The surprising decline in violence | Steven Pinker

Translator: Zdravko Smilevski Reviewer:

Images like this, from the Auschwitz concentration camp,

Ваквите слики, од концентрациониот логор Аушвиц,

have been seared into our consciousness during the 20th century

се врежаа во нашата свест во текот на 20от век

and have given us a new understanding of who we are,

и ни дадоа нов увид во тоа кои сме,

where we've come from and the times we live in.

од каде сме дојдени и во какви времиња живееме.

During the 20th century, we witnessed the atrocities

Во текот на 20от век, бевме сведоци на ѕверствата

of Stalin, Hitler, Mao, Pol Pot, Rwanda and other genocides,

на Сталин, Хитлер, Мао, Пол Пот, Руанда и други геноциди,

and even though the 21st century is only seven years old,

и иако 21от век наполни само седум години,

we have already witnessed an ongoing genocide in Darfur

веќе сме сведоци на тековниот геноцид во Дарфур

and the daily horrors of Iraq.

и секојдневните ужаси во Ирак.

This has led to a common understanding of our situation,

Ова не доведува до заедничко разбирање на нашата состојба,

namely, that modernity has brought us terrible violence,

имено: дека модерниот живот ни има донесено ужасно насилство, и можеби

and perhaps that native peoples lived in a state of harmony

дека нашите предци живееле во состојба на хармонија која сме ја напуштиле на наша штета.

that we have departed from, to our peril.

Еве еден пример

Here is an example from an op-ed on Thanksgiving,

од колумна за Денот на благодарноста од весникот Бостон глоуб

in the "Boston Globe" a couple of years ago,

од пред неколку години, каде што авторот вели, „Индијанскиот начин на живот

where the writer wrote, "The Indian life was a difficult one,

бил тежок, но не постоеле проблеми со вработувањето,

but there were no employment problems,

community harmony was strong, substance abuse unknown,

хармонијата во заедницата била силна, злоупотребата на супстанции непозната,

crime nearly nonexistent.

криминалот практично непостоечки, ретките борби меѓу племињата

What warfare there was between tribes was largely ritualistic

биле главно ритуални и ретко доведувале до големи

and seldom resulted in indiscriminate or wholesale slaughter."

крвопролевања.“ Сите ја знаеме оваа шеќерна водичка.

Now you're all familiar with this treacle.

We teach it to our children.

Така ги учиме нашите деца; слушаме на телевизија

We hear it on television and in storybooks.

и во приказните. Бидејќи темата на оваа сесија

Now, the original title of this session was, "Everything You Know is Wrong,"

е, „Сè што знаете е неточно“, ќе ви претставам докази

and I'm going to present evidence

that this particular part of our common understanding is wrong,

дека овој конкретен дел од нашето заедничко сфаќање е погрешно:

that, in fact, our ancestors were far more violent than we are,

дека фактички нашите предци били многу понасилни од нас,

that violence has been in decline for long stretches of time,

дека насилството ебило во опаѓање веќе подолг временски период,

and that today, we are probably living in the most peaceful time

и дека денес веројатно живееме во најмирниот период од постоењето на нашиот вид.

in our species's existence.

Сега, во деценијата на Дарфур и Ирак,

Now in the decade of Darfur and Iraq,

a statement like that might seem somewhere between hallucinatory and obscene,

ваквата изјава би можела да се смета за некаде меѓу халуцинаторна

и опсцена. Но ќе се обидам да ве убедам

but I'm going to try to convince you that that is the correct picture.

дека тоа и точната слика. Намалувањето на насилството

The decline of violence is a fractal phenomenon.

е фрактален феномен. Се забележува во текот на милениумите,

You can see it over millennia, over centuries, over decades

вековите, децениите и годините,

and over years,

although there seems to have been a tipping point

иако се чини дека главната пресвртница е со почетокот

at the onset of the Age of Reason in the 16th century.

на Рационализмот во 16от век. Ова се забележува

One sees it all over the world, although not homogeneously.

ширум светот, иако невоедначено.

