The mind behind Tesla, SpaceX, SolarCity ... | Elon Musk

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Tuya Bat Reviewer: Sundari Enkhtugs

Chris Anderson: Elon, what kind of crazy dream

Крис Андерсон: Илон, ямар гээчийн том мөрөөдөл

would persuade you to think of trying

чамайг автомашины салбарт татаж,

to take on the auto industry and build an all-electric car?

бүхэлдээ цахилгаанаар ажилладаг машин бүтээхэд хүргэв?

Elon Musk: Well, it goes back to when I was in university.

Илон Маск: Намайг их сургуульд байхад үеэс үүдэлтэй.

I thought about, what are the problems that are most likely

Дэлхий болон хүмүүсийн ирээдүйд

to affect the future of the world or the future of humanity?

хүчтэй нөлөө үзүүлэх асуудлуудын талаар боддог байлаа.

I think it's extremely important that we have sustainable transport

Миний бодлоор бидэнд найдвартай унаа,

бас тогтвортой эрчим хүчний үйлдвэрлэл хэрэгтэй.

and sustainable energy production.

That sort of overall sustainable energy problem

Тогтвортой эрчим хүчний асуудал бол

is the biggest problem that we have to solve this century,

байгаль орчноос тусдаа,

энэ зуунд бидний шийдвэрлэх шаардлагатай хамгийн том асуудал.

independent of environmental concerns.

In fact, even if producing CO2 was good for the environment,

Нүүрстөрөгчийн давхар исэл байгаль орчинд сайн нөлөөтэй байгаад ч

given that we're going to run out of hydrocarbons,

нүүрстөрөгч хүртэл хэзээ нэг цагт дуусах учраас

we need to find some sustainable means of operating.

бидэнд тогтвортой арга шийдэл хэрэгтэй.

CA: Most of American electricity comes from

КА: Америкийн цахилгааны ихэнхийг хатуу түлш шатааж гаргаж авдаг.

burning fossil fuels.

How can an electric car that plugs into that electricity help?

Харин цахилгаанаар ажилладаг машин яагаад илүү дээр гарц гэж?

EM: Right. There's two elements to that answer.

ИМ: Зөв л дөө. Үүнд хоёр хариулт байна.

One is that, even if you take the same source fuel

Нэгт, яг адилхан эх үүсвэрээс түлш авч эрчим хүч үйлдвэрлэн

and produce power at the power plant

цахилгаан машинуудыг цэнэглэж байгаа ч гэсэн

and use it to charge electric cars, you're still better off.

энэ нь илүү дээр.

So if you take, say, natural gas,

Нүүрстөрөгчөөс гаргадаг

which is the most prevalent hydrocarbon source fuel,

хамгийн түгээмэл түлш болох байгалийн хийг

if you burn that in a modern

General Electric компаны хамгийн сүүлийн үеийн

General Electric natural gas turbine,

байгалийн хийн турбинд шатаахад

you'll get about 60 percent efficiency.

60 хувийн үр ашигтай.

If you put that same fuel in an internal combustion engine car,

Харин үүнийг дотоод шаталтын хөдөлгүүртэй машинд хийхэд

you get about 20 percent efficiency.

20 орчим хувийн үр ашигтай.

And the reason is, in the stationary power plant,

Учир нь суурин эрчим хүчний үйлдвэрт

you can afford to have something that weighs a lot more,

жин, багтаамжаараа илүү

is voluminous,

зүйл бий болгох боломжтой.

and you can take the waste heat

Хаягдлыг ашиглан

and run a steam turbine and generate

уурын турбин ажиллуулж

a secondary power source.

хоёрдагч эрчим хүчний эх үүсвэртэй болно.

So in effect, even after you've taken transmission loss into account and everything,

Дамжуулалтын алдагдлыг тооцож үзэн, бас яг ижил түлшний эх үүсвэр ашигласан ч

even using the same source fuel, you're at least twice as better off

цахилгаан машин цэнэглэсний дараа

charging an electric car, then burning it at the power plant.

үйлдвэрт шатаах нь хоёр дахин илүү.

CA: That scale delivers efficiency.

КА: Энэ илүү үр ашигтай.

EM: Yes, it does.

ИМ: Тэгэлгүй яахав.

And then the other point is, we have to have sustainable means

Нөгөө талаас эрчим хүч, цахилгаан

of power generation anyway, electricity generation.

тогтвортой үйлдвэрлэх арга зам зайлшгүй шаардлагатай.

So given that we have to solve sustainable electricity generation,

Нэгэнт цахилгааны тогтвортой үйлдвэрлэлийн асуудлыг шийдэх хэрэгтэй тул

then it makes sense for us to have electric cars

цахилгаан машин бол

as the mode of transport.

хамгийн тохиромжтой тээврийн хэрэгсэл.

CA: So we've got some video here

КА: Энд Тесла машиныг угсарч байгаа

of the Tesla being assembled,

хэдэн бичлэг байна.

which, if we could play that first video --

Эхний бичлэгийг тавихгүй юу?

So what is innovative about this process in this vehicle?

Энэ үйл явцад ямар шинэлэг зүйл байгаа вэ?

EM: Sure. So, in order to accelerate the advent of electric transport,

ИМ: Тэгэлгүй яахав. Цахилгаан тээврийн хэрэгслийг

and I should say that I think, actually,

бүтээх явцыг түргэсгэх тухай ярихаас өмнө

all modes of transport will become fully electric

бүх тээврийн хэрэгсэл цахилгаан болно гэдгийг хэлэх хэрэгтэй.

with the ironic exception of rockets.

Пуужингаас бусад нь. (Инээд)

There's just no way around Newton's third law.

