Why humans run the world | Yuval Noah Harari | TED

Μετάφραση: Ioannis Papacheimonas Επιμέλεια: Ilias Zadik

Seventy-thousand years ago, our ancestors were insignificant animals.

Πριν από 75.000 χρόνια, οι πρόγονοί μας ήταν ασήμαντα ζώα.

The most important thing to know about prehistoric humans

Το πιο σημαντικό που πρέπει να ξέρουμε για τους προϊστορικούς ανθρώπους

is that they were unimportant.

είναι ότι ήταν ασήμαντοι.

Their impact on the world was not much greater than that of jellyfish

Ο αντίκτυπός τους στον κόσμο δεν ήταν μεγαλύτερο από των μεδουσών

or fireflies or woodpeckers.

ή των πυγολαμπίδων ή τρυποκάρυδων.

Today, in contrast, we control this planet.

Εν αντιθέσει, σήμερα ελέγχουμε αυτόν τον πλανήτη.

And the question is:

Άρα το ερώτημα είναι:

How did we come from there to here?

Πώς φτάσαμε από εκεί ως εδώ;

How did we turn ourselves from insignificant apes,

Πώς αλλάξαμε, από ασήμαντοι πίθηκοι

minding their own business in a corner of Africa,

που κοιτούσαν την δουλειά τους σε μια γωνία της Αφρικής,

into the rulers of planet Earth?

σε κυβερνήτες του πλανήτη Γη;

Usually, we look for the difference between us and all the other animals

Συνήθως, ψάχνουμε για τις διαφορές ανάμεσα σε εμάς και όλα τα άλλα ζώα

on the individual level.

σε ατομικό επίπεδο.

We want to believe -- I want to believe --

Θέλουμε να πιστέψουμε - εγώ θέλω να πιστεύω -

that there is something special about me,

ότι υπάρχει κάτι ξεχωριστό πάνω μου,

το σώμα μου, το μυαλό μου,

about my body, about my brain,

that makes me so superior to a dog or a pig, or a chimpanzee.

που με κάνει τόσο ανώτερο από ένα σκυλί, ένα χοίρο ή ένα χιμπατζή.

But the truth is that, on the individual level,

Αλλά η αλήθεια είναι ότι σε ατομικό επίπεδο

I'm embarrassingly similar to a chimpanzee.

δυστυχώς μοιάζω πολύ με χιμπατζή.

And if you take me and a chimpanzee and put us together on some lonely island,

Αν βάζατε εμένα και έναν χιμπατζή σε ένα ερημικό νησί,

and we had to struggle for survival to see who survives better,

κι έπρεπε να αγωνιστούμε για επιβίωση για να δούμε ποιος θα επιβίωνε καλύτερα,

I would definitely place my bet on the chimpanzee, not on myself.

σαφώς θα στοιχημάτιζα στον χιμπατζή, όχι στον εαυτό μου.

And this is not something wrong with me personally.

Δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα με εμένα προσωπικά.

I guess if they took almost any one of you, and placed you alone

Υποθέτω ότι αν έπαιρναν οποιονδήποτε από εσάς,

και σας έβαζαν μόνους με έναν χιμπατζή σε κάποιο νησί,

with a chimpanzee on some island,

the chimpanzee would do much better.

ο χιμπατζής θα τα κατάφερνε πολύ καλύτερα.

The real difference between humans and all other animals

Η αληθινή διαφορά ανάμεσα στους ανθρώπους και όλα τα άλλα ζώα

δεν είναι σε ατομικό επίπεδο.

is not on the individual level;

it's on the collective level.

Είναι σε συλλογικό επίπεδο.

Humans control the planet because they are the only animals

Οι άνθρωποι ελέγχουν τον πλανήτη επειδή είναι τα μόνα ζώα

that can cooperate both flexibly and in very large numbers.

που μπορούν να συνεργαστούν ευέλικτα και σε μεγάλους αριθμούς.

Now, there are other animals --

Υπάρχουν και άλλα ζώα,

like the social insects, the bees, the ants --

όπως τα κοινωνικά έντομα, οι μέλισσες, τα μυρμήγκια,

that can cooperate in large numbers, but they don't do so flexibly.

που μπορούν να συνεργαστούν σε μεγάλους αριθμούς αλλά όχι και τόσο ευέλικτα.

Their cooperation is very rigid.

