Edith Widder: The weird and wonderful world of bioluminescence

Tłumaczenie: Anna Gaidzik Korekta: Agata Leśnicka

So I want to take you on a trip

Chcę dzisiaj wziąć was w podróż

to an alien world.

do zupełnie obcego świata.

And it's not a trip

I nie jest to podróż

that requires light-years of travel,

do miejsca oddalonego o lata świetlne,

but it's to a place

ale do miejsca,

where it's defined by light.

gdzie wszystko opisane jest za pomocą światła.

So it's a little-appreciated fact

Mało doceniany jest fakt,

that most of the animals in our ocean

że większość zwierząt mieszkających w oceanie

make light.

produkuje światło.

I've spent most of my career

Większość mojej kariery spędziłam na

studying this phenomenon called bioluminescence.

badaniu zjawiska zwanego bioluminescencją.

I study it because I think understanding it

Badam je, ponieważ uważam że jego zrozumienie

is critical to understanding life in the ocean

jest istotne jeśli chodzi o zrozumienie życia oceanu

where most bioluminescence occurs.

gdzie bioluminescencja występuje w większości.

I also use it as a tool

Używam go również jako narzędzia

for visualizing and tracking pollution.

do śledzenia i wizualizacji zanieczyszczeń.

But mostly I'm entranced by it.

Ale przede wszystkim jestem nim oczarowana.

Since my my first dive in a deep-diving submersible,

Kiedy po raz pierwszy zanurkowałam na głębokich wodach,

when I went down and turned out the lights

zeszłam na dół i wyłączyłam wszystkie światła,

and saw the fireworks displays,

zobaczyłam pokaz fajerwerków,

I've been a bioluminescence junky.

tym samym uzależniając się od bioluminescencji.

But I would come back from those dives

Ale wracałam z tych nurkowań

and try to share the experience with words,

i próbowałam podzielić się tym doświadczeniem za pomocą słów,

and they were totally inadequate to the task.

które i tak byłyby całkowicie niewystarczające by to wszystko opisać.

I needed some way to share the experience directly.

Potrzebowałam jakiegoś sposobu, by podzielić się tym doświadczeniem bezpośrednio.

And the first time I figured out that way

I pierwszy raz kiedy znalazłam na to sposób

was in this little single-person submersible

miał miejsce w małej, jednoosobowej łodzi podwodnej

called Deep Rover.

zwanej Deep Rover.

This next video clip,

W następnym klipie

you're going to see how we stimulated the bioluminescence.

zobaczycie jak stymulowaliśmy bioluminescencję.

And the first thing you're going to see

I pierwszą rzeczą którą będziecie mogli zobaczyć

is a transect screen

będzie obszerny ekran

that is about a meter across.

który ma ponad metr przekątnej.

(Video) Narrator: In front of the sub,

Narrator: Siatkowy ekran umieszczony z przodu łodzi podwodnej

a mess screen will come into contact

wejdzie w kontakt

with the soft-bodied creatures of the deep sea.

z delikatnymi stworzeniami głębokiego oceanu.

With the sub's lights switched off,

Kiedy gasną światła łodzi podwodnej,

it is possible to see their bioluminescence --

możliwe jest zaobserwowanie ich bioluminescencji --

the light produced when they collide with the mesh.

światło jest produkowane, gdy zderzają się z siecią.

This is the first time

Jest to pierwszy raz

it has ever been recorded.

kiedy zjawisko to zostało nagrane.

Edith Widder: So I recorded that with an intensified video camera

Edith Widder: Nakręciłam to kamerą z wyostrzoną jakością obrazu,

that has about the sensitivity

która posiada wrażliwość

of the fully dark-adapted human eye.

równą oku całkowicie przyzwyczajonemu do ciemności.

Which means that really is what you would see

Oznacza to, że właśnie taki obraz stanąłby wam przed oczami,

if you took a dive in a submersible.

gdybyście zanurzyli się łodzią podwodną w głębinach.

