The mind behind Tesla, SpaceX, SolarCity ... | Elon Musk

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Artur Kopijowski Korekta: Paweł PJ Janeczek

Chris Anderson: Elon, what kind of crazy dream

Chris Anderson: Elon, coż to za szalony sen

would persuade you to think of trying

skłonił cię do spróbowania sił

to take on the auto industry and build an all-electric car?

w motoryzacji i zbudowania w pełni elektrycznego samochodu?

Elon Musk: Well, it goes back to when I was in university.

Elon Musk: Zaczęło się, gdy jeszcze studiowałem.

I thought about, what are the problems that are most likely

Zastanawiałem się jakie problemy mogą

to affect the future of the world or the future of humanity?

definiować przyszłość świata lub ludzkości.

I think it's extremely important that we have sustainable transport

To niezwykle ważne abyśmy mieli trwałość transportu

and sustainable energy production.

oraz trwałą produkcję energii.

That sort of overall sustainable energy problem

Ten rodzaj ogólnego problemu podtrzymywalnej energii

is the biggest problem that we have to solve this century,

jest największym problemem tego wieku,

independent of environmental concerns.

niezależnym od zmartwień środowiskowych.

In fact, even if producing CO2 was good for the environment,

Nawet gdyby produkcja CO2 była dobra dla środowiska,

given that we're going to run out of hydrocarbons,

to zakładając, że wyczerpią się węglowodory,

we need to find some sustainable means of operating.

musimy znaleźć trwałe źródło zasialania.

CA: Most of American electricity comes from

CA: Elektryczność w Ameryce głównie pochodzi

burning fossil fuels.

ze spalania paliw kopalnianych.

How can an electric car that plugs into that electricity help?

Jak samochód, który też pobiera tę energię ma pomóc?

EM: Right. There's two elements to that answer.

EM: Na odpowiedź składają się dwa elementy.

One is that, even if you take the same source fuel

Pierwszy to, że nawet jeśli użyjesz tych samych zasobów,

and produce power at the power plant

przetworzysz je na energię w elektrowni

and use it to charge electric cars, you're still better off.

i zasilisz nią elektryczne samochody, to lepiej na tym wyjdziesz.

So if you take, say, natural gas,

Więc, jeśli wziąć gaz naturalny,

which is the most prevalent hydrocarbon source fuel,

będący najpowszechniejszym węglowodorowym paliwem źródłowym,

if you burn that in a modern

spalić go w nowoczesnej,

General Electric natural gas turbine,

"ogólnoelektrycznej" turbinie gazu naturalnego,

you'll get about 60 percent efficiency.

uzyskamy ok. 60% wydajności.

If you put that same fuel in an internal combustion engine car,

Używając tego samego paliwa w silniku spalinowym

you get about 20 percent efficiency.

uzyskamy 20% wydajności.

And the reason is, in the stationary power plant,

Stacjonarna elektrownia

you can afford to have something that weighs a lot more,

pozwala wytworzyć o wiele więcej,

is voluminous,

obszerniej,

and you can take the waste heat

a uzyskaną temperaturę możesz użyć

and run a steam turbine and generate

w turbinie parowej i generować

a secondary power source.

drugie źródło energii.

So in effect, even after you've taken transmission loss into account and everything,

W efekcie, nawet po wliczeniu kosztów reorganizacji itp.,

even using the same source fuel, you're at least twice as better off

i używając tego samego paliwa źródłowego, wychodzisz przynajmniej 2 razy lepiej

charging an electric car, then burning it at the power plant.

ładując samchód elektryczny niż paląc je w elektrowni.

CA: That scale delivers efficiency.

Ta skala niesie wydajność.

EM: Yes, it does.

To prawda.

And then the other point is, we have to have sustainable means

Kolejną sprawą jest, że tak czy inaczej, potrzebujemy podtrzymywalnych środków

of power generation anyway, electricity generation.

wytwarzania energii i elektryczności.

So given that we have to solve sustainable electricity generation,

Zakładając więc, że musimy zapewnić sobie stałe wytwarzanie energii,

then it makes sense for us to have electric cars

sensowne jest używanie elektrycznych samochodów

as the mode of transport.

jako środku transportu.

CA: So we've got some video here

Zatem mamy tu film,

of the Tesla being assembled,

w którym Tesla jest montowana,

which, if we could play that first video --

gdybyśmy mogli go teraz włączyć --

So what is innovative about this process in this vehicle?

Zatem jakie innowacje kryje proces tworzenia tego pojazdu?

EM: Sure. So, in order to accelerate the advent of electric transport,

Aby przyspieszyć nadejście elektrycznego transportu,

and I should say that I think, actually,

gdzie myślę, że właściwie wszystkie

all modes of transport will become fully electric

środki transportu staną się w pełni elektryczne,

with the ironic exception of rockets.

poza żelaznym wyjątkiem rakiet...

There's just no way around Newton's third law.

Nie ma jak obejść trzeciego prawa Newton'a.

