John Hunter: Teaching with the World Peace Game

Translator: Travis Hellstrom Reviewer: Indra Ganzorig

I'm very fortunate to be here.

Би энд байгаа нь маш азтай хэрэг.

I feel so fortunate.

Би маш азтай.

I've been so impressed by the kindness expressed to me.

Надад сайхан сэтгэлээр хандаж байгаад үнэхээр баярлаж байна.

I called my wife Leslie,

Би эхнэр Лэсли рүүгээ залгаад

and I said, "You know, there's so many good people

"Энд маш олон сайн хүмүүс

trying to do so much good.

маш их сайн зүйл хийхийг хичээж байгаа нь

It feels like I've landed in a colony of angels."

надад яг л тэнгэрийн элчийн цуваанд орсон мэт санагдаж байна" гэж хэлсэн.

It's a true feeling.

Энэ бол үнэн мэдрэмж.

But let me get to the talk -- I see the clock is running.

Гэхдээ одоо сэдэвтээ оръё. Би цаг явж байгааг харлаа.

I'm a public school teacher,

Би бол ерөнхий боловсролын сургуулийн багш.

and I just want to share a story of my superintendent.

Би зүгээр л удирдлагынхаа нэгэн түүхийг ярихыг хүссэн юм.

Her name is Pam Moran

Түүнийг Пам Моран гэдэг

in Albemarle County, Virginia,

Виржиниагийн Албамарлед байдаг.

the foothills of the Blue Ridge Mountains.

Хөх Уулсын бэлд оршдог.

And she's a very high-tech superintendent.

Тэрээр сүүлийн үеийн технологийг маш их ашигладаг.

She uses smart boards, she blogs,

Ухаалаг самбар, блогууд,

she Tweets, she does Facebook,

Твиттер, Фэйсбүүк

she does all this sort of high-tech stuff.

сүүлийн үеийн технологи бүгдийг ашиглана.

She's a technology leader and instructional leader.

Тэрээр технологийн болоод сургалтын манлайлагч.

But in her office,

Гэхдээ түүний албан тасалгаанд

there's this old wooden, weather-worn table, kitchen table --

гал тогооны нэгэн хуучин модон ширээ байдаг юм.

peeling green paint, it's kind of rickety.

Ногоон будаг нь хууларч, бараг л яажийсан.

And I said, "Pam, you're such a modern, cutting-edge person.

Тэгээд би " Пам, чи орчин үеийн шинэ технологи ашигладаг хүн шүү дээ.

Яагаад ийм хуучин ширээг албан тасалгаандаа байлгадаг юм бэ?"

Why is this old table in your office?"

And she told me, she said,

гэхэд тэрээр

"You know, I grew up in Southwestern Virginia,

"Би Виржиниагийн баруун урд хэсэг,

in the coal mines and the farmlands of rural Virginia,

нүүрсний уурхай, хөдөө аж ахуй голлосон Виржиниагийн хөдөө нутагт өссөн.

and this table was in my grandfather's kitchen.

Энэ ширээ миний өвөөгийн гал тогоонд байдаг байсан юм.

And we'd come in from playing, he'd come in from plowing and working,

Бид гадаа тоглож орж ирэхэд өвөө ажлаасаа орж ирдэг байлаа.

and we'd sit around that table every night.

Орой бүр бид энэ ширээг тойрж суудаг.

And as I grew up, I heard so much knowledge

Намайг өсөхийн хирээр маш их мэдлэг,

and so many insights and so much wisdom

ухаарал, мэргэн ухаан

come out around this table,

энэ ширээг тойрон гардаг байсан юм.

I began to call it the wisdom table.

Тэгээд би энэ ширээг мэргэн ухааны ширээ гэж нэрлэж эхэлсэн.

And when he passed on, I took this table with me and brought it to my office,

Түүнийг таалал төгссөний дараа ширээг нь авч албан тасалгандаа авчирсан.

and it reminds me of him.

Тиймээс энэ ширээ надад түүнийг санагдуулдаг юм.

It reminds me of what goes on around an empty space sometimes."

Биднийг тойрох хоосон орон зайд юу болж өнгөрдгийг сануулдаг."

The project I'm going to tell you about

Миний одоо та бүхэнд ярих гэж байгаа төслийг

is called the World Peace Game,

"Дэлхийн Энхийн Тоглоом" гэж нэрлэдэг,

and essentially it is also an empty space.

Үнэндээ энэ бол хоосон орон зай л даа.

And I'd like to think of it

Би үнэндээ үүнийг 21-р зууны

as a 21st century wisdom table, really.

мэргэн ухааны тоглоом гэж л боддог.

It all started back in 1977.

Энэ бүхэн 1977 оноос эхэлсэн.

I was a young man,

Би залуухан ч байлаа.

and I had been dropping in and out of college.

Би коллежид орж гарсан үе байв.

And my parents were very patient,

Миний эцэг эх маш тэвчээртэй байсан л даа,

but I had been doing intermittent sojourns to India

Би хааяа энэтхэгээр

on a mystical quest.

нууцлаг байдлаар аялдаг байв.

And I remember the last time I came back from India --

Би сүүлийн удаа энэтхэгээс ирэх үедээ

in my long white flowing robes

урт цагаан өмд өмсөж,

and my big beard and my John Lennon glasses --

урт сахал тавиад, Жон Ленноныхтой адил шилээ зүүн орч ирээд

and I said to my father,

"Ааваа, би сэтгэлийг минь

гэрэлтүүлэх зүйлээ олох шиг боллоо" гэж хэлснээ санадаг юм.

"Dad, I think I've just about found spiritual enlightenment."

He said, "Well there's one more thing you need to find."

