u shprënda nëpër dhomë.

I thought, I'm failing as a teacher.

Mendova me vete - po dështoj si mësues.

I should have gotten it so they could have won.

Duhet ta kisha bërë në një mënyrë të tillë që të fitonin.

They shouldn't be failing like this.

Nuk do të duhej të dështonin kështu.

I've failed them.

Unë kam dështuar.

And I was just feeling so sad and dejected.

Po ndihesha shumë i mërzitur dhe demoralizuar.

And suddenly, Brennan walked over to my chair

Dhe pa pritmas, Brennan erdhi te karriga ime

and he grabbed the bell, the bell I ring

dhe ai mori zilen,

to signal a change or a reconvening of cabinets,

me të cilën sinjalizoj ndryshime apo ritaime të këshillit të ministrave,

and he ran back to his seat, rang the bell.

dhe ai shkoi te karriga e tij dhe e cingërroi zilen.

Everybody ran to his chair: there was screaming;

Të gjithë vrapuan te karriga e tij: kishte bërtima,

there was yelling, waving of their dossiers.

kishte piskamë, tundje të dosjeve.

They get these dossiers full of secret documents.

Atyre u jipen dosje me dokumente sekrete.

They were gesticulating; they were running around.

Ata po bënin gjeste, po vraponin përrreth.

I didn't know what they were doing. I'd lost control of my classroom.

Nuk dija se çka po bënin, kisha humbur kontrollë të klasës.

Principal walks in, I'm out of a job.

Po të hyn drejtori, më qet nga puna.

The parents were looking in the window.

Prindërit po shikonin nga dritaret.

And Brennan runs back to his seat. Everybody runs back to their seat.

Pastaj Brennan vrapon te karriga e tij. Secili ulet në vendin e vet.

He rings the bell again. He says, "We have" --

Ai i bie ziles përsëri, dhe thotë: "Ne kemi" -

and there's 12 seconds left on the clock --

kishin mbetur edhe 12 sekonda -

"we have, all nations, pooled all our funds together.

"Ne, të gjitha shtetet, kemi mbledhur krejt fondet bashkë.

And we've got 600 billion dollars.

Dhe kemi 600 miliardë dollarë.

We're going to offer it as a donation to this poor country.

Do t'iu japim këto si donacion këtij shteti të varfër.

And if they accept it, it'll raise their asset value and we can win the game.

Dhe nëse ata e pranojnë, kjo do të ngrisë vlerën e pasurisë së tyre dhe ne mund të fitojmë lojën.

Will you accept it?"

A pranoni?"

And there are three seconds left on the clock.

Kishin mbetur edhe tre sekonda.

Everybody looks at this prime minister of that country,

Të gjithë po shikonin drejt Kryeministrit të atij shteti,

and he says, "Yes."

dhe ai tha: "Po."

And the game is won.

Dhe loja u fitua.

Spontaneous compassion

Dhembshuria spontane

that could not be planned for,

e cila nuk mund të planifikohej,

that was unexpected and unpredictable.

që ishte e papritur dhe e paplanifikuar.

Every game we play is different.

Secila lojë që e luajmë është ndryshe.

Some games are more about social issues,

Disa lojëra kanë të bëjnë më shumë me çështje shoqërore,

some are more about economic issues.

të tjerat me ato ekonomike.

Some games are more about warfare.

Disa kanë të bëjnë me luftëra.

But I don't try to deny them that reality of being human.

Por unë nuk përpiqem të ju mohoj realitetin e të qenurit qënie njerëzore.

I allow them to go there

Ju lejoj që të shkojnë atje

and, through their own experience, learn, in a bloodless way,

dhe, përmes përvojës së tyre, të mësojnë, në mënyrë të ftohtë,

how not to do what they consider to be the wrong thing.

se si të mos e bëjnë atë që e konsiderojnë të jetë diçka e keqe.

And they find out what is right

Dhe ata e kuptojnë se çka është e drejtë

their own way, their own selves.

në mënyrën e tyre, vetë.

And so in this game,

Kështu që në këtë lojë,

I've learned so much from it,

kam mësuar aq shumë prej saj,

but I would say

por do të thoja

that if only

që nëse ata do të mund

they could pick up a critical thinking tool

të mësonin mendimin kritik

or creative thinking tool

apo mendimin kreativ

from this game

nga kjo lojë

and leverage something good for the world,

dhe të nxjerrin diçka të mirë për botën,

they may save us all.

mund të na shpëtojnë neve të gjithëve.

If only.

Sikur të ndodhte...

And on behalf of all of my teachers

Në emër të të gjithë mësuesve të mi

on whose shoulders I'm standing,

në krahët e të cilëve qëndroj,

thank you. Thank you. Thank you.

ju faleminderit! Ju faleminderit! Ju faleminderit!

(Applause)

(Duartrokitje)