Michael Sandel: Why we shouldn't trust markets with our civic life

Vertaald door: Michael van Rhee Nagekeken door: Axel Saffran

Here's a question we need to rethink together:

Dit is een vraagstuk waar we gezamenlijk opnieuw over moeten nadenken:

What should be the role of money

welke rol zouden geld

and markets in our societies?

en markten moeten spelen in onze maatschappijen?

Today, there are very few things

Tegenwoordig zijn er nog maar heel weinig dingen

that money can't buy.

die niet te koop zijn.

If you're sentenced to a jail term

Als je veroordeeld bent tot een gevangenisstraf

in Santa Barbara, California,

in Santa Barbara, Californië,

you should know

moet je weten

that if you don't like the standard accommodations,

dat als de standaard accomodatie je niet bevalt,

you can buy a prison cell upgrade.

je een betere gevangeniscel kunt kopen.

It's true. For how much, do you think?

Echt waar. Voor hoeveel geld, denk je?

What would you guess?

Wat zou je zeggen?

Five hundred dollars?

Vijfhonderd dollar?

It's not the Ritz-Carlton. It's a jail!

Het is niet het Ritz-Carlton, het is een gevangenis!

Eighty-two dollars a night.

82 dollar per nacht.

Eighty-two dollars a night.

If you go to an amusement park

Als je naar een pretpark gaat

and don't want to stand in the long lines

en niet in lange wachtrijen wilt staan

for the popular rides,

voor de populaire attracties,

there is now a solution.

is er nu een oplossing.

In many theme parks, you can pay extra

In veel pretparken kun je extra geld betalen

to jump to the head of the line.

om vooraan de wachtrij te komen.

They call them Fast Track or VIP tickets.

Dat noemen ze 'Fast Track' of VIP-tickets.

And this isn't only happening in amusement parks.

Dit gebeurt niet alleen in pretparken.

In Washington, D.C., long lines,

In Washington, D.C.

vormen zich soms lange wachtrijen

queues sometimes form

for important Congressional hearings.

voor belangrijke hoorzittingen van het congres.

Now some people don't like to wait in long queues,

Sommige mensen willen niet in lange wachtrijen staan;

maybe overnight, even in the rain.

wellicht is het nacht of regent het.

So now, for lobbyists and others

Dus voor lobbyisten en anderen

who are very keen to attend these hearings

die deze hoorzittingen graag bijwonen,

but don't like to wait, there are companies,

maar niet willen wachten, zijn er nu bedrijven,

line-standing companies,

'line-standing'-bedrijven,

and you can go to them.

waar je heen kunt gaan.

You can pay them a certain amount of money,

Je kunt ze een bepaald bedrag betalen

they hire homeless people and others who need a job

en dan huren ze daklozen of werkzoekenden in

to stand waiting in the line for as long as it takes,

om voor jou in de rij te staan, zo lang als nodig is,

and the lobbyist, just before the hearing begins,

waarna de lobbyist vlak voor aanvang van de hoorzitting

can take his or her place at the head of the line

zijn of haar plaats kan innemen,

and a seat in the front of the room.

en vooraan kan zitten in de zaal.

Paid line standing.

Tegen betaling in de rij staan.

It's happening, the recourse to market mechanisms

Deze toevlucht tot marktmechanismen,

and market thinking and market solutions,

marktdenken en marktoplossingen

in bigger arenas.

vindt ook in ruimere zin plaats.

Neem bijvoorbeeld onze oorlogsvoering.

Take the way we fight our wars.

Did you know that, in Iraq and Afghanistan,

Wist u dat er in Irak en Afghanistan

there were more private military contractors on the ground

meer militaire aannemers aanwezig waren

than there were U.S. military troops?

dan Amerikaanse militairen?

Now this isn't because we had a public debate

Dit komt niet doordat we ons gezamenlijk afvroegen

about whether we wanted to outsource war

of we de oorlog wilden uitbesteden

to private companies,

aan bedrijven,

but this is what has happened.

maar toch gebeurde dat.

Over the past three decades,

Gedurende de laatste drie decennia

we have lived through a quiet revolution.

hebben we een stille revolutie meegemaakt.

We've drifted almost without realizing it

We zijn afgedreven, haast zonder het door te hebben,

from having a market economy

van het hebben van een markteconomie,

to becoming market societies.

naar het zijn van een marktsamenleving.