The question is how do you accelerate

Pytanie brzmi jak przyspieszyć

the advent of electric transport?

nadejście elektrycznego transportu?

And in order to do that for cars, you have to come up with

Aby to zrobic dla samochodów, trzeba zaprojektować

a really energy efficient car,

naprawdę energowydajny samochód,

so that means making it incredibly light,

co oznacza zrobienie go niezwykle lekkim.

and so what you're seeing here

To co tu widzisz

is the only all-aluminum body and chassis car

jest w pełni aluminiową karoserją i podwoziem

made in North America.

produkowanymi w Północnej Ameryce.

In fact, we applied a lot of rocket design techniques

Zastosowaliśmy wiele technik projektowych rakiet

to make the car light despite having a very large battery pack.

by samochód był lekki pomimo ciężkiej baterii.

And then it also has the lowest drag coefficient

Ponadto posiada najniższy współczynnik oporu powietrza

of any car of its size.

spośród samochodów tego rozmiaru.

So as a result, the energy usage is very low,

Więc, w efekcie, zużycie energii jest bardzo niskie,

and it has the most advanced battery pack,

bateria jest szczytem technologicznym,

and that's what gives it the range that's competitive,

a to zapewnia konkurencyjny zasięg,

so you can actually have on the order of a 250-mile range.

nawet 250 mil.

CA: I mean, those battery packs are incredibly heavy,

Te paczki baterii są niezwykle ciężkie,

but you think the math can still work out intelligently --

ale uważasz że to kwestia matematyki -

by combining light body, heavy battery,

łącząc lekkie nadwozie i ciężką baterię,

you can still gain spectacular efficiency.

wciąż możesz osiągnąć zadziwiającą wydajność.

EM: Exactly. The rest of the car has to be very light

Dokładnie. Potrzeba bardzo lekkich części,

to offset the mass of the pack,

by skompensować wagę paczki,

and then you have to have a low drag coefficient so that you have good highway range.

oraz niski współczynnik oporu powietrza dla dobrego zasięgu.

And in fact, customers of the Model S

Nawet klienci Modelu S

are sort of competing with each other

jakby konkurują ze sobą

to try to get the highest possible range.

w osiągnięciu jak najwyższego zasięgu.

I think somebody recently got 420 miles out of a single charge.

Ktoś ostatnio zrobił 420 mil z pojedynczego doładowania.

CA: Bruno Bowden, who's here, did that,

Zrobił to Bruno Bowen, który jest z nami,

broke the world record.EM: Congratulations.

pobił rekord świata. EM: Gratulacje.

CA: That was the good news. The bad news was that

To były dobre wieści. Złymi były te,

to do it, he had to drive at 18 miles an hour constant speed

że aby to osiągnąć musiał utrzymywać stałą prędkość 18 mil/h

and got pulled over by the cops. (Laughter)

i został zatrzymany przez gliny. (Śmiech)

EM: I mean, you can certainly drive --

Jestem przekonany, że da się przejechać -

if you drive it 65 miles an hour,

jeśli prowadzisz 65 mil/h,

under normal conditions,

przy normalnych warunkach,

250 miles is a reasonable number.

250 mil to rozsądna liczba.

CA: Let's show that second video

Pokażmy ten drugi film

showing the Tesla in action on ice.

z Teslą w akcji na lodzie.

Not at all a dig at The New York Times, this, by the way.

Swoją drogą, nie znajdziemy wzmianki o tym w New York Times.

What is the most surprising thing about the experience

Co najbardziej zaskakuje podczas

of driving the car?

prowadzenia tego samochodu?

EM: In creating an electric car,

W tworzeniu elektrycznego samochodu,

the responsiveness of the car is really incredible.

jego dostosowanie jest niesamowite.

So we wanted really to have people feel as though

Naprawdę chcieliśmy aby ludzie czuli się

they've almost got to mind meld with the car,

jakby ich umysły zcieliły się z samochodem,

so you just feel like you and the car are kind of one,

jakby poczucie jedności z samochodem,

and as you corner and accelerate, it just happens,

i kiedy skręcasz i przyspieszasz,po prostu się to dzieje,

like the car has ESP.

jakby samochód miał ESP.

You can do that with an electric car because of its responsiveness.

Uzyskasz ten efekt w samochodzie elektrycznymdzięki jego reakcjom.

You can't do that with a gasoline car.

Nie uda Ci się to z samochodem na benzynę.

I think that's really a profound difference,

Uważam, że to zasadnicza różnica,

and people only experience that when they have a test drive.

ludzie doświadczają tego dopiero w czasie jazdy próbnej.

CA: I mean, this is a beautiful but expensive car.

A więc jest to piękny ale drogi samochód.

Is there a road map where this becomes

Czy istnieje mapa dróg, na których staje się on

a mass-market vehicle?

pojazdem powszechnego użytku?