It's especially evident in the West,

Ова е особено се забележува на Западот, започнувајќи со Англија

beginning with England and Holland around the time of the Enlightenment.

и Холандија за време на Просветлувањето.

Let me take you on a journey of several powers of 10 --

Дозволете да ве поведам на патување од неколку степени на 10 --

from the millennium scale to the year scale --

од размерот на милениум до размерот на година --

to try to persuade you of this.

да се обидам да ве убедам во ова. До пред 10,.000 години, сите луѓе

Until 10,000 years ago, all humans lived as hunter-gatherers,

живееле како ловци и собирачи, без постојани населби

without permanent settlements or government.

или влада. Ова е состојба што обично се смета

And this is the state that's commonly thought to be one of primordial harmony.

за исконска хармонија. Но археологот

But the archaeologist Lawrence Keeley,

Лоренс Кили, анализирајќи ги стапките на смртност

looking at casualty rates among contemporary hunter-gatherers,

кај денешните ловци-собирачи -- нашиот најдобар извор

which is our best source of evidence about this way of life,

на информации за ваквиот начин на живот -- води кон сосем поинаков заклучок.

has shown a rather different conclusion.

Here is a graph that he put together,

Еве еден негов график на кој што

showing the percentage of male deaths due to warfare

се гледа процентот на смртност кај мажите како резултат од борба

in a number of foraging or hunting and gathering societies.

во поголем број вакви општества.

The red bars correspond to the likelihood that a man will die

Црвените столбови соодветствуваат на веројатноста дека некој маж ќе биде убиен

at the hands of another man,

од некој друг маж, наместо да умре од природна

as opposed to passing away of natural causes,

смрт, во поголем број собирачки општества

in a variety of foraging societies in the New Guinea highlands

во висорамнините на Нова Гвинеја и амазонската џунгла.

and the Amazon rain forest.

And they range from a rate of almost a 60 percent chance that a man will die

Тие се движат од стапка од скоро 60 проценти веројатност дека еден маж ќе загине

at the hands of another man

убиен од друг маж, до, во случајот со Гебуси,

to, in the case of the Gebusi, only a 15 percent chance.

само 15 проценти веројатност. Малиот син столб во долниот

The tiny little blue bar in the lower left-hand corner

лев агол ја прикажува истата статистика од САД

plots the corresponding statistic from the United States and Europe

in the 20th century,

и Европа во 20от век, и ги вклучува сите смртни случаи

and it includes all the deaths of both World Wars.

во обете светски војни. Доколку стапката на смртност во племенските војни се задржала

If the death rate in tribal warfare had prevailed during the 20th century,

во текот на 20от век, би станало збор за две милијарди смртни случаи, наместо 100 милиони.

there would have been two billion deaths rather than 100 million.

Also on the millennium scale,

Исто така, на размерот на милениум, можеме да го погледнеме

we can look at the way of life of early civilizations,

начинот на живот на раните цивилизации како оние опишани

such as the ones described in the Bible.

во Библијата. Во овој наводен извор за морални вредности

And in this supposed source of our moral values,

one can read descriptions of what was expected in warfare,

можеме да прочитаме што можело да се очекува во војна,

such as the following, from Numbers 31:

како на пример следново од Броеви 31: „И тие војуваа

"And they warred against the Midianites as the Lord commanded Moses,

продив Мидианитите кога Бог му нареди на Мојсие,

and they slew all the males.

и тие ги убија сите мажи. И Мојсие им рече,

And Moses said unto them, 'Have you saved all the women alive?

„Дали ги спасивте сите жени живи? Сега, затоа, убијте ги сите

Now, therefore, kill every male among the little ones

машки деца и убијте ја секоја жена што познала маж

and kill every woman that hath known man by lying with him,

со тоа што спиела со него, но сите женски деца што не познале маж

but all the women children that have not known a man by lying with him,

со тоа што спиеле со него, зачувајте ги за вас.“ Со други зборови,

keep alive for yourselves.'"

In other words: kill the men, kill the children.

убијте ги мажите, убијте ги децата, ако видите девици

If you see any virgins, then you can keep them alive so that you can rape them.

