Edith Widder: The weird and wonderful world of bioluminescence

Translator: Rozeta Pavlova Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

So I want to take you on a trip

Сакам да ве поведам на патување

to an alien world.

во еден вонземски свет.

And it's not a trip

Ова не е патување

that requires light-years of travel,

за кое ќе ни требаат неколку светлосни години,

but it's to a place

туку тоа е патување до едно место

where it's defined by light.

кое е дефинирано од страна на светлината.

So it's a little-appreciated fact

Значи, слабо е ценет фактот

that most of the animals in our ocean

дека повеќето животни во океаните

make light.

создаваат светлина.

I've spent most of my career

Поголемиот дел од мојата кариера го посветив

studying this phenomenon called bioluminescence.

на проучување на овој феномен наречен биолуминесценција.

I study it because I think understanding it

Го проучував бидејќи мислам дека неговото разбирање

is critical to understanding life in the ocean

е основно за да се разбере животот во океанот

where most bioluminescence occurs.

каде што повеќето биолуминесценти се јавуваат.

I also use it as a tool

Исто така го користам и како алатка

for visualizing and tracking pollution.

за визуелизација и за следење на загаденоста.

But mostly I'm entranced by it.

Но најмногу поради тоа што ме привлекува.

Since my my first dive in a deep-diving submersible,

Уште од првиот пат кога нуркав со подморница за длабинско нуркање,

when I went down and turned out the lights

кога бев доле и ги исклучив светлата

and saw the fireworks displays,

и го видов тој огномет,

I've been a bioluminescence junky.

уште тогаш станав зависник од биолуминесцентите.

But I would come back from those dives

Но, кога ќе се вратев од нуркањето

and try to share the experience with words,

и ќе се обидев да го споделам тоа искуство со зборови,

and they were totally inadequate to the task.

не можев да најдам соодветни зборови за тоа.

I needed some way to share the experience directly.

Ми требаше некој начин за да можам дирекно да го споделам тоа искуство.

And the first time I figured out that way

И првиот пат кога го најдов начинот

was in this little single-person submersible

тоа беше во оваа мала подморница за една особа

called Deep Rover.

наречена Дип Ровер.

This next video clip,

На следниот видео-клип

you're going to see how we stimulated the bioluminescence.

ќе видите како ги стимулираме биолуминесцентите.

And the first thing you're going to see

А првото нешто што ќе го видите

is a transect screen

е пресек на екранот

that is about a meter across.

кој е околу еден метар во должина.

(Video) Narrator: In front of the sub,

(Видео) Раскажувач: Пред подморницата,

a mess screen will come into contact

мрежниот екран ќе дојде во контакт

with the soft-bodied creatures of the deep sea.

со мекотелите суштества од длабокото море.

With the sub's lights switched off,

Кога се исклучени светлата на подморницата,

it is possible to see their bioluminescence --

може да се види нивната биолуминесценција --

the light produced when they collide with the mesh.

светлината која ја создаваат кога се судруваат со мрежата.

This is the first time

Ова е прв пат

it has ever been recorded.

таа да биде снимена.

Edith Widder: So I recorded that with an intensified video camera

Едит Видер: Го снимив тоа со појачана видео камера

that has about the sensitivity

која има таква сензитивност

of the fully dark-adapted human eye.

како човечкото око кога потполно ќе се адаптира во темнина.

Which means that really is what you would see

Значи навистина тоа е она што би го виделе

if you took a dive in a submersible.

ако нурнете со подморницата.

But just to try to prove that fact to you,

Но само за да ви го докажам тоа на вас,

I've brought along some bioluminescent plankton

ви донесов овде малку биолуминесцентен планктон

in what is undoubtedly a foolhardy attempt

за да се обидам да изведам

at a live demonstration.

демонстрација во живо.

(Laughter)

(смеење)

So, if we could have the lights down

Па, ако може да ги исклучиме светлата

and have it as dark in here as possible,

и да направиме да биде најтемно што може,

I have a flask

имам едно шише

that has bioluminescent plankton in it.

во кое има биолуминесцентен планктон.