Η συνεργασία τους είναι άκαμπτη.

Βασικά υπάρχει μόνο ένας τρόπος που ένα μελίσσι μπορεί να λειτουργήσει.

There is basically just one way in which a beehive can function.

And if there's a new opportunity or a new danger,

Αν υπάρξει κάποια νέα ευκαιρία, ή κάποιος νέος κίνδυνος,

the bees cannot reinvent the social system overnight.

οι μέλισσες δεν μπορούν να αλλάξουν το κοινωνικό τους σύστημα εν μία νυκτί.

They cannot, for example, execute the queen

Δεν μπορούν, για παράδειγμα, να εκτελέσουν την βασίλισσα

and establish a republic of bees,

εγκαθιδρύοντας δημοκρατία μελισσών,

or a communist dictatorship of worker bees.

ή μια κομμουνιστική δικτατορία εργατριών μελισσών.

Other animals, like the social mammals --

Άλλα ζώα, σαν τα κοινωνικά θηλαστικά

the wolves, the elephants, the dolphins, the chimpanzees --

-λύκοι, ελέφαντες, δελφίνια, χιμπατζήδες-

they can cooperate much more flexibly,

μπορούν να συνεργαστούν πολύ πιο ευέλικτα,

but they do so only in small numbers,

αλλά το κάνουν μόνο σε μικρούς αριθμούς,

because cooperation among chimpanzees

επειδή η συνεργασία ανάμεσα σε χιμπατζίδες

is based on intimate knowledge, one of the other.

βασίζεται στην οικειότητα που έχουν μεταξύ τους.

I'm a chimpanzee and you're a chimpanzee,

Είμαι ένας χιμπατζής και είσαι ένας χιμπατζής,

and I want to cooperate with you.

και θέλω να συνεργαστώ μαζί σου,

I need to know you personally.

πρέπει να σε ξέρω προσωπικά.

What kind of chimpanzee are you?

Τι είδους χιμπατζής είσαι;

Are you a nice chimpanzee?

Είσαι ένας καλός χιμπατζής;

Are you an evil chimpanzee?

Είσαι ένας σατανικός χιμπατζής;

Are you trustworthy?

Είσαι αξιόπιστος;

If I don't know you, how can I cooperate with you?

Αν δεν σε ξέρω, πώς μπορώ να συνεργαστώ μαζί σου;

The only animal that can combine the two abilities together

Το μόνο ζώο που συνδυάζει τις δύο ικανότητες

and cooperate both flexibly and still do so in very large numbers

και συνεργάζεται τόσο ευέλικτα όσο και σε μεγάλους αριθμούς

is us, Homo sapiens.

είμαστε εμείς, οι Χόμο σάπιενς.

One versus one, or even 10 versus 10,

Ένας εναντίον ενός, ή ακόμα 10 εναντίον 10

chimpanzees might be better than us.

οι χιμπατζίδες θα ήταν καλύτεροι από εμάς.

But, if you pit 1,000 humans against 1,000 chimpanzees,

Αλλά, αν βάλετε 1.000 ανθρώπους εναντίον 1.000 χιμπατζίδων,

the humans will win easily, for the simple reason

οι άνθρωποι θα κερδίσουν εύκολα, για τον απλό λόγο

that a thousand chimpanzees cannot cooperate at all.

ότι χίλιοι χιμπατζίδες δεν μπορούν να συνεργαστούν καθόλου.

And if you now try to cram 100,000 chimpanzees

Και αν προσπαθήσετε να στριμώξετε 100.000 χιμπατζίδες

into Oxford Street, or into Wembley Stadium,

στην Όξφορντ Στριτ ή στο Γουέμπλεϊ,

or Tienanmen Square or the Vatican,

ή στην Πλατεία Τιενανμέν ή στο Βατικανό,

you will get chaos, complete chaos.

θα έχετε χάος, το απόλυτο χάος.

Just imagine Wembley Stadium with 100,000 chimpanzees.

Φανταστείτε το Γουέμπλεϊ με 100.000 χιμπατζίδες.

Complete madness.

Σκέτη τρέλα.

In contrast, humans normally gather there in tens of thousands,

Εν αντιθέσει, οι άνθρωποι συνήθως συγκεντρώνονται εκεί κατά δεκάδες χιλιάδες

and what we get is not chaos, usually.

και το αποτέλεσμα συνήθως δεν είναι χαοτικό.