тогаш може да ги оставите живи, за да можете да ги силувате.

And you can find four or five passages in the Bible of this ilk.

Во Библијата има четири или пет вакви пасуси.

Also in the Bible, one sees that the death penalty was the accepted punishment

Исто така, во Библијата забележуваме дека смртната казна

била вообичаената мерка за кривични дела како што се хомосексуалноста,

for crimes such as homosexuality,

adultery, blasphemy, idolatry, talking back to your parents --

неверството, богохулието, идолизирањето, пререкувањето на родителите --

(Laughter)

(Смеење) -- и собирање прачки во сабота.

and picking up sticks on the Sabbath.

Well, let's click the zoom lens down one order of magnitude

Добро, да се спуштиме сега долу

за еден ред величини и да погледнеме на размер на век.

and look at the century scale.

Now, although we don't have statistics for warfare

Иако немаме статистика за војните од

throughout the Middle Ages to modern times,

Средниот век до современието,

we know just from conventional history

од конвенционалната историја знаеме -- доказите

that the evidence was under our nose all along

ни се пред нос дека има намалување

that there has been a reduction in socially sanctioned forms of violence.

во општествено прифатливите облици на насилство.

For example, any social history will reveal that mutilation and torture

На пример, знаеме дека сакатењето и мачењето

were routine forms of criminal punishment.

како вообичаени облици на казнување на криминалците. За прекршоци за

The kind of infraction today that would give you a fine,

кои денес следи мала парична казна, во тогашно време би биле казнети

in those days, would result in your tongue being cut out,

со отсекување на јазикот, сечење уши, ослепување,

your ears being cut off, you being blinded,

a hand being chopped off and so on.

отсекување рака, и така натаму.

There were numerous ingenious forms of sadistic capital punishment:

Постоеле голем број инвентивни облици на садистички смртни казни:

burning at the stake, disemboweling, breaking on the wheel,

горење на живи луѓе, вадење на цревата, извлекување на тркало,

being pulled apart by horses and so on.

расчеречување со коњи, и така натаму.

The death penalty was a sanction for a long list of nonviolent crimes:

Смртната казна била санкција за голем број ненасилни дела:

criticizing the king, stealing a loaf of bread.

критикување на кралот, крадење векна леб. Ропството, се разбира,

Slavery, of course, was the preferred labor-saving device,

било претпочитаното средство за заштеда на труд, а свирепоста

and cruelty was a popular form of entertainment.

била популарна разонода. Можеби најживописен пример

Perhaps the most vivid example was the practice of cat burning,

била практиката на горење мачки, при која мачката била

in which a cat was hoisted on a stage and lowered in a sling into a fire,

носена на бина и врзана била спуштана во оган,

and the spectators shrieked in laughter as the cat, howling in pain,

при што публиката се смеела и кикотела, додека мачката, завивајќи од болка

was burned to death.

горела жива.

What about one-on-one murder?

Што е со обичните убиствата? Па, за тоа имаме добри статистики,

Well, there, there are good statistics,

because many municipalities recorded the cause of death.

бидејќи голем број општини ја заведувале причината за смртта.

The criminologist Manuel Eisner

Криминологот Мануел Ејзнер

scoured all of the historical records across Europe

ги има истражувано историските податоци ширум Европа

for homicide rates in any village, hamlet, town, county that he could find,

за стапките на убиства во секое село, град и општина

за кои што можел да најде податоци, а истите ги дополнил

and then he supplemented them with national data

со национални податоци од времето кога државите започнале со водење статистика.

when nations started keeping statistics.

He plotted on a logarithmic scale,

Нив ги нанесол на логаритамски график, од 100 смртни случаи

going from 100 deaths per 100,000 people per year,

на 100,000 луѓе годишно, што е приближната стапка на

which was approximately the rate of homicide in the Middle Ages,

убиства во Средниот век. Оваа бројка паѓа на помалку од

and the figure plummets down

to less than one homicide per 100,000 people per year

едно убиство на 100.,000 луѓе годишно

in seven or eight European countries.

