The mind behind Tesla, SpaceX, SolarCity ... | Elon Musk

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Julia Kalaputi Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

Chris Anderson: Elon, what kind of crazy dream

Крис Андерсон: Елон, кој е тој луд сон

would persuade you to think of trying

што те натера на помислата да се обидеш

to take on the auto industry and build an all-electric car?

во автомобилската индустрија и изградиш целосно електричен автомобил?

Elon Musk: Well, it goes back to when I was in university.

Елон Маск: Па,тоа започна во студентските денови.

I thought about, what are the problems that are most likely

Размислував,кои проблеми најмногу

to affect the future of the world or the future of humanity?

ќе ја засегнат иднината на светот или иднината на човештвото?

I think it's extremely important that we have sustainable transport

Мошне е важно да имаме одржлив транспорт

and sustainable energy production.

и оддржливо енергетско производство.

That sort of overall sustainable energy problem

Овој вид на проблем на одржлива енергија

is the biggest problem that we have to solve this century,

е најголемиот проблем кој треба да го решиме сега,

independent of environmental concerns.

независно од грижата за околината.

In fact, even if producing CO2 was good for the environment,

Вистина дека CO2 е добар за околината,

given that we're going to run out of hydrocarbons,

и знаејќи дека јаглеводородите се трошат

we need to find some sustainable means of operating.

треба да најдеме одржливи мерки за дејствување.

CA: Most of American electricity comes from

КА: Најголемиот дел од електричната енергија во САД доаѓа од согорување

burning fossil fuels.

на фосилните горива.

How can an electric car that plugs into that electricity help?

Како ќе помогне електричниот автомобил вклучен на струја?

EM: Right. There's two elements to that answer.

ЕМ: Да. Одговорот се состои од две компоненти.

One is that, even if you take the same source fuel

Прво: Ако се земе истиот извор на гориво

and produce power at the power plant

за да се произведе енергија во електрана

and use it to charge electric cars, you're still better off.

со цел да се напојат автомобилите, сепак е подобро за нас.

So if you take, say, natural gas,

Ако земете на пример природен гас,

which is the most prevalent hydrocarbon source fuel,

најраспространетиот извор на гориво на јаглеводород,

if you burn that in a modern

ако го согорите во современа

General Electric natural gas turbine,

турбина за природен гас на Џенерал Електрик,

you'll get about 60 percent efficiency.

ќе добиете околу 60% ефикасност.

If you put that same fuel in an internal combustion engine car,

Ако тоа гориво помине низ внатрешно согорување на автомобилски мотор

you get about 20 percent efficiency.

ќе добиете околу 20% ефикасност.

And the reason is, in the stationary power plant,

Бидејќи во стационарни електрани,

you can afford to have something that weighs a lot more,

може да имате нешто што тежи многу повеќе,

is voluminous,

што има поголем волумен,

and you can take the waste heat

и со отпадната топлина да

and run a steam turbine and generate

придвижите парна турбина и да создадете

a secondary power source.

секундарен извор на енергија.

So in effect, even after you've taken transmission loss into account and everything,

Дури и да ја земете предвид загубата при преносот,

even using the same source fuel, you're at least twice as better off

дури и со употреба на истот извор на енергија,пак е подобро

да се напои елетричното возило отколку да се согори во електрана.

charging an electric car, then burning it at the power plant.

CA: That scale delivers efficiency.

КА: Таквата мерка значи ефикасност.

EM: Yes, it does.

ЕМ: Така е.

And then the other point is, we have to have sustainable means

Истотака, траба да обезбедиме одржливи средства

of power generation anyway, electricity generation.

за генерирање сила- генерирање електрична енергија.

So given that we have to solve sustainable electricity generation,

Значи,ако треба да решиме одржливо производство на електрична енергија

then it makes sense for us to have electric cars

тогаш има смисла да имаме електрични автомобили

as the mode of transport.

како вид на транспорт.

CA: So we've got some video here

КА: Тука имаме едно видео

of the Tesla being assembled,

со монтирани снимки од Тесла,

which, if we could play that first video --

кои,ако може да се пушти првото видео-

So what is innovative about this process in this vehicle?

Тогаш што е иновативното во овој процес на автомобилот?

EM: Sure. So, in order to accelerate the advent of electric transport,

ЕМ:Секако. За да го забрзаме напредокот на електриниот транспорт,

and I should say that I think, actually,

и сакам да кажам дека мислам, всушност

all modes of transport will become fully electric

сите видови на транспорт ќе станат електрични

with the ironic exception of rockets.

со иронијата на исклучокот на ракетите.

