Edith Widder: The weird and wonderful world of bioluminescence

Edith Widder: Biyoluminesansın tuhaf ve harika dünyası

Çeviri: Serap Çakıl Gözden geçirme: Sancak Gülgen

So I want to take you on a trip

Şimdi sizi yabancı bir dünyaya

to an alien world.

götürmek istiyorum.

And it's not a trip

Ve bu ışık yılları

that requires light-years of travel,

sürecek bir yolculuğu gerektirmiyor,

but it's to a place

ama burası

where it's defined by light.

ışıkla tanımlanan bir yer.

So it's a little-appreciated fact

Şimdi, az takdir edilen bir gerçektir,

that most of the animals in our ocean

okyanuslardaki çoğu hayvan

make light.

ışık üretir.

I've spent most of my career

Kariyerimin çoğunu biyoluminesens

studying this phenomenon called bioluminescence.

adı verilen olguyu araştırmakla geçirdim.

I study it because I think understanding it

Bu konuda çalıştım çünkü bunu anlamanın

is critical to understanding life in the ocean

çoğu biyoluminesensin gerçekleştiği okyanuslardaki

where most bioluminescence occurs.

yaşamı anlamada önemli olduğunu düşünüyorum.

I also use it as a tool

Bunu aynı zamanda

for visualizing and tracking pollution.

kirliliği görmek ve takip etmek için de kullanıyorum.

But mostly I'm entranced by it.

Ama çoğunlukla bununla büyülenmiş haldeyim.

Since my my first dive in a deep-diving submersible,

Derin-dalış denizaltısıyla ilk dalışımdan beri,

when I went down and turned out the lights

aşağı indiğimden ve ışıkları yaktığımdan

and saw the fireworks displays,

ve havai fişeklerinin gösterisini izlediğimden beri,

I've been a bioluminescence junky.

bir biyoluminesens müptelası oldum.

But I would come back from those dives

Ama bu dalışlardan dönebilir ve deneyimi

and try to share the experience with words,

sözcüklerle paylaşmayı deneyebilirdim,

and they were totally inadequate to the task.

ve onlar bu amaç için tamamen yetersiz olurlardı.

I needed some way to share the experience directly.

Deneyimi doğrudan paylaşmak için bir yola ihtiyacım vardı.

And the first time I figured out that way

Ve bu yolu ilk kez keşfettiğimde,

was in this little single-person submersible

Deep Rover adı verilen şu küçük tek kişilik

called Deep Rover.

denizaltının içindeydim.

This next video clip,

Bir sonraki video klipte,

you're going to see how we stimulated the bioluminescence.

biyoluminesensi nasıl harekete geçirdiğimizi göreceksiniz.

And the first thing you're going to see

Ve göreceğiniz ilk şey,

is a transect screen

çapraz yaklaşık bir metre

that is about a meter across.

kesit gösteren bir ekran.

(Video) Narrator: In front of the sub,

(Video) Anlatıcı: Denizaltının önünde,

a mess screen will come into contact

örgü tel elek yumuşak gövdeli derin su

with the soft-bodied creatures of the deep sea.

yaratıklarıyla karşılaşacak.

With the sub's lights switched off,

Denizaltının ışıkları kapalıyken,

it is possible to see their bioluminescence --

biyoluminesenslerini görmek mümkün --

the light produced when they collide with the mesh.

örgü tel ile çarpıştıklarında ürettikleri ışığı.

This is the first time

Bunun ilk kez

it has ever been recorded.

kaydedildiği an bu.

Edith Widder: So I recorded that with an intensified video camera

Edith Widder: Bunu karanlığa tamamen alışmış bir insan gözünün

that has about the sensitivity

hassasiyetine sahip olacak

of the fully dark-adapted human eye.

kadar yoğunlaştırılmış bir kamera ile kaydettim.

Which means that really is what you would see

Bu da bir denizaltı ile dalacak olsanız, gerçekten

if you took a dive in a submersible.

bunu göreceğiniz anlamına geliyor.

But just to try to prove that fact to you,

Ama bu gerçeği size ispatlamak için,

I've brought along some bioluminescent plankton

bazı biyoluminesens planktonlar getirdim,

in what is undoubtedly a foolhardy attempt

ki bunun canlı bir gösteride gözü kara bir

at a live demonstration.

deneme olduğu tartışmasız.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So, if we could have the lights down

Şimdi, ışıkları söndürebilirsek

and have it as dark in here as possible,

ve mümkün olduğunca karanlık yapabilirsek,

I have a flask

içinde biyoluminesens

that has bioluminescent plankton in it.

plankton olan bir şişe var yanımda.