во седум или осум европски земји. Потоа има мало покачување

Then, there is a slight uptick in the 1960s.

во 1960те. Луѓето што тврдеа дека рокенролот ќе доведе

The people who said that rock and roll would lead to the decline of moral values

до опаѓање на моралните вредности всушност имале право до некаде.

actually had a grain of truth to that.

But there was a decline from at least two orders of magnitude in homicide

Но, станува збор за намалување од скоро два реда величини

from the Middle Ages to the present,

во бројот на убиства од Средниот век до денес,

and the elbow occurred in the early 16th century.

а до клучна пресвртница доаѓа во раниот 16ти век.

Let's click down now to the decade scale.

Да го погледнеме сега размерот на децении.

According to nongovernmental organizations that keep such statistics,

Според невладините организации

што водат ваква статистика, од 1945 година во Европа и Америка

since 1945, in Europe and the Americas,

there has been a steep decline in interstate wars,

се бележи драстично намалување на бројот на војни меѓу државите,

in deadly ethnic riots or pogroms

на смртоносните етнички судири или погроми, како и на воените удари

and in military coups, even in South America.

дури и во Јужна Америка. Ширум светот, се забележува драстично опаѓање

Worldwide, there's been a steep decline in deaths in interstate wars.

на бројот на жртви во војните меѓу државите. Жолтите столбови овде го прикажуваат бројот

The yellow bars here show the number of deaths per war per year

на смртни случаи по војна од 1950 година наваму.

from 1950 to the present.

And, as you can see, the death rate goes down

Како што можете да видите, бројот на жртви опаѓа од 65.000 жртви

from 65,000 deaths per conflict per year in the 1950s

по конфликт по година во 1950те, до помалку од 2.000 смртни

to less than 2,000 deaths per conflict per year in this decade,

случаи по конфликт по година во текот на оваа деценија, колку и да е таа ужасна.

as horrific as it is.

Even in the year scale, one can see a decline of violence.

Дури и на размер на година може да се забележи намалување на насилството.

Since the end of the Cold War, there have been fewer civil wars,

Од крајот на Студената војна избувнале помалку граѓански војни,

fewer genocides -- indeed, a 90 percent reduction since post-World War II highs --

помалку геноциди -- навистина, намалување од 90 проценти од највисоките вредности од повоенитениот период --

and even a reversal of the 1960s uptick in homicide and violent crime.

па дури и тренд спротивен на зголемувањето во убиствата и насилниот криминал од 1960те.

This is from the FBI uniform crime statistics.

Овие податоци се од Воедначената статистика за криминалот на ФБИ: можете да забележите

You can see that there's a fairly low rate of violence in the '50s and the '60s,

дека има прилично ниска стапка на насилство во '50те и '60те

then it soared upward for several decades

потоа таа остварува голем подем во наредните децении, за да започне

and began a precipitous decline, starting in the 1990s,

со оштар пад, почнувајќи во 1990те, враќајќи се

so that it went back to the level that was last enjoyed in 1960.

скоро на нивото од 1960 година.

President Clinton, if you're here: thank you.

Претседателе Клинтон, доколку сте овде, ви благодарам.

(Laughter)

(Смеа)

So the question is:

Затоа, моето прашање е: зошто толку многу луѓе грешат

Why are so many people so wrong about something so important?

за нешто олку важно? Мислам дека постојат повеќе причини.

I think there are a number of reasons.

One of them is we have better reporting.

Една од нив е дека имаме подобро известување: „Асошиејтид прес

The Associated Press is a better chronicler of wars

подобро ги евидентира војните ширум Земјата

over the surface of the earth

than 16th-century monks were.

отколку што тоа го правеле монасите од 16 век.“

(Laughter)

There's a cognitive illusion.

We cognitive psychologists know

Нам, когнитивните психолози, позната ни е следнава когнитивната илузија: колку ни е полесно

that the easier it is to recall specific instances of something,

да се сетиме за конкретен пример за нешто,

the higher the probability that you assign to it.

толку поголема веројатност му припишуваме.