Харин тэр "Одоо чамд олох ёстой бас нэг зүйл байна."

I said, "What is that, dad?" "A job."

"Юу юм бэ, ааваа?" гэхэд "Ажил" гэлээ.

(Laughter)

(Инээд)

And so they pleaded with me to get a degree in something.

Тэгээд л тэд намайг ямар нэгэн боловсрол эзэмшихийг шаардав.

So I got a degree

Тэгээд л би боловсрол эзэмшсэн.

and it turned out to be education.

Энэ маань боловсролын салбар болж таарсан.

It was an experimental education program.

Энэ нь боловсролын туршилтын хөтөлбөр байв.

It could have been dentistry, but the word "experimental" was in it,

Би шүдний эмч болж болох байсан ч "туршилтын" гэдэг үгэнд нь болсон.

and so that's what I had to go for.

Тиймээс би энэ салбарт орсон юм.

And I went in for a job interview

Тэгээд би ажлын ярилцлаганд орлоо.

in the Richmond Public Schools in Virginia, the capital city,

Виржиниагийн Ричмондын ЕБС-т.

bought a three-piece suit -- my concession to convention --

Чамин хослол өмсөөд юу хийх талаараа багахан төсөөлөлтэй,

kept my long beard and my afro

урт сахал, афро үстэй хэвээрээ

and my platform shoes -- at the time it was the '70s --

платформон гутал өмсөөд, 70-аад оны үе болохоор,

and I walked in, and I sat down and had an interview.

би явж ороод ярилцлагаа ч өглөө.

Миний бодлоор тэдэнд багш олох нь нэн чухал байсан байх.

And I guess they were hard up for teachers

because the supervisor, her name was Anna Aro,

Миний ахлагч Анна Арогийн хэлсэнээр

said I had the job teaching gifted children.

би сод авъяастай хүүхдүүдэд хичээл заахаар болсон.

And I was so shocked, so stunned,

Би шоконд орж гайхширсан.

I got up and said, "Well, thank you, but what do I do?"

Би босоод "За за, маш их баярллаа, гэхдээ би яг юу хийх юм бэ?" гэсэн.

(Laughter)

(Инээд)

Gifted education hadn't really taken hold too much.

Гоц авъяастнуудын боловсрол тийм ч түгээмэл байгаагүй.

There weren't really many materials or things to use.

Ашиглах материал нь ч тийм их байсангүй.

And I said, "What do I do?"

Намайг "Би юу хийх юм бэ?" гэхэд

And her answer shocked me. It stunned me.

Аннагийн хариулт намайг гайхшруулсан.

Her answer set the template

Түүний хариулт миний ажил мэргэжлийн

for the entire career I was to have after that.

насан туршийн дүр зургийг гаргаж өгсөн юм.

She said, "What do you want to do?"

Тэрээр " Чи өөрөө юу хиймээр байна" гэлээ.

And that question cleared the space.

Энэ асуулт олон зүйлд зай гаргаж өгсөн.

There was no program directive, no manual to follow,

Ямар ч хөтөлбөр, удирдамж, дагах зааварчилгаа байгаагүй.

no standards in gifted education

Гоц авъяастнуудын боловсролд

in that way.

ямар ч стандарт байгаагүй.

And she cleared such a space

Анна надад зай гаргаж өгснөөр

that I endeavored from then on

би түүнээс нь санаа авч

to clear a space for my students, an empty space,

тийм орон зайг сурагчиддаа гаргаж өгсөн.

whereby they could create and make meaning

Тэд тэр орон зайд мэдлэг ойлголтоо утга учиртай болгон

out of their own understanding.

аливааг бүтээж чадах тийм орчин.

So this happened in 1978,

Энэ бол 1978 онд болсон явдал.

and I was teaching many years later,

Би дараагаар нь олон жил багшилсан л даа.

and a friend of mine introduced me to a young filmmaker.

Найз маань намайг нэгэн залуу кино бүтээгчтэй танилцуулсан юм.

His name is Chris Farina.

Түүнийг Крис Фарина гэдэг.

Chris Farina is here today at his own cost.

Крис Фарина өнөөдөр энд байгаа.

Chris, could you stand up and let them see you --

Крис, чи босоод бидэнд өөрийгөө харуулахгүй юу.

a young, visionary filmmaker who's made a film.

Kино бүтээсэн алсын хараатай залуу кино бүтээгч.

(Applause)

(Алга ташилт)

This film is called "World Peace and Other 4th Grade Achievements."

Kино нь "Дэлхийн энх тайван болон 4-р ангийхны бусад амжилт" гэдэг нэртэй.

He proposed the film to me -- it's a great title.

Тэр надад энэ гайхалтай нэрийг санал болгосон.

He proposed the film to me,

Надад анх танилцуулахад би

and I said, "Yeah, maybe it'll be on local TV,

"Орон нутгийн сувгаар гарч,

найзууддаа мэндчилгээ дэвшүүлж болох юм" гэж хэлсэн.

and we can say hi to our friends."

But the film has really gone places.

Гэхдээ тэр киног хийх нь санаснаас хэцүү байсан,

Now it's still in debt, but Chris has managed, through his own sacrifice,

Одоо ч бид өртэй хэвээрээ, гэхдээ Крис золиос гарган зохицуулж

to get this film out.

энэхүү киног бүтээж чадсан.

So we made a film

Ингэж л бид киногоо бүтээсэн.

and it turns out to be more than a story about me,

Энэ бол зөвхөн миний тухай кино биш,

more than a story about one teacher.

зөвхөн нэг багшийн түүхээс ч илүү болсон.

It's a story that's a testament to teaching and teachers.

Энэ түүх бол багшлах болоод багш нарыг гэрчлэх түүх юм.