The difference is this: A market economy is a tool,

Het verschil is: een markteconomie is een middel,

a valuable and effective tool,

een waardevol en effectief middel,

for organizing productive activity,

om productieactiviteiten te regelen.

but a market society is a place where

Een marktsamenleving is een plaats waarin

almost everything is up for sale.

nagenoeg alles te koop is.

It's a way of life, in which market thinking

Het is een manier van leven, waarin marktdenken

and market values begin to dominate

en marktwaarden centraal gaan staan

every aspect of life:

in elk aspect van het leven:

personal relations, family life, health, education,

persoonlijke relaties, gezinsleven, gezondheidszorg, onderwijs,

politics, law, civic life.

de politiek, justitie, het burgerleven.

Now, why worry? Why worry about our becoming

Maar waarom zou je je erover zorgen maken

dat we in marktsamenlevingen veranderen?

market societies?

For two reasons, I think.

Om twee redenen, denk ik.

One of them has to do with inequality.

Eén daarvan gaat over ongelijkheid.

The more things money can buy,

Hoe meer je met geld kunt kopen,

the more affluence, or the lack of it, matters.

hoe belangrijker rijkdom, of het gebrek daaraan, wordt.

If the only thing that money determined

Als geld alleen zou bepalen

was access to yachts or fancy vacations or BMWs,

of je toegang hebt tot jachten, luxe vakanties of BMW's,

then inequality wouldn't matter very much.

dan maakt ongelijkheid niet zoveel uit.

But when money comes increasingly to govern

Maar zodra geld steeds belangrijker wordt

voor toegang tot zaken die essentieel zijn voor een goed leven --

access to the essentials of the good life --

decent health care, access to the best education,

fatsoenlijke gezondheidszorg, toegang tot het beste onderwijs,

political voice and influence in campaigns --

een politieke stem en invloed in campagnes --

when money comes to govern all of those things,

zodra geld belangrijk wordt voor toegang tot al die dingen,

inequality matters a great deal.

dan wordt ongelijkheid plotseling heel belangrijk.

And so the marketization of everything

De vermarkting van alles

sharpens the sting of inequality

verscherpt dus de angel van ongelijkheid

and its social and civic consequence.

en zijn sociale en maatschappelijke gevolgen.

That's one reason to worry.

Dat is één reden om je zorgen te maken.

There's a second reason

Er is een tweede reden,

apart from the worry about inequality,

los van de zorgen over ongelijkheid,

and it's this:

en dat is wel deze.

with some social goods and practices,

Bij sommige publieke goederen en handelingen is het zo dat,

when market thinking and market values enter,

zodra marktdenken en marktwaarde er een rol in gaan spelen,

they may change the meaning of those practices

ze de betekenis van deze handelingen kunnen veranderen,

and crowd out attitudes and norms

en waardevolle houdingen en normen kunnen verdringen.

worth caring about.

I'd like to take an example

Ik geef een voorbeeld

of a controversial use of a market mechanism,

van controversieel gebruik van een marktmechanisme,

a cash incentive, and see what you think about it.

een geldprikkel, en ik hoor graag wat jullie ervan vinden.

Many schools struggle with the challenge

Veel scholen hebben moeite om

of motivating kids, especially kids

kinderen te motiveren -- vooral kinderen

from disadvantaged backgrounds, to study hard,

uit kansarme milieus -- om hard te leren,

to do well in school, to apply themselves.

om het goed te doen op school, om hun best te doen.

Some economists have proposed a market solution:

Sommige economen hebben een marktoplossing voorgesteld:

Offer cash incentives to kids for getting good grades

bied kinderen een geldprikkel aan om ze te stimuleren hoge cijfers

or high test scores

of hoge testscores te halen,

or for reading books.

of om boeken te lezen.

They've tried this, actually.

Hiermee hebben ze trouwens echt experimenten gedaan

They've done some experiments

in some major American cities.

in een aantal grote Amerikaanse steden.

In New York, in Chicago, in Washington, D.C.,

In New York, Chicago en Washington D.C.

they've tried this, offering 50 dollars for an A,

bood men 50 dollar voor een hoog cijfer

35 dollars for a B.

en 35 dollar voor een bovengemiddeld cijfer.