What we get is extremely sophisticated and effective networks of cooperation.

Το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικά προηγμένα και αποτελεσματικά δίκτυα συνεργασίας.

All the huge achievements of humankind throughout history,

Όλα τα μεγάλα επιτεύγματα του ανθρώπου στην ιστορία,

whether it's building the pyramids or flying to the moon,

είτε το μιλάμε για χτίσιμο πυραμίδων είτε για πτήσεις στο φεγγάρι,

have been based not on individual abilities,

βασίστηκαν, όχι σε ατομικές ικανότητες,

but on this ability to cooperate flexibly in large numbers.

αλλά στην ικανότητα να συνεργαζόμαστε ευέλικτα σε μεγάλους αριθμούς.

Think even about this very talk that I'm giving now:

Σκεφτείτε ακόμα και αυτή την ομιλία που κάνω τώρα.

I'm standing here in front of an audience of about 300 or 400 people,

Στέκομαι μπροστά από ένα κοινό περίπου 300 με 400 ανθρώπων,

most of you are complete strangers to me.

οι περισσότεροι από τους οποίους μου είστε εντελώς άγνωστοι.

Similarly, I don't really know all the people who have organized

Ομοίως, δεν ξέρω όλους τους ανθρώπους

που οργάνωσαν και δούλεψαν για αυτή την εκδήλωση

and worked on this event.

I don't know the pilot and the crew members of the plane

Δεν ξέρω τον πιλότο και το πλήρωμα του αεροπλάνου

that brought me over here, yesterday, to London.

που με έφερε εδώ, χθες, στο Λονδίνο.

I don't know the people who invented and manufactured

Δεν ξέρω τους ανθρώπους που εφηύραν και κατασκεύασαν

αυτό το μικρόφωνο και αυτές τις κάμερες, που καταγράφουν αυτά που λέω.

this microphone and these cameras, which are recording what I'm saying.

I don't know the people who wrote all the books and articles

Δεν ξέρω τους ανθρώπους που έγραψαν όλα τα βιβλία και τα άρθρα

that I read in preparation for this talk.

που διάβασα για να προετοιμαστώ για αυτή την ομιλία

And I certainly don't know all the people

Και σίγουρα δεν ξέρω όλους τους ανθρώπους

who might be watching this talk over the Internet,

που μπορεί να βλέπουν αυτή την ομιλία μέσω διαδικτύου,

somewhere in Buenos Aires or in New Delhi.

κάπου στο Μπουένος Άιρες ή στο Νέο Δελχί.

Ωστόσο, αν και δεν γνωρίζουμε ο ένας τον άλλο,

Nevertheless, even though we don't know each other,

we can work together to create this global exchange of ideas.

δουλεύουμε μαζί για να δημιουργήσουμε αυτή την παγκόσμια ανταλλαγή ιδεών.

This is something chimpanzees cannot do.

Αυτό είναι κάτι που οι χιμπατζίδες δεν μπορούν να κάνουν.

They communicate, of course,

Επικοινωνούν, βέβαια,

but you will never catch a chimpanzee traveling to some distant chimpanzee band

αλλά δεν θα βρείτε ποτέ έναν χιμπατζή να ταξιδεύει σε μια μακρινή ομάδα χιμπατζήδων

to give them a talk about bananas or about elephants,

για να δώσει μια ομιλία για μπανάνες ή για ελέφαντες,

or anything else that might interest chimpanzees.

ή οτιδήποτε άλλο που μπορεί να ενδιαφέρει τους χιμπατζίδες.

Now cooperation is, of course, not always nice;

Η συνεργασία βέβαια δεν είναι πάντοτε καλή.

all the horrible things humans have been doing throughout history --

Όλα τα φρικτά πράγματα που έχουν κάνει οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ιστορίας

and we have been doing some very horrible things --

- κι έχουμε κάνει μερικά πολύ φρικτά πράγματα -

all those things are also based on large-scale cooperation.

όλα αυτά βασίζονται επίσης στην συνεργασία σε μεγάλη κλίμακα.

Prisons are a system of cooperation;

Οι φυλακές είναι ένα σύστημα συνεργασίας.

slaughterhouses are a system of cooperation;

Τα σφαγεία είναι ένα σύστημα συνεργασίας.

concentration camps are a system of cooperation.

Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης είναι ένα σύστημα συνεργασίας.