And you'll note there's no light coming from them right now,

Ve görüyorsunuz şu anda onlardan hiç ışık gelmiyor,

either because they're dead --

ya ölü olduklarından --

(Laughter)

(Gülüşmeler)

or because I need to stir them up in some way

ya da onları bir şekilde kışkırtmam gerekiyor ki

for you to see what bioluminescence really looks like.

biyoluminesensin nasıl göründüğünü görebilesiniz.

(Gasps)

(Şaşırma sesleri)

Oops. Sorry.

Özür dilerim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I spend most of my time working in the dark; I'm used to that.

Zamanımın çoğunu karanlıkta çalışarak geçiriyorum; alışkınım.

Okay.

Tamam.

So that light

Şimdi bu ışık

was made by a bioluminescent dinoflagellate,

biyoluminesens dinoflagellatlar, tek hücreli

a single-celled alga.

bir suyosunu, üretildi.

So why would a single-celled alga

Peki neden tek hücreli bir su yosunu

need to be able to produce light?

ışık üretme ihtiyacı duysun?

Well, it uses it to defend itself from its predators.

Peki, bunu avcılardan korunmak için kullanıyor.

The flash is like a scream for help.

Ani ışık bir yardım çığlığı gibi.

It's what's known as a bioluminescent burglar alarm,

Dirimsel ışıldayan hırsız alarmı diye bilinen şey.

and just like the alarm on your car or your house,

Ve tıpkı arabanızdaki ya da evinizdeki alarm gibi,

it's meant to cast unwanted attention onto the intruder,

davetsiz misafire istenmeyen bir ilgi çekmeyi amaçlar,

thereby either leading to his capture

bu şekilde ya onun yakalanmasını

or scaring him away.

ya da korkup kaçmasını sağlar.

There's a lot of animals that use this trick,

Bu numarayı kullanan birçok hayvan var,

for example this black dragonfish.

mesela bu siyah ejderha balığı.

It's got a light organ under its eye.

Gözünün altında bir ışık organı var.

It's got a chin barbel.

Çenesinde bir keçi sakalı var.

It's got a lot of other light organs you can't see, but you'll see in here in a minute.

Göremediğiniz bir çok diğer ışık organları da var, ama birazdan göreceksiniz.

So we had to chase this in the submersible for quite sometime,

Bunu denizaltıyla bir süre takip etmek zorunda kaldık,

because the top speed of this fish is one knot,

çünkü bu balığın en yüksek hızı 23 deniz mili,

which was the top speed of the submersible.

denizaltının da en yüksek hızıydı.

But it was worth it,

Ama değerdi,

because we caught it in a special capture device,

çünkü onu özel bir yakalama cihazıyla yakaladık,

brought it up into the lab on the ship,

gemideki laboratuara götürdük

and then everything on this fish lights up.

ve sonra balığın üzerindeki her şey ışıldamaya başladı.

It's unbelievable.

İnanılmaz.

The light organs under the eyes are flashing.

Gözlerinin altındaki ışık organları yanıp sönüyor.

That chin barbel is flashing.

Bu keçi sakalı yanıp sönüyor.

It's got light organs on its belly that are flashing,

Göbeğindeki ışık organları yanıp sönüyor,

fin lights.

yüzgeç ışıkları.

It's a scream for help; it's meant to attract attention.

Bu bir yardım çığlığı; dikkat çekmek amacıyla yapılıyor.

It's phenomenal.

Harikulade.

And you normally don't get to see this

Ve normalde bunu göremezsiniz,

because we've exhausted the luminescence when we bring them up in nets.

çünkü onları ağlarla yukarı çektiğimizde ışıldamayı zaten bitirmiştik.

There's other ways you can defend yourself with light.

Kendinizi ışıkla korumanın başka yolları vardır.

For example, this shrimp

Örneğin, bu karides

releases its bioluminescent chemicals into the water

tıpkı bir mürekkep balığı ya da ahtapotun suya bir mürekkep

just the way a squid or an octopus would release an ink cloud.

bulutu saldığı gibi dirimsel ışıldayan kimyasalları suya salar.

This blinds or distracts the predator.

Bu avcıyı kör eder ya da dikkatini dağıtır.

This little squid is called the fire shooter

Bu küçük mürekkep balığı ateş atan diye bilinir,

because of its ability to do this.

bunu yapabildiği için.

Now it may look like a tasty morsel,

Şimdi bu nefis bir lokma gibi görülebilir

or a pig's head with wings --

ya da kanatları olan bir domuzun başı --

(Laughter)

(Gülüşmeler)

but if it's attacked,

ama eğer saldırılırsa,

it puts out a barrage of light --

bir ışık barajı üretir --

in fact, a barrage of photon torpedoes.

aslında, bir foton torpidoları barajı.