Ньютоны гуравдугаар хуулийг зөрчих ямар ч боломжгүй.

The question is how do you accelerate

Гол нь цахилгаан машин бүтээх явцыг

хэрхэн түргэсгэх вэ гэдэг л байна.

the advent of electric transport?

And in order to do that for cars, you have to come up with

Машины хувьд энерги зарцуулалт

a really energy efficient car,

илүү үр ашигтай болох ёстой.

so that means making it incredibly light,

Энэ гайхалтай хөнгөн болгоно гэсэн үг.

and so what you're seeing here

Энэ машин бол эх бие болон

is the only all-aluminum body and chassis car

явах эд ангийг нь дан хөнгөн цагаанаар хийсэн

made in North America.

Хойд Америкийн цорын ганц машин.

In fact, we applied a lot of rocket design techniques

Үнэндээ энэ машин маш том зайтай ч гэсэн

to make the car light despite having a very large battery pack.

илүү хөнгөн болгохын тулд пуужингийн зохион бүтээх техник их ашигласан.

And then it also has the lowest drag coefficient

Мөн адил хэмжээтэй машинууд дотроо

of any car of its size.

хамгийн бага үрэлтийн коэффициенттэй.

So as a result, the energy usage is very low,

Үүний үр дүнд энерги зарцуулалт маш бага болж

and it has the most advanced battery pack,

өрсөлдөхүйц үзүүлэлт бүхий

and that's what gives it the range that's competitive,

хамгийн сүүлийн үеийн зайтай болсон.

so you can actually have on the order of a 250-mile range.

400 гаруй км зам туулах чадвартай.

CA: I mean, those battery packs are incredibly heavy,

КА: Өөрөөр хэлбэл тооцооллоор

but you think the math can still work out intelligently --

энэ зай маш хүнд боловч

хөнгөн эх биетэй хослуулсан учраас

by combining light body, heavy battery,

you can still gain spectacular efficiency.

энергиэ гайхалтай үр ашигтай зарцуулна.

ИМ: Яг тийм. Зайны хүнд жингийн дутагдлыг нөхөхийн тулд

EM: Exactly. The rest of the car has to be very light

to offset the mass of the pack,

бусад хэсэг нь хөнгөн байх ёстой.

and then you have to have a low drag coefficient so that you have good highway range.

Хурдны үзүүлэлтийг сайжруулахын тулд үрэлтийн коэффициент бага байна.

And in fact, customers of the Model S

S загварын хэрэглэгчид

are sort of competing with each other

өндөр үзүүлэлт гаргах гэж

to try to get the highest possible range.

хоорондоо бүр өрсөлддөг.

I think somebody recently got 420 miles out of a single charge.

Миний сонссоноор нэг удаагийн цэнэглэлтээр 676 км явсан.

CA: Bruno Bowden, who's here, did that,

КА: Энд байгаа Бруно Баудэн дээд амжилтыг эвдсэн.

broke the world record.EM: Congratulations.

ИМ: Баяр хүргэе!

CA: That was the good news. The bad news was that

КА: Энэ сайн мэдээ. Харин муу мэдээ гэвэл

to do it, he had to drive at 18 miles an hour constant speed

тогтмол 30 км/ц хурдтай явснаас болоод

and got pulled over by the cops. (Laughter)

цагдаа зогсоосон. (Инээд)

EM: I mean, you can certainly drive --

ИМ: Ердийн нөхцөлд

100 км/ц хурдтай явбал

if you drive it 65 miles an hour,

under normal conditions,

400 км туулна.

250 miles is a reasonable number.

Энэ бол боломжтой үзүүлэлт.

CA: Let's show that second video

КА: Тесла машин мөсөн дээр явдаг

showing the Tesla in action on ice.

дараагийн бичлэгийг үзэцгээе.

Not at all a dig at The New York Times, this, by the way.

Нью-Йорк Таймс-тай огт холбоогүй шүү.

What is the most surprising thing about the experience

Ийм машиныг жолоодоход юу хамгийн их

of driving the car?

гайхшрал төрүүлсэн бэ?

EM: In creating an electric car,

ИМ: Цахилгаан машин бүтээх үед

the responsiveness of the car is really incredible.

түүний мэдрэг чанар нь маш өндөр байсан.

So we wanted really to have people feel as though

Бидний хүссэн зүйл бол хүмүүсийг машинтайгаа

they've almost got to mind meld with the car,

бодол санаагаараа нэгдмэл байлгах.

so you just feel like you and the car are kind of one,

Машинтайгаа яг л нэг хүн шиг байж

and as you corner and accelerate, it just happens,

хурдаа авах үед нь үүнийг мэдрүүлэхийг зорьсон.

Машиных нь мэдрэхүй хөгжсөн юм шиг.

like the car has ESP.

You can do that with an electric car because of its responsiveness.

Цахилгаан машины мэдрэгч нь үүнийг боломжтой болгоно.

You can't do that with a gasoline car.

Бензинээр явдаг машинд энэ боломжгүй.

I think that's really a profound difference,

Энэ маш том ялгаа нь гэж боддог.

and people only experience that when they have a test drive.

Хүмүүс ч туршилтаар унаж үзэхдээ ойлгодог.

CA: I mean, this is a beautiful but expensive car.

КА: Энэ маш сайхан боловч үнэтэй машин.

Is there a road map where this becomes

Ер нь хэрэглээнд өргөнөөр нэвтрэх болов уу?

a mass-market vehicle?