Chimpanzees don't have slaughterhouses and prisons and concentration camps.

Οι χιμπατζίδες δεν έχουν σφαγεία και φυλακές και στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Now suppose I've managed to convince you perhaps that yes,

Ας υποθέσουμε ότι κατάφερα να σας πείσω ότι ίσως ναι,

we control the world because we can cooperate flexibly in large numbers.

ελέγχουμε τον κόσμο επειδή συνεργαζόμαστε ευέλικτα και σε μεγάλους αριθμούς.

The next question that immediately arises

Η αμέσως επόμενη ερώτηση που αμέσως γεννιέται

in the mind of an inquisitive listener is:

στο μυαλό ενός περίεργου ακροατή είναι:

How, exactly, do we do it?

Πώς, ακριβώς, το κάνουμε;

Τι μας επιτρέπει, μόνο σε εμάς από όλα τα ζώα, να συνεργαζόμαστε έτσι;

What enables us alone, of all the animals, to cooperate in such a way?

The answer is our imagination.

Η απάντηση είναι η φαντασία μας.

We can cooperate flexibly with countless numbers of strangers,

Συνεργαζόμαστε ευέλικτα με αμέτρητους ξένους,

because we alone, of all the animals on the planet,

επειδή μόνο εμείς, από όλα τα ζώα στον πλανήτη,

can create and believe fictions, fictional stories.

δημιουργούμε και πιστεύουμε σε φαντασιώσεις, σε φανταστικές ιστορίες.

And as long as everybody believes in the same fiction,

Κι εφόσον όλοι πιστεύουν στην ίδια φαντασίωση,

everybody obeys and follows the same rules,

όλοι υπακούν και ακολουθούν τους ίδιους κανόνες,

the same norms, the same values.

τις ίδιες νόρμες, τις ίδιες αξίες.

All other animals use their communication system

Όλα τα άλλα ζώα χρησιμοποιούν το επικοινωνιακό τους σύστημα

only to describe reality.

μόνο για να περιγράψουν την πραγματικότητα.

A chimpanzee may say, "Look! There's a lion, let's run away!"

Ένας χιμπατζής θα πει, «Δείτε! Ένα λιοντάρι, ας φύγουμε!»

Or, "Look! There's a banana tree over there! Let's go and get bananas!"

ή «Δείτε! Να μια μπανανιά! Ας πάμε να πάρουμε μπανάνες!»

Humans, in contrast, use their language not merely to describe reality,

Οι άνθρωποι, από την άλλη, με την γλώσσα δεν περιγράφουν μόνο την πραγματικότητα,

but also to create new realities, fictional realities.

αλλά για να φτιάξουν νέες πραγματικότητες, πλασματικές πραγματικότητες.

A human can say, "Look, there is a god above the clouds!

Ένας άνθρωπος μπορεί να πει «Δείτε, υπάρχει ένας θεός πάνω από τα σύννεφα!

And if you don't do what I tell you to do,

Και αν δεν κάνεις ό,τι σου λέω,

when you die, God will punish you and send you to hell."

όταν πεθάνεις, ο Θεός θα σε τιμωρήσει και θα σε στείλει στην κόλαση».

And if you all believe this story that I've invented,

Αν όλοι σας πιστέψετε την ιστορία που εφηύρα,

then you will follow the same norms and laws and values,

τότε θα ακολουθήσετε τις ίδιες νόρμες και νόμους και αξίες,

and you can cooperate.

και θα συνεργαστείτε.

This is something only humans can do.

Μόνο οι άνθρωποι μπορούν να το κάνουν αυτό.

You can never convince a chimpanzee to give you a banana

Δεν θα πείσετε ποτέ ένα χιμπατζή να σας δώσει μια μπανάνα

με την υπόσχεση «...αφού πεθάνεις, θα πας στον παράδεισο των χιμπατζίδων...»

by promising him, "... after you die, you'll go to chimpanzee heaven ..."

(Laughter)

(Γέλια)

"... and you'll receive lots and lots of bananas for your good deeds.

«...και θα πάρεις πολλές μπανάνες για τις καλές σου πράξεις.

So now give me this banana."

Άρα δώσε μου αυτή την μπανάνα».

No chimpanzee will ever believe such a story.

Κανένας χιμπατζής δεν θα πιστέψει αυτή την ιστορία.