Things that we read about in the paper with gory footage

Сликите од крвавите настани за кои што читаме во весниците

burn into memory more than reports of a lot more people dying

ни се врежуваат во сеќавањето повеќе отколку вестите за многу повеќе луѓе што умираат

in their beds of old age.

од старост во својот кревет. Во пазарот на јавното мислење

There are dynamics in the opinion and advocacy markets;

постои правило: никој никогаш не привлекол публика, поборници

no one ever attracted advocates and donors

или донатори велејќи

by saying, "Things just seem to be getting better and better."

„се чини дека работите одат на подобро и подобро.“

(Laughter)

(Смеа)

There's guilt about our treatment of native peoples

во современиот интелектуален живот чувствуваме вина заради начинот на кој

in modern intellectual life,

сме ги третирале домородците, која не ни дозволува да признаеме

and an unwillingness to acknowledge there could be anything good

дека западната култура има било какви доблести.

about Western culture.

And, of course, our change in standards can outpace the change in behavior.

Исто така, се разбира, нашите промени во стандардите можат да ги претекнат промените

One of the reasons violence went down

во однесувањето. Една од причините за намалувањето на насилството

is that people got sick of the carnage and cruelty in their time.

е тоа што на луѓето им се има смачено крвопролевањето и свирепоста во нивното време.

That's a process that seems to be continuing,

Тоа е процес што се чини дека продолжува,

but if it outstrips behavior by the standards of the day,

но доколку го претекне однесувањето според стандардите на денешницата,

things always look more barbaric than they would have been

работите тогаш изгледаат поварварски отколку што би биле

by historic standards.

според историски стандарди. Затоа денес, се вознемируваме -- и тоа со право --

So today, we get exercised -- and rightly so --

if a handful of murderers get executed by lethal injection in Texas

доколку над неколку убијци се изведе смртна казна

во Тексас по истекот на 15 годишен апелациски процес. Ние не земаме предвид

after a 15-year appeal process.

We don't consider that a couple of hundred years ago,

дека пред неколку стотици години тие би биле живи изгорени

they may have been burned at the stake for criticizing the king after a trial

заради критика на кралот, по судење

that lasted 10 minutes,

што траело 10 минути -- и навистина, дека тоа би се повторувало

and indeed, that that would have been repeated over and over again.

одново и наново. Денес смртната казна ја сметаме

Today, we look at capital punishment

as evidence of how low our behavior can sink,

за доказ за тоа колку ниско може да падне нашето однесување,

rather than how high our standards have risen.

наместо за тоа колку сме ги кренале нашите стандарди.

Well, why has violence declined?

Добро, зошто се намалило насилството? Никој не знае навистина,

No one really knows, but I have read four explanations,

но имам сретнато четири објаснувања кои што помагаат

all of which, I think, have some grain of plausibility.

во разбирањето. Првото е: можеби

The first is: maybe Thomas Hobbes got it right.

Томас Хобс бил во право. Тој има речено дека

He was the one who said

that life in a state of nature was "solitary, poor, nasty,

животот во природата бил „самечки, сиромашен, гаден, животински

brutish and short."

и кус.“ Не затоа што, тврди тој,

(Laughter)

Not because, he argued,

humans have some primordial thirst for blood

луѓето имаат некоја исконска жед за крв,

or aggressive instinct or territorial imperative,

или агресивни инстинкти или територијален императив,

but because of the logic of anarchy.

туку заради логикта на анархија. При анархија

In a state of anarchy,

there's a constant temptation to invade your neighbors preemptively,

луѓето се под притисок да го нападнат својот сосед,

before they invade you.

пред тој да ги нападне нив. Во поскоро време, Томас Шелинг

More recently, Thomas Schelling gives the analogy

дава аналогија за некој човек што слушнал звуци во

of a homeowner who hears a rustling in the basement.

Being a good American, he has a pistol in the nightstand,

визбата. Како добар Американец, тој го зел пиштолот

и слегол по скалите.

pulls out his gun, walks down the stairs.

And what does he see but a burglar with a gun in his hand?

И што ќе види таму, ако не крадец со пиштол во раката.