And it's a beautiful thing.

Үнэхээр сайхан юм болсон.

And the strange thing is, when I watch the film --

Хамгийн хачирхалтай нь би энэ киног үзэхээр

I have the eerie sensation of seeing it --

надад маш сонин мэдрэмж төрдөг.

I saw myself literally disappear.

Би өөрийгөө шууд утгаараа алга болохыг хардаг.

What I saw

Миний харсан зүйл бол

was my teachers coming through me.

багш нар минь надаар дамжин гарч ирж байсан.

I saw my geometry teacher in high school, Mr. Rucell's

Би ахлах сургуулийн геометрийн багш ноён Руселлийг харсан.

wry smile under his handlebar mustache.

Сахлынх нь доорх муруй инээмсэглэл.

That's the smile I use -- that's his smile.

Миний инээмсэглэл яг түүнийх шиг.

I saw Jan Polo's flashing eyes.

Би Ян Пологийн гялалзсан нүдийг харсан

And they weren't flashing in anger,

Тэд уурласандаа гялалзаагүй,

they were flashing in love, intense love for her students.

хайраар гэрэлтэж, сурагчдаа хайрлах маш хүчтэй хайраар гэрэлтжээ.

And I have that kind of flash sometimes.

Би ч бас хааяа ингэж харагддаг байх.

And I saw Miss Ethel J. Banks

Бас би хатагтай Этэл Ж. Бэнксийг харсан.

who wore pearls and high-heels to elementary school every day.

Тэр өдөр бүр сувдан зүүлт, өндөр өсгийттэй ирдэг байсан.

And you know, she had that old-school teacher stare.

Тэр бас хуучны багшийн харцаар хардаг байсан.

You know the one.

Та нар мэднэ дээ.

(Laughter)

(Инээд)

"And I'm not even talking about you behind me,

"Ард байгаа чиний талаар ярих ч үгүй,

because I've got eyes in the back of my head."

учир нь би дагзандаа нүдтэй."

(Laughter)

(Инээд)

You know that teacher?

Та нар ийм багшийг мэднэ дээ?

I didn't use that stare very often,

Би ийм харцыг байнга хэрэглэдэггүй л дээ.

but I do have it in my repertoire.

Гэхдээ надад тийм харц бий.

And Miss Banks was there as a great mentor for me.

Бас хатагтай Банкс миний агуу зөвлөгч байсан юм.

And then I saw

Тэгээд би анхны багш нараа

my own parents, my first teachers.

өөрийн эцэг эхээ харлаа.

My father, very inventive, spatial thinker.

Миний аав шинийг санаачлагч, алсын хараатай хүн.

That's my brother Malcolm there on the right.

Энэ баруун талд нь миний ах Малколм байна.

And my mother,

Бас миний ээж,

who taught me in fourth grade

надад 4-р ангид байхад

in segregated schools in Virginia,

Виржиниад хичээл зааж

who was my inspiration.

урам зориг өгч байсан.

And really, I feel as though,

Үнэхээр шүү, би яг л

when I see the film --

энэ киног үзэхдээ

I have a gesture she does, like this --

яг түүн шиг гараа ингэж хөдөлгөж,

I feel like I am a continuation of her gesture.

яг л түүний үйл хэргийн үргэлжлэл гэдгээ мэдэрдэг.

I am one of her teaching gestures.

Би бол түүний заах аргын нэг нь.

And the beautiful thing was,

Хамгийн гайхалтай нь

надад өөрийн охин Маделинад багшлах боломж олдсон.

I got to teach my daughter in elementary school, Madeline.

And so that gesture of my mother's

Тиймээс миний ээжийн үйл

continues through many generations.

олон үеийг дамжин үргэлжилж байна.

It's an amazing feeling

Үе дамжих гэдэг

to have that lineage.

бол гайхалтай мэдрэмж.

And so I'm here standing on the shoulders of many people.

Тиймээс би энд олон хүнийг төлөөлж байна.

I'm not here alone.

Би ганцаараа биш.

There are many people on this stage right now.

Энэ тайзан дээр олон хүн байна.

And so this World Peace Game I'd like to tell you about.

Миний ярих Дэлхийн энхийн тоглоом

It started out like this:

ингэж эхэлсэн юм:

it's just a four-foot by five-foot plywood board

1978 онд хотын захын сургуульд.

in an inner-city urban school, 1978.

Ердөө 120х150 см хэмжээтэй самбар.

I was creating a lesson for students on Africa.

Би африкийн тухай хичээл бэлдэж байлаа.

We put all the problems of the world there,

Үүнд дэлхийн бүх асуудлыг багтаасан.

and I thought, let's let them solve it.

Үүнийг сурагчид шийдвэрлээсэй гэж хүссэн.

I didn't want to lecture or have just book reading.

Би зүгээр лекц эсвэл ном уншуулах сонирхолгүй байлаа.

I wanted to have them be immersed

Тэднийг хичээлдээ бүрэн автаасай гэж хүссэн.

and learn the feeling of learning through their bodies.

Бие махбодиороо сурах гэж юу байдгийг ойлгуулахыг хүссэн.

So I thought, well they like to play games.

Тэгээд ч хүүхдүүд тоглоом тоглох дуртай.

I'll make something -- I didn't say interactive;

Би ямар нэг зүйл хийхээр шийдсэн.

"Оролцоот" гээгүй шүү. 1978 онд тийм үг байгаагүй.

we didn't have that term in 1978 --

but something interactive.

Сурагчидтайгаа харилцан ажиллахыг хүссэн.