EM: Yeah. The goal of Tesla has always been

ИМ: Тэгэлгүй яахав. Tesla компаны зорилго

to have a sort of three-step process,

гурван шатлал бүхий үйл явц байсаар ирсэн.

where version one was an expensive car at low volume,

Эхний шат цөөн тооны өндөр үнэтэй,

version two is medium priced and medium volume,

хоёр дахь нь арай илүү тооны дундаж үнэтэй,

and then version three would be low price, high volume.

гурав дах нь хямд үнэтэй олон тооны машин үйлдвэрлэх.

So we're at step two at this point.

Одоо хоёр дах үе дээрээ явж байна.

So we had a $100,000 sports car, which was the Roadster.

Бид 100 мянган долларын спорт загварын Роудстер машин хийж байсан.

Then we've got the Model S, which starts at around 50,000 dollars.

Дараа нь 50 мянган доллараас дээш үнэтэй S загварыг гаргасан.

And our third generation car, which should hopefully

3-4 жилийн дараа гаргах

be out in about three or four years

гурав дах үеийн машин

will be a $30,000 car.

30 мянган долларын үнэтэй байна.

But whenever you've got really new technology,

Шинэ технологи нэвтрүүлж

it generally takes about three major versions

хэрэглээнд өргөнөөр нэвтрүүлэхийн тулд

in order to make it a compelling mass-market product.

ихэвчлэн ялгаатай гурван загвар гаргадаг.

And so I think we're making progress in that direction,

Бид ахицтай ажиллаж

зорилгодоо хүрнэ гэсэн итгэлтэй байгаа.

and I feel confident that we'll get there.

CA: I mean, right now, if you've got a short commute,

КА: Хэрвээ гэр, ажил хоёр чинь ойрхон бол

you can drive, you can get back, you can charge it at home.

явж ирээд гэртээ цэнэглэнэ.

There isn't a huge nationwide network of charging stations now that are fast.

Харин орон даяар цэнэглэх зогсоол тийм ч олон байхгүй.

Do you see that coming, really, truly,

Олон байгуулагдана гэж

or just on a few key routes?

итгэлтэй хэлж чадах уу?

EM: There actually are far more charging stations

ИМ: Яг үнэндээ хүмүүсийн бодож байгаагаас

than people realize,

хамаагүй олон цэнэглэх газар бий.

and at Tesla we developed something

Tesla компани "Хурдан Цэнэглэх технологи"

called a Supercharging technology,

гэх зүйл шинээр хөгжүүлж байгаа юм.

and we're offering that if you buy a Model S

Та S Загварын машин худалдаж авбал

for free, forever.

насан туршдаа үнэгүй үйлчлүүлэх эрхтэй.

And so this is something that maybe a lot of people don't realize.

Үүнийг тийм ч олон хүн мэддэггүй.

We actually have California and Nevada covered,

Калифорни, Невада муж,

and we've got the Eastern seaboard

мөн зүүн эрэгт Бостоноос Вашингтон хүртэл газрыг

from Boston to D.C. covered.

хамарсан байгаа.

By the end of this year, you'll be able to drive

Оны сүүл гэхэд хүмүүс

from L.A. to New York

ердийнхөөс тав дахин хурдан цэнэглэдэг

just using the Supercharger network,

энэхүү сүлжээг ашиглан

which charges at five times the rate of anything else.

Лос Анжелосоос Нью-Йорк хүртэл явах боломжтой болно.

And the key thing is to have a ratio of drive to stop,

Хамгийн гол нь туулсан зам болон

to stop time, of about six or seven.

нийт зогссон тооны харьцааг 6-7 байлгах хэрэгтэй.

So if you drive for three hours,

Жишээ нь, 3 цаг явсан бол

you want to stop for 20 or 30 minutes,

20-30 минут зогсоно.

because that's normally what people will stop for.

Учир нь ердийн үед ийм хугацаатай зогсолт хийдэг.

So if you start a trip at 9 a.m.,

Та өглөө есөн цагт аяллаа эхэлсэн байхад

by noon you want to stop to have a bite to eat,

үд дунд хоол идэх, бие засах өрөө орох,

hit the restroom, coffee, and keep going.

кофе уухаар зогсоод цааш явна.

CA: So your proposition to consumers is, for the full charge, it could take an hour.

КА: Хэрэглэгчдэд машинаа бүрэн цэнэглэхэд нэг цаг шаардлагатай гэсэн үг үү?

So it's common -- don't expect to be out of here in 10 minutes.

Энэ байдаг л зүйл, аравхан минут болоод хөдөлнө гэж бодсоны хэрэггүй гэж үү?

Wait for an hour, but the good news is,

Нэг цаг хүлээх хэрэгтэй ч сайн мэдээ гэвэл

you're helping save the planet,

та эх дэлхийгээ аврахад хувь нэмрээ оруулна.

and by the way, the electricity is free. You don't pay anything.

Нэмж хэлэхэд цахилгаанаар цэнэглэхэд үнэгүй.

EM: Actually, what we're expecting is for people

ИМ: Үнэндээ хүмүүс нэг цаг биш,

to stop for about 20 to 30 minutes, not for an hour.

20-30 минут л зогсоно.

It's actually better to drive for about maybe 160, 170 miles

Болж өгвөл 255-270 орчим км яваад

хагас цаг зогсоод

and then stop for half an hour

цааш хөдлөх нь тохиромжтой.

and then keep going.

That's the natural cadence of a trip.

Энэ аливаа аяллын ердийн хэмнэл.

CA: All right. So this is only one string to your energy bow.

КА: Тэгэхээр энэ бол чиний ажлын нэгээхэн хэсэг.

You've been working on this solar company SolarCity.

Чи бас SolarCity нарны эрчим хүчний компанид ажилладаг.

What's unusual about that?

Ямар онцлогтой вэ?