Now, each one of them is thinking,

Обајцата си мислат,

"I don't really want to kill that guy, but he's about to kill me.

„Не сакам да го убијам човеков, но тој ќе ме убие мене.

Maybe I had better shoot him before he shoots me,

Можеби е подобро да пукам пред тој да пука во мене,

especially since, even if he doesn't want to kill me,

особено бидејќи, дури и тој да не сака да ме убие,

he's probably worrying right now that I might kill him before he kills me."

веројатно е уплашен дека јас ќе го убијам

пред тој да ме убие.“ И така натаму.

And so on.

Hunter-gatherer peoples explicitly go through this train of thought

Луѓето што се ловци-собирачи експлицитно минуваат низ овој тек на размислување,

and will often raid their neighbors out of fear of being raided first.

и често ги напаѓаат своите соседи од страв дека тие ќе ги нападнат први.

Now, one way of dealing with this problem is by deterrence.

Еден начин за справување со овој проблем е преку обесхрабрување:

You don't strike first, but you have a publicly announced policy

не напаѓате први, но имате јавно објавена политикиа

that you will retaliate savagely if you are invaded.

дека немилосрдно ќе возвратите доколку ве нападнат.

The only thing is that it's liable to having its bluff called,

Она што е важно е дека ваквата политика е

изложена на проверка, така што функционира само

and therefore can only work if it's credible.

доколку е кредибилна. За да стане таква, морате да се осветите за сите навреди

To make it credible, you must avenge all insults and settle all scores,

да ги порамните сите сметки, што доведува до постојана крвна освета.

which leads to the cycles of bloody vendetta.

Life becomes an episode of "The Sopranos."

Животот станува како мафијашки филм. Решението на Хобс,

Hobbes's solution, "Leviathan,"

„Левиатанот“, беше дека доколку авторитетот за легитимна употреба

was that if authority for the legitimate use of violence

на насилство биде доделен на единствена демократска агенција -- еден левиатан --

was vested in a single democratic agency -- a leviathan --

then such a state can reduce the temptation of attack,

тогаш ќе се намали примамливоста за напад,

because any kind of aggression will be punished,

бидејќи секоја агресија ќе се казни,

leaving its profitability zero.

со што користа од неа е нула. Тоа би ја отстранила потребата

That would remove the temptation to invade preemptively

да нападнете превентивно од страв тие да не ве нападнат први.

out of fear of them attacking you first.

It removes the need for a hair trigger for retaliation

Исто така, се отстранува потребата за брза одмазда со

to make your deterrent threat credible,

цел да дадете кредибилитет на вашите закани. На тој, начин, ова би довело

and therefore, it would lead to a state of peace.

до мир. Ајзнер -- човекот што ги проучуваше стапките на убиства

Eisner -- the man who plotted the homicide rates

that you failed to see in the earlier slide --

кои што не ги видовте во претходниот слајд --

argued that the timing of the decline of homicide in Europe

сметаше дека почетокот на намалувањето на бројот на убиства во Европа

coincided with the rise of centralized states.

се поклопува со подемот на централизираните држави.

So that's a bit of a support for the leviathan theory.

Ова дава одредена потврда на теоријата за левиатанот.

Also supporting it is the fact that we today see eruptions of violence

Исто така, за поддршка служи и фактот дека денес гледеаме ерупција на насилство

in zones of anarchy, in failed states, collapsed empires,

во зоните на анархија: во пропаднатите држави, урнати империи,

frontier regions, mafias, street gangs and so on.

регионите на границите, мафиите, уличните банди и така натаму.

The second explanation is that in many times and places,

Второто објаснување е дека во многу места и времиња

there is a widespread sentiment that life is cheap.

постои раширено убедување дека животот е евтин.

In earlier times, when suffering and early death were common in one's own life,

Порано, кога страдањето и раната смрт биле вообичаени

во секојдневниот живот, на луѓето не им паѓало многу тешко истите

one has fewer compunctions about inflicting them on others.

да им ги нанесат на други. Со напредокот на технологијата и економската ефикасност

And as technology and economic efficiency make life longer and more pleasant,

животот станува подолг и попријатен, со што тој станува повреден земено воопшто.

one puts a higher value on life in general.