And so we made the game,

Тэгээд бид энэхүү тоглоом бүтээсэн.

and it has since evolved

Энэ нь өнөөдрийг хүртэл хөгжиж

to a four-foot by four-foot by four-foot

аль ч талдаа 120 см хэмжээтэй

Plexiglass structure.

шилэн бүтэц болсон.

And it has four Plexiglass layers.

Бас дотроо 4 давхартай.

There's an outer space layer

Гадна талдаа огторгуйн орон зай буюу

with black holes and satellites

хар нүх, хиймэл дагуул,

хайгуулын хиймэл дагуул, солирын олборлолт хийдэг.

and research satellites and asteroid mining.

There's an air and space level

Агаар мандал болон сансарын орон зай гэж бий.

with clouds that are big puffs of cotton we push around

Хөвөн даавуугаар хийсэн хөдөлдөг үүлтэй.

and territorial air spaces and air forces,

Бас бүс нутгийн агаар мандал ба агаарын цэргийн хүчинтэй,

a ground and sea level with thousands of game pieces on it --

олон хэсгээс бүрдсэн газар болон усны түвшинтэй.

even an undersea level

Тэр бүү хэл усан доорх түвшинтэй.

with submarines and undersea mining.

Шумбагч онгоц бас усан доорхи уурхай бий.

There are four countries around the board.

Самбарын эргэн тойронд 4 улс орон байрлуулсан.

The kids make up the names of the countries -- some are rich; some are poor.

Хүүхдүүд улсын нэрээ өөрсдөө өгдөг. Зарим нь баян зарим нь ядуу.

They have different assets, commercial and military.

Тэд өөр өөр эд баялаг, худалдаа , цэргийн хүчинтэй.

And each country has a cabinet.

Бүх улс засгийн газартай.

There's a Prime Minister, Secretary of State, Minister of Defense

Ерөнхий сайд, улсын нарийн бичиг, аюулаас хамгаалах яам,

and a CFO, or Comptroller.

санхүүгийн сайд, зохицуулагч гэх мэт.

I choose the Prime Minister based on my relationship with them.

Би ерөнхий сайдыг харилцаан дээрээ үндэслэн сонгодог.

I offer them the job, they can turn it down,

Би ажил санал болгоход тэд татгалзаж болно.

and then they choose their own cabinet.

Харин дараа нь өөрсдөө ажлын хэсгээ сонгодог.

There's a World Bank, arms dealers and a United Nations.

Тэнд Дэлхийн Банк, зэвсгийн наймаачид бас НҮБ байгаа.

There's also a weather goddess

Мөн цаг агаарын тэнгэрлэг эзэн бий.

who controls a random stock market and random weather.

Тэр нь хөрөнгийн бирж, цаг агаарыг удирддаг.

(Laughter)

(Инээд)

That's not all.

Ингээд дуусаагүй.

And then there's a 13-page crisis document

Бас 13 хуудас хямралын баримт бичиг байгаа.

with 50 interlocking problems.

Энэ нь хоорондоо холбоотой 50 асуудал.

So that, if one thing changes, everything else changes.

1 зүйл өөрчлөгдөхөд бүх зүйл өөрчлөгдөнө.

I throw them into this complex matrix,

Ингээд хүүхдүүдэд энэхүү матрицийг танилцуулахад

and they trust me because we have a deep, rich relationship together.

тэд надтай маш сайн харилцаатай учир надад итгэдэг.

And so with all these crises,

Тэгээд бидэнд энэ бүх хямрал байна:

we have -- let's see -- ethnic and minority tensions;

үндэстний болон цөөнхийн уур бухимдал,

we have chemical and nuclear spills,

химийн болоод цөмийн хаягдал,

nuclear proliferation.

цөмийн зэвсгийн тоо нэмэгдэх,

There's oil spills, environmental disasters,

газрын тос асгарах, байгаль орчны гамшгууд,

water rights disputes, breakaway republics,

усны бохирдол, салан тусгаарлах улс үндэстнүүд,

өлсгөлөн, ховордсон амьтад бас дэлхийн дулаарал.

famine, endangered species and global warming.

If Al Gore is here,

Хэрэв Ал Гор энд байвал

I'm going to send my fourth-graders from Agnor-Hurt and Venable schools to you

би 4-р ангийнхнийгаа чамруу явуулна.

because they solved global warming in a week.

Учир нь тэд дэлхийн дулаарлыг 7 хоногт шийдсэн.

(Laughter)

(Инээд)

(Applause)

(Алга ташилт)

And they've done it several times too.

Бүр олон удаа шийдвэрлэсэн.

(Laughter)

(Инээд)

So I also have in the game a saboteur --

Бас тоглоомыг бусниулагч гэдэг нэг юм бий.

some child -- it's basically a troublemaker --

Зарим хүүхдүүд бол үймээн дэгдээгчид.

and I have my troublemaker put to use

Сахилгагүй хүүхдүүдээрээ хийлгүүлдэг.

because they, on the surface,

Учир нь тэд нүүрэн дээрээ

are trying to save the world and their position in the game.

албан тушаал болон дэлхийг аврахыг оролддог ч

But they're also trying to undermine everything in the game.

цаанаа тоглоом дахь бүх зүйлсийг эзэмшихийг оролддог.

And they do it secretly through misinformation

Ингэхдээ тэд нууцаар худал,

and ambiguities and irrelevancies,

тодорхойгүй, хамаагүй мэдээ тараадаг.

trying to cause everyone to think more deeply.

Бүгд толгойгоо илүү ажиллуулахын тулд

The saboteur is there,

бусниулагчид байдаг.

and we also read from Sun Tzu's "The Art of War."

Мөн бүгдээрээ Сун Цугийн "Дайны урлаг" номыг уншсан.