EM: Yeah. The goal of Tesla has always been

Tak. Celem Tesli zawsze było

to have a sort of three-step process,

mieć trzy-stopniowy proces,

where version one was an expensive car at low volume,

gdzie versja pierwsza to drogi samochód w małym nakładzie,

version two is medium priced and medium volume,

druga - średnio drogi i średnio nakładowy

and then version three would be low price, high volume.

i trzecia, o niskiej cenie i wysokim nakładzie.

So we're at step two at this point.

Jesteśmy właśnie przy stopniu drugim.

So we had a $100,000 sports car, which was the Roadster.

Więc mieliśy samochód sportowy, Roadster'a, za 100.000$,

Then we've got the Model S, which starts at around 50,000 dollars.

Potem Model S, który zaczyna się od ok. 50.000$.

And our third generation car, which should hopefully

A samochód naszej trzeciej generacji, który, miejmy nadzieję,

be out in about three or four years

ukaże się za 3 lu b 4 lata,

will be a $30,000 car.

będzie kosztował 30.000$.

But whenever you've got really new technology,

Każda naprawdę nowa technologia wymaga

it generally takes about three major versions

zazwyczaj trzech głównych wersji

in order to make it a compelling mass-market product.

by stać się szeroko pożądanym produktem.

And so I think we're making progress in that direction,

Myślę, że zmierzamy w tym kierunku

and I feel confident that we'll get there.

i jestem pewny, że tam dotrzemy.

CA: I mean, right now, if you've got a short commute,

Więc obecnie macie krótki dystans,

you can drive, you can get back, you can charge it at home.

można pojechać, wrócić i naładowac w domu.

There isn't a huge nationwide network of charging stations now that are fast.

Nie ma ogólnopaństwowej sieci stacji ładowania o krótkim czasie

Do you see that coming, really, truly,

Czy uważasz, że to w pełni nadchodzi,

or just on a few key routes?

czy tylko na kilku kluczowych drogach?

EM: There actually are far more charging stations

Właściwie jest wiecej stacji ładowania

than people realize,

niż sądzą ludzie,

and at Tesla we developed something

a w Tesli stworzyliśmy coś

called a Supercharging technology,

zwanego technologią Superładowania,

and we're offering that if you buy a Model S

którą oferujemy, kiedy kupisz Model S,

for free, forever.

za darmo, na zawsze.

And so this is something that maybe a lot of people don't realize.

Jest to coś, o czym mało kto wie.

We actually have California and Nevada covered,

Zaopatrzyliśmy już Kalifornię i Nevadę

and we've got the Eastern seaboard

oraz wschodnie wybrzeże

from Boston to D.C. covered.

od Bostonu do stolicy.

By the end of this year, you'll be able to drive

Przed końcem roku będziesz mógł przejechać

from L.A. to New York

z L.A. do Nowego Jorku

just using the Supercharger network,

używając tylko sieci Superładownia,

which charges at five times the rate of anything else.

która ładuje pięć razy szybciej niż cokolwiek innego.

And the key thing is to have a ratio of drive to stop,

Kluczową rzeczą jest proporca jazdy do postojów,

to stop time, of about six or seven.

która wyniesie 6 lub 7.

So if you drive for three hours,

Więc jeśli jedziesz 3 godziny

you want to stop for 20 or 30 minutes,

chcesz się zatrzymać na 20 lub 30 minut,

because that's normally what people will stop for.

bo tyle zazwyczaj trwa postój.

So if you start a trip at 9 a.m.,

Więc jeśli wyruszysz o 9 rano,

by noon you want to stop to have a bite to eat,

koło południa będziesz chciał zatrzymać się na posiłek,

hit the restroom, coffee, and keep going.

ubikację, kawę i w drogę.

CA: So your proposition to consumers is, for the full charge, it could take an hour.

Więc twoja propozycja dla klientów to godzina do pełnego naładowania.

So it's common -- don't expect to be out of here in 10 minutes.

To powszechne - nie oczekuj, że odjedziesz po 10 minutach.

Wait for an hour, but the good news is,

Poczekaj godzinę, ale dobre wieści to,

you're helping save the planet,

że pomagasz ratować planetę,

and by the way, the electricity is free. You don't pay anything.

a poza tym prąd jest za darmo. Za nic nie płaciasz.

EM: Actually, what we're expecting is for people

Właściwie to, czego chcemy dla ludzi

to stop for about 20 to 30 minutes, not for an hour.

to 20 do 30 minut postoju, nie godzina.

It's actually better to drive for about maybe 160, 170 miles

Lepiej jest prowadzić około 160, może 170 mil

and then stop for half an hour

i wtedy się zatrzymać na pół godziny

and then keep going.

po czym ruszyć.

That's the natural cadence of a trip.

To naturalny przebieg podróży.

CA: All right. So this is only one string to your energy bow.

OK. To tylko jedna z gałęzi twojego drzewa energii.

You've been working on this solar company SolarCity.

Pracujesz nad tym słonecznym przedsiębiorstwem SolarCIty,

What's unusual about that?

Co jest w nim niezwykłego?