There's just no way around Newton's third law.

Едноставно не може да се избегне третиот закон на Њутон.

The question is how do you accelerate

Прашањето е како да се забрза напредокот

the advent of electric transport?

на електричниот транспорт?

And in order to do that for cars, you have to come up with

За да се направи тоа со автомобилите,треба

a really energy efficient car,

да се смисли енергетски делотворен автомобил,

so that means making it incredibly light,

значи треба да биде неверојатно лесен,

and so what you're seeing here

она што гледате тука

is the only all-aluminum body and chassis car

е целосна алуминиумса каросерија и шасија

made in North America.

произведена во Северна Америка.

In fact, we applied a lot of rocket design techniques

Применивме многу техники на ракетни градби

to make the car light despite having a very large battery pack.

за да го направиме возилото лесно и покрај големата батерија.

And then it also has the lowest drag coefficient

Затоа има најниска применета енергија

of any car of its size.

од било кое возило со оваа големина.

So as a result, the energy usage is very low,

Како резултат на тоа, применетата енергија е многу ниска

and it has the most advanced battery pack,

и ја има најнапредната батерија.

and that's what gives it the range that's competitive,

и тоа го прави конкурентен во опсегот

so you can actually have on the order of a 250-mile range.

така што може да има нарачки во опсег од 400 км.

CA: I mean, those battery packs are incredibly heavy,

КА: Овие батерии се неверојатно тешки,

but you think the math can still work out intelligently --

но,сметате дека со спојот кој интелектуално одговара- комбинација

by combining light body, heavy battery,

на лесно возило и тешка батерија-

you can still gain spectacular efficiency.

добивате извонредна ефикасност.

EM: Exactly. The rest of the car has to be very light

ЕМ: Точно. Остатокот од автомобилот

to offset the mass of the pack,

мора да е лесен заради рамнотежа

and then you have to have a low drag coefficient so that you have good highway range.

и да има низок отпор на струење за да се уравнотежи целиот распон.

And in fact, customers of the Model S

Всушност,корисницте на Моделот Ѕ

are sort of competing with each other

се натпреваруваат

to try to get the highest possible range.

за да се рангираат највисоко.

I think somebody recently got 420 miles out of a single charge.

Мислам дека некој постигнал 675 км со едно напојување.

CA: Bruno Bowden, who's here, did that,

КА: Бруно Боуден, кој е тука, го постигна тоа,

broke the world record.EM: Congratulations.

го надмина светскиот рекорд. ЕМ:Честитам!

CA: That was the good news. The bad news was that

КА:Тоа е добрата вест. Лошата вест

to do it, he had to drive at 18 miles an hour constant speed

што морал да вози со 30 км на час константна брзина

and got pulled over by the cops. (Laughter)

и бил запрен од полиција. (Смеа)

EM: I mean, you can certainly drive --

ЕМ: Мислам,можете да возите-

if you drive it 65 miles an hour,

ако возите со 100 км на час,

under normal conditions,

во нормални услови,

250 miles is a reasonable number.

400 км и е разумна бројка.

CA: Let's show that second video

КА: Да видиме во второто видео

showing the Tesla in action on ice.

како се однесува Тесла на мраз.

Not at all a dig at The New York Times, this, by the way.

Ова не е критика за Њујорк Тајмс, патем.

What is the most surprising thing about the experience

Што е највозбудливо околу искуството

of driving the car?

да се вози автомобилот?

ЕМ: Кога се создава електричен автомобил,

EM: In creating an electric car,

the responsiveness of the car is really incredible.

одговорот од самиот автомобил е неверојатен.

So we wanted really to have people feel as though

Сакавме луѓето да се чувствуваат како

they've almost got to mind meld with the car,

да се соединуваат со автомобилот,

so you just feel like you and the car are kind of one,

како да се едно со него,

and as you corner and accelerate, it just happens,

кога свртуваат или убрзуваат, едноставно се случува,

like the car has ESP.

како возилото да има ESP.

You can do that with an electric car because of its responsiveness.

Тоа може да се постигне со електричен автомобил.

You can't do that with a gasoline car.

Не може да се постигне со возило на бензин.

I think that's really a profound difference,

Тоа е огромна разлика,

and people only experience that when they have a test drive.

а луѓето го доживуваат тоа кога имаат пробно возење.

CA: I mean, this is a beautiful but expensive car.

КА:Ова е прекрасен но скап автомобил.

Is there a road map where this becomes

Имате план како возилото ќе стане

a mass-market vehicle?

достапно за широките маси?