This was an argument from the political scientist James Payne.

Ова е аргументот на политичкиот научник Џејмс Пејн.

A third explanation invokes the concept of a nonzero-sum game,

Трето објаснување почива на концептот „игра со ненулта сума,“

and was worked out in the book "Nonzero" by the journalist Robert Wright.

што новинарот Роберт Рајт го има разработено во книгата

Не-Нула. Рајт укажува на тоа дека во одредени околности

Wright points out that, in certain circumstances,

cooperation or nonviolence can benefit both parties in an interaction,

соработката, вклучувајќи го и ненасилството, може да им користи на обете страни

при нивниот контакт, како при користа од трговија, кога две страни ги разменуваат

such as gains in trade when two parties trade their surpluses

своите вишоци и обете користат, или пак кога две страни

and both come out ahead,

or when two parties lay down their arms

ќе го положат оружјето и поделат придобивките од мирот

and split the so-called peace dividend

that results in them not having to fight the whole time.

што произлегуваат од тоа што не мораат постојано да се борат.

Wright argues that technology has increased the number

Рајт тврди дека технологијата го има зголемено бројот

of positive-sum games that humans tend to be embroiled in,

на игри со позитивна сума во кои што луѓето често се впуштаат

by allowing the trade of goods, services and ideas

со овозможување на размена на стоки, услуги и идеи

over longer distances and among larger groups of people.

преку поголеми далечини и меѓу поголеми групи луѓе.

The result is that other people become more valuable alive than dead,

На тој начин, другите луѓе вредат повеќе живи отколку мртви

and violence declines for selfish reasons.

и насилството опаѓа од себични причини. Како што вели Рајт,

As Wright put it,

"Among the many reasons that I think that we should not bomb the Japanese

„Меѓу многуте причини заради кои што сметам дека не би требало да им фрлиме бомби

на јапонците е тоа што тие ми го имаат направено возилото.“

is that they built my minivan."

(Laughter)

(Смеа)

The fourth explanation is captured in the title of a book

Четвртото објаснување е илустрирано во насловот на книгата

called "The Expanding Circle," by the philosopher Peter Singer,

„Кругот што се шири“, од филозофот Петар Сингер,

who argues that evolution bequeathed humans with a sense of empathy,

кој тврди дека еволуцијата ги обдарила луѓето со чувство

на емпатија: способност да се однесуваат со интересите на останатите слично

an ability to treat other people's interests as comparable to one's own.

како што се однесуваме кон сопствените. За жал, по правило

Unfortunately, by default,

we apply it only to a very narrow circle of friends and family.

ние тоа го правиме само со мал круг на пријатели и семејство.

People outside that circle are treated as subhuman

Луѓето надвор од тој круг ги третираме како да не се сосем луѓе,

and can be exploited with impunity.

како да можеме неказнето да ги експлоатираме. Но со текот на времето,

But, over history, the circle has expanded.

овој круг постојано се шири. Преку историските податоци можеме да видиме

One can see, in historical record,

it expanding from the village, to the clan, to the tribe, to the nation,

како се шири од село, до клан, до племе,

to other races, to both sexes and, in Singer's own arguments,

до народ, до други раси, до обата пола

и, како што тврди Сингер, нешто што ќе го прошириме на сите

something that we should extend to other sentient species.

сетилни битија. Прашањето е,

So the question is:

If this has happened, what has powered that expansion?

доколку ова се има случено, што е она што влијае на ваквото проширување?

And there are a number of possibilities,

Постојат поголем број можности. Ширечки кругови на

such as increasing circles of reciprocity

реципроцитет во смисол на аргументите на Роберт Рајт.

in the sense that Robert Wright argues for.

The logic of the Golden Rule --

Логиката на златното правило: колку повеќе размислуваме за другите луѓе и

the more you think about and interact with other people,

контактираме со нив, толку повеќе сваќаме дека е невозможно да го

the more you realize that it is untenable to privilege your interests over theirs,

одбраниме привилигирањето на сопствените интереси во однос на нивните,

at least not if you want them to listen to you.