Only humans believe such stories,

Μόνο οι άνθρωποι πιστεύουν τέτοιες ιστορίες,

which is why we control the world,

και γι' αυτό ελέγχουμε τον κόσμο,

whereas the chimpanzees are locked up in zoos and research laboratories.

ενώ οι χιμπατζίδες είναι κλεισμένοι σε ζωολογικούς κήπους και εργαστήρια.

Now you may find it acceptable that yes,

Μπορεί τώρα να σας φαίνεται αποδεκτό ότι πράγματι,

in the religious field, humans cooperate by believing in the same fictions.

θρησκευτικά, οι άνθρωποι συνεργάζονται πιστεύοντας τις ίδιες φαντασιώσεις.

Εκατομμύρια άνθρωποι συγκεντρώνονται για να χτίσουν καθεδρικούς ή τεμένη

Millions of people come together to build a cathedral or a mosque

ή να πολεμήσουν σε σταυροφορίες ή τζιχάντ, επειδή όλοι πιστεύουν τις ίδιες ιστορίες

or fight in a crusade or a jihad, because they all believe in the same stories

about God and heaven and hell.

για τον Θεό και τον παράδεισο και την κόλαση.

But what I want to emphasize is that exactly the same mechanism

Αλλά αυτό στο οποίο θέλω να δώσω έμφαση είναι ότι ο ίδιος ακριβώς μηχανισμός

underlies all other forms of mass-scale human cooperation,

υφίσταται σε όλες τις μορφές μαζικής ανθρώπινης συνεργασίας,

not only in the religious field.

όχι μόνο στο θρησκευτικό τομέα.

Take, for example, the legal field.

Πάρτε για παράδειγμα τον νομικό τομέα.

Most legal systems today in the world are based on a belief in human rights.

Τα περισσότερα νομικά συστήματα σήμερα βασίζονται στα ανθρώπινα δικαιώματα.

But what are human rights?

Αλλά τι είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα;

Human rights, just like God and heaven, are just a story that we've invented.

Όπως ακριβώς ο Θεό και ο παράδεισος, είναι μια ιστορία που δημιουργήσαμε.

They are not an objective reality;

Δεν είναι ένα αληθινό αντικείμενο.

they are not some biological effect about homo sapiens.

Δεν είναι κάποιο βιολογικό αποτέλεσμα του χόμο σάπιενς.

Take a human being, cut him open, look inside,

Πάρτε ένα ανθρώπινο ον, ανοίξτε τον, κοιτάξτε μέσα,

you will find the heart, the kidneys, neurons, hormones, DNA,

και θα βρείτε καρδιά, νεφρά, νευρώνες, ορμόνες, DNA,

but you won't find any rights.

αλλά δεν θα βρείτε καθόλου δικαιώματα.

The only place you find rights are in the stories

Το μόνο μέρος που θα βρείτε δικαιώματα είναι στις ιστορίες

that we have invented and spread around over the last few centuries.

που δημιουργήσαμε και διαδώσαμε τους τελευταίους αιώνες.

They may be very positive stories, very good stories,

Μπορεί να είναι πολύ θετικές ιστορίες, πολύ καλές ιστορίες,

but they're still just fictional stories that we've invented.

αλλά είναι μόνο φανταστικές ιστορίες που δημιουργήσαμε.

The same is true of the political field.

Το ίδιο συμβαίνει και στον πολιτικό τομέα.

The most important factors in modern politics are states and nations.

Οι σημαντικότεροι παράγοντες στην πολιτική είναι τα κράτη και έθνη.

But what are states and nations?

Αλλά τι είναι τα κράτη και τα έθνη;

They are not an objective reality.

Δεν είναι μια αντικειμενική πραγματικότητα

A mountain is an objective reality.

Ένα βουνό είναι μια αντικειμενική πραγματικότητα.

You can see it, you can touch it, you can even smell it.

Το βλέπετε, το αγγίζετε, το μυρίζετε ακόμα.

But a nation or a state,

Αλλά ένα κράτος ή ένα έθνος,

like Israel or Iran or France or Germany,

όπως το Ισραήλ ή το Ιράν ή η Γαλλία ή η Γερμανία,

this is just a story that we've invented

είναι απλά μια ιστορία που επινοήσαμε

and became extremely attached to.

και στην οποία έχουμε προσκοληθεί.

The same is true of the economic field.

Το ίδιο συμβαίνει και στον οικονομικό τομέα.