Fourth-graders understand it -- nine years old --

4-р ангийн 9 настай хүүхдүүд үүнийг

and they handle that and use that

ойлгоод зогсохгүй ашиглаж чаддаг.

to understand how to, not follow --

Тэд эхэндээ эрх мэдэл,

at first they do --

үймээн, дайны замаар явдаг ч

the paths to power and destruction,

номноос авсан мэдлэгээ ашиглан

the path to war.

дайны замаар орохгүй байхыг хичээдэг.

They learn to overlook short-sighted reactions

Сурагчид алсын хараатай болоход сурдаг.

and impulsive thinking,

Мөн сэтгэлийн хөдөлгөөнөөр хандахаас зайлсхийн,

to think in a long-term, more consequential way.

илүү тогтвортой шийд гаргахад суралцдаг.

Stewart Brand is here, and one of the ideas for this game came from him

Энд байгаа Стюарт Брэндийн оруулсан нэг санаа бол

with a CoEvolution Quarterly article

CoEvolution Quarterly сэтгүүлд гарсан

on a peace force.

энхийн хүчний талаархи нийтлэл юм.

And in the game, sometimes students actually form a peace force.

Заримдаа тоглоомонд хүүхдүүд энхийн хүчнийг байгуулдаг .

I'm just a clock watcher.

Би бол ердөө цаг хардаг хүн.

I'm just a clarifier. I'm just a facilitator.

Би бол ердөө тодруулагч, зохицуулагч.

The students run the game.

Сурагчид өөрсдөө тоглодог.

I have no chance to make any policy whatsoever

Тэд нэгэнт тоглож эхэлсэн бол надад дүрэм гаргах,

once they start playing.

нөлөөлөх боломж байхгүй.

So I'll just share with you ...

Би та бүхэнд харуулъя л даа ...

(Video) Boy: The World Peace Game is serious.

(Бичлэг) Энэ бол маш няхуур тоглоом.

You're actually getting taught something like how to take care of the world.

Дэлхийгээ хэрхэн аврах тухай заалгадаг.

See, Mr. Hunter is doing that

Ноён Хантер үүнийг хийдэг.

because he says his time has messed up a lot,

Учир нь түүний үед маш их хямралтай байж.

and he's trying to tell us

Тэгээд бидэнд хэрхэн асуудлыг

how to fix that problem.

шийдэхийг зааж өгөхийг хичээдэг.

John Hunter: I offered them a --

Жон Хантер: Би тэдэнд

(Applause)

(Алга ташилт)

Actually, I can't tell them anything because I don't know the answer.

Үнэндээ би хариултыг нь мэдэхгүй учир тэдэнд юу ч хэлж чадахгүй.

And I admit the truth to them right up front: I don't know.

Би яг өөдөөс нь хараад мэдэхгүй л гэж үнэнээ хэлдэг.

And because I don't know, they've got to dig up the answer.

Би мэдэхгүй учир тэд хариултаа өөрсдөө олох л хэрэгтэй болдог.

And so I apologize to them as well.

Би тэднээс бас уучлалт гуйдаг.

I say, "I'm so sorry, boys and girls,

Би: "Охид хөвгүүдээ намайг уучлаарай,

but the truth is

үнэнийг хэлэхэд бид энэ дэлхийг

we have left this world to you in such a sad and terrible shape,

гунигтай, хэцүү байдалтайгаар та нарт өгч байна.

Бас та нар үүнийг цэгцэлж чадна гэж итгэж байна.

and we hope you can fix it for us,

and maybe this game will help you learn how to do it."

Магадгүй энэ тоглоом та нарт тус болж болох юм."

It's a sincere apology,

Энэ бол чин сэтгэлийн үгс,

and they take it very seriously.

бас тэд үүнийг нухацтайгаар хүлээж авдаг.

Now you may be wondering what all this complexity looks like.

Та нар энэ бүхэн яаж харагддаг тухай гайхаж байгаа байх.

Well when we have the game start, here's what you see.

Тоглоомын эхэнд ингэж харагдана.

(Video) JH: All right, we're going into negotiations as of now. Go.

(Бичлэг) ЖХ: Бид одоо тохиролцож эхэлнэ. Эхэл.

(Chatter)

(Харилцан яриа)

JH: My question to you is, who's in charge of that classroom?

ЖХ: Миний асуух асуулт бол энд хэн удирдагч нь вэ?

It's a serious question: who is really in charge?

Энэ бол чухал асуулт: хэн үнэхээр дарга юм бэ?

I've learned to cede control of the classroom

Би ангийн удирдлагаа

over to the students over time.

сурагчиддаа өгч сурсан.

There's a trust and an understanding

Энэ нь итгэлцэл, ойлголцол,

and a dedication to an ideal

үнэнч байдал дээр тогтдог.

that I simply don't have to do

Энэ бол би анх багш болохдоо

what I thought I had to do as a beginning teacher:

хийх ёстой гэж боддог байсны эсрэг нь:

control every conversation and response in the classroom.

анги дахь бүх яриа, үйлдлийг хянах хэрэггүй.

It's impossible. Their collective wisdom

Энэ бол боломжгүй зүйл.

Тэдний хамтын оюун ухаан минийхээс хамаагүй илүү.

is much greater than mine,

and I admit it to them openly.

Би ч үүнийг нээлттэй хэлдэг.

So I'll just share with you some stories very quickly

Тиймээс би та нартай болсон гайхалтай зүйлсээс

of some magical things that have happened.

заримыг нь товчхон хуваалцья.

In this game we had a little girl,

Тоглоомонд нэгэн бяцхан охин орсон.

and she was the Defense Minister of the poorest nation.

Тэр хамгийн ядуу орны батлан хамгаалахын сайд байсан.