But just to try to prove that fact to you,

Jednak żeby udowodnić ten fakt

I've brought along some bioluminescent plankton

przyniosłam ze sobą trochę planktonu ze zdolnością do bioluminescencji,

in what is undoubtedly a foolhardy attempt

co jest niewątpliwie szaloną próbą

at a live demonstration.

demonstracji na żywo.

(Laughter)

(Śmiech)

So, if we could have the lights down

Więc, jeśli moglibyśmy zgasić światła tak,

and have it as dark in here as possible,

żeby było tu najciemniej jak to tylko możliwe,

I have a flask

Mam przy sobie butelkę

that has bioluminescent plankton in it.

z bioluminescencyjnym planktonem w środku.

And you'll note there's no light coming from them right now,

Zauważycie, że w tym momencie nie emanuje on żadnym światłem,

either because they're dead --

albo dlatego, że jest martwy --

(Laughter)

(Śmiech)

or because I need to stir them up in some way

albo dlatego, że muszę nimi potrząsnąć w jakiś sposób,

for you to see what bioluminescence really looks like.

byście zobaczyli, jak naprawdę wygląda bioluminescencja.

(Gasps)

(Podziw)

Oops. Sorry.

Ups. Przepraszam.

(Laughter)

(Śmiech)

I spend most of my time working in the dark; I'm used to that.

Spędzam większość czasu pracując w ciemnościach; jestem do tego przyzwyczajona.

Okay.

Dobrze.

So that light

A więc to światło

was made by a bioluminescent dinoflagellate,

zostało wyprodukowane przez bioluminescencyjną bruzdnicę,

a single-celled alga.

jednokomórkowy glon.

So why would a single-celled alga

Dlaczego jednak jednokomórkowy glon

need to be able to produce light?

potrzebuje umiejętności produkowania światła?

Well, it uses it to defend itself from its predators.

Cóż, przeważnie używa jej do obrony przed drapieżnikami.

The flash is like a scream for help.

Światło jest jak wołanie o pomoc.

It's what's known as a bioluminescent burglar alarm,

Jest też znane pod nazwą alarmu przed drapieżnikami.

and just like the alarm on your car or your house,

I tak samo jak alarm w waszym samochodzie czy domu,

it's meant to cast unwanted attention onto the intruder,

ma za zadanie zwrócić uwagę na intruza,

thereby either leading to his capture

tym samym prowadząc do jego schwytania,

or scaring him away.

lub po prostu do odstraszenia go.

There's a lot of animals that use this trick,

Jest wiele zwierząt, używających tej sztuczki,

for example this black dragonfish.

na przykład ten czarny wężor.

It's got a light organ under its eye.

Posiada organy świetlne pod oczami.

It's got a chin barbel.

Ma również wąsiki pod otworem gębowym.

It's got a lot of other light organs you can't see, but you'll see in here in a minute.

Posiada także mnóstwo innych organów, których nie widać, ale zobaczycie je już za chwilę.

So we had to chase this in the submersible for quite sometime,

Tak więc musieliśmy gonić go w naszej łodzi przez jakiś czas,

because the top speed of this fish is one knot,

ponieważ maksymalna prędkość tej ryby wynosi jeden węzeł,

which was the top speed of the submersible.

tak samo jak maksymalna prędkość naszej łodzi podwodnej.

But it was worth it,

Jednak było warto,

because we caught it in a special capture device,

ponieważ złapaliśmy rybę w specjalne urządzenie,

brought it up into the lab on the ship,

przynieśliśmy ją do laboratorium na statku,

and then everything on this fish lights up.

i wtedy wszystko na tej rybie nagle się zaświeciło.

It's unbelievable.

To niewiarygodne.

The light organs under the eyes are flashing.

Organy świetlne pod jego oczami świecą.

That chin barbel is flashing.