The most important actors today in the global economy

Οι σημαντικότεροι παίκτες σήμερα στην παγκόσμια οικονομία

are companies and corporations.

είναι οι εταιρείες και οι όμιλοι επιχειρήσεων.

Many of you today, perhaps, work for a corporation,

Πολλοί από εσάς σήμερα, ίσως, δουλεύετε για μια εταιρεία,

like Google or Toyota or McDonald's.

όπως η Google ή η Toyota ή τα ΜακΝτόναλντς.

What exactly are these things?

Αλλά τί είναι ακριβώς αυτές;

They are what lawyers call legal fictions.

Είναι αυτό που οι δικηγόροι αποκαλούν πλάσματα δικαίου.

They are stories invented and maintained

Είναι ιστορίες που επινοήθηκαν και συντηρούνται

by the powerful wizards we call lawyers.

από τους ισχυρούς μάγους που αποκαλούμε δικηγόρους.

(Laughter)

(Γέλια)

And what do corporations do all day?

Και τι κάνουν οι εταιρείες όλη την ημέρα;

Mostly, they try to make money.

Κυρίως, προσπαθούν να κερδίσουν χρήματα.

Yet, what is money?

Τι είναι όμως τα χρήματα;

Again, money is not an objective reality; it has no objective value.

Πάλι, δεν είναι αντικειμενική πραγματικότητα, δεν έχουν πραγματική αξία.

Take this green piece of paper, the dollar bill.

Πάρτε αυτό το πράσινο κομμάτι χαρτί, το δολάριο.

Look at it -- it has no value.

Κοιτάξτε το - δεν έχει αξία.

You cannot eat it, you cannot drink it,

Δεν μπορείτε να το φάτε, να το πιείτε,

you cannot wear it.

ούτε να το φορέσετε.

But then came along these master storytellers --

Ήρθαν όμως αυτοί οι αρχιπαραμυθάδες,

the big bankers,

οι μεγάλοι τραπεζίτες,

the finance ministers,

οι υπουργοί οικονομικών,

the prime ministers --

οι πρωθυπουργοί,

and they tell us a very convincing story:

και μας είπαν μια πολύ πειστική ιστορία:

"Look, you see this green piece of paper?

«Βλέπετε αυτό εδώ το πράσινο κομμάτι χαρτί;

It is actually worth 10 bananas."

Αξίζει 10 μπανάνες στην πραγματικότητα».

And if I believe it, and you believe it,

Αν το πιστεύω εγώ, και εσείς,

and everybody believes it,

και όλοι το πιστέψουν,

it actually works.

λειτουργεί.

I can take this worthless piece of paper,

Μπορώ να πάρω αυτό το άχρηστο κομμάτι χαρτί,

go to the supermarket,

να πάω στο σούπερ μάρκετ,

give it to a complete stranger whom I've never met before,

να το δώσω σε έναν άγνωστο που δεν έχω ξαναδεί,

and get, in exchange, real bananas which I can actually eat.

και να πάρω σε αντάλλαγμα αληθινές μπανάνες που μπορώ να φάω.

This is something amazing.

Αυτό είναι κάτι εκπληκτικό.

You could never do it with chimpanzees.

Δεν θα μπορέσετε ποτέ να το κάνετε με χιμπατζήδες.

Chimpanzees trade, of course:

Οι χιμπατζήδες ανταλλάσσουν, βέβαια:

"Yes, you give me a coconut, I'll give you a banana."

«Ναι, μου δίνεις μια καρύδα, σου δίνω μια μπανάνα».

That can work.

Δουλεύει.

But, you give me a worthless piece of paper

Αλλά, μου δίνεις ένα άχρηστο κομμάτι χαρτί

and you except me to give you a banana?

και περιμένεις να σου δώσω μια μπανάνα;

No way!

Σε καμιά περίπτωση!

What do you think I am, a human?

Τι νομίζεις ότι είμαι, άνθρωπος;

(Laughter)

(Γέλια)

Money, in fact, is the most successful story

Τα χρήματα, είναι η πιο πετυχημένη ιστορία

ever invented and told by humans,

που δημιουργήθηκε και ειπώθηκε από ανθρώπους,

because it is the only story everybody believes.

επειδή είναι η μόνη που πιστεύουν όλοι.