EM: Well, as I mentioned earlier,

ИМ: Миний түрүүн хэлсэнчлэн,

we have to have sustainable electricity production

тогтвортой цахилгааны эх үүсвэр,

мөн хэрэглээ хэрэгтэй.

as well as consumption,

so I'm quite confident that the primary means

Цахилгаан гаргах хамгийн гол арга бол

of power generation will be solar.

нарны эрчим хүч байна гэдэгт би итгэдэг.

I mean, it's really indirect fusion, is what it is.

Энэ бол шууд бус хайлшийн арга.

We've got this giant fusion generator in the sky called the sun,

Тэнгэрт бидэнд нар гэдэг хайлшийн аварга том эх үүсвэр байна.

and we just need to tap a little bit of that energy

Тэр энергиэс бага зэргийг л хүн төрөлхтний

for purposes of human civilization.

соёл иргэншлийн төлөө ашиглана.

What most people know but don't realize they know

Дэлхий аль хэдийн, бүхэлдээ нарны эрчим хүчээр

is that the world is almost entirely solar-powered already.

ажилладаг гэдгийг ихэнх хүмүүс мэддэг ч үүнийг ухаараагүй байдаг.

If the sun wasn't there, we'd be a frozen ice ball

Хэрвээ нар байгаагүй бол бид Кэлвиний -270 хэмийн хүйтэнд

at three degrees Kelvin,

зүгээр нэг хөлдүү мөсөн бөмбөлөг байх байсан.

and the sun powers the entire system of precipitation.

Хур тунадасны систем бүхэлдээ нарны хүчээр ажилладаг.

The whole ecosystem is solar-powered.

Экологийн систем бас нарны хүчээр ажилладаг.

CA: But in a gallon of gasoline, you have,

КА: Хэдэн мянган жилийн хэмжээтэй

effectively, thousands of years of sun power

тэнцэх нарны эрчим хүчийг

compressed into a small space,

3,8 литр шатахуунд багтаасан байдаг.

so it's hard to make the numbers work right now on solar,

Тиймээс яг одоо тооцооллоор нарны эрчим хүчний тухай ярих,

and to remotely compete with, for example, natural gas,

мөн байгалийн хийтэй өрсөлдөхөд хэцүү.

fracked natural gas. How are you going to build a business here?

Яаж үүнийг бизнес болгох вэ?

EM: Well actually, I'm confident that solar

ИМ: Нарны эрчим хүч бүгдийг нь дийлнэ гэдэгт би итгэлтэй байна.

will beat everything, hands down, including natural gas.

Байгалийн хийг ч мөн адил.

(Applause)CA: How?

(Алга ташилт) КА: Яаж тэр вэ?

EM: It must, actually. If it doesn't, we're in deep trouble.

ИМ: Тэгэх ёстой. Үгүй бол бид том асуудалд орно.

CA: But you're not selling solar panels to consumers.

КА: Гэхдээ танайх хэрэглэгчдэд нарны зай зардаггүй шүү дээ.

What are you doing?

Юу хийдэг вэ?

EM: No, we actually are. You can buy a solar system

ИМ: Үгүй ээ, бид зарж байгаа. Манайхаас нарны зай худалдаж авах эсвэл

or you can lease a solar system.

түрээслэх боломжтой.

Most people choose to lease.

Ихэнх хүмүүс түрээслэхийг илүүд үздэг.

And the thing about solar power is that

Нарны эрчим хүчний онцлог нь

it doesn't have any feed stock or operational costs,

тэжээл өгөх эсвэл ашиглалтын зардал гаргах шаардлагагүй.

so once it's installed, it's just there.

Нэг суурилуулсан бол тэндээ байж л байна.

It works for decades. It'll work for probably a century.

Хэдэн арван жил ажиллана. Зуун жил ч ажиллаж магадгүй.

So therefore, the key thing to do is to get the cost

Хамгийн гол нь анхны суурилуулалт,

of that initial installation low,

санхүүжилтийн зардлыг

and then get the cost of the financing low,

бага байлгах хэрэгтэй.

because that interest -- those are the two factors that drive the cost of solar.

Учир нь энэ хоёр хүчин зүйлээс нарны зайны зардал шалтгаалдаг.

And we've made huge progress in that direction,

Бидний ажил их ахицтай байгаа.

and that's why I'm confident we'll actually beat natural gas.

Тийм болохоор би байгалийн хийнээс давуу болно гэсэн итгэлтэй байна.

CA: So your current proposition to consumers is,

КА: Хэрэглэгчдэд хэлэх зүйл чинь

don't pay so much up front.

урьдчилж ихийг төлсний хэрэггүй гэсэн үг үү?

EM: Zero.CA: Pay zero up front.

ИМ: Юу ч төлөхгүй. КА: Урьдчилгаа төлөхгүй.

We will install panels on your roof.

ИМ: Бид дээвэр дээр чинь хавтан суурилуулна.

You will then pay, how long is a typical lease?

Дараа нь төлбөрөө төлнө. Түрээсийн хугацаа хэр урт байдаг вэ?

EM: Typical leases are 20 years,

ИМ: Ихэвчлэн 20 жил байдаг.

but the value proposition is, as you're sort of alluding to, quite straightforward.

Гэхдээ гол давуу тал нь тодорхой.

It's no money down, and your utility bill decreases.

Урьдчилгаа байхгүй, мөн хэрэглээний төлбөр багасна.

Pretty good deal.

Маш ашигтай санал.

CA: So that seems like a win for the consumer.

КА: Хэрэглэгчийн хувьд оносон шийдвэр.

No risk, you'll pay less than you're paying now.

Ямар ч эрсдэлгүй, бас одооныхоосоо багыг төлнө.