I just barely got the lights out in time

Işıkları zar zor zamanında söndürdüm

for you to be able to see those gobs of light

ki siz şu örgü tel ekranına vuran ve sonra

hitting the transect screen

sadece parlayan ışık kütlelerini

and then just glowing.

görebilesiniz.

It's phenomenal.

Harikulade.

So there's a lot of animals in the open ocean --

Açık okyanusta bir çok hayvan var --

most of them that make light.

birçoğu ışık yapabiliyorlar.

And we have a pretty good idea, for most of them, why.

Ve birçoğu için neden ürettiklerine dair iyi bir fikrimiz var.

They use it for finding food, for attracting mates,

Işığı yemek bulmak, eş bulmak, avcılara karşı

for defending against predators.

kendilerini korumak için kullanıyorlar.

But when you get down to the bottom of the ocean,

Ama okyanusun dibine indiğinizde,

that's where things get really strange.

işler işte orada gerçekten tuhaflaşıyor.

And some of these animals

Ve bu hayvanların bazıları

are probably inspiration for the things you saw in "Avatar,"

muhtemelen 'Avatar'da gördüğünüz şeyler için ilham kaynağıdırlar,

but you don't have to travel to Pandora to see them.

ama onları görmek için Pandora'ya gitmenize gerek yok.

They're things like this.

Onlar şöyle şeyler.

This is a golden coral, a bush.

Bu altın bir mercan yatağı.

It grows very slowly.

Çok yavaş bir şekilde büyür.

In fact, it's thought that some of these

Aslında, bunların bazılarının en az

are as much as 3,000 years old,

3000 yaşında olduğu düşünülüyor,

which is one reason that bottom trawling should not be allowed.

bu da derin trol avına izin verilmemesi için nedenlerden biri.

The other reason is this amazing bush glows.

Diğer bir neden ise bu inanılmaz yatağın parıldaması.

So if you brush up against it,

Eğer ona çarpacak olursanız,

any place you brushed against it,

herhangi bir noktasına çarptığınızda,

you get this twinkling blue-green light

şu göz kırpan mavi-yeşil ışığı elde edersiniz,

that's just breathtaking.

tek kelimeyle nefes kesici.

And you see things like this.

Ve bu tarz şeyler görürsünüz.

This looks like something out of a Dr. Seuss book --

Bu bir Dr. Seuss kitabından fırlamış gibi görünüyor --

just all manner of creatures all over this thing.

tüm bu şeyin üzerindeki yaratıkların hareketleri.

And these are flytrap anemones.

Ve bunlar sinekkapan anemonlar.

Now if you poke it, it pulls in its tentacles.

Eğer dürterseniz, dokunaçlarını içeri çeker.

But if you keep poking it,

Ama eğer dürtmeye devam ederseniz,

it starts to produce light.

ışık üretmeye başlar.

And it actually ends up looking like a galaxy.

Ve aslında sonunda bir galaksi gibi görünmeye başlar.

It produces these strings of light,

Bu ışık tellerini üretir,

presumably as some form of defense.

muhtemelen bir tür savunma olarak.

There are starfish that can make light.

Işık üreten deniz yıldızları vardır.

And there are brittle stars that produce bands of light

Ve kolları boyunca dans eden ışık bantları üreten

that dance along their arms.

yılanyıldızları vardır.

This looks like a plant,

Bu bir bitkiye benziyor,

but it's actually an animal.

ama aslında bir hayvan.

And it anchors itself in the sand

Ve kendini gövdesinin sonunda

by blowing up a balloon on the end of its stock.

bir balon şişirmek yoluyla kuma saplıyor.

So it can actually hold itself in very strong currents,

Böylece kendini aslında çok güçlü dalgalarda bile tutabiliyor,

as you see here.

burada gördüğünüz gibi.

But if we collect it very gently, and we bring it up into the lab

Ama eğer nazik bir şekilde onu alırsanız ve laboratuara götürürseniz

and just squeeze it at the base of the stock,

ve gövdesini altındaki düz yerden sadece sıkarsanız,

it produces this light

dibinden ucuna kadar

that propagates from stem to the plume,

çoğalarak ilerleyen bu ışığı üretir,

changing color as it goes,

ilerlerken rengi değişen bir ışık,

from green to blue.

yeşilden maviye.

Colorization and sound effects

Renklendirme ve ses efektleri

added for you viewing pleasure.

görüş keyfiniz için eklenmiştir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But we have no idea why it does that.