Not everybody believes in God,

Δεν πιστεύουν όλοι στο Θεό,

not everybody believes in human rights,

δεν πιστεύουν όλοι στα ανθρώπινα δικαιώματα,

not everybody believes in nationalism,

δεν πιστεύουν όλοι στον εθνικισμό,

but everybody believes in money, and in the dollar bill.

αλλά όλοι πιστεύουν στα χρήματα, και στο δολάριο.

Take, even, Osama Bin Laden.

Πάρτε ακόμα και τον Οσάμα Μπιν Λάντεν.

He hated American politics and American religion

Μισούσε την αμερικανική πολιτική και την αμερικανική θρησκεία

and American culture,

και την αμερικανική κουλτούρα,

but he had no objection to American dollars.

αλλά δεν είχε ενστάσεις στα αμερικανικά δολάρια.

He was quite fond of them, actually.

Στην πραγματικότητα του άρεσαν πολύ.

(Laughter)

(Γέλια)

To conclude, then:

Για να συνοψίσω λοιπόν:

We humans control the world because we live in a dual reality.

Εμείς οι άνθρωποι ελέγχουμε τον κόσμο διότι ζούμε σε μια διπλή πραγματικότητα.

All other animals live in an objective reality.

Όλα τα άλλα ζώα ζουν σε μια αντικειμενική πραγματικότητα.

Their reality consists of objective entities,

Η πραγματικότητά τους αποτελείται από αντικειμενικές οντότητες,

like rivers and trees and lions and elephants.

όπως ποτάμια και δέντρα και λιοντάρια και ελέφαντες.

We humans, we also live in an objective reality.

Εμείς οι άνθρωποι, επίσης ζούμε σε μια αντικειμενική πραγματικότητα.

In our world, too, there are rivers and trees and lions and elephants.

Στον κόσμο μας έχουμε επίσης ποτάμια και δέντρα και λιοντάρια και ελέφαντες.

But over the centuries,

Αλλά μέσα στους αιώνες,

we have constructed on top of this objective reality

έχουμε κατασκευάσει πάνω από αυτή την αντικειμενική πραγματικότητα

μια δεύτερη φανταστική πραγματικότητα,

a second layer of fictional reality,

a reality made of fictional entities,

μια πραγματικότητα αποτελούμενη από φανταστικές οντότητες,

like nations, like gods, like money, like corporations.

όπως έθνη, θεοί, χρήματα, εταιρείες.

And what is amazing is that as history unfolded,

Αυτό που είναι εκπληκτικό είναι ότι όπως εξελισσόταν η ιστορία,

this fictional reality became more and more powerful

αυτή η φανταστική πραγματικότητα έγινε όλο και πιο ισχυρή

so that today, the most powerful forces in the world

ώστε σήμερα, οι ισχυρότερες δυνάμεις στον κόσμο

are these fictional entities.

είναι αυτές οι φανταστικές οντότητες.

Today, the very survival of rivers and trees and lions and elephants

Η επιβίωση των ποταμιών, των δέντρων, των λιονταριών και των ελεφάντων σήμερα

depends on the decisions and wishes of fictional entities,

εξαρτάται από τις αποφάσεις και τις επιθυμίες φανταστικών οντοτήτων,

like the United States, like Google, like the World Bank --

όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Google, η Παγκόσμια Τράπεζα.

entities that exist only in our own imagination.

Οντότητες που υπάρχουν μόνο στην φαντασία μας.

Thank you.

Ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Μπρούνο Γκιουσάνι: Γιουβάλ, έβγαλες ένα καινούργιο βιβλίο.

Bruno Giussani: Yuval, you have a new book out.

After Sapiens, you wrote another one,

Μετά τον Σάπιενς, έγραψες άλλο ένα,

and it's out in Hebrew, but not yet translated into ...

κυκλοφορεί στα Εβραϊκά, αλλά δεν έχει μεταφραστεί ακόμα...

Yuval Noah Harari: I'm working on the translation as we speak.

ΓΝΧ: Δουλεύω την μετάφραση αυτή τη στιγμή.

BG: In the book, if I understand it correctly,

ΜΓ: Στο βιβλίο, αν καταλαβαίνω σωστά,

you argue that the amazing breakthroughs that we are experiencing right now

ισχυρίζεσαι ότι οι εκπλητικές ανακαλύψεις που βιώνουμε αυτή τη στιγμή

not only will potentially make our lives better,

δεν θα κάνουν μόνο τις ζωές μας ευκολότερες,

but they will create -- and I quote you --

αλλά θα δημιουργήσουν, -και χρησιμοποιώ τα λόγια σου-

"... new classes and new class struggles, just as the industrial revolution did."