In Dallas, Texas, they have a program that offers

In Dallas, Texas hebben ze een programma dat

achtjarigen twee dollar biedt voor elk boek dat ze lezen.

eight-year-olds two dollars for each book they read.

So let's see what -- Some people are in favor,

Dus laten we even kijken -- sommige mensen zijn voor,

some people are opposed to this cash incentive

sommige mensen zijn tegen deze geldprikkel

to motivate achievement.

om prestaties te bevorderen.

Let's see what people here think about it.

Laten we eens kijken hoe jullie erover denken.

Imagine that you are the head of a major school system,

Stel, je staat aan het hoofd van een grote schoolgemeenschap,

and someone comes to you with this proposal.

en iemand doet je dit voorstel.

And let's say it's a foundation. They will provide the funds.

Laten we zeggen dat het een stichting is. Zij betalen de rekening.

You don't have to take it out of your budget.

Het komt dus niet uit je eigen budget.

How many would be in favor

Hoeveel mensen zouden er vóór zijn,

and how many would be opposed to giving it a try?

en hoeveel mensen er tegen, om een poging te wagen?

Let's see by a show of hands.

Laten we handen tellen.

First, how many think it might at least be worth a try

Wie vindt het op z'n minst de moeite waard

to see if it would work? Raise your hand.

om te kijken of het zou werken? Steek je hand op.

And how many would be opposed? How many would --

En wie zou tegen zijn?

So the majority here are opposed,

Dus de meerderheid is tegen,

but a sizable minority are in favor.

maar een aanzienlijke minderheid is voor.

Let's have a discussion.

Laten we een discussie voeren.

Let's start with those of you who object,

We beginnen met diegenen die tegen zijn,

who would rule it out even before trying.

die het al zouden uitsluiten zonder het te proberen.

What would be your reason?

Wat zou je reden daarvoor zijn?

Who will get our discussion started? Yes?

Wie brengt onze discussie op gang? Ja?

Heike Moses: Hello everyone, I'm Heike,

Heike Moses: Hallo iedereen, ik ben Heike.

and I think it just kills the intrinsic motivation,

Ik denk dat het gewoon de intrinsieke motivatie zou verstoren.

so in the respect that children, if they would like to read,

In het geval dat kinderen echt zouden willen lezen,

you just take this incentive away

neem je die prikkel weg

in just paying them, so it just changes behavior.

door ze er gewoon voor te betalen, dus het verandert het gedrag.

Michael Sandel: Takes the intrinsic incentive away.

Michael Sandel: Het neemt de intrinsieke prikkel weg.

What is, or should be, the intrinsic motivation?

Wat is, of wat zou de intrinsieke motivatie moeten zijn?

HM: Well, the intrinsic motivation

De intrinsieke motivatie

should be to learn.

zou moeten zijn dat je iets wilt leren.

MS: To learn. HM: To get to know the world.

MS: Iets leren. HM: De wereld leren kennen.

And then, if you stop paying them, what happens then?

En wat zou er gebeuren als je stopt met betalen?

Then they stop reading?

Stoppen ze dan ook met lezen?

MS: Now, let's see if there's someone who favors,

MS: Laten we nu eens kijken of er iemand voor is,

who thinks it's worth trying this.

iemand die denkt dat dit de moeite waard is.

Elizabeth Loftus: I'm Elizabeth Loftus,

Elizabeth Loftus: Ik ben Elizabeth Loftus,

and you said worth a try, so why not try it

en u zei "een poging wagen", dus waarom zouden we het niet proberen,

and do the experiment and measure things?

en een experiment doen en dingen meten?

MS: And measure. And what would you measure?

MS: Meten. En wat zou u meten?

You'd measure how many --

Zou u meten hoeveel --

EL: How many books they read

EL: Hoeveel boeken ze hebben gelezen,

and how many books they continued to read

en hoeveel boeken ze zouden lezen

after you stopped paying them.

nadat je stopt met betalen.

MS: Oh, after you stopped paying.

MS: Oh, nadat je stopt met betalen.

All right, what about that?

Ok, hoe klinkt dat?

HM: To be frank, I just think

HM: Eerlijk gezegd denk ik gewoon

this is, not to offend anyone, a very American way.

dat dit, zonder iemand te willen beledigen, een nogal Amerikaanse aanpak is.