Ama neden bunu yaptığına dair bir fikrimiz yok.

Here's another one. This is also a sea pen.

Bu da bir diğeri. Bu da bir deniz teleği.

It's got a brittle star hitching a ride.

Otostop çeken bir yılanyıldızı da var.

It's a green saber of light.

Yeşil bir ışık kılıcı.

And like the one you just saw,

Ve tıpkı az önce gördüğünüz gibi,

it can produce these as bands of light.

bu ışık bantlarını üretebilir.

So if I squeeze the base,

Yani eğer dibini sıkacak olursam,

the bands go from base to tip.

bantlar dibinden ucuna gidiyor.

If I squeeze the tip, they go from tip to base.

Eğer ucunu sıkarsam, ucundan dibine gidiyor.

So what do you think happens if you squeeze it in the middle?

Peki eğer ortadan sıkarsanız ne olur dersiniz?

(Gasps)

(Şaşırma sesleri)

I'd be very interested in your theories about what that's about.

Bunun ne demek olduğuna dair teorileriniz varsa duymak isterim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So there's a language of light in the deep ocean,

Yani derin okyanusta bir ışık lisanı var

and we're just beginning to understand it,

ve biz sadece yeni anlamaya başladık bunu.

and one way we're going about that

Ve buna yapmaya başladığımız bir yöntem

is we're imitating a lot of these displays.

bu görüntülerin çoğunu taklit etmek.

This is an optical lure that I've used.

Bu benim kullandığım optik bir yem.

We call it the electronic jellyfish.

Ona elektronik denizanası diyoruz.

It's just 16 blue LEDs

Farklı tipte görüntüyü

that we can program to do different types of displays.

gösterebilecek şekilde programladığımız 16 mavi LED ışığı sadece.

And we view it with a camera system I developed called Eye-in-the-Sea

Ve onu benim geliştirdiğim ve Denizdeki-Göz olarak adlandırdığım,

that uses far red light that's invisible to most animals,

çoğu hayvana görünmeyen kızıl ötesi ışığı kullanan, bu nedenle

so it's unobtrusive.

dikkat çekmeyen bir kamera sistemiyle izledim.

So I just want to show you

Şimdi size derin denizdeki

some of the responses we've elicited

hayvanlardan çıkardığımız bazı

from animals in the deep sea.

cevapları göstermek istiyorum sadece.

So the camera's black and white.

Kamera siyah beyaz.

It's not high-resolution.

Yüksek çözünürlüklü değil.

And what you're seeing here is a bait box

Ve burada gördüğünüz bir yem kutusu

with a bunch of -- like the cockroaches of the ocean --

bir parça - denizin hamamböcekleri olan - balık kenesi ile

there are isopods all over it.

her yerinde balık kenesi var.

And right in the front

Ve tam önünde

is the electronic jellyfish.

elektronik denizanası.

And when it starts flashing,

Ve yanıp sönmeye başladığında

it's just going to be one of the LEDs that's flashing very fast.

şu çok hızlı yanıp sönen LED'lerden biri olacak sadece.

But as soon as it starts to flash --

Ama yanıp sönmeye başlar başlamaz --

and it's going to look big, because it blooms on the camera --

ve büyük görünecek, çünkü kameraya doğru çakıyor --

I want you to look right here.

tam şuraya bakmanızı istiyorum.

There's something small there that responds.

Şurada cevap veren küçük bir şey var.

We're talking to something.

Bir şeyle konuşuyoruz.

It looks like a little of string pearls basically --

basitçe bir dizi inci gibi görünüyor,

in fact, three strings of pearls.

aslında, üç dizi inci gibi.

And this was very consistent.

Ve bu çok istikrarlı.

This was in the Bahamas at about 2,000 feet.

Bu Bahamalar'da yaklaşık 610 metrede.

We basically have a chat room going on here,

Esasen burada bir sohbet odamız var,

because once it gets started, everybody's talking.

çünkü bir kez başladı mı, herkes konuşuyor.

And I think this is actually a shrimp

Ve sanırım bu aslında biyoluminesens

that's releasing its bioluminescent chemicals into the water.

kimyasallarını suya salan bir karides.

But the cool thing is, we're talking to it.

Ama harika olan, onunla konuşuyoruz.

We don't know what we're saying.

Ne dediğimizi bilmiyoruz.

Personally, I think it's something sexy.

Benim fikrime göre, sanırım seksi bir şey.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And then finally,

Ve sonra sonunda,

I want to show you some responses that we recorded

size geçtiğimiz yıl Monterey Kanyonuna yerleştirdiğimiz

with the world's first deep-sea webcam,

dünyanın ilk derin deniz web kamerasıyla

which we had installed in Monterey Canyon last year.

kaydettiğimiz bazı yanıtları göstermek istiyorum.