барем не доколку сакаме да не слушаат. Ако некој тврди дека

You can't say that my interests are special compared to yours

неговите интереси се специјални во споредба со туѓите,

any more than you can say

тоа е како да вели дека местото на кое што стои

the particular spot that I'm standing on is a unique part of the universe

во моментот е специјален дел од универзумот

because I happen to be standing on it that very minute.

затоа што тој тогаш се наоѓа таму.

It may also be powered by cosmopolitanism, by histories

Тоа може исто така да биде водено од космополитанизмот: преку историите

and journalism and memoirs and realistic fiction and travel and literacy,

и новинарството и мемоарите и реалистична белетристика и патувањата

и писменоста, што овозможува да се префрлиме во животите

which allows you to project yourself into the lives of other people

на другите луѓе кои што порано можеби би ги третирале како пониски од луѓе,

that formerly you may have treated as subhuman,

and also to realize the accidental contingency of your own station in life,

и исто така да ја увидиме случајноста на сопственото место

во животот; за улогата на среќата во животните околности.

the sense that "There but for fortune go I."

Whatever its causes,

Што и да е причината, намалувањето на насилството

the decline of violence, I think, has profound implications.

има далекусежни последици. Треба да се запрашаме не само „Зошто

It should force us to ask not just, "Why is there war?"

има војна“ туку и „Зошто има мир?“ Не само

but also, "Why is there peace?"

Not just, "What are we doing wrong?"

„Што не чини што правиме?“ туку и „Што правиме што чини?“

but also, "What have we been doing right?"

Because we have been doing something right,

Бидејќи доколку сме направиле нешто како што треба,

and it sure would be good to find out what it is.

навистина би било добро да дознаеме што е тоа.

Thank you very much.

Ви благодарам многу.

(Applause)

(Аплауз).

Chris Anderson: I loved that talk.

Крис Андерсон: Уживав во предавањето. Мислам дека многумина овде би рекле

I think a lot of people here in the room would say

that that expansion you were talking about,

дека ширењето на -- она за што зборувавте,

that Peter Singer talks about,

за кое што зборува Петер Сингер, е резултат на технологијата,

is also driven just by technology, by greater visibility of the other

преку поголемата видливост на другите и на чувството дека светот

and the sense that the world is therefore getting smaller.

се намалува. Дали има малку вистина и во ова?

I mean, is that also a grain of truth?

Steven Pinker: Very much.

Стивен Пинкер. Многу. Се вклопува и во теоријата на Рајт,

It would fit both in Wright's theory,

that it allows us to enjoy the benefits of cooperation

дека ни овозможува да уживаме во придобивките од соработката

over larger and larger circles.

во поголеми и поголеми кругови. Но, исто така, мислам дека ни помага

But also, I think it helps us imagine what it's like to be someone else.

да замислиме што значи да се биде некој друг. Кога човек чита за

I think when you read of these horrific tortures

ужасните измачувања вообичаени во Средниот век, си мисли,

that were common in the Middle Ages,

you think, "How could they possibly have done it,

како можеле да прават такви работи,

how could they not have empathized with the person

како можеле да не сочувствуваат со луѓето

that they're disemboweling?"

што им ги ваделе цревата? Но, јасно е дека,

But clearly, as far as they're concerned, this is just an alien being

што се однесува до нив, тие биле други суштества

that does not have feelings akin to their own.

што немаат чувства како нивните. Било што, сметам,

Anything, I think, that makes it easier

што ни овозможува да замислиме како ги менуваме местата

to imagine trading places with someone else

means that it increases your moral consideration

со некој друг доведува до подобрување на нашиот моралниот однос

to that other person.

кон тој човек.

CA: I'd love every news media owner to hear that talk

КА: Добро, Стив, би сакал во текот на наредната година секој сопственик на

at some point, it's so important.

новински медиум да го чуе ова предавање. Мислам дека е навистина важно. Ви благодарам многу.

CA: Thank you. SP: My pleasure.

СП: Ми беше задоволство.