And you'll note there's no light coming from them right now,

И забележувате дека сега не произлегува светлина од нив,

either because they're dead --

или бидејќи веќе изумреле --

(Laughter)

(смеење)

or because I need to stir them up in some way

или бидејќи треба да ги промешам малку

for you to see what bioluminescence really looks like.

за да можете да видите како изгледа биолуминесценцијата.

(Gasps)

(Воздишки)

Oops. Sorry.

Опа. Се извинувам.

(Laughter)

(смеење)

I spend most of my time working in the dark; I'm used to that.

Поголемиот дел од работното време го поминувам во темнина; Навикната сум на тоа.

Okay.

Во ред.

So that light

Значи таа светлина

was made by a bioluminescent dinoflagellate,

беше направена од биолуминесцентна dinoflagellatea,

a single-celled alga.

тоа е едноклеточна алга.

So why would a single-celled alga

Но, зошто на една едноклеточна алга

need to be able to produce light?

би и било потребно да продуцира таква светлина?

Well, it uses it to defend itself from its predators.

Па, ја користи за да се заштити од предаторите.

The flash is like a scream for help.

Светлото е како повик за помош.

It's what's known as a bioluminescent burglar alarm,

Тоа е познато како биолуминесцентен аларм за натрапници.

and just like the alarm on your car or your house,

И исто како алармот на вашата кола или вашата куќа,

it's meant to cast unwanted attention onto the intruder,

има улога да го насочи вниманието кон натрапникот,

thereby either leading to his capture

а следствено на тоа или да го изеде

or scaring him away.

или да го избрка.

There's a lot of animals that use this trick,

Има многу животни кои го користат овој трик,

for example this black dragonfish.

на пример оваa црна риба-змеј.

It's got a light organ under its eye.

Таа има светлечки орган под окото.

It's got a chin barbel.

Има мустаќи кај брадата.

It's got a lot of other light organs you can't see, but you'll see in here in a minute.

Има и многу други светлечки органи кои не можете да ги видите сега, но ќе ги видите за некоја минута.

So we had to chase this in the submersible for quite sometime,

Моравме да ја бркаме со подморницата подолго време,

because the top speed of this fish is one knot,

бидејќи најголемата брзина на оваа риба е еден чвор (1,86 км/ч),

which was the top speed of the submersible.

а тоа беше и најголемата брзина на подморницата.

But it was worth it,

Но вредеше,

because we caught it in a special capture device,

бидејќи ја фативме со посебна направа за ловење,

brought it up into the lab on the ship,

ја однесовме во лабораторијата на бродот,

and then everything on this fish lights up.

и тогаш целото тело на рибата светеше.

It's unbelievable.

Тоа е неверојатно.

The light organs under the eyes are flashing.

Светлечките органи под очите светат.

That chin barbel is flashing.

Мустаќите кај брадата светат.

It's got light organs on its belly that are flashing,

Има светлечки органи на стомакот кои светкаат,

fin lights.

светла на перките.

It's a scream for help; it's meant to attract attention.

Тоа е повик за помош; тоа треба да привлече внимание.

It's phenomenal.

Тоа е феноменално.

And you normally don't get to see this

И нормално немате прилика да го видите ова,

because we've exhausted the luminescence when we bring them up in nets.

бидејќи кога ќе ги доведеме горе во мрежите, веќе сме ја исцрпиле нивната луминесценција.

There's other ways you can defend yourself with light.

Има и други начини со кои можете да се одбраните себе си со светлина.

For example, this shrimp

На пример, оваа шкампа

releases its bioluminescent chemicals into the water

ги испушта своите биолуминесцентни хемикалии во водата

just the way a squid or an octopus would release an ink cloud.

на истиот начин како што лигњата или октоподот испуштаат мастилав облак.

This blinds or distracts the predator.

Ова го заслепува или го попречува предаторот.

This little squid is called the fire shooter

Оваа мала лигња се вика фрлач на оган

because of its ability to do this.

поради нејзината способност да го прави ова.

Now it may look like a tasty morsel,

Сега можеби ова изгледа како слатко залче,

or a pig's head with wings --

или како глава од свиња со крилја --

(Laughter)

(смеење)

but if it's attacked,

но ако биде нападното,

it puts out a barrage of light --

создава преграда од светлина --

in fact, a barrage of photon torpedoes.