And the Defense Minister -- she had the tank corps and Air Force and so forth.

Батлан хамгаалахын сайдын хувьд танк явган цэрэг бас бус зүйлс байлаа.

And she was next door to a very wealthy, oil-rich neighbor.

Бас түүний хөрш нь маш баян, газрын тос ихтэй байлаа.

Without provocation,

Ямар ч үндэслэлгүйгээр,

suddenly she attacked, against her Prime Minister's orders,

тэр гэнэтхэн ерөнхий сайдынхаа тушаалыг зөрчөөд,

the next-door neighbor's oil fields.

хөрш орныхоо газрын тосны талбар луу дайрлаа.

She marched into the oil field reserves,

Газрын тосны талбар луу ороод

surrounded it, without firing a shot,

нэг ч буудалгүй түүнийг бүслэн,

and secured it and held it.

хамгаалаад хадгалчихлаа.

And that neighbor was unable to conduct any military operations

Харин хөрш нь ямар ч цэргийн үйл ажиллагаа явуулж чадаагүй.

because their fuel supply was locked up.

Учир нь тэдэнд түлш байсангүй.

Бид их сэтгэл дундуур байлаа. "Яагаад ингэж байгаа юм бэ?

We were all upset with her, "Why are you doing this?

This is the World Peace Game. What is wrong with you?"

Энэ чинь Дэлхийн Энхийн Тоглоом". Чи яачихаа вэ?"

(Laughter)

(Инээд)

This was a little girl and, at nine years old,

Энэ 9 настай бяцхан охин

she held her pieces and said, "I know what I'm doing."

тоглоомоо бариад "Би юу хийж байгаагаа мэднэ" гэж

To her girlfriends she said that.

сайн найздаа хэлж байсан.

That's a breach there.

Энэ нь нэг ёсны урвалт шүү дээ.

And we learned in this, you don't really ever want to cross

Бидний тэр үед нэг ойлгосон зүйл бол

a nine year-old girl with tanks.

танктай 9 настай охинтой орооцолдоод дэмий.

(Laughter)

(Инээд)

They are the toughest opponents.

Тэд бол үнэхээр хүчтэй өрсөлдөгчид.

And we were very upset.

Бид үнэхээр сэтгэл дундуур байлаа.

I thought I was failing as a teacher. Why would she do this?

Би багш хүнийхээ хувьд бүтэлгүйтлээ. Яагаад тэр ингэж байгаа юм бол оо?

But come to find out, a few game days later --

Гэхдээ тоглоомын хэд хоногийн дараа

and there are turns where we take negotiation from a team --

багын хэлэлцүүлэг явагдсан.

actually there's a negotiation period with all teams,

Үнэндээ бүх баг хэлэлцүүлэгтэй л дээ.

and each team takes a turn,

Бүх багууд ээлжилдэг.

then we go back in negotiation, around and around,

Дараагаар нь тойргоор хэлэлцэнэ.

so each turn around is one game day.

Нэг тойрог нь тоглоомын нэг өдөр.

So a few game days later it came to light

Тоглоомын хэд хоногийн дараа

that we found out this major country

бид нэгэн том улс

was planning a military offensive

цэргийн үйл ажиллагааны тусламжтай

to dominate the entire world.

бүх дэлхийг эзэгнэхийг зорьж байсныг мэдлээ.

Тэдэнд шатахуун нь байсан бол тэд үүнийгээ хийх байсан.

Had they had their fuel supplies, they would have done it.

She was able to see the vectors and trend lines and intentions

Тэр охин болзошгүй үр дагаврыг

long before any of us

биднээс хамаагүй урьд харж чадсан юм.

and understand what was going to happen

Юу болохыг ойлгон

and made a philosophical decision

Энхийн Тоглоомонд дайралт хийх

to attack in a peace game.

алсыг харсан шийдвэр гаргажээ.

Now she used a small war to avert a larger war,

Тэрээр жижиг дайн хийж том дайныг зогсоосон.

so we stopped and had a very good philosophical discussion

Бид тэгээд түр азнаад гүн ухааны яриа хийсэн.

about whether that was right,

Энэ үйлдэл зөв эсвэл буруу эсэх,

conditional good, or not right.

нөхцлөөс хамаарч муу эсвэл сайн гэх мэт.

Ингэж л бодуулахыг бид хичээдэг: иймэрхүү нөхцөлд тэднийг оруулах.

That's the kind of thinking that we put them in, the situations.

I could not have designed that in teaching it.

Би үүнийг багшлах хугацаандаа гаргаж чадахгүй байсан.

It came about spontaneously through their collective wisdom.

Үүнийг тэдний хамтын оюун ухаан гаргаж ирсэн.

(Applause)

(Алга ташилт)

Another example, a beautiful thing happened.

Дараагийн жишээ, нэг гайхалтай зүйл болсон.

We have a letter in the game.

Бид тоглоомондоо захиа ашигладаг.

If you're a military commander and you wage troops --

Чи цэргийн удирдагч болоод дайн хийх бол

the little plastic toys on the board -- and you lose them,

талбар дээрхи жижиг хуванцар цэргүүдээ алдвал

I put in a letter.

би захиа өгнө.

You have to write a letter to their parents --

Харин тэд цэргүүдийн эцэг эхэд захиа бичих ёстой.

Хийсвэр цэргүүдийнхээ хийсвэр эцэг эхэд шүү дээ.

the fictional parents of your fictional troops --

explaining what happened and offering your condolences.

Юу болсон талаар бас харууслаа илэрхийлнэ .

So you have a little bit more thought

Ингэвэл чи дайн хийхийнхээ өмнө

before you commit to combat.

арай илүү бодож эхэлнэ.