Tak samo jak i wąsiki pod otworem gębowym.

It's got light organs on its belly that are flashing,

Wężor posiada organy świetlne także na swoim brzuchu,

fin lights.

na płetwach.

It's a scream for help; it's meant to attract attention.

To wołanie o pomoc; ma za zadanie przyciągnąć uwagę.

It's phenomenal.

To fenomenalne.

And you normally don't get to see this

Zwykle nie można tego zobaczyć,

because we've exhausted the luminescence when we bring them up in nets.

ponieważ wyczerpujemy luminescencję kiedy wyciągamy je w sieci.

There's other ways you can defend yourself with light.

Są też inne sposoby, by obronić się za pomocą światła.

For example, this shrimp

Na przykład, ta krewetka

releases its bioluminescent chemicals into the water

uwalnia swoje bioluminescencyjne związki chemiczne do wody,

just the way a squid or an octopus would release an ink cloud.

tak jak kałamarnica czy ośmiornica uwolniłaby obłok atramentu.

This blinds or distracts the predator.

To zjawisko oślepia lub rozprasza napastnika.

This little squid is called the fire shooter

Ta mała kałamarnica jest nazywana również ognistą,

because of its ability to do this.

z powodu zdolności do robienia czegoś takiego.

Now it may look like a tasty morsel,

Teraz może i wygląda to jak smaczny kąsek,

or a pig's head with wings --

albo jak skrzydlata głowa świni --

(Laughter)

(Śmiech)

but if it's attacked,

ale jeśli jest zaatakowana,

it puts out a barrage of light --

wytwarza zaporę ze światła --

in fact, a barrage of photon torpedoes.

właściwie, to zaporę złożoną z fotonowych torped.

I just barely got the lights out in time

Prawie w ostatniej chwili wyłączyłam światła,

for you to be able to see those gobs of light

żebyście mogli zobaczyć te pokłady światła,

hitting the transect screen

uderzające w ekran,

and then just glowing.

a potem po prostu promieniujące.

It's phenomenal.

To fenomenalne.

So there's a lot of animals in the open ocean --

W oceanie jest wiele zwierząt --

most of them that make light.

większość z nich produkuje światło.

And we have a pretty good idea, for most of them, why.

I, dla większości z nich, mamy uzasadnienie dlaczego.

They use it for finding food, for attracting mates,

Używają go do odnajdywania jedzenia, przyciągania partnerów,

for defending against predators.

czy obrony przeciwko napastnikom.

But when you get down to the bottom of the ocean,

Jednak kiedy dotrze się na dno oceanu,

that's where things get really strange.

może się wydarzyć coś dziwnego.

And some of these animals

Niektóre z tych zwierząt

are probably inspiration for the things you saw in "Avatar,"

były prawdopodobnie inspiracją tego, co mogliście zobaczyć w "Avatarze",

but you don't have to travel to Pandora to see them.

ale nie musicie udawać się do Pandory, by je zobaczyć.

They're things like this.

Na przykład to stworzenie.

This is a golden coral, a bush.

To złoty koralowiec, krzew.

It grows very slowly.

Rośnie bardzo powoli.

In fact, it's thought that some of these

W zasadzie, mówi się że niektóre z nich

are as much as 3,000 years old,

mogą mieć nawet 3000 lat,

which is one reason that bottom trawling should not be allowed.

dlatego też trałowanie denne powinno być zabronione.

The other reason is this amazing bush glows.

Innym powodem jest fakt, że ten wspaniały krzew.. świeci.

So if you brush up against it,

Więc jeśli otrzesz się o niego,

any place you brushed against it,

każde dotknięte miejsce

you get this twinkling blue-green light

migocze niebiesko-zielnym światłem

that's just breathtaking.

co po prostu zapiera dech w piersiach.

And you see things like this.

I jest się w stanie zobaczyć wszystko właśnie w taki sposób.