всушност, преграда од фотонски торпеда.

I just barely got the lights out in time

Едвај успеав навреме да ги исклучам светлата

for you to be able to see those gobs of light

за да можете да ги видите овие зрнца светлина

hitting the transect screen

кои удираат во пресекот на екранот

and then just glowing.

и потоа едноставно светат.

It's phenomenal.

Тоа е феноменално.

So there's a lot of animals in the open ocean --

Има многу животни на отворено море --

most of them that make light.

многу од нив создаваат светлина.

And we have a pretty good idea, for most of them, why.

А ние имаме прилично добра идеја, за повеќето од нив, зошто го прават тоа.

They use it for finding food, for attracting mates,

Тие го користат тоа за да најдат храна, за да привлечат партнер,

for defending against predators.

за да се одбранат од предаторите.

But when you get down to the bottom of the ocean,

Но кога ќе се спуштите длабоко во океанот,

that's where things get really strange.

таму работите стануваат навистина чудни.

And some of these animals

И некои од овие животни

are probably inspiration for the things you saw in "Avatar,"

се веројатно инспирација за нештата кои ги видовте во филмот „Аватар“,

but you don't have to travel to Pandora to see them.

но не морате да патувате до Пандора за да ги видите.

They're things like this.

Тие се нешта како ова.

This is a golden coral, a bush.

Ова е златен корал, грмушка.

It grows very slowly.

Расте многу бавно.

In fact, it's thought that some of these

Всушност, се смета дека некои од нив

are as much as 3,000 years old,

се стари и по 3000 години,

which is one reason that bottom trawling should not be allowed.

а тоа е една од причините поради која ловењето со мрежи по дното на морето треба да се забрани.

The other reason is this amazing bush glows.

Друга причина е и оваа неверојатна светлечка грмушка.

So if you brush up against it,

Значи ако ја протрлате,

any place you brushed against it,

на било кое место,

you get this twinkling blue-green light

ќе засветка оваа сино-зелена светлина

that's just breathtaking.

која ви го одзема здивот.

And you see things like this.

И ќе видите нешта како ова.

This looks like something out of a Dr. Seuss book --

Ова личи на нешто од книгата на д-р Seuss --

just all manner of creatures all over this thing.

различни врсти на суштества низ сето ова.

And these are flytrap anemones.

А ова се анемони муволовки.

Now if you poke it, it pulls in its tentacles.

Ако ја допрете, таа ги собира своите пипала.

But if you keep poking it,

Но ако продолжите да ја допирате,

it starts to produce light.

таа почнува да создава светлина.

And it actually ends up looking like a galaxy.

И всушност на крајот наликува на галаксија.

It produces these strings of light,

Таа ги произведува овие нишки од светлина,

presumably as some form of defense.

веројатно како некоја форма на одбрана.

There are starfish that can make light.

Има и морски ѕвезди кои можат да создаваат светлина.

And there are brittle stars that produce bands of light

А има и нежни ѕвезди кои создаваат снопови од светлина

that dance along their arms.

кои танцуваат околу нивните краци.

This looks like a plant,

Ова личи на растение,

but it's actually an animal.

но всушност е животно.

And it anchors itself in the sand

Тоа се вгнездува во песокот

by blowing up a balloon on the end of its stock.

со дување на еден балон на крајот од својот труп.

So it can actually hold itself in very strong currents,

Така може да се одржи и при многу силни струења,

as you see here.

како што можете да видите овде.

But if we collect it very gently, and we bring it up into the lab

Но ако го земеме многу нежно, и ако го однесеме во лабораторијата

and just squeeze it at the base of the stock,

и само го притиснеме на крајот од телото,

it produces this light

тоа ја создава оваа светлина

that propagates from stem to the plume,

која се шири од дршката кон краевите,

changing color as it goes,

менувајќи ја при тоа бојата,

from green to blue.

од зелена во сина.

Colorization and sound effects

Колоритноста и звучните ефекти

added for you viewing pleasure.

се додадени за ваше задоволство при гледањето.

(Laughter)

(смеење)

But we have no idea why it does that.

Но ние немаме поим зошто го прави тоа.

Here's another one. This is also a sea pen.

Еве уште едно. Ова е морски молив.