For you, the dream here then is that --

Харин та нарын тухайд гэвэл

I mean, who owns the electricity from those panels for the longer term?

урт хугацаанд тэдгээр хавтангийн цахилгаан хэнийх болох вэ?

I mean, how do you, the company, benefit?

Компанид ямар ашигтай вэ?

EM: Well, essentially,

ИМ: Ерөнхийдөө

SolarCity raises a chunk of capital

SolarCity их хэмжээний хөрөнгийг

from say, a company or a bank.

компани эсвэл банкнаас босгодог.

Google is one of our big partners here.

Google компани манай том хамтрагчдын нэг.

And they have an expected return on that capital.

Тухайн хөрөнгө оруулалтаас тэд ашиг хүртэнэ.

With that capital, SolarCity purchases and installs the panel on the roof

SolarCity тэр мөнгөөр хавтан худалдаж авч дээвэр дээр суурилуулдаг.

and then charges the homeowner or business owner

Тэгээд өрх болон компаниудаас түрээсийн төлбөр авдаг нь

a monthly lease payment, which is less than the utility bill.

одоогийн хэрэглээний төлбөрөөс бага.

CA: But you yourself get a long-term commercial benefit from that power.

КА: Та нар өөрсдөө тэр эрчим хүчнээс урт хугацааны арилжааны ашиг хүртэнэ.

You're kind of building a new type of distributed utility.

Танайх шинэ төрлийн цахилгаан түгээх сүлжээ бүтээж байгаа гэж ойлголоо.

EM: Exactly. What it amounts to

ИМ: Яг зөв.

is a giant distributed utility.

Энэ бол асар том цахилгаан түгээх сүлжээ болно.

I think it's a good thing, because utilities

Үүнийг сайн зүйл гэж бодож байна.

have been this monopoly, and people haven't had any choice.

Учир нь цахилгаан түгээлт үргэлж монопольчлогдсон байсан.

So effectively it's the first time

Хүмүүст цахилгаанаа сонгох сонголт байгаагүй.

there's been competition for this monopoly,

Энэ монопольтой үүсгэж буй анхны өрсөлдөөн бол бидний сүлжээ.

because the utilities have been the only ones

Учир нь тэд эрчим хүчний шугамыг тэр чигээр нь эзэмшдэг байсан бол

that owned those power distribution lines, but now it's on your roof.

одоо таны дээвэр дээр байрлах болно.

So I think it's actually very empowering

Ингэснээр өрх болон байгууллагуудад илүү эрх мэдэл олгоно.

for homeowners and businesses.

CA: And you really picture a future

КА: Чи ирэх 10, 20 эсвэл

where a majority of power in America,

амьдралын чинь хугацаанд Америкийн цахилгааны эх үүсвэрийн

within a decade or two, or within your lifetime, it goes solar?

дийлэнхийг нарнаас авна гэж бодож байна уу?

EM: I'm extremely confident that solar will be at least a plurality of power,

ИМ: Нарны зайг дор хаяж олонх,

бүр дийлэнх болно гэдэгт итгэлтэй байна.

and most likely a majority,

and I predict it will be a plurality in less than 20 years.

20 жил хүрэхгүй хугацаанд олонх болно.

I made that bet with someone —CA: Definition of plurality is?

Би нэг хүнтэй мөрий тавьсан. КА: Олонх гэдэг нь хэд вэ?

EM: More from solar than any other source.

КА: Нарны эрчим хүч бусад аль ч эрчим хүчний төрлөөс их болно.

CA: Ah. Who did you make the bet with?

КА: Хэнтэй мөрийцсөн юм бэ?

EM: With a friend who will remain nameless.

ИМ: Нэрийг нь хэлэхгүй өнгөрөх нэг найзтайгаа.

CA: Just between us. (Laughter)

КА: Ганцхан надад л хэлчих. (Инээд)

EM: I made that bet, I think, two or three years ago,

ИМ: 2 билүү 3 жилийн өмнө мөрийцсөн.

so in roughly 18 years,

Тэгэхээр бараг 18 жилийн дараа.

I think we'll see more power from solar than any other source.

Нарны зай бусад эх үүсвэрээс илүү түгээмэл болно.

CA: All right, so let's go back to another bet that you made

КА: Одоо харин чиний өөртэйгээ

with yourself, I guess, a kind of crazy bet.

тавьсан галзуу гэмээр мөрийний тухай ярья.

You'd made some money from the sale of PayPal.

Чи PayPal компаниа зарж тодорхой хэмжээний мөнгөтэй болсон.

You decided to build a space company.

Тэгээд сансрын компани байгуулахаар шийдсэн.

Why on Earth would someone do that?

Яахаараа ийм зүйл хийх болов оо?

(Laughter)

(Инээд)

EM: I got that question a lot, that's true.

ИМ: Надад энэ асуултыг олон хүн тавьдаг.

People would say, "Did you hear the joke about the guy

Хүмүүс хэлэхдээ: "Сансрын салбараас

who made a small fortune in the space industry?"

багахан хөрөнгөтэй болсон залуугийн тухай наргиаг сонссон уу?"

Obviously, "He started with a large one," is the punchline.

"Мэдээж тэр маш их хөрөнгөөр эхэлсэн" гэдэг.

And so I tell people, well, I was trying to figure out

Би харин тэдэнд: "Би маш их хөрөнгийг

the fastest way to turn a large fortune into a small one.

бага болгох арга хайж байсан" гэж хэлдэг.

And they'd look at me, like, "Is he serious?"

Хүмүүс над руу "Нээрээ юу?" гэсэн харцаар хардаг.

CA: And strangely, you were. So what happened?

КА: Хачирхалтай нь, чи үнэхээр тэгсэн юм шиг байна. Тэгээд юу болсон бэ?