This looks like something out of a Dr. Seuss book --

Wygląda to jak żywcem wyciągnięte z książki Dr. Seussa,

just all manner of creatures all over this thing.

każdy rodzaj stworzeń jest częścią tego ukwiału.

And these are flytrap anemones.

A to są ukwiały, zwane też "pułapkami na muchy".

Now if you poke it, it pulls in its tentacles.

Jeśli się je szturchnie, wysuwają swoje macki.

But if you keep poking it,

Ale jeśli będzie się to kontynuować,

it starts to produce light.

ukwiał zacznie produkować światło.

And it actually ends up looking like a galaxy.

I naprawdę wygląda jak galaktyka.

It produces these strings of light,

Produkuje te strumienie światła,

presumably as some form of defense.

przypuszczalnie jako coś na kształt ochrony.

There are starfish that can make light.

To są rozgwiazdy, które potrafią wytwarzać światło.

And there are brittle stars that produce bands of light

A to wężowidła, które również produkują pasma światła,

that dance along their arms.

które tańczą wzdłuż ich ramion.

This looks like a plant,

To może i wygląda jak roślina,

but it's actually an animal.

ale w rzeczywistości, jest zwierzęciem.

And it anchors itself in the sand

Zakorzenia się w piasku,

by blowing up a balloon on the end of its stock.

poprzez napompowanie balonika na końcu swojego pnia.

So it can actually hold itself in very strong currents,

Więc może się tam utrzymać nawet podczas bardzo silnych prądów,

as you see here.

tak, jak można to zobaczyć tutaj.

But if we collect it very gently, and we bring it up into the lab

Jednak jeśli zbierzemy je bardzo delikatnie, przyniesiemy do laboratorium,

and just squeeze it at the base of the stock,

i ściśniemy je przy podstawie pnia,

it produces this light

zaczyna wytwarzać światło,

that propagates from stem to the plume,

które rozprzestrzenia się od łodygi, aż po końce,

changing color as it goes,

zmieniając kolor

from green to blue.

z zielonego na niebieski.

Colorization and sound effects

Koloryzacja i efekty dźwiękowe

added for you viewing pleasure.

dodane dla waszej przyjemności.

(Laughter)

(Śmiech)

But we have no idea why it does that.

Ale nie mamy pojęcia dlaczego to stworzenie to robi.

Here's another one. This is also a sea pen.

Oto następne stworzenie. To również pennatula acuelata.

It's got a brittle star hitching a ride.

Posiada wężowidło-autostopowicza.

It's a green saber of light.

To zielony strumień światła.

And like the one you just saw,

I tak jak poprzednie stworzenie,

it can produce these as bands of light.

potrafi produkować pasma światła.

So if I squeeze the base,

Więc jeśli ściśnie się podstawę,

the bands go from base to tip.

pasma biegną od podstawy, po końce.

If I squeeze the tip, they go from tip to base.

Jeśli naciśnie się końcówkę, biegną one od szczytu, do podstawy.

So what do you think happens if you squeeze it in the middle?

Jak myślicie, co się stanie jeśli naciśnie się je w środku?

(Gasps)

(Podziw)

I'd be very interested in your theories about what that's about.

Jestem bardzo ciekawa, jakie teorie macie na ten temat.

(Laughter)

(Śmiech)

So there's a language of light in the deep ocean,

Więc istnieje w oceanie język światła,

and we're just beginning to understand it,

który dopiero co zaczynamy rozumieć.

and one way we're going about that

Jedynym sposobem podejścia do tego

is we're imitating a lot of these displays.

jest imitacja tych pokazów.

This is an optical lure that I've used.

To jest przynęta optyczna, której użyłam.

We call it the electronic jellyfish.

Nazywamy ją elektroniczną meduzą.

It's just 16 blue LEDs

Składa się z 16 niebieskich diod,

that we can program to do different types of displays.

i możemy ją zaprogramować do przedstawiania różnorodnych pokazów świetlnych.