It's got a brittle star hitching a ride.

Има една кревка ѕвезда која автостопира.

It's a green saber of light.

Тоа е зелена сабја од светлина.

And like the one you just saw,

И исто како она кое штотуку го видовте

it can produce these as bands of light.

може да создава снопови од светлина.

So if I squeeze the base,

Па ако ја притиснам основата,

the bands go from base to tip.

сноповите одат од основата кон врвовите.

If I squeeze the tip, they go from tip to base.

Ако го притиснам врвот, тие одат од врвот кон основата.

So what do you think happens if you squeeze it in the middle?

А што мислите дека ќе се случи ако го притиснам на средината?

(Gasps)

(воздишки)

I'd be very interested in your theories about what that's about.

Многу ме интересираат вашите теории зошто ова се случува.

(Laughter)

(смеење)

So there's a language of light in the deep ocean,

Значи постои јазик на светлината во длабокиот океан,

and we're just beginning to understand it,

а ние штотуку започнавме да го разбираме.

and one way we're going about that

Еден од начините да го правиме тоа

is we're imitating a lot of these displays.

е да ги имитираме повеќето од овие светлини.

This is an optical lure that I've used.

Ова е оптичка мамка која ја користев.

We call it the electronic jellyfish.

Ние ја нарекуваме електронска медуза.

It's just 16 blue LEDs

Тоа се само 16 сини LED диоди

that we can program to do different types of displays.

кои може да се програмираат за да создаваат различни видови на светлина.

And we view it with a camera system I developed called Eye-in-the-Sea

Ние ја гледаме со систем за снимање кој јас го развив т.н. Око-во-морето

that uses far red light that's invisible to most animals,

кој користи инфрацрвена светлина со долга бранова должина, невидлива за повеќето животни,

so it's unobtrusive.

значи е дискретно.

So I just want to show you

Па сакам да ви покажам

some of the responses we've elicited

некои од реакциите кои ги изнудивме

from animals in the deep sea.

од животните во длабокото море.

So the camera's black and white.

Значи камерата е црно бела.

It's not high-resolution.

Нема висока резолуција.

And what you're seeing here is a bait box

А она што го гледате овде е кутија со мамец

with a bunch of -- like the cockroaches of the ocean --

со еден куп -- нешто како бубашваби во морето --

there are isopods all over it.

изоподи кои ја прекриле.

And right in the front

А во предниот дел

is the electronic jellyfish.

е електронска медуза.

And when it starts flashing,

А кога ќе почне да светка,

it's just going to be one of the LEDs that's flashing very fast.

тоа ќе биде само една од LED диодите која светка многу брзо.

But as soon as it starts to flash --

Но веднаш штом ќе почне да светка --

and it's going to look big, because it blooms on the camera --

и ќе изгледа многу големо, бидејќи се расцветува на камерата --

I want you to look right here.

Сакам да гледате токму овде.

There's something small there that responds.

Има нешто мало овде кое реагира.

We're talking to something.

Ние зборуваме со некого.

It looks like a little of string pearls basically --

Личи на мал гердан од бисери,

in fact, three strings of pearls.

всушност, како три реда од бисери.

And this was very consistent.

И тоа е многу конзистентно.

This was in the Bahamas at about 2,000 feet.

Ова беше на Бахамите на длабочина од 2,000 стапки.

We basically have a chat room going on here,

Ние всушност имаме соба за разговор овде,

because once it gets started, everybody's talking.

бидејќи еднаш штом започне, сите зборуваат.

And I think this is actually a shrimp

Мислам дека ова е всушност шкампа

that's releasing its bioluminescent chemicals into the water.

која ги испушта своите биолуминесцентни хемикалии во водата.

But the cool thing is, we're talking to it.

Но кул е тоа што ние разговараме со неа.

We don't know what we're saying.

Не знаеме што и кажуваме.

Personally, I think it's something sexy.

Лично, мислам дека е нешто секси.

(Laughter)

(смеење)

And then finally,

А сега конечно,

I want to show you some responses that we recorded

сакам да ви покажам некои реакции кои ги снимивме

with the world's first deep-sea webcam,

со првата во светот вебкамера за снимање во длабокото море,

which we had installed in Monterey Canyon last year.