EM: Yeah. The goal of Tesla has always been

ЕМ: Целта на Тесла отсекогаш била

to have a sort of three-step process,

процес во три чекори,

where version one was an expensive car at low volume,

каде верзија 1 е скап автомобил со мал обем,

version two is medium priced and medium volume,

верзија 2 е средно скап автомобил со среден обем

and then version three would be low price, high volume.

и верзија 3 каде имате ниска цена и голем обем.

So we're at step two at this point.

Сега сме на чекор 2.

So we had a $100,000 sports car, which was the Roadster.

Имавме спортски автомобил од 100.000 $, Роадстер.

Then we've got the Model S, which starts at around 50,000 dollars.

Pотоа го добивме Модел Ѕ кој чини 50.000 $.

And our third generation car, which should hopefully

Трета генерација автомобили која очекуваме

be out in about three or four years

да ја имаме за 3-4 години

will be a $30,000 car.

ќе биде 30.000 $.

But whenever you've got really new technology,

Но, кога имате нова технологија,

it generally takes about three major versions

потребни се 3 верзии генерално

in order to make it a compelling mass-market product.

за да допрете до широките маси.

And so I think we're making progress in that direction,

Мислам дека напредуваме во тој правец

and I feel confident that we'll get there.

и сигурен сум дека ќе стигнеме до целта.

CA: I mean, right now, if you've got a short commute,

КА:Сега, ако не мора долго да патувате,

you can drive, you can get back, you can charge it at home.

може да возите, да се вратите и да го напоите дома.

There isn't a huge nationwide network of charging stations now that are fast.

Не постојат големи државни мрежи за напојување кои се брзи.

Do you see that coming, really, truly,

Го гледаш тоа како иднина

or just on a few key routes?

или како извесни мали показатели?

EM: There actually are far more charging stations

ЕМ: Има многу повеќе станици за напојување

than people realize,

оттколку што мислат луѓето,

and at Tesla we developed something

и во Тесла произведовме нешто

called a Supercharging technology,

што се вика технологија за супер напојување

and we're offering that if you buy a Model S

која ја нудиме бесплатно засекогаш,

for free, forever.

ако купите модел Ѕ.

And so this is something that maybe a lot of people don't realize.

Ова многумина не го согледуваат.

We actually have California and Nevada covered,

Ги имаме покриено Калифорнија и Невада,

and we've got the Eastern seaboard

а истотака и Источниот брег

from Boston to D.C. covered.

од Бостон до Вашингтон .

By the end of this year, you'll be able to drive

До крај на годинава,ќе возите

from L.A. to New York

од Лос Анџелес до Њујорк

just using the Supercharger network,

со мрежата за супер напојување

which charges at five times the rate of anything else.

која напојува пет пати побрзо од било што друго.

And the key thing is to have a ratio of drive to stop,

Најважно е да имате сооднос од возење до запирање,

to stop time, of about six or seven.

да се запре времето од 6 или седум.

So if you drive for three hours,

Значи,ако возите 3 часа,

you want to stop for 20 or 30 minutes,

сакате да застанете 20 или 30 мин.

because that's normally what people will stop for.

зашто нормално за толку застануваат луѓето.

So if you start a trip at 9 a.m.,

Ако тргнете во 9 наутро,

by noon you want to stop to have a bite to eat,

до пладне ќе застанете за да каснете нешто,

hit the restroom, coffee, and keep going.

одите до WC, кафе и продолжувате.

CA: So your proposition to consumers is, for the full charge, it could take an hour.

КА: Значи, предлагате дека за целосно полнење потребен е еден час.

So it's common -- don't expect to be out of here in 10 minutes.

Значи вообичаено е- не очекувајте да излезете за 10 мин.

Wait for an hour, but the good news is,

Чекајте еден час,но добрата вест е дека

you're helping save the planet,

помагате за спас на планетата,

and by the way, the electricity is free. You don't pay anything.

и електричната енергија е бесплатна.

EM: Actually, what we're expecting is for people

ЕМ: Всушност ние очекуваме луѓето

to stop for about 20 to 30 minutes, not for an hour.

да запираат за 20-30 мин. а не за еден час.

It's actually better to drive for about maybe 160, 170 miles

најдобро е да се вози 250-260 km

and then stop for half an hour

и да се запре за половина час

and then keep going.

па да се продолжи.

That's the natural cadence of a trip.

Тоа е природниот тек на патувањето.

CA: All right. So this is only one string to your energy bow.

КА: Значи ова е само еден дел од вашиот енергетски план.

You've been working on this solar company SolarCity.

Работите во соларната компанија Солар Сити.

What's unusual about that?

Што е необично околу тоа?