We've only just begun to analyze all of this data.

Tüm bu datayı yeni analiz etmeye başladık.

This is going to be a glowing source first,

Bu önce ışıldayan bir kaynak olacak,

which is like bioluminescent bacteria.

bir biyoluminesens bakteri gibi.

And it is an optical cue

Ve bu optik bir ipucu,

that there's carrion on the bottom of the ocean.

okyanusun dibinde leş yiyen olduğuna dair ipucu.

So this scavenger comes in,

Peki bu leş yiyen geliyor,

which is a giant sixgill shark.

ki bu dev bir camgöz köpekbalığı.

And I can't claim for sure

Ve kesin olarak optik kaynağın

that the optical source brought it in, because there's bait right there.

onu çağırdığını iddia edemem, çünkü tuzak tam oradaydı.

But if it had been following the odor plume,

Ama eğer koku ödülünü takip ediyor olsaydı,

it would have come in from the other direction.

diğer yönden geliyor olacaktı.

And it does actually seem to be trying

Ve aslında elektronik denizanasını

to eat the electronic jellyfish.

yemeye çalışıyor görünüyor.

That's a 12-foot-long giant sixgill shark.

Bu 4 metre uzunluğunda dev camgöz köpekbalığı.

Okay, so this next one is from the webcam,

Pekala, bir sonraki bir web kamerasından,

and it's going to be this pinwheel display.

ve bu çarkıfelek gösterisi olacak.

And this is a burglar alarm.

Ve bu bir hırsız alarmı.

And that was a Humboldt squid,

Ve bu da bir Humboldt mürekkep balığı,

a juvenile Humboldt squid, about three feet long.

genç bir Humboldt mürekkep balığı, yaklaşık bir metre.

This is at 3,000 feet in Monterey Canyon.

Bu Monterey Kanyonu'nda 915 metrede.

But if it's a burglar alarm, you wouldn't expect it to attack the jellyfish directly.

Ama eğer bir hırsız alarmıysa, denizanasına direk olarak saldırmasını beklemezsiniz.

It's supposed to be attacking what's attacking the jellyfish.

Denizanasına saldırana saldırıyor olması beklenir.

But we did see a bunch of responses like this.

Ama buna benzer bağlamda bir çok tepki gördük.

This guy is a little more contemplative.

Ama bu biraz daha fazla dalgın.

"Hey, wait a minute.

'Hey, bir dakika.

There's supposed to be something else there."

Burada bir şey olması gerekiyordu.'

He's thinking about it.

Onu düşünüyor.

But he's persistent.

Ama ısrarcı.

He keeps coming back.

Tekrar geri gelip duruyor.

And then he goes away for a few seconds

Ve sonra birkaç saniye başka bir şey

to think about it some more,

düşünmek için uzaklaşıyor

and thinks,

ve düşünüyor,

"Maybe if I come in from a different angle."

'Belki, farklı bir açıdan yaklaşırsam.'

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Nope.

Hayır.

So we are starting to get a handle on this,

Böylece biz duruma hakim olmaya başlıyoruz,

but only just the beginnings.

ama sadece başlangıçlar.

We need more eyes on the process.

Süreçte daha fazla göze ihtiyacımız var.

So if any of you ever get a chance to take a dive in a submersible,

Yani eğer hiç bir denizaltıyla dalma şansınız olursa,

by all means, climb in and take the plunge.

şüphesiz, içine girin ve riski göze alıp dalın.

This is something that should be on everybody's bucket list,

Bu herkesin yapılacaklar listesinde olması gereken bir şey,

because we live on an ocean planet.

çünkü bir okyanus gezegeninde yaşıyoruz.

More than 90 percent, 99 percent,

Dünya üzerindeki yaşama alanının

of the living space on our planet

yüzde 90'dan fazlası, yüzde 99'u

is ocean.

okyanus.

It's a magical place

Nefes kesici ışık gösterileriyle

filled with breathtaking light shows

ve tuhaf ve harika yaratıklarla,

and bizarre and wondrous creatures,

görmek için başka bir gezegene

alien life forms

gitmenizi gerektirmeyen

that you don't have to travel to another planet to see.

yabancı yaşam formlarıyla dolu büyülü bir yer.

But if you do take the plunge,

Ama eğer risk alır ve harekete geçerseniz,

please remember to turn out the lights.

lütfen ışıkları kapamayı unutmayın.

But I warn you,

Ama sizi uyarıyorum,

it's addictive.

bağımlılık yapar.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)