EM: It was a close call. Things almost didn't work out.

ИМ: Балрах шахсан. Яг бүтэлгүйтэх гэж байсан.

We came very close to failure,

Бүтэлгүйтэхэд тун ойрхон байсан.

but we managed to get through that point in 2008.

Гэхдээ 2008 оны тэр үеийг давсан.

The goal of SpaceX is to try to advance rocket technology,

SpaceX-ийн гол зорилго нь пуужингийн технологийг хөгжүүлэх.

and in particular to try to crack a problem

Мөн хүн төрөлхтний сансраар аялах амин чухал

that I think is vital

for humanity to become a space-faring civilization,

асуудлыг шийдвэрлэх буюу

which is to have a rapidly and fully reusable rocket.

буцаагаад бүрэн ашиглах боломжтой пуужин бүтээх.

CA: Would humanity become a space-faring civilization?

КА: Хүн төрөлхтөн сансраар аялдаг болно гэж үү?

So that was a dream of yours, in a way, from a young age?

Энэ чиний багын мөрөөдөл байсан уу?

You've dreamed of Mars and beyond?

Чи Ангараг гариг болон түүнээс цааш явж үзэхийг мөрөөддөг байсан уу?

EM: I did build rockets when I was a kid,

ИМ: Би багадаа пуужин хийдэг байсан ч

but I didn't think I'd be involved in this.

ийм ажил хийнэ гэж бодож байгаагүй.

It was really more from the standpoint of

Ирээдүйгээ урамтай, сэтгэл хөдөлгөм

what are the things that need to happen in order for

болгохын тулд яах ёстой вэ гэсэн

the future to be an exciting and inspiring one?

өнцгөөс харсан алхам байсан.

And I really think there's a fundamental difference,

Ирээдүйг бодоод үзэхэд

бид сансраар аялж,

if you sort of look into the future,

between a humanity that is a space-faring civilization,

од гаригуудыг судалдаг

that's out there exploring the stars, on multiple planets,

хүн төрөлхтөн болох нь

and I think that's really exciting,

үүрд Дэлхий дээр үлдэж

compared with one where we are forever confined to Earth

мөхлөө хүлээхээс

until some eventual extinction event.

илүү гайхалтай гэж бодсон.

CA: So you've somehow slashed the cost of building

КА: Чиний тооцоолсноор пуужин бүтээх

a rocket by 75 percent, depending on how you calculate it.

зардлыг 75 хувиар бууруулна гэсэн байна.

How on Earth have you done that?

Яаж энийг хийж чадав аа?

NASA has been doing this for years. How have you done this?

НАСА энийг олон жил хийж байна. Харин та нар яаж хийчих вэ?

EM: Well, we've made significant advances

ИМ: Бид нислэгийн бүхээг,

in the technology of the airframe, the engines,

хөдөлгүүр, электрон техник,

the electronics and the launch operation.

хөөргөлтийн тал дээр тодорхой ахиц гаргасан.

There's a long list of innovations

Бидний хийсэн шинэчлэлийг жагсаавал

that we've come up with there

маш урт жагсаалт болно.

that are a little difficult to communicate in this talk, but --

Яг энэ ярилцлаганы үеэр бүгдийг нь тайлбарлахад хэцүү.

CA: Not least because you could still get copied, right?

КА: Ядаж л та нарын ажлыг хуулбарлаж мэдэх үү?

You haven't patented this stuff. It's really interesting to me.

Оюуны өмчид бүртгүүлээгүй байгаа. Надад маш сонирхолтой байна.

EM: No, we don't patent.CA: You didn't patent because you think it's

ИМ: Тийм ээ, бүртгүүлээгүй.

more dangerous to patent than not to patent.

КА: Учир нь бүртгүүлэх нь бүртгүүлэхгүй байхаас илүү аюултай юу?

EM: Since our primary competitors are national governments,

ИМ: Бидний гол өрсөлдөгч бол засгийн газар болохоор

the enforceability of patents is questionable.(Laughter) (Applause)

оюуны өмчөө хамгаалуулна гэдэг хэцүү. (Инээд) (Алга ташилт)

CA: That's really, really interesting.

КА: Энэ үнэхээр сонирхол татаж байна.

But the big innovation is still ahead,

Гэхдээ гол шинэчлэл чинь хийгдээгүй байгаа.

and you're working on it now. Tell us about this.

Одоо үүн дээр ажиллаж байгаа. Энэ тухайгаа ярихгүй юу.

EM: Right, so the big innovation—

ИМ: Тийм ээ, гол шинэчлэл.

CA: In fact, let's roll that video and you can talk us through it, what's happening here.

КА: Одоо гаргах бичлэг дээр тайлбарлаж өгөхгүй юу?

EM: Absolutely. So the thing about rockets is that

ИМ: Тэгэлгүй яахав.

Пуужин бол нөхөн сэргээгддэггүй.

they're all expendable.

All rockets that fly today are fully expendable.

Одоогийн бүх пуужин нөхөн сэргээгдэх боломжгүй.

The space shuttle was an attempt at a reusable rocket,

Сансрын хөлөг дахин ашиглагддаг пуужин хийх оролдлого байсан.

but even the main tank of the space shuttle was thrown away every time,

Гэвч гол танк нь хүртэл хаягддаг.

and the parts that were reusable

Дахин ашиглаглах хэсгүүдийг 10000 хүн

took a 10,000-person group nine months to refurbish for flight.

9 сарын турш дараагийн нислэгт бэлддэг.

So the space shuttle ended up costing a billion dollars per flight.

Ингээд сансрын хөлгийн нэг л нислэгийн зардал хэдэн тэрбум долларт хүрсэн.