EM: Well, as I mentioned earlier,

ЕМ: Како што спомнав претходно,

we have to have sustainable electricity production

треба да имаме оддржливо енергетско производство

as well as consumption,

како и потрошувачка,

so I'm quite confident that the primary means

и сигурен сум дека основниот извор

of power generation will be solar.

за производство на енергија ќе биде соларниот.

I mean, it's really indirect fusion, is what it is.

Се работи за индиректна фузија, тоа е тоа.

We've got this giant fusion generator in the sky called the sun,

Го имаме гиганскиот генератор на фузија на небото-тоа е сонцето

and we just need to tap a little bit of that energy

и треба само малку да извлечеме од таа енергија

for purposes of human civilization.

за потребите на човекот.

What most people know but don't realize they know

Повеќето луѓе знаат но не се свесни за тоа

is that the world is almost entirely solar-powered already.

дека светот е веќе речиси целосно снабден со соларна енергија.

If the sun wasn't there, we'd be a frozen ice ball

Ако не беше сонцето, ќе бевме смрзната топка мраз

at three degrees Kelvin,

на минус 270 степени,

and the sun powers the entire system of precipitation.

и сонцето го движи целиот систем на преципитација.

The whole ecosystem is solar-powered.

Целиот еко систем се заснова на соларна енергија.

CA: But in a gallon of gasoline, you have,

КА: Но,во еден галон бензин

effectively, thousands of years of sun power

имате ефективни илјада години сончева енергија

compressed into a small space,

компресирана на мало место, така што тешко

so it's hard to make the numbers work right now on solar,

е да се добијат позитивни бројки за соларната енергија

and to remotely compete with, for example, natural gas,

и да се натпреварува на пример со природниот гас,

fracked natural gas. How are you going to build a business here?

Како ќе создадете работа овде?

EM: Well actually, I'm confident that solar

ЕМ: Сигурен сум дека соларната енергија

will beat everything, hands down, including natural gas.

ќе ги победи сите, дури и природниот гас.

(Applause)CA: How?

(Аплауз) КА: Како?

EM: It must, actually. If it doesn't, we're in deep trouble.

ЕМ: Ќе мора. Ако не, тогашќе имаме проблеми.

CA: But you're not selling solar panels to consumers.

КА: Но,вие не продавате соларни панели на корисници.

What are you doing?

Што правите?

EM: No, we actually are. You can buy a solar system

ЕМ: Всушност продаваме. Можете да купите соларен систем

or you can lease a solar system.

или да го изнајмите.

Most people choose to lease.

Повеќет одбираат да изнајмат.

And the thing about solar power is that

Во врска со соларната енергија,

it doesn't have any feed stock or operational costs,

таа нема залихи или оперативни трошоци,

so once it's installed, it's just there.

штом се инсталира, таа е тука.

It works for decades. It'll work for probably a century.

Функционира со децении, можеби и цел век.

So therefore, the key thing to do is to get the cost

Значи, најважно е трошоците

of that initial installation low,

при почетното инсталирање да се ниски,

and then get the cost of the financing low,

а потоа и самото финансирање да биде мало, зашто овие

because that interest -- those are the two factors that drive the cost of solar.

се двата фактори кои управуваат со цената на соларната енергија.

And we've made huge progress in that direction,

Направивме голем чекор во тој правец,

and that's why I'm confident we'll actually beat natural gas.

и затоа сум убеден дека ќе го победиме природниот гас.

CA: So your current proposition to consumers is,

КА: Значи вашиот сегашен предлог до клиентите е

don't pay so much up front.

да не плаќаат премногу на почетокот.

EM: Zero.CA: Pay zero up front.

ЕМ: Ништо! Не плаќајте ништо на почеток.

We will install panels on your roof.

Ние ќе инсталираме панели на вашите кровови.

You will then pay, how long is a typical lease?

Потоа ќе платите-на колкав период е обично наемот?

EM: Typical leases are 20 years,

ЕМ: Вообичаено се на 20 години,

but the value proposition is, as you're sort of alluding to, quite straightforward.

но,предлогот на главната вредност, како што алудирате, е прилично јасен.

It's no money down, and your utility bill decreases.

Без влогови, а вашите трошоци ќе се намалат.

Pretty good deal.

Прилично добра зделка.

CA: So that seems like a win for the consumer.

КА: Тоа е добивка за корисниците.

No risk, you'll pay less than you're paying now.

Без ризик, ќе плаќаат помалку отколку сега.

For you, the dream here then is that --

За вас, вашиот сон тука е-

I mean, who owns the electricity from those panels for the longer term?