EM: Well, as I mentioned earlier,

Cóż, jak wspomniałem wcześniej,

we have to have sustainable electricity production

potrzebujemy stałej procukcji energii

as well as consumption,

jak i zużywania,

so I'm quite confident that the primary means

więc jestem całkiem przekonany, że podstawowym środkiem

of power generation will be solar.

produkcji będzie słońce.

I mean, it's really indirect fusion, is what it is.

To naprawdę, pośrednie połączenie.

We've got this giant fusion generator in the sky called the sun,

Mamy ten ogromny generator fuzji na niebie zwany słońcem,

and we just need to tap a little bit of that energy

i potrzebujemy zaledwie garstki tej energii

for purposes of human civilization.

dla potrzeb ludzkiej cywilizacji.

What most people know but don't realize they know

Co większość ludzi wie ale nie zdaje sobie sprawy z tego

is that the world is almost entirely solar-powered already.

to, że świat prawie całkowicie jest zasilany energią słoneczną.

If the sun wasn't there, we'd be a frozen ice ball

Gdyby nie było słońca, bylibyśmy kulą lodu

at three degrees Kelvin,

o trzech stopniach Kelvina;

and the sun powers the entire system of precipitation.

i ono inicjuje system opadów atmosferycznych.

The whole ecosystem is solar-powered.

Jego energia zasila cały ekosystem.

CA: But in a gallon of gasoline, you have,

Ale w galonie benzyny jest,

effectively, thousands of years of sun power

efektywnie, tysiące lat energii słonecznej

compressed into a small space,

skompresowanej w małej przestrzeni,

so it's hard to make the numbers work right now on solar,

więc trudno, by liczby były korzystne dla słońca

and to remotely compete with, for example, natural gas,

i by nawet mogło konkurować z gazem ziemnym,

fracked natural gas. How are you going to build a business here?

frakingowym gazem ziemnym. I jak tu zbudować biznes?

EM: Well actually, I'm confident that solar

Cóż, jestem przekonany, że słońce

will beat everything, hands down, including natural gas.

z łatwością przebije wszystko, łącznie z gazem ziemnym.

(Applause)CA: How?

(Aplauz) CA: Jak?

EM: It must, actually. If it doesn't, we're in deep trouble.

EM: Właściwie musi. Jeśli tego nie zrobi to mamy kłopoty.

CA: But you're not selling solar panels to consumers.

CA: Ale nie sprzedajecie paneli słonecznych klientom.

What are you doing?

Co więc robicie?

EM: No, we actually are. You can buy a solar system

Właśnie sprzedajemy. Możesz kupić system słoneczny

or you can lease a solar system.

lub go wynająć.

Most people choose to lease.

Większość ludzi wybiera wynajem.

And the thing about solar power is that

Co najważniejsze w energii słonecznej -

it doesn't have any feed stock or operational costs,

- nie wymaga zapasów ani kosztów operacyjnych,

so once it's installed, it's just there.

więc raz zainstalowana, już pozostaje.

It works for decades. It'll work for probably a century.

Działa przez dekady. Możliwe, że wytrzyma wiek.

So therefore, the key thing to do is to get the cost

Dlatego kluczową kwestią jest obniżenie

of that initial installation low,

kosztu początkowej instalacji

and then get the cost of the financing low,

a później kosztów finansowania,

because that interest -- those are the two factors that drive the cost of solar.

ponieważ to zaprocentuje - te dwa czynniki składaja się na koszt energii.

And we've made huge progress in that direction,

Zrobiliśmy już duży postęp w tym kierunku,

and that's why I'm confident we'll actually beat natural gas.

i dlatego jestem pewny, że naprawdę przebijemy gaz ziemny.

CA: So your current proposition to consumers is,

CA: A więc waszą propozycją dla konsumenta jest

don't pay so much up front.

tanie wdrożenie.

EM: Zero.CA: Pay zero up front.

EM: Darmowe. CA: Nic nie płacisz na początku.

We will install panels on your roof.

Zamontujemy panele na twoim dachu.

You will then pay, how long is a typical lease?

Potem zapłacisz. Ile zwykle trwa wynajem?

EM: Typical leases are 20 years,

EM: 20 lat,

but the value proposition is, as you're sort of alluding to, quite straightforward.

ale propozycja ceny jest całkiem prosta.

It's no money down, and your utility bill decreases.

Bez tracenia pieniędzy, a rachunki maleją.

Pretty good deal.

Dobry interes.

CA: So that seems like a win for the consumer.

CA: Przedstawia się korzystnie dla konsumenta.

No risk, you'll pay less than you're paying now.

Brak ryzyka, będziesz płacił mniej niż dotychczas.

For you, the dream here then is that --

Dla ciebie więc, marzenie to --

I mean, who owns the electricity from those panels for the longer term?

To znaczy, czyje są te panele na dłuższą metę?

I mean, how do you, the company, benefit?

Jak ty, firma, zarabiacie?

EM: Well, essentially,

Coż, zasadniczo,

SolarCity raises a chunk of capital

SolarCity zbiera ogromny kapitał

from say, a company or a bank.

od firmy czy banku.