(Laughter) (Applause)

(Gelach) (Applaus)

MS: All right. What's emerged from this discussion

MS: Ok. Uit deze discussie

is the following question:

is de volgende vraag naar boven gekomen.

Will the cash incentive drive out or corrupt

Zal de geldprikkel leiden tot verdrijving, bederving

or crowd out the higher motivation,

of verdringing van de echte motivatie,

the intrinsic lesson that we hope to convey,

de intrinsieke les die we hopen over te kunnen brengen,

which is to learn to love to learn and to read

namelijk dat men leert te houden van leren en lezen

for their own sakes?

voor hun eigen plezier?

And people disagree about what the effect will be,

Mensen zijn het oneens over de mogelijke effecten,

but that seems to be the question,

maar dat lijkt de vraag te zijn,

that somehow a market mechanism

dat, op de een of andere manier, een marktmechanisme

or a cash incentive teaches the wrong lesson,

of een geldprikkel de verkeerde les leert,

and if it does, what will become of these children later?

en wat er in dat geval terechtkomt van deze kinderen.

I should tell you what's happened with these experiments.

Ik vertel even hoe het afliep met deze experimenten.

The cash for good grades has had very mixed results,

Betalen voor hoge cijfers heeft zeer uiteenlopende resultaten gehad,

for the most part has not resulted in higher grades.

maar over het algemeen heeft het niet geleid tot hogere cijfers.

The two dollars for each book

Twee dollar voor elk gelezen boek

did lead those kids to read more books.

leidde er wel toe dat die kinderen meer boeken gingen lezen.

It also led them to read shorter books.

Het leidde er ook toe dat ze dunnere boeken gingen lezen.

(Laughter)

(Gelach)

But the real question is,

Maar de echte vraag is:

what will become of these kids later?

wat komt er van deze kinderen terecht?

Will they have learned that reading is a chore,

Hebben ze geleerd dat lezen een vervelende klus is

a form of piecework to be done for pay, that's the worry,

die men enkel doet voor stukloon? Dat is de zorg.

or may it lead them to read maybe for the wrong reason initially

Of gaan ze in eerste instantie misschien om de verkeerde reden lezen,

but then lead them to fall in love with reading for its own sake?

maar worden ze vervolgens verliefd op het lezen zelf?

Now, what this, even this brief debate, brings out

Wat zelfs dit kleine debat hier al naar boven brengt,

is something that many economists overlook.

is iets dat veel economen over het hoofd zien.

Economists often assume

Economen nemen vaak aan

that markets are inert,

dat markten inert zijn,

that they do not touch or taint the goods they exchange.

dat ze de goederen die ze uitwisselen niet aanraken of besmetten.

Market exchange, they assume,

Handel, zo veronderstellen ze,

doesn't change the meaning or value

verandert niets aan de betekenis of de waarde

of the goods being exchanged.

van de verhandelde goederen.

This may be true enough

Dat is misschien wel zo

if we're talking about material goods.

als we het hebben over materiële goederen.

If you sell me a flat screen television

Of je me nou een flatscreen televisie verkoopt,

or give me one as a gift,

of me er eentje cadeau doet;

it will be the same good.

het is nog steeds hetzelfde goed.

It will work the same either way.

Het komt op hetzelfde neer.

But the same may not be true

Maar dit hoeft niet waar te zijn

if we're talking about nonmaterial goods

als we het hebben over immateriële goederen

and social practices such as teaching and learning

en sociale handelingen, zoals onderwijzen en leren,

or engaging together in civic life.

of met elkaar omgaan in het dagelijks leven.

In those domains, bringing market mechanisms

In die gebieden zouden marktmechanismen

and cash incentives may undermine

en geldprikkels kunnen zorgen voor ondermijning

or crowd out nonmarket values and attitudes

of verdringing van waarden en houdingen

worth caring about.

die de moeite waard zijn.

Once we see

Zodra we inzien

that markets and commerce,

dat markten en handel,

when extended beyond the material domain,

als ze eenmaal verder reiken dan het materiële domein,

can change the character of the goods themselves,

het karakter van de goederen zelf kunnen veranderen,

can change the meaning of the social practices,

en de betekenis van sociale handelingen kunnen veranderen,

as in the example of teaching and learning,

zoals in het voorbeeld van onderwijzen en leren,

we have to ask where markets belong

dan moeten we ons afvragen waar markten thuishoren,

and where they don't,

en waar niet;

where they may actually undermine

waar ze kunnen leiden tot ondermijning van

values and attitudes worth caring about.

waarden en houdingen die de moeite waard zijn.