мислам,кој е сопственик на енеријата од тие панели со подолг рок?

I mean, how do you, the company, benefit?

Како вашата компанија ќе профитира?

EM: Well, essentially,

ЕМ: Во суштина,

SolarCity raises a chunk of capital

Солар Сити има капитал

from say, a company or a bank.

од компании или банки, на пример.

Google is one of our big partners here.

Гугл е еден од нашите најголеми партнери

And they have an expected return on that capital.

и тие имаат повратен капитал од тоа.

With that capital, SolarCity purchases and installs the panel on the roof

Со тој капитал, Солар Сити купува и инсталира панели на крововите

and then charges the homeowner or business owner

а потоа им наплатува на сопствениците на куќите или фирмите

a monthly lease payment, which is less than the utility bill.

месечен наем кој е помал од комуналните трошоци.

CA: But you yourself get a long-term commercial benefit from that power.

КА: Но вие имате долгорочна, комерцијалеа добивка од енергијата.

You're kind of building a new type of distributed utility.

Вие на некој начин градите нов вид на дистрибуирани комуналии.

EM: Exactly. What it amounts to

ЕМ: Точно. Тоа е целта-

is a giant distributed utility.

гигантски дистрибуирани комуналии.

I think it's a good thing, because utilities

Сметам дека тоа е добро зашто комуналните претпријатија

have been this monopoly, and people haven't had any choice.

имаа монопол и луѓето немаат избор.

So effectively it's the first time

Ова е првпат на ефикасен начин

there's been competition for this monopoly,

да имаат конкурентност за тој монопол

because the utilities have been the only ones

зашто комуналните претпријатија беа единствените кои

that owned those power distribution lines, but now it's on your roof.

дистрибуираа енергија, а таа сега е на вашите кровови.

So I think it's actually very empowering

Тоа ги ополномоштува

for homeowners and businesses.

сопствениците на куќите и фирмите.

CA: And you really picture a future

КА: Навистинa гледаш иднина

where a majority of power in America,

во која најголемиот дел од енергијата во САД,

within a decade or two, or within your lifetime, it goes solar?

за 1-2 децении, или во текот на еден живот ќе стане соларна?

EM: I'm extremely confident that solar will be at least a plurality of power,

ЕМ: Уверен сум дека соларната енергија ќе се користи често

and most likely a majority,

и веројатно од повеќето луѓе,

and I predict it will be a plurality in less than 20 years.

и предвидувам дека ќе има мнозинство за 20-тина години.

I made that bet with someone —CA: Definition of plurality is?

Се обложив за ова- КА: Што е мнозинство за вас?

EM: More from solar than any other source.

ЕМ: Најмногу извори на соларна енергија од било кој друг.

CA: Ah. Who did you make the bet with?

КА: Со кого се обложи?

EM: With a friend who will remain nameless.

ЕМ: Со пријател кој нема да го именувам.

CA: Just between us. (Laughter)

КА: Само меѓу нас. (Смеа)

EM: I made that bet, I think, two or three years ago,

ЕМ: Облогот беше пред 2-3 години,

so in roughly 18 years,

значи за околу 18 години

I think we'll see more power from solar than any other source.

најмногу корисници ќе има на соларна енергија.

CA: All right, so let's go back to another bet that you made

КА: Да се вратиме на друг облог

with yourself, I guess, a kind of crazy bet.

кој го направи со сам себе, луд на некој начин.

You'd made some money from the sale of PayPal.

Направи капитал од продажбата на ПејПал.

You decided to build a space company.

Реши да создадеш вселенска компанија.

Why on Earth would someone do that?

Зошто некој би го направил тоа?

(Laughter)

(Смеа)

EM: I got that question a lot, that's true.

ЕМ: Многумина ми го поставиле тоа прашање, навистина.

People would say, "Did you hear the joke about the guy

Луѓето велеа:„Ја чувте шегата за типот

who made a small fortune in the space industry?"

кој створи мало богатство од вселенската индустрија?“

Obviously, "He started with a large one," is the punchline.

Очигледно, „Тој почна со големо“ била поентата.

And so I tell people, well, I was trying to figure out

Им велам на луѓего:„Се обидувам да откријам

the fastest way to turn a large fortune into a small one.

најбрз начин да претворам огромно богатство

And they'd look at me, like, "Is he serious?"

во мало.“ А тие мене:„Сериозно?“

CA: And strangely, you were. So what happened?

КА: За чудо така е. И што се случи?

EM: It was a close call. Things almost didn't work out.

ЕМ: Спас во последен миг. За малку сè ќе пропаднеше.