And so we had this situation come up --

Тэгээд нэг өдөр ийм зүйл болсон юм.

last summer actually,

Өнгөрсөн зун л даа.

at Agnor-Hurt School in Albemarle County --

Албамарл дахь Agnor Hurt сургуульд

and one of our military commanders got up to read that letter

манай цэргий удирдагчдын нэг нь босоод захиагаа уншиж өглөө.

and one of the other kids said, "Mr. Hunter,

Харин өөр нэг хүүхэд "ноён Хантер,

let's ask -- there's a parent over there."

Тэнд байгаа ээжээс асууя.

There was a parent visiting that day, just sitting in the back of the room.

Тэр өдөр нэгэн ээж зочлон өрөөний ард сууж байлаа.

"Let's ask that mom to read the letter.

Тэр ээжээр захиаг уншуулъя.

It'll be more realer if she reads it."

тэгвэл илүү үнэмшилтэй болно."

So we did, we asked her, and she gamely picked up the letter.

Бид түүнээс гуйхад тоглосон янзтай цаасыг аваад

"Sure." She started reading. She read one sentence.

уншиж эхэллээ. Нэг өгүүлбэр уншлаа.

She read two sentences.

2 өгүүлбэр уншлаа.

By the third sentence, she was in tears.

3 дахь дээрээ уйлж байсан юм.

I was in tears.

Би бас уйлж байсан.

Everybody understood

Хэн нэгнийг алдахад

that when we lose somebody, the winners are not gloating.

ялагчид баярладаггүй гэдгийг бид бүгд ойлгосон.

We all lose.

Бид бүгд алддаг.

Энэ бол үнэхээр гайхалтай үйл явдал, бас ойлголцол байлаа.

And it was an amazing occurrence and an amazing understanding.

I'll show you what my friend David says about this.

Би та бүхэнд миний найз Дэвид юу гэж бодож явдгийг үзүүлье.

He's been in many battles.

Тэр маш олон тулаанд орсон.

(Video) David: We've really had enough of people attacking.

(Бичлэг) Дэвид: Бидэн рүү маш олон удаа дайрсан.

I mean, we've been lucky [most of] the time.

Ихэнхи тохиолдолд бидэнд аз таарсан л даа.

But now I'm feeling really weird

Гэхдээ надад одоо маш сонин мэдрэмж төрж байна.

because I'm living what Sun Tzu said one week.

Учир нь Сун Цугийн хэлсэн зүйлийг мэдэрч байна.

One week he said,

Нэг долоо хоногт нь тэрээр

"Those who go into battle and win

"Тулаанд ялсан нэгэн нь

will want to go back,

буцаж явахыг хүсдэг,

and those who lose in battle

харин ялагдсан нь

will want to go back and win."

буцаж очоод ялахыг хүсдэг" гэсэн.

And so I've been winning battles,

Би тулаанд ялсаар,

so I'm going into battles, more battles.

тулаанд ороод л байна, ороод л байна.

And I think it's sort of weird to be living

Тэгээд Сун Цугийн хэлснээр

what Sun Tzu said.

амьдрах нь сонин санагдаж байна.

JH: I get chills every time I see that.

ЖХ: Би үүнийг үзэх бүрт миний нуруугаар сэрүү татдаг.

That's the kind of engagement you want to have happen.

Ийм мэдрэмжийг л төрүүлэхийг хүссэн.

And I can't design that, I can't plan that,

Би үүнийг бүтээж, төлөвлөж,

and I can't even test that.

бас туршиж ч чадахгүй.

But it's self-evident assessment.

Энэ өөрт харагдах үнэлгээ.

We know that's an authentic assessment of learning.

Энэ бол сурах ур чадварын үнэн зөв үнэлгээ гэдгийг бид мэднэ.

We have a lot of data, but I think sometimes we go beyond data

Бидэнд маш их мэдээлэл байдаг ч заримдаа энгийн мэдээллээс гадна

with the real truth of what's going on.

юу болж байгааг бодит үнэний тусламжтайгаар ойлгодог.

So I'll just share a third story.

Тиймээс би зүгээр л 3 дахь түүхийг хуваалцъя.

This is about my friend Brennan.

Энэ бол миний найз Бреннаны тухай.

We had played the game one session after school

Бид хичээлийн дараа 1 хичээлийн цаг тоглоомоо тоглодог байлаа.

for many weeks, about seven weeks,

Ойролцоогоор 7 долоо хоног.

and we had essentially solved all 50 of the interlocking crises.

Бид өнөөх 50 хямралыг бүгдийг нь шийдсэн.

The way the game is won is all 50 problems have to be solved

Тоглоомыг ялах арга нь 50 асуудлыг давах.

and every country's asset value

Бүх улсуудын биет өртөг

has to be increased above its starting point.

анх эхэлснээсээ ихэссэн байх ёстой.

Some are poor, some are wealthy. There are billions.

Зарим нь ядуу эсвэл баян. Хэдэн тэрбумын өртөгтэй байв.

Дэлхийн банкны ерөнхийлөгч 3-р ангийн хүүхэд:

The World Bank president was a third-grader one time.

He says, "How many zeros in a trillion? I've got to calculate that right away."

"Их наядад хэдэн 0 байдаг юм? " гэхэд тооны машинаар бодох хэрэгтэй болсон.

But he was setting fiscal policy in that game

Тэрээр тоглоомын санхүүгийн бодлогыг

for high school players who were playing with him.

ахлах ангийн тоглогчдод зориулан гаргаж байсан юм.

So the team that was the poorest

Ядуу байсан орнууд нь

had gotten even poorer.

илүү ядуу болж байв.

There was no way they could win.