Obviously that doesn't work very well for —

Мэдээж энэ тийм ч бүтэмжтэй болоогүй.

CA: What just happened there? We just saw something land?

КА: Сая юу болоод өнгөрсөн бэ? Нэг юм газардах шиг боллоо.

EM: That's right. So it's important that the rocket stages

ИМ: Тэгсэн. Пуужингийн хэсгүүд

be able to come back, to be able to return to the launch site

хөөрсөн газартаа буцаж ирээд

and be ready to launch again within a matter of hours.

хэдхэн цагийн дотор дахиад нисэхэд бэлэн болсон байх нь чухал.

CA: Wow. Reusable rockets.EM: Yes. (Applause)

КА: Хөөх. Дахин ашиглагддаг пуужин. ИМ: Тийм ээ. (Алга ташилт)

And so what a lot of people don't realize is,

Ихэнх хүмүүсийн мэддэггүй зүйл бол

the cost of the fuel, of the propellant, is very small.

пуужингийн түлшний зардал маш бага.

It's much like on a jet.

Тийрэлтэт хөдөлгүүртэй төстэй.

So the cost of the propellant is about .3 percent

Түлшний өртөг пуужингийн өртгийн 0.3 хувьтай тэнцдэг.

of the cost of the rocket.

So it's possible to achieve, let's say,

Пуужинг үр дүнтэй дахин ашиглаж чадвал

roughly 100-fold improvement in the cost of spaceflight

сансрын нислэгийн зардлыг

if you can effectively reuse the rocket.

ойролцоогоор зуу дахин хэмнэх боломжтой.

That's why it's so important.

Ийм болохоор энэ маш чухал.

Every mode of transport that we use,

Онгоц, галт тэрэг, автомашин, унадаг дугуй,

whether it's planes, trains, automobiles, bikes, horses,

морь гээд пуужингаас бусад

is reusable, but not rockets.

бүх төрлийн тээврийн хэрэгсэл дахин ашиглагддаг.

So we must solve this problem in order to become a space-faring civilization.

Хүн төрөлхтөн сансарт нисдэг болохын тулд энэ асуудлыг шийдэх хэрэгтэй.

CA: You asked me the question earlier

КА: Хэрвээ аяллынхаа дараа

of how popular traveling on cruises would be

хөлөгт онгоцоо шатаадаг бол ийм аялал хэр эрэлттэй байх вэ? гэж түрүүн асуусан.

if you had to burn your ships afterward.EM: Certain cruises are apparently highly problematic.

ИМ: Зарим хөлөгт онгоцны аялал маш асуудалтай.

CA: Definitely more expensive.

КА: Ямар ч байсан их үнэтэй.

So that's potentially absolutely disruptive technology,

Тэгэхээр энэ муу технологи

зарим талаараа хүмүүсийг олноор нь Ангараг гариг дээр аваачих

and, I guess, paves the way for your dream to actually take,

at some point, to take humanity to Mars at scale.

чиний мөрөөдлийн эхлэл болсон байх.

You'd like to see a colony on Mars.

Ангараг дээр суурин газар байгуулахыг хүсч байна уу?

EM: Yeah, exactly. SpaceX, or some combination

ИМ: Тийм ээ. SpaceX эсвэл

аль нэг компани, засгийн газар хамтдаа

of companies and governments, needs to make progress

in the direction of making life multi-planetary,

гариг дамжин амьдрах,

of establishing a base on another planet,

өөр буюу хамгийн боломжит гариг болох

on Mars -- being the only realistic option --

Ангараг дээр бааз байгуулах,

and then building that base up

мөн жинхэнэ гариг дамжсан

until we're a true multi-planet species.

төрөл зүйл болохын төлөө зүтгэх хэрэгтэй байна.

CA: So progress on this "let's make it reusable,"

КА: Энэ "дахин ашигладаг больё" төсөл хэр байгаа вэ?

how is that going? That was just a simulation video we saw.

Сая үзсэн бичлэг зөвхөн загварчлал байсан.

How's it going?

Хэр ахицтай явж байна?

EM: We're actually, we've been making some good progress recently

ИМ: Сүүлийн үед "Дэвхрэгний туршилт" гэдэг

with something we call the Grasshopper Test Project,

төсөл дээр дажгүй ахиц гарсан.

where we're testing the vertical landing portion of the flight,

Бид эгц доош буух нилээн ажиллагаа ихтэй хэсгийг туршиж байгаа.

the sort of terminal portion which is quite tricky.

Яг л зогсоол шиг.

And we've had some good tests.

Зарим амжилттай туршилтыг хийсэн.

CA: Can we see that?EM: Yeah.

КА: Харж болох уу? ИМ: Болно.

So that's just to give a sense of scale.

Баримжаа өгөх зорилготой.

We dressed a cowboy as Johnny Cash

Үзүүлэнгийн ковбойг Жонни Кэш шиг

and bolted the mannequin to the rocket. (Laughter)

хувцаслаад пуужинд бэхэлсэн. (Инээд)

CA: All right, let's see that video then,

КА: За тэгвэл бичлэгийг нь үзье.

because this is actually amazing when you think about it.

Төсөөлөхөд их гайхалтай санагдаж байна.

You've never seen this before. A rocket blasting off and then --

Та нар хэзээ ч харж байгаагүй. Пуужин хөөрөөд, харин дараа нь...

EM: Yeah, so that rocket is about the size

ИМ: Энэ пуужин 12 давхар барилгатай ойролцоо хэмжээтэй.

of a 12-story building.