We came very close to failure,

Бевме многу блиску до пропаст.

but we managed to get through that point in 2008.

Но, успеавме да се извлечеме во 2008.

The goal of SpaceX is to try to advance rocket technology,

Целта на СпејсХ е да се унапреди ракетната технологија

and in particular to try to crack a problem

и главно да се реши проблемот

that I think is vital

кој сметам дека е витален

for humanity to become a space-faring civilization,

за човештвото да има вселенска цивилизација

which is to have a rapidly and fully reusable rocket.

што значи да се има брза и целосно повеќекратна ракета.

CA: Would humanity become a space-faring civilization?

КА: Ќе стане човештвото вселенска цивилизација?

So that was a dream of yours, in a way, from a young age?

Тоа беше твојот сон од млади години?

You've dreamed of Mars and beyond?

Сонуваше за Марс и пошироко?

EM: I did build rockets when I was a kid,

ЕМ. Градев ракети кога бев дете,

but I didn't think I'd be involved in this.

но не мислев дека ќе продолжам со тоа.

It was really more from the standpoint of

Повеќе беше од аспект на тоа

what are the things that need to happen in order for

кои работи треба да се случат за да иднината

the future to be an exciting and inspiring one?

биде инспиративна и возбудлива.

And I really think there's a fundamental difference,

Мислам дека има значителна разлика

if you sort of look into the future,

кога гледаме во иднината,

between a humanity that is a space-faring civilization,

меѓу вселенската цивилизација,

that's out there exploring the stars, on multiple planets,

која ги истражува ѕвездите, планетите,

and I think that's really exciting,

и мислам дека тоа е возбудливо,

compared with one where we are forever confined to Earth

во споредба со состојбата да сме врзани само за Земјата

until some eventual extinction event.

додека не се случи некое истребување.

CA: So you've somehow slashed the cost of building

КА: Ги намали трошоците на градење

a rocket by 75 percent, depending on how you calculate it.

ракета за 75%, зависно како сметаме.

How on Earth have you done that?

Како го направи тоа?

NASA has been doing this for years. How have you done this?

НАСА го прави ова со години. Како го направиви ти?

EM: Well, we've made significant advances

ЕМ: Направивме значаен напредок

in the technology of the airframe, the engines,

во технологијата на леталата, моторите,

the electronics and the launch operation.

електрониката и уредите за стартување.

There's a long list of innovations

Имаме многу иновации

that we've come up with there

кои ги создадовме

that are a little difficult to communicate in this talk, but --

кои се прилично сложени да ги разгледаме сега.

CA: Not least because you could still get copied, right?

КА: Не заради тоа што може некој да ве копира, нели?

You haven't patented this stuff. It's really interesting to me.

Не ги патентиравте овие работи. Навистина интересно.

EM: No, we don't patent.CA: You didn't patent because you think it's

ЕМ: Не патентираме. КА: Заради тоа што мислите

more dangerous to patent than not to patent.

дека е поопасно да патентирате отколку да не патентирате?

EM: Since our primary competitors are national governments,

ЕМ: Нашите главни конкуренти се националните влади

the enforceability of patents is questionable.(Laughter) (Applause)

па наплатувањето на патентите е дискутабилно.(Смеа/Аплауз)

CA: That's really, really interesting.

КА: Навистина интересно.

But the big innovation is still ahead,

Но големото откритие е на повидок

and you're working on it now. Tell us about this.

и вие работите на него. Кажете ни за тоа.

EM: Right, so the big innovation—

ЕМ: Да. Големото откритие-

CA: In fact, let's roll that video and you can talk us through it, what's happening here.

КА:Да го видиме видеотото и ќе ни објасните што се случува.

EM: Absolutely. So the thing about rockets is that

ЕМ: Секако. Во однос на ракетите,

they're all expendable.

тие се потрошни.

All rockets that fly today are fully expendable.

Сите ракети кои летаат денес се потрошни.

The space shuttle was an attempt at a reusable rocket,

Спејс шатл требаше да е повеќекратна ракета

but even the main tank of the space shuttle was thrown away every time,

но дури и главните делови се фрлаа

and the parts that were reusable

а за деловите кои можеа пак да се употребат

took a 10,000-person group nine months to refurbish for flight.

беа потребни 10.000 луѓе во 9 месеци за да се обноват за повторен лет.

So the space shuttle ended up costing a billion dollars per flight.

Така спејс шатлот чинеше милијарда долари за лет.

Obviously that doesn't work very well for —

Очигледно не одеше како што треба----

CA: What just happened there? We just saw something land?