Google is one of our big partners here.

Tu Google jest jednym z naszych największych partnerów.

And they have an expected return on that capital.

I mają oczekiwany zwrot tego kapitału.

With that capital, SolarCity purchases and installs the panel on the roof

Z tym kapitalem, SolarCity kupuje i montuje panele na dachu

and then charges the homeowner or business owner

i podlicza właścicielowi domu czy firmy

a monthly lease payment, which is less than the utility bill.

sumę miesięcznego najmu, co wynosi mniej niż rachunek za zużycie.

CA: But you yourself get a long-term commercial benefit from that power.

CA: Lecz wy sami macie długoterminowy zysk z tej energii.

You're kind of building a new type of distributed utility.

Jakby budujecie nowy rodzaj usługi.

EM: Exactly. What it amounts to

EM: Dokładnie. Do czego to aspiruje,

is a giant distributed utility.

to użytek na wielką skalę.

I think it's a good thing, because utilities

Myślę, że to dobra rzecz, ponieważ do tej pory

have been this monopoly, and people haven't had any choice.

był monopol i nie było w czym wybierać.

So effectively it's the first time

Zatem jest to pierwszy raz

there's been competition for this monopoly,

kiedy pojawia się konkurencja,

because the utilities have been the only ones

ponieważ urządzenia były własnościami

that owned those power distribution lines, but now it's on your roof.

dystrybutorów energii, a teraz masz własne na dachu.

So I think it's actually very empowering

Myślę, że to bardzo wzmacniające

for homeowners and businesses.

dla gospodarzy i przedsiębiorstw.

CA: And you really picture a future

CA: I naprawdę obrazujesz sobie przyszłość

where a majority of power in America,

w której większość energii w Ameryce,

within a decade or two, or within your lifetime, it goes solar?

za dekadę, dwie lub całe twoje życie, będzie pochodziła ze Słońca?

EM: I'm extremely confident that solar will be at least a plurality of power,

Jestem przekonany, że en. słoneczna będzie co najmniej szeroko użytkowana

and most likely a majority,

a najprawdopodobniej będzie większością.

and I predict it will be a plurality in less than 20 years.

i przewiduję, że to nastąpi za mniej niz 20 lat.

I made that bet with someone —CA: Definition of plurality is?

Założyłem się o to z kimś - CA: Zdefiniuj ''szeroko użytkowaną"?

EM: More from solar than any other source.

EM: Więcej ze słońca niż jakiegokolwiek źródła.

CA: Ah. Who did you make the bet with?

CA: Więc z kim się założyłeś?

EM: With a friend who will remain nameless.

EM: Z przyjacielem, który pozostanie anonimowy.

CA: Just between us. (Laughter)

CA: Tylko między nami. (Śmiech)

EM: I made that bet, I think, two or three years ago,

EM: Ten zakład miał miejsce dwa lub trzy lata temu,

so in roughly 18 years,

że w przybliżeniu za 18 lat,

I think we'll see more power from solar than any other source.

według mnie, energia słoneczna będzie używana przez większość.

CA: All right, so let's go back to another bet that you made

CA: Dobrze. Wróćmy więc do innego twojego zakładu

with yourself, I guess, a kind of crazy bet.

z samym sobą, raczej szalony zakład.

You'd made some money from the sale of PayPal.

Zarobiłeś trochę pięniędzy na sprzedaży PayPal.

You decided to build a space company.

Postanowiłeś wybudować firmę kosmiczną.

Why on Earth would someone do that?

Dlaczego ktoś chciałby coś takiego zrobić?

(Laughter)

(Śmiech)

EM: I got that question a lot, that's true.

EM: Często zadaje mi się to pytanie, to prawda.

People would say, "Did you hear the joke about the guy

Ludzie mówili "Słyszałeś kawał o gościu, który

who made a small fortune in the space industry?"

zrobił małą fortunę na przemyśle kosmicznym?"

Obviously, "He started with a large one," is the punchline.

Oczywiście "Zaczął od dużej" jest niezłe.

And so I tell people, well, I was trying to figure out

Więc powiedziałem ludziom, że starałem się wymyślić najszybszy sposób

the fastest way to turn a large fortune into a small one.

na zamianę dużej fortuny w małą.

And they'd look at me, like, "Is he serious?"

Na co odpowiedzią były spojrzenia typu "Czy on jest poważny?"

CA: And strangely, you were. So what happened?

CA: I, o dziwo, byłeś. Więc co sie stało?

EM: It was a close call. Things almost didn't work out.

EM: Było ryzykownie. Prawie by się nie udało.

We came very close to failure,

Byliśmy bardzo blisko porażki,

but we managed to get through that point in 2008.

lecz udało się przejść do tego punktu w 2008.