Тэдэнд ялах ямар ч боломж байсангүй.

And we were approaching four o'clock, our cut-off time --

Тэгээд 4 цаг болж хичээл дуусах цаг дөхөж байлаа.

there was about a minute left --

Нэг минут үлдсэн байв.

and despair just settled over the room.

Анги цөхөрсөн байдалд автав.

I thought, I'm failing as a teacher.

Би багш хүнийхээ хувьд бүтэлгүйтлээ гэж бодсон.

I should have gotten it so they could have won.

Би тэднийг ялахаар зохион байгуулах ёстой байж гэж бодсон.

They shouldn't be failing like this.

Тэд ингэж бүтэлгүйтэх ёсгүй.

I've failed them.

Би тэдний итгэлийг алдлаа.

And I was just feeling so sad and dejected.

Надад үнэхээр гунигтай байсан.

And suddenly, Brennan walked over to my chair

Гэтэл Брэннон надруу дөхөөд

and he grabbed the bell, the bell I ring

миний хонхыг цохиод

to signal a change or a reconvening of cabinets,

ажлын албуудыг цуглуулан

and he ran back to his seat, rang the bell.

суудалдаа суугаад дахин хонх цохилоо.

Everybody ran to his chair: there was screaming;

Бүгд ширээ лүүгээ гүйлдэв. Бүгд орилолдож байлаа.

there was yelling, waving of their dossiers.

Хашгиралдан, хавтаст хэргээ даллацгааж байв.

They get these dossiers full of secret documents.

Энэ нь нууц баримт бичгүүдээр дүүрэн.

They were gesticulating; they were running around.

Тэд дохиж занган, тойрч гүйлдэж байв.

I didn't know what they were doing. I'd lost control of my classroom.

Би юу хийгээд байгааг нь ойлгохгүй, ангийнхаа удирдлагыг алдсан.

Principal walks in, I'm out of a job.

Эрхлэгч орж ирвэл би шууд ажилгүй.

The parents were looking in the window.

Эцэг эхчүүд цонхоор харж байлаа.

And Brennan runs back to his seat. Everybody runs back to their seat.

Брэннан байрандаа буцаж суулаа. Бүгд байрандаа буцаж суув.

He rings the bell again. He says, "We have" --

Дахин хонхоо цохиод,

and there's 12 seconds left on the clock --

дуусахад 12 секунд үлдсэн байсан:

"we have, all nations, pooled all our funds together.

"Бидэнд бүх улсын цуглуулсан хөрөнгө байна.

And we've got 600 billion dollars.

Энэ нь 600 тэрбум доллар.

We're going to offer it as a donation to this poor country.

Үүнийг бид энэ ядуу оронд өглөө.

And if they accept it, it'll raise their asset value and we can win the game.

Хэрэв тэд зөвшөөрвөл танай биет өртөгийг нэмэгдүүлэн бид тоглоомонд хожиж чадна.

Will you accept it?"

Та хүлээж авах уу?"

And there are three seconds left on the clock.

3 секунд үлдсэн байв.

Everybody looks at this prime minister of that country,

Бүгд тэр улсын ерөнхий сайд руу харлаа.

and he says, "Yes."

Тэрээр "Тэгье " гэж хариулсан юм.

And the game is won.

Ингэж л тоглоомонд ялалт гаргасан юм.

Spontaneous compassion

Өөрөө урган гарсан сэтгэл хөдлөл.

that could not be planned for,

Үүнийг төлөвлөгдөж чадахгүй,

that was unexpected and unpredictable.

урьдчилан таашгүй байлаа.

Every game we play is different.

Бидний тоглодог бүх тоглоомууд өөр өөр.

Some games are more about social issues,

Зарим нь нийгмийн асуудалтай илүү холбоотой,

some are more about economic issues.

зарим нь эдийн засагтай илүү холбогддог.

Some games are more about warfare.

Зарим тоглоомууд дайны сэдэвтэй.

But I don't try to deny them that reality of being human.

Эдгээр нь нэгэнт л хүн төрөлхтөний бодит байдал тул би үгүйсгэдэггүй.

I allow them to go there

Би тэднийг энэ тоглоомоор тоглож

and, through their own experience, learn, in a bloodless way,

өөрсдийн хувийн туршлага дээрээ, цус асгаруулалгүйгээр

буруу гэж бодож байгаа зүйлээ хийхгүй байх вэ гэдэгт сургадаг.

how not to do what they consider to be the wrong thing.

And they find out what is right

Ингэснээрээ тэд өөрсдөө өөрсдийнхөөрөө

their own way, their own selves.

юу зөв бэ гэдгийг олж мэддэг.

And so in this game,

Энэ тоглоомоос

I've learned so much from it,

би маш их зүйл сурсан.

but I would say

Гэхдээ миний хэлэх гэсэн

that if only

гол санаа бол

they could pick up a critical thinking tool

хэрэв тэд энэ тоглоомоос шүүмжит сэтгэлгээ эсвэл

or creative thinking tool

бүтээлч сэтгэлгээний арга хэрэгсэлд суралцаж

from this game

түүнийгээ ашиглан дэлхий ертөнцөд

and leverage something good for the world,

ямар нэгэн сайн зүйл бүтээхэд ашиглах юм бол

they may save us all.

тэд магадгүй бид бүгдийг аварч ч мэдэх юм.

If only.

Хэрвээ...

And on behalf of all of my teachers

Намайг чиглүүлж, дэмжиж ирсэн

багш нарынхаа өмнөөс та бүхэнд баярлалаа гэж хэлье.

on whose shoulders I'm standing,

thank you. Thank you. Thank you.

Баярлалаа, баярлалаа.

(Applause)

(Алга ташилт)