КА:Што се случи всушност? Видовме нешто слета.

EM: That's right. So it's important that the rocket stages

ЕМ: Точно.Важно е ракетата да слета така што

be able to come back, to be able to return to the launch site

да може да се врати назад, да се врати на местото на лансирање

and be ready to launch again within a matter of hours.

и да може повторно да полета за неколку саати.

CA: Wow. Reusable rockets.EM: Yes. (Applause)

КА: Повеќекратни ракети! ЕМ:ДА. (Аплауз)

And so what a lot of people don't realize is,

Многумина не сфаќаат дека

the cost of the fuel, of the propellant, is very small.

цената на горивото-пропелант е многу ниска.

It's much like on a jet.

Слична на млазен авион.

So the cost of the propellant is about .3 percent

Цената на пропелантот е околу 3%

of the cost of the rocket.

од цената на чинење на ракетата.

So it's possible to achieve, let's say,

Значи, можеме да постигнеме приближно

roughly 100-fold improvement in the cost of spaceflight

подобрување од 100 пати од трошоците на летот во вселентаа

if you can effectively reuse the rocket.

ако ефикасно се употреби повторно ракетата.

That's why it's so important.

Заради тоа е значајно.

Every mode of transport that we use,

Секој вид на транспорт кој го користиме,

whether it's planes, trains, automobiles, bikes, horses,

авион, воз, автомобил, велосипед,коњ,

is reusable, but not rockets.

може повторно да се употреби, но не и ракетите.

So we must solve this problem in order to become a space-faring civilization.

Треба да го решиме проблемот за да можеме да патуваме во вселената.

CA: You asked me the question earlier

КА: Еднаш ме праша

of how popular traveling on cruises would be

колку популарно би било крстарењето

if you had to burn your ships afterward.EM: Certain cruises are apparently highly problematic.

ако мора да се изгори бродот потоа. ЕМ:Некои крстарења се проблематични.

CA: Definitely more expensive.

КА: Дефинитивно и поскапи.

So that's potentially absolutely disruptive technology,

Таа е проблематична технологија,

and, I guess, paves the way for your dream to actually take,

и мислам отвара пат за сонот да започне,

at some point, to take humanity to Mars at scale.

во одредено време, постепено да ги одведе луѓето на Марс.

You'd like to see a colony on Mars.

Би сакале да видиме колонија на Марс.

EM: Yeah, exactly. SpaceX, or some combination

ЕМ: Да,дефинитивно. СпејсХ или некоја комбинација

of companies and governments, needs to make progress

на компании и влади, мора да напредува

in the direction of making life multi-planetary,

кон мултипланетарен живот,

of establishing a base on another planet,

да се создаде основа на друга планета,

on Mars -- being the only realistic option --

на Марс, како единствена реална опција-

and then building that base up

а потоа да се населува

until we're a true multi-planet species.

додека не станеме мулти планетарни видови.

CA: So progress on this "let's make it reusable,"

КА: Напредокот во смисла „да се направи повторно употребливо“,

how is that going? That was just a simulation video we saw.

како оди тоа?Видеото беше симулирање.

How's it going?

Како напредува?

EM: We're actually, we've been making some good progress recently

ЕМ: Имаме прилично напреднато во последно време

with something we call the Grasshopper Test Project,

со тоа што го нарекуваме Grasshopper Test Project,

where we're testing the vertical landing portion of the flight,

каде тестираме вертикални слетувања,

the sort of terminal portion which is quite tricky.

дел кој е прилично незгоден.

And we've had some good tests.

Направивме добри тестирања.

CA: Can we see that?EM: Yeah.

КА: Може да се види? ЕМ:Да.

So that's just to give a sense of scale.

Ова е само да се доживее нивото.

We dressed a cowboy as Johnny Cash

Облековме каубој како Џони Кеш

and bolted the mannequin to the rocket. (Laughter)

и ја ставивме куклата на ракетата.

CA: All right, let's see that video then,

КА: Ајде да го видиме видеото,

because this is actually amazing when you think about it.

бидејќи е чудесно ако подобро размислиме.

You've never seen this before. A rocket blasting off and then --

Не сме го виделе ова. Лансирање на ракета и потоа-

EM: Yeah, so that rocket is about the size

ЕМ: Да,ракетата е голема колку

of a 12-story building.

зграда на 12 ката.

(Rocket launch)

(Лансирање на ракета)

So now it's hovering at about 40 meters,

Сега лебди на 40 м.

and it's constantly adjusting

и константно ги прилагодува

the angle, the pitch and yaw of the main engine,

аглите, косините и аголот на свртување на главниот мотор,

and maintaining roll with cold gas thrusters.