And we view it with a camera system I developed called Eye-in-the-Sea

Oglądamy ją poprzez system kamer który opracowałam, zwany 'Oko w Morzu',

that uses far red light that's invisible to most animals,

który używa dalekosiężnego czerwonego światła, niewidzialnego dla większości zwierząt,

so it's unobtrusive.

więc i nie rzuca się w oczy.

So I just want to show you

Chcę wam tylko pokazać

some of the responses we've elicited

niektóre z odpowiedzi, które otrzymaliśmy

from animals in the deep sea.

od zwierząt z głębokiego oceanu.

So the camera's black and white.

Ta kamera jest akurat czarno-biała.

It's not high-resolution.

Nie posiada wysokiej rozdzielczości.

And what you're seeing here is a bait box

To, co możecie zobaczyć tutaj, to nasza przynęta

with a bunch of -- like the cockroaches of the ocean --

z garścią równonogów na całej jej powierzchni,

there are isopods all over it.

które przypominają karaluchy w oceanie.

And right in the front

I dokładnie na przedzie

is the electronic jellyfish.

jest umiejscowiona elektroniczna meduza.

And when it starts flashing,

I kiedy zaczyna świecić,

it's just going to be one of the LEDs that's flashing very fast.

to będzie tylko jedna z diod, która będzie migać bardzo szybko.

But as soon as it starts to flash --

Kiedy zacznie świecić --

and it's going to look big, because it blooms on the camera --

światło będzie wyglądać na duże, ponieważ będzie świecić prosto w kamerę.

I want you to look right here.

Dlatego chcę, żebyście patrzyli tam.

There's something small there that responds.

Tam jest coś małego, co odpowiada.

We're talking to something.

Mówimy do czegoś.

It looks like a little of string pearls basically --

Wygląda to w zasadzie jak małe sznury pereł,

in fact, three strings of pearls.

a właściwie to trzy sznury.

And this was very consistent.

Świeciło bardzo wytrwale.

This was in the Bahamas at about 2,000 feet.

Było to na Bahamach, na głębokości około 2000 stóp.

We basically have a chat room going on here,

Urządzamy sobie tu mały pokój czatowy,

because once it gets started, everybody's talking.

ponieważ kiedy raz się zacznie, wszyscy zaczynają rozmawiać.

And I think this is actually a shrimp

Myślę, że w rzeczywistości jest to krewetka,

that's releasing its bioluminescent chemicals into the water.

która uwalnia swoje bioluminescencyjne chemikalia do wody.

But the cool thing is, we're talking to it.

Najlepsze jest to, że mówimy do niej.

We don't know what we're saying.

Nie wiemy, dokładnie co mówimy,

Personally, I think it's something sexy.

ale osobiście uważam, że to na pewno coś sexy.

(Laughter)

(Śmiech)

And then finally,

Na koniec

I want to show you some responses that we recorded

chcę wam pokazać niektóre z odpowiedzi, które nagraliśmy,

with the world's first deep-sea webcam,

za pomocą pierwszej na świecie podwodnej kamery,

which we had installed in Monterey Canyon last year.

którą zainstalowaliśmy w Kanionie Monterey w zeszłym roku.

We've only just begun to analyze all of this data.

Dopiero zaczynamy analizować wszystkie te dane.

This is going to be a glowing source first,

To będzie nasze pierwsze świecące źródło,

which is like bioluminescent bacteria.

które przypomina bioluminescencyjną bakterię.

And it is an optical cue

A to jest sygnał optyczny, który oznacza,

that there's carrion on the bottom of the ocean.

że na dnie oceanu jest padlina.

So this scavenger comes in,

Więc na scenę wkracza padlinożerca,

which is a giant sixgill shark.

którym jest wielki sześcioszpar szary.

And I can't claim for sure

Nie mogę powiedzieć na pewno,

that the optical source brought it in, because there's bait right there.