(Rocket launch)

(Пуужингийн хөөрөлт)

So now it's hovering at about 40 meters,

40 орчим метрийн өндөрт эргэлдэж,

and it's constantly adjusting

энэ хугацаандаа зогсолтгүй хөдөлгүүрийн өнцөг,

the angle, the pitch and yaw of the main engine,

дээш доош хөдөлгөөн, хазайлт болон эргэлтийг

and maintaining roll with cold gas thrusters.

хүйтэн хийн түлхэлттэй тохируулж байдаг.

CA: How cool is that? (Applause)

КА: Ямар гайхалтай юм бэ. (Алга ташилт)

Elon, how have you done this?

Элон,

чи яаж үүнийг хийв ээ?

These projects are so -- Paypal, SolarCity,

PayPal, SolarCity, Tesla, SpaceX төслүүд

Tesla, SpaceX, they're so spectacularly different,

бүгд хоорондоо тэс ондоо,

they're such ambitious projects at scale.

бас эрсдэлтэй, асар том төслүүд.

How on Earth has one person

Яаж ганц хүн ийм том шинэчлэл хийж чадав?

been able to innovate in this way?

What is it about you?

Чиний юу тийм онцгой юм бэ?

EM: I don't know, actually.

ИМ: Би өөрөө ч мэдэхгүй байна.

I don't have a good answer for you.

Тодорхой хариулт алга.

I work a lot. I mean, a lot.

Би их ажилладаг, бүр маш их.

CA: Well, I have a theory.EM: Okay. All right.

КА: Надад нэг таамаглал байна. ИМ: За.

CA: My theory is that you

КА: Миний бодлоор

have an ability to think at a system level of design

чамд загварыг системтэйгээр бодож,

that pulls together design, technology and business,

загвар, технологи, бизнесийг нэгтгэж

so if TED was TBD, design, technology and business,

TED биш TBD (ТБЗ) -- технологи, бизнес, загвар болгодог.

into one package,

Тэдгээрийг нэг багц болгож,

synthesize it in a way that very few people can and --

маш ховор аргаар боловсруулж,

and this is the critical thing -- feel so damn confident

хамгийн гол нь өөртөө гайхалтай итгэлтэйгээр

in that clicked-together package that you take crazy risks.

галзуу эрсдэл хийж чаддаг.

You bet your fortune on it, and you seem to have done that multiple times.

Чи бүх хөрөнгөөрөө хэд хэдэн удаа мөрий тавьсан.

I mean, almost no one can do that.

Бараг хэн ч энийг хийж чадахгүй.

Is that -- could we have some of that secret sauce?

Нууц жороо өгч болох уу?

Can we put it into our education system? Can someone learn from you?

Боловсролын системдээ нэвтрүүлье. Чамаас суралцаж болох уу?

It is truly amazing what you've done.

Чиний хийсэн бүхэн маш гайхалтай.

EM: Well, thanks. Thank you.

ИМ: Их баярлалаа.

Well, I do think there's a good framework for thinking.

Юмыг эргэцүүлж бодох нэг сайн арга байдаг.

It is physics. You know, the sort of first principles reasoning.

Энэ яг физикийн үндсэн зарчим шиг.

Generally I think there are -- what I mean by that is,

Миний бодлоор

boil things down to their fundamental truths

бусадтай адилхан бодохын оронд

and reason up from there,

аливаа юмыг энгийн ухагдахуун хүртэл

as opposed to reasoning by analogy.

задлах хэрэгтэй.

Through most of our life, we get through life

Бид ихэнх амьдралынхаа турш

by reasoning by analogy,

юмс үзэгдлийн төстэй байдлыг хайж, сэтгэдэг.

which essentially means copying what other people do with slight variations.

Бусдын хийдгээс багахан зэрэг өөрөөр хийж байдаг гэсэн үг.

And you have to do that.

Тэгэх ч ёстой.

Otherwise, mentally, you wouldn't be able to get through the day.

Үгүй бол сэтгэлгээний хувьд өдрийг давахад хэцүү.

But when you want to do something new,

Харин ямар нэг өөр юм хиймээр санагдвал

you have to apply the physics approach.

физикийн аргаар хандах хэрэгтэй.

Physics is really figuring out how to discover

Физик бол жишээ нь онолын механик шиг

new things that are counterintuitive, like quantum mechanics.

ойлгомжтой зүйлээс тэс өөр шинэ арга нээхийг хэлнэ.

It's really counterintuitive.

Шал өөрөөр.

So I think that's an important thing to do,

Энэ маш чухал.

and then also to really pay attention to negative feedback,

Мөн эсрэг саналыг анхааралтай хүлээн авах,

and solicit it, particularly from friends.

ялангуяа найзуудаасаа асуух хэрэгтэй.

This may sound like simple advice,

Маш энгийн юм шиг боловч,

but hardly anyone does that,

ихэнх хүмүүс үүнийг хэрэгжүүлдэггүй.

and it's incredibly helpful.

Энэ маш тустай зөвлөгөө.

CA: Boys and girls watching, study physics.

КА: Ноёд, хатагтай нар аа, физик сурцгаагаарай.

Learn from this man.

Энэ хүнээс суралцацгаа.

Elon Musk, I wish we had all day, but thank you so much for coming to TED.

Элон Маск, бидэнд бүтэн өдөр байсан ч болоосой. Хүрэлцэн ирсэнд их баярлалаа.

EM: Thank you. CA: That was awesome. That was really, really cool.

ИМ: Баярлалаа. КА: Маш гайхалтай байлаа. Үнэхээр мундаг.

Look at that. (Applause)

Хараач. (Алга ташилт)

Just take a bow. That was fantastic.

Бахархмаар, үнэхээр гайхалтай.

Thank you so much.

Маш их баярлалаа.