«καινούργιες τάξεις και ταξικούς αγώνες, όπως και η βιομηχανική επανάσταση».

Can you elaborate for us?

Μπορείς να το αναλύσεις;

YNH: Yes. In the industrial revolution,

ΓΝΧ: Ναι. Στην βιομηχανική επανάσταση,

we saw the creation of a new class of the urban proletariat.

είδαμε την δημιουργία μιας νέας τάξης, το αστικό προλεταριάτο.

And much of the political and social history of the last 200 years involved

Ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνικοπολιτικής ιστορίας των τελευταίων 200 ετών

ασχολήθηκε με αυτή την τάξη, και τα νέα προβλήματα και ευκαιρίες.

what to do with this class, and the new problems and opportunities.

Τώρα, βιώνουμε την δημιουργία μιας νέας τεράστιας τάξης άχρηστων ανθρώπων.

Now, we see the creation of a new massive class of useless people.

(Laughter)

(Γέλια)

As computers become better and better in more and more fields,

Ενώ οι υπολογιστές γίνονται καλύτεροι σε περισσότερους τομείς,

there is a distinct possibility that computers will out-perform us

υπάρχει η πιθανότητα ότι εκείνοι θα τα καταφέρνουν καλύτερα από εμάς

in most tasks and will make humans redundant.

στις περισσότερες δουλειές και θα κάνουν τους ανθρώπους περιττούς.

And then the big political and economic question

Τότε το μεγάλο πολιτικό και οικονομικό ερώτημα

of the 21st century will be,

του 21ου αιώνα θα είναι,

"What do we need humans for?",

«Γιατί χρειαζόμαστε τους ανθρώπους;»

or at least, "What do we need so many humans for?"

ή τουλάχιστον, «Γιατί χρειαζόμαστε τόσους πολλούς ανθρώπους;»

BG: Do you have an answer in the book?

ΜΓ: Έχεις απάντηση μέσα στο βιβλίο;

YNH: At present, the best guess we have is to keep them happy

ΓΝΧ: Επί του παρόντος, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε

είναι να τους κρατάμε χαρούμενους με ναρκωτικά και βιντεοπαιχνίδια...

with drugs and computer games ...

(Laughter)

(Γέλια)

but this doesn't sound like a very appealing future.

αλλά αυτό δεν ακούγεται σαν ένα πολύ ελκυστικό μέλλον.

BG: Ok, so you're basically saying in the book and now,

ΜΓ: ΟΚ, οπότε βασικά λες στο βιβλίο και τώρα,

that for all the discussion about the growing evidence

για την συζήτηση σχετικά με τα στοιχεία μεγάλης οικονομικής ανισότητας,

of significant economic inequality, we are just kind of at the beginning

ότι είμαστε μόνο στην αρχή της διαδικασίας;

of the process?

YNH: Again, it's not a prophecy;

ΓΝΧ: Πάλι, δεν είναι μια προφητεία,

it's seeing all kinds of possibilities before us.

βλέπουμε απλά όλες τις πιθανότητες μπροστά μας.

One possibility is this creation of a new massive class of useless people.

Μια πιθανότητα είναι η δημιουργία μιας τεράστιας τάξης άχρηστων ανθρώπων.

Another possibility is the division of humankind

Μια άλλη πιθανότητα είναι η διαίρεση του ανθρώπινου είδους

into different biological castes,

σε διαφορετικές βιολογικές κάστες,

with the rich being upgraded into virtual gods,

με τους πλούσιους να αναβαθμίζονται σε εικονικούς θεούς,

and the poor being degraded to this level of useless people.

και οι φτωχοί να υποβαθμιστούν στο επίπεδο των άχρηστων ανθρώπων.

BG: I feel there is another TED talk coming up in a year or two.

ΜΓ: Μου φαίνεται θα υπάρξει ακόμα μια ομιλία TED σε ένα δύο χρόνια.

Thank you, Yuval, for making the trip.

Ευχαριστώ Γιουβάλ, που έκανες το ταξίδι.

YNH: Thanks!

ΓΝΧ: Ευχαριστώ!

(Applause)

(Χειροκρότημα)