The goal of SpaceX is to try to advance rocket technology,

Celem SpaceX jest dokonanie postępu w technologii rakietowej

and in particular to try to crack a problem

a w szczególności rozwiązanie problemu,

that I think is vital

który jest zasadniczy

for humanity to become a space-faring civilization,

aby ludzka cywilizacja przeszła na poziom kosmiczny,

which is to have a rapidly and fully reusable rocket.

i jest to paliwo wielokrotnego użytku.

CA: Would humanity become a space-faring civilization?

CA: Ludzkość stałaby się kosmiczną cywilizacją?

So that was a dream of yours, in a way, from a young age?

Więc to jest twoje marzenie z młodości?

You've dreamed of Mars and beyond?

Marzyłeś i Marsie i dalej?

EM: I did build rockets when I was a kid,

EM: Budowałem rakiety będąc dzieckiem,

but I didn't think I'd be involved in this.

lecz nie sądzę, że miałbym w tym udział.

It was really more from the standpoint of

Punktem odniesienia raczej było

what are the things that need to happen in order for

co jest potrzebne aby

the future to be an exciting and inspiring one?

przyszłość była ekscytująca i inspirująca?

And I really think there's a fundamental difference,

I sądzę, że jest w tym fundamentalna różnica,

if you sort of look into the future,

jeśli spojrzeć w przyszłość,

between a humanity that is a space-faring civilization,

pomiędzy ludzkością będącą kosmiczną cywilizacją,

that's out there exploring the stars, on multiple planets,

która eksploruje gwiazdy i żyje na kilku planetach,

and I think that's really exciting,

i myślę, że to coś naprawdę ekscytującego,

compared with one where we are forever confined to Earth

w porównaniu z wizją pozostania na zawsze na Ziemii

until some eventual extinction event.

dopóki ostatecznie nie nastąpi wymarcie.

CA: So you've somehow slashed the cost of building

CA: Więc jakoś obniżyłeś koszty budowania

a rocket by 75 percent, depending on how you calculate it.

rakiety o 75%, w zależności jak się to przelicza.

How on Earth have you done that?

Jak Ci się to udało?

NASA has been doing this for years. How have you done this?

NASA zajmowała się tym prze lata. Jak ty to zrobiłeś?

EM: Well, we've made significant advances

EM: Cóż. poczyniliśmy znaczne ulepszenia

in the technology of the airframe, the engines,

w technologii płatowca, silników,

the electronics and the launch operation.

elektroniki i operacji startu.

There's a long list of innovations

Lista innowacji jest długa

that we've come up with there

którą tam stworzyliśmy,

that are a little difficult to communicate in this talk, but --

i trudno było by je w tej rozmowie przedstawić.

CA: Not least because you could still get copied, right?

CA: Nie wspominając, że ktoś mógłby was podrobić?

You haven't patented this stuff. It's really interesting to me.

Nie opatentowaliście tych rzeczy. To naprawdę interesujące.

EM: No, we don't patent.CA: You didn't patent because you think it's

EM: Nie zrobiliśy tego. CA: Dlatego, że według ciebie tak jest

more dangerous to patent than not to patent.

mniej niepezpiecznie niż opatentowanie.

EM: Since our primary competitors are national governments,

EM: Z uwagi na to, że nasza konkurencja to rządy krajów,

the enforceability of patents is questionable.(Laughter) (Applause)

moc patentu jest wątpliwa. (Śmiech) (Aplauz)

CA: That's really, really interesting.

CA: To naprawdę bardzo interesujące.

But the big innovation is still ahead,

Lecz wielka innowacja jest wciąż przed nami,

and you're working on it now. Tell us about this.

i właśnie nad nią pracujesz. Opowiedz o tym.

EM: Right, so the big innovation—

EM: A więc, ta wielka innowacja--

CA: In fact, let's roll that video and you can talk us through it, what's happening here.

CA: Właściwie, puśćmy ten film i opowiesz co on przedstawia.

EM: Absolutely. So the thing about rockets is that

EM: Zdecydowanie. Więc odnośnie rakiet

they're all expendable.

wszystkie one są zbędne.

All rockets that fly today are fully expendable.

Wszystkie, które dziś latają, są zbędne.

The space shuttle was an attempt at a reusable rocket,

Wahadłowiec był podejściem do rakiety wielokrotnego użytku,

but even the main tank of the space shuttle was thrown away every time,

lecz nawet główny zbiornik wahadłowca był zawsze porzucany,

and the parts that were reusable

a reprodukcja porzuconych, a użytecznych części,

took a 10,000-person group nine months to refurbish for flight.

zajęła 9 miesięcy 10.000-ej grupie osób.

So the space shuttle ended up costing a billion dollars per flight.

Tak lot wahadłowca to koszt miliarda dolarów.

Obviously that doesn't work very well for —

Jak widać, nie działa to zbyt dobrze...

CA: What just happened there? We just saw something land?

CA: Co to było? Czy właśnie widzielismy jak coś ląduje?

EM: That's right. So it's important that the rocket stages

EM: Owszem. Ważne jest by rakieta

be able to come back, to be able to return to the launch site

mogła wrócić do lądowiska

and be ready to launch again within a matter of hours.

i wystartować ponownie w ciągu kilku minut.