But to have this debate,

Maar om dit debat te kunnen voeren

we have to do something we're not very good at,

moeten we iets doen waar we niet erg goed in zijn.

and that is to reason together in public

We moeten gezamenlijk nadenken

about the value and the meaning

over de waarde en de betekenis

of the social practices we prize,

van de sociale handelingen die we zo op prijs stellen.

from our bodies to family life

Van onze lichamen tot ons gezinsleven,

to personal relations to health

van persoonlijke relaties tot gezondheid,

to teaching and learning to civic life.

van onderwijzen en leren tot het burgerleven.

Now these are controversial questions,

Dit zijn omstreden vragen,

and so we tend to shrink from them.

en dus gaan we ze liever uit de weg.

In fact, during the past three decades,

Het is zelfs zo dat gedurende de laatste drie decennia,

when market reasoning and market thinking

waarin marktredenering en marktdenken

have gathered force and gained prestige,

aan kracht en prestige hebben gewonnen,

our public discourse during this time

ons publieke debat gedurende deze tijd

has become hollowed out,

uitgehold is,

empty of larger moral meaning.

ontdaan van grotere morele betekenis.

For fear of disagreement, we shrink from these questions.

Uit angst voor onenigheid gaan we deze vragen uit de weg.

But once we see that markets

Maar zodra we inzien dat markten

change the character of goods,

het karakter van goederen veranderen,

we have to debate among ourselves

moeten we onderling het debat aangaan

omtrent deze grotere vragen,

these bigger questions

about how to value goods.

over hoe we goederen naar waarde schatten.

One of the most corrosive effects

Eén van de meest bijtende effecten

of putting a price on everything

van overal een prijskaartje aan hangen,

is on commonality,

gaat over gemeenschappelijkheid,

the sense that we are all in it together.

het idee dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten.

Against the background of rising inequality,

In het licht van toenemende ongelijkheid

marketizing every aspect of life

leidt het vermarkten van elk aspect van het leven

leads to a condition where those who are affluent

tot een toestand waarin de rijken

and those who are of modest means

en de minder bedeelden

increasingly live separate lives.

in toenemende mate afgezonderd van elkaar leven.

We live and work and shop and play

We leven, werken, winkelen en spelen

in different places.

dan op verschillende plekken.

Our children go to different schools.

Onze kinderen gaan dan naar verschillende scholen.

This isn't good for democracy,

Dat is niet goed voor de democratie,

nor is it a satisfying way to live,

noch is het een bevredigende manier om te leven,

even for those of us who can afford

zelfs voor diegenen die het zich kunnen veroorloven

to buy our way to the head of the line.

om tegen betaling vooraan te mogen staan.

Here's why.

En wel hierom.

Democracy does not require perfect equality,

Democratie vereist geen perfecte gelijkheid.

but what it does require

Wat ze wel vereist,

is that citizens share in a common life.

is dat burgers gemeenschappelijk leven.

What matters is that people

Het is belangrijk dat mensen

of different social backgrounds

van verschillende achtergronden

and different walks of life

en verschillende geledingen

encounter one another,

elkaar ontmoeten,

bump up against one another

elkaar tegen het lijf lopen,

in the ordinary course of life,

in de dagelijkse gang van zaken.

because this is what teaches us

Dit leert ons namelijk om

to negotiate and to abide our differences.

te onderhandelen en onze verschillen te accepteren.

And this is how we come to care for the common good.

Op die manier gaan we geven om het algemene welzijn.

And so, in the end, the question of markets

Dus uiteindelijk is de vraag over markten

is not mainly an economic question.

niet zozeer een economisch vraagstuk.

It's really a question of how we want to live together.

Het is de vraag hoe we met elkaar willen omgaan.

Do we want a society where everything is up for sale,

Willen we een maatschappij waarin alles te koop is,

or are there certain moral and civic goods

of zijn er bepaalde morele en burgerlijke goederen

that markets do not honor

die markten geen eer aandoen

and money cannot buy?

en niet te koop zijn?

Thank you very much.

Hartelijk bedankt.

(Applause)

(Applaus)