że to nasz sygnał optyczny go sprowadził, ponieważ w tym właśnie miejscu znajduje się przynęta.

But if it had been following the odor plume,

Ale gdyby ten rekin podążał za smugą zapachu,

it would have come in from the other direction.

mógłby przypłynąć z innej strony.

And it does actually seem to be trying

I rzeczywiście próbuje

to eat the electronic jellyfish.

zjeść naszą elektroniczną meduzę.

That's a 12-foot-long giant sixgill shark.

To jest mierzący 12 stóp, wielki sześciopar szary.

Okay, so this next one is from the webcam,

Ok, więc następne nagranie jest z kamery,

and it's going to be this pinwheel display.

i będzie to pokaz kolisty.

And this is a burglar alarm.

Jest to alarm przed drapieżcą.

And that was a Humboldt squid,

A to była mała kałamarnica Humboldta,

a juvenile Humboldt squid, about three feet long.

która mierzyła około 3 stopy długości.

This is at 3,000 feet in Monterey Canyon.

Zostało to nakręcone na głębokości 3000 stóp w Kanionie Monterey.

But if it's a burglar alarm, you wouldn't expect it to attack the jellyfish directly.

Ale jeśli to alarm przed drapieżnikiem, nie spodziewalibyśmy się tego, że kałamarnica zaatakuje meduzę bezpośrednio.

It's supposed to be attacking what's attacking the jellyfish.

Powinna była zaatakować to, co atakuje meduzę.

But we did see a bunch of responses like this.

Ale widzieliśmy wiele innych odpowiedzi, takich jak ta.

This guy is a little more contemplative.

Ten pan jest nieco bardziej kontemplacyjny.

"Hey, wait a minute.

"Hej, momencik.

There's supposed to be something else there."

Tu powinno być coś innego..."

He's thinking about it.

Zastanawia się.

But he's persistent.

Ale jest uparty.

He keeps coming back.

Wciąż wraca.

And then he goes away for a few seconds

Ale od razu potem odpływa na kilka sekund,

to think about it some more,

by przemyśleć to jeszcze raz,

and thinks,

i myśli:

"Maybe if I come in from a different angle."

"Może jeśli podpłynę z innej strony..."

(Laughter)

(Śmiech)

Nope.

Nie, jednak nie.

So we are starting to get a handle on this,

Więc zaczynamy to wszystko rozumieć,

but only just the beginnings.

ale są to dopiero początki.

We need more eyes on the process.

Potrzebujemy więcej oczu, które mogłyby na to spoglądać.

So if any of you ever get a chance to take a dive in a submersible,

Więc jeśli któreś z was kiedyś będzie mieć szansę zanurkowania w łodzi podwodnej,

by all means, climb in and take the plunge.

podejmijcie to wyzwanie.

This is something that should be on everybody's bucket list,

To jest coś, co powinno się znaleźć na liście życzeń każdego z was,

because we live on an ocean planet.

ponieważ żyjemy na planecie oceanicznej.

More than 90 percent, 99 percent,

Więcej niż 90 procent, 99 procent

of the living space on our planet

żyjącej przestrzeni na naszej planecie,

is ocean.

pokrywa ocean.

It's a magical place

Jest to magiczne miejsce,

filled with breathtaking light shows

pełne wielu zapierających dech w piersiach pokazów świetlnych,

and bizarre and wondrous creatures,

dziwnych i zadziwiających stworzeń, oraz

alien life forms

obcych form życia.

that you don't have to travel to another planet to see.

Żeby je zobaczyć, nie musicie lecieć na inną planetę.

But if you do take the plunge,

Ale jeśli podejmiecie taką decyzję,

please remember to turn out the lights.

zapamiętajcie, żeby wyłączyć światła.

But I warn you,

Ale ostrzegam was,

it's addictive.

to uzależnia.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)