CA: Wow. Reusable rockets.EM: Yes. (Applause)

CA: Wow. Rakiety ponownego użytku. EM: Tak. (Aplauz)

And so what a lot of people don't realize is,

Z czego wielu ludzi nie zdaje sobie sprawy

the cost of the fuel, of the propellant, is very small.

to koszt paliwa, gazu pędowego, jest bardzo niski.

It's much like on a jet.

To coś zbliżonego do odrzutowca.

So the cost of the propellant is about .3 percent

Więc koszt paliwa to ok. 3%

of the cost of the rocket.

kosztu rakiety.

So it's possible to achieve, let's say,

Więc możliwym jest osiągnięcie,

roughly 100-fold improvement in the cost of spaceflight

w przybliżeniu 100-u krotnego polepszenia w kosztach

if you can effectively reuse the rocket.

jeśli efektywnie używalibysmy rakiety wielokrotnie.

That's why it's so important.

Dlatego jest to tak ważne.

Every mode of transport that we use,

Każdy rodzaj transportu, którego używamy ,

whether it's planes, trains, automobiles, bikes, horses,

czy jest to samolot, pociąg, samochód, rower, koń,

is reusable, but not rockets.

można go używać ponownie, ale nie rakiety.

So we must solve this problem in order to become a space-faring civilization.

Ten problem musimy rozwiązać aby stać się cywilizacją kosmiczną.

CA: You asked me the question earlier

CA: Zadałeś mi wcześniej pytanie

of how popular traveling on cruises would be

jak popularne były by podróże krążownikami

if you had to burn your ships afterward.EM: Certain cruises are apparently highly problematic.

gdybyś musiał palić statek na końcu. EM: Pewne krążowniki są problematyczne.

CA: Definitely more expensive.

CA: Z pewnością droższe.

So that's potentially absolutely disruptive technology,

Więc to potencjalnie destruktywna technologia

and, I guess, paves the way for your dream to actually take,

i oddala realizację marzenia, by w pewnej mierze

at some point, to take humanity to Mars at scale.

zabrać ludzkość na Marsa.

You'd like to see a colony on Mars.

Chciałbyś zobaczyć kolonię na Marsie.

EM: Yeah, exactly. SpaceX, or some combination

EM: Tak, dokładnie. SpaceX lub inne połączenie

of companies and governments, needs to make progress

firm i rządów musi dokonać postępu

in the direction of making life multi-planetary,

w kierunku uczynienia życia multi-planetarnym,

of establishing a base on another planet,

wzniesienia bazy na innej planecie,

on Mars -- being the only realistic option --

na Marsie, jedynej realistycznej opcji,

and then building that base up

po czym rozbudowania jej

until we're a true multi-planet species.

aż będziemy prawdziwym wielo-planetarnym gatunkiem.

CA: So progress on this "let's make it reusable,"

CA: Więc jak idzie postęp przy

how is that going? That was just a simulation video we saw.

"przeróbmy to na wielokrotny użytek"?Film był tylko symulacją.

How's it going?

"przeróbmy to na wielokrotny użytek"?Film był tylko symulacją.

EM: We're actually, we've been making some good progress recently

EM: Poczyniliśmy pewne postępy w ostatnim czasie

with something we call the Grasshopper Test Project,

przy czymś, co nazywamy Projekt Testowy Pasikonik,

where we're testing the vertical landing portion of the flight,

gdzie testowaliśmy lądowanie pionowe,

the sort of terminal portion which is quite tricky.

będące ostateczną jego fazą i sporym problemem.

And we've had some good tests.

I mieliśmy dobre testy.

CA: Can we see that?EM: Yeah.

CA: Możemy to zobaczyć? EM: Tak.

So that's just to give a sense of scale.

Więc tylko dla poczucia wymiarów.

We dressed a cowboy as Johnny Cash

Przebralismy kowboja za Johnny Cash'a

and bolted the mannequin to the rocket. (Laughter)

i przymocowaliśmy do rakiety. (Śmiech)

CA: All right, let's see that video then,

CA: Dobrze, zobaczmy więc ten film,

because this is actually amazing when you think about it.

bo to naprawdę działa na wyobraźnię.

You've never seen this before. A rocket blasting off and then --

Nie widzieliście tego wczesniej. Start rakiety, po czym...

EM: Yeah, so that rocket is about the size

EM: Tak, więc rakieta ma rozmiar ok.

of a 12-story building.

12-o piętrowego bloku.

(Rocket launch)

(Start rakiety)

So now it's hovering at about 40 meters,

Więc teraz wisi na ok. 40 metrach,

and it's constantly adjusting

i nieustannie koryguje

the angle, the pitch and yaw of the main engine,

kąt, kołysanie oraz zbaczanie z kursu głównego silnika,

and maintaining roll with cold gas thrusters.

a gaz koksowniczy w zbiorniku utrzymuje tor lotu.

CA: How cool is that? (Applause)

CA: Czy to nie świetne? (Aplauz)

Elon, how have you done this?