која ја инсталиравме во кањонот Монтереј минатата година.

We've only just begun to analyze all of this data.

Ние сме на самиот почеток од анализирањето на овие податоци.

This is going to be a glowing source first,

Ова ќе биде најнапред светлечки извор,

which is like bioluminescent bacteria.

кое е како биолуминесцентна бактерија.

And it is an optical cue

А тоа е оптичка илузија

that there's carrion on the bottom of the ocean.

дека има мрша на дното од морето.

So this scavenger comes in,

Така доаѓа овој мршојадец,

which is a giant sixgill shark.

кој е гигантска морска ајкула.

And I can't claim for sure

И не можам со сигурност да тврдам

that the optical source brought it in, because there's bait right there.

дека оптичкиот извор ја привлекол, бидејќи таму е мамецот.

But if it had been following the odor plume,

Но ако го следела миризливиот дим,

it would have come in from the other direction.

би дошла од друг правец.

And it does actually seem to be trying

И всушност се чини како да се обидува

to eat the electronic jellyfish.

да ја изеде електронската медуза.

That's a 12-foot-long giant sixgill shark.

Тоа е 3,65 метри долга гигантска ајкула.

Okay, so this next one is from the webcam,

Во ред, ова што следи е од веб-камерата,

and it's going to be this pinwheel display.

и ќе биде прикажано тоа вртење.

And this is a burglar alarm.

А ова е аларм за натрапници.

And that was a Humboldt squid,

А ова беше Hamboldt- ова лигња,

a juvenile Humboldt squid, about three feet long.

млада Hamboldt-ова лигња, долга околу еден метар.

This is at 3,000 feet in Monterey Canyon.

Ова е на длабочина од 914 метри во кањонот Монтереј.

But if it's a burglar alarm, you wouldn't expect it to attack the jellyfish directly.

Но ако ова е аларм за натрапници, не би очекувале да ја нападне медузата дирекно.

It's supposed to be attacking what's attacking the jellyfish.

Би требало да го нападне она нешто кое ја напаѓа медузата.

But we did see a bunch of responses like this.

Но ние видовме еден куп вакви реакции.

This guy is a little more contemplative.

Овој тип малку повеќе размислува.

"Hey, wait a minute.

„Еј, чекај малку.

There's supposed to be something else there."

Треба да има нешто друго овде.“

He's thinking about it.

Тој размилсува за ова.

But he's persistent.

Но упорен е.

He keeps coming back.

Постојано се враќа.

And then he goes away for a few seconds

А потоа си оди за кратко

to think about it some more,

за да размисли уште малку,

and thinks,

и мисли,

"Maybe if I come in from a different angle."

„Можеби ако пријдам од друг агол.“

(Laughter)

(смеење)

Nope.

Не.

So we are starting to get a handle on this,

Значи почнуваме да се прилагодуваме на ова,

but only just the beginnings.

но сепак ова се само почетоци.

We need more eyes on the process.

Потребно е повеќе да се разгледа ова.

So if any of you ever get a chance to take a dive in a submersible,

Па ако некогаш некој од вас има прилика да нурка со подморница,

by all means, climb in and take the plunge.

без сомнение, треба да се обидете.

This is something that should be on everybody's bucket list,

Ова е нешто што би требало да биде на листата со желби на секого,

because we live on an ocean planet.

бидејќи ние живееме на една океанска планета.

More than 90 percent, 99 percent,

Повеќе од 90 проценти, 99 проценти,

of the living space on our planet

од животниот простор на нашата планета

is ocean.

е океанот.

It's a magical place

Тоа е магично место

filled with breathtaking light shows

исполнето со светлечки спектакли кои го одземаат здивот

and bizarre and wondrous creatures,

и бизарни и необични суштества,

alien life forms

вонземски животни форми

that you don't have to travel to another planet to see.

кои за да ги видите не треба да одите на друга планета.

But if you do take the plunge,

Но ако навистина некогаш нуркате,

please remember to turn out the lights.

ве молам запомнете да ги исклучите светлата.

But I warn you,

Но ве предупредувам,

it's addictive.

може да станете зависници од ова.

Thank you.

Ви благодара.

(Applause)

(аплауз)