и одржувањето на свртувањата со пропелери на камен јаглен.

CA: How cool is that? (Applause)

КА: Одлично! (Аплауз)

Elon, how have you done this?

Елон, како го направи ова?

These projects are so -- Paypal, SolarCity,

Овие проекти се толку.. ПејПал, Солар Сити,

Tesla, SpaceX, they're so spectacularly different,

Тесла, СпејсХ, толку се спектакуларно различни,

they're such ambitious projects at scale.

толку амбициозни проекти.

How on Earth has one person

Како е можно еден човек

been able to innovate in this way?

да го измисли сето ова?

What is it about you?

Што е тоа кај тебе?

EM: I don't know, actually.

EM:Не знам, искрено.

I don't have a good answer for you.

Немам добар одговор за тоа.

I work a lot. I mean, a lot.

Работам многу, навистина многу.

CA: Well, I have a theory.EM: Okay. All right.

КА: Имам теорија. ЕМ:Добро, во ред.

CA: My theory is that you

КА:Мојата теорија вели дека

have an ability to think at a system level of design

можеш да размислуваш на системско ниво на дизајн

that pulls together design, technology and business,

што ги соединува дизајнот, технологијата и бизнисот.

so if TED was TBD, design, technology and business,

Ако ТЕД е ДТБ: дизајн,технологија и бизнис

into one package,

во еден пакет,

synthesize it in a way that very few people can and --

синтетизираш така како ретко кој може-

and this is the critical thing -- feel so damn confident

и ова е кључниот миг-толку си сигурен

in that clicked-together package that you take crazy risks.

во овој собран пакет што превземаш луди ризици.

You bet your fortune on it, and you seem to have done that multiple times.

Вложуваш богатство во него и тоа си го сторил повеќе пати.

I mean, almost no one can do that.

Мислам дека никој не го прави тоа.

Is that -- could we have some of that secret sauce?

Може да ни ја кажеш тајната формула?

Can we put it into our education system? Can someone learn from you?

Може да го ставиме тоа во обрзовниот систем?Може некој да научи од вас?

It is truly amazing what you've done.

Зачудувачки е што имаш постигнато.

EM: Well, thanks. Thank you.

ЕМ: Па, ви благодарам. Благодарам.

Well, I do think there's a good framework for thinking.

Постои рамка во која може да се размислува.

It is physics. You know, the sort of first principles reasoning.

Тоа е физиката. Знаете, првиот принцип на размислување.

Generally I think there are -- what I mean by that is,

Генерално мислам-сметам дека треба

boil things down to their fundamental truths

да се дојде до коренот на вистините

and reason up from there,

и да се размислува од таму

as opposed to reasoning by analogy.

како спротивставено мислење со аналогија.

Through most of our life, we get through life

Низ нашиот живот минуваме

by reasoning by analogy,

со аналогно размислување

which essentially means copying what other people do with slight variations.

што значи копираме што другите прават со одредени разлики.

And you have to do that.

И мораме да го правиме тоа.

Otherwise, mentally, you wouldn't be able to get through the day.

Инаку,ментално не ќе можеме да го поминеме денот.

But when you want to do something new,

Но,кога сакаме да направиме нешто ново,

you have to apply the physics approach.

треда да се примени пристапот на физиката.

Physics is really figuring out how to discover

Физиката ни покажува како да откриеме

new things that are counterintuitive, like quantum mechanics.

нови нешта, како квантната механика.

It's really counterintuitive.

Таа е контра-интуитивна.

So I think that's an important thing to do,

Затоа, сметам дека е важно тоа да се стори

and then also to really pay attention to negative feedback,

и да обратиме внимание на негативната повратна информација

and solicit it, particularly from friends.

и да ја побараме од пријателите.

This may sound like simple advice,

Ова можеби звучи како едноставен совет,

but hardly anyone does that,

но ретко кој го прави,

and it's incredibly helpful.

а многу помага.

CA: Boys and girls watching, study physics.

КА: Момци и девојки кои студирате физика.

Learn from this man.

Учете од овој човек.

Elon Musk, I wish we had all day, but thank you so much for coming to TED.

Елон Маск,би сакал да го имаме цел ден пред нас.Благодарам што дојде.

EM: Thank you. CA: That was awesome. That was really, really cool.

ЕМ: Благодарам! Прекрасно беше. Навистина многу убаво.

Look at that. (Applause)

Погледни го ова! (Аплауз)

Just take a bow. That was fantastic.

Поклони се. Фантастично беше.

Thank you so much.

Многу ти благодарам!