Elon, jak tego dokonałeś?

These projects are so -- Paypal, SolarCity,

Te projekty: Paypal, SolarCity, Tesla, SpaceX,

Tesla, SpaceX, they're so spectacularly different,

są tak różne od siebie,

they're such ambitious projects at scale.

są tak ambitnymi projektami stosunkowo.

How on Earth has one person

Jak to możliwe by jeden człowiek

been able to innovate in this way?

wprowadzał innowacje w taki sposób?

What is it about you?

Co takiego jest w tobie?

EM: I don't know, actually.

EM: Właściwie nie wiem.

I don't have a good answer for you.

Nie mam dobrej odpowiedzi dla ciebie.

I work a lot. I mean, a lot.

Dużo pracuję. Mam na mysli: dużo.

CA: Well, I have a theory.EM: Okay. All right.

CA: Cóż, mam teorię. EM: OK. Dobrze.

CA: My theory is that you

CA: Moja teoria to, że posiadasz

have an ability to think at a system level of design

umiejętność myślenia na poziomie systemu projektowania

that pulls together design, technology and business,

łączącego w sobie projekt, technologię i biznes,

so if TED was TBD, design, technology and business,

jak gdyby TED był TBD (design, technology, business)

into one package,

w jedno opakowanie,

synthesize it in a way that very few people can and --

przetwarza w spósób możliwy dla niewielu i -

and this is the critical thing -- feel so damn confident

tu kluczowa kwestia - czuje się tak cholernie pewny

in that clicked-together package that you take crazy risks.

w tym pakunku, że podejmuje szalone ryzyka.

You bet your fortune on it, and you seem to have done that multiple times.

Stawiałeś na szali swoją fortunę i to nie raz.

I mean, almost no one can do that.

Przecierz nie każdy tak potrafi.

Is that -- could we have some of that secret sauce?

Czy i my możemy posiąść ten sekretny napój?

Can we put it into our education system? Can someone learn from you?

Czy możemy wcielić to w system edukacji? Czy można sie od Ciebie uczyć?

It is truly amazing what you've done.

To naprawdę zadziwiające, czego dokonałeś.

EM: Well, thanks. Thank you.

EM: Cóż, dzięki. Dziękuję.

Well, I do think there's a good framework for thinking.

Cóż, myślę, że istnieje dobry schemat myślenia.

It is physics. You know, the sort of first principles reasoning.

To fizyka. Rodzaj podstawowego rozsądku.

Generally I think there are -- what I mean by that is,

Co przez to rozumiem, to sprowadzenie

boil things down to their fundamental truths

rzeczy do ich fundamentalnych prawd

and reason up from there,

i rozsądne ich rozpatrywanie stamtąd,

as opposed to reasoning by analogy.

w przeciwieństwie do rozpatrywania przez analogię.

Through most of our life, we get through life

Przez większość życia

by reasoning by analogy,

posługujemy się analogią,

which essentially means copying what other people do with slight variations.

co w zasadzie oznacza powielanie czyichś czynów z małymi wariacjami.

And you have to do that.

I musisz to robić.

Otherwise, mentally, you wouldn't be able to get through the day.

W innym razie, mentalnie, nie byłbyś w stanie przebyć dnia.

But when you want to do something new,

Lecz jeśli chcesz zrobić coś nowego

you have to apply the physics approach.

powinieneś przyjąć podejście fizyki.

Physics is really figuring out how to discover

Fizyka naprawdę rozjaśnia jak odkrywać

new things that are counterintuitive, like quantum mechanics.

coś przeczącego rozsądkowi, jak mechanika kwantowa.

It's really counterintuitive.

To naprawdę wbrew zdrowemu rozsądkowi.

So I think that's an important thing to do,

Więc myślę, że to ważna rzecz do zrobienia,

and then also to really pay attention to negative feedback,

pamiętając o zwracaniu uwagi na negatywne konkluzje,

and solicit it, particularly from friends.

jak równierz zwrócenie się o wsparcie, zwłaszcza od przyjaciół.

This may sound like simple advice,

Może to brzmi jak prosta rada,

but hardly anyone does that,

ale mało kto to robi,

and it's incredibly helpful.

a jest to niezwykle pomocne.

CA: Boys and girls watching, study physics.

CA: Chłopcy i dziewczęta, którzy oglądacie,studiujcie fizykę.

Learn from this man.

Uczcie się od tego człowieka.

Elon Musk, I wish we had all day, but thank you so much for coming to TED.

Elonie Musk, chciałbym abyśmy mieli cały dzień, nie mniej dziękuję za przyjście do TED.

EM: Thank you. CA: That was awesome. That was really, really cool.

EM: Dziękuję. CA: To było świetne. To było naprawdę świetne.

Look at that. (Applause)

Spójrz na to. (Aplauz)

Just take a bow. That was fantastic.

Po prostu ukłon. To było fantastyczne.

Thank you so much.

Bardzo Ci dziękuję.