Why humans run the world | Yuval Noah Harari | TED

Tłumaczenie: Paweł Fudala Korekta: Rysia Wand

Seventy-thousand years ago, our ancestors were insignificant animals.

70 000 lat temu nasi przodkowie byli nic nie znaczącymi zwierzętami.

The most important thing to know about prehistoric humans

Najważniejsza informacja o prehistorycznych ludziach

is that they were unimportant.

to fakt, że byli nieistotni.

Their impact on the world was not much greater than that of jellyfish

Wpływali na świat nie więcej niż meduzy,

or fireflies or woodpeckers.

świetliki czy dzięcioły.

Today, in contrast, we control this planet.

Z kolei teraz kontrolujemy całą planetę.

And the question is:

Powstaje pytanie:

How did we come from there to here?

jak przeszliśmy stamtąd do teraz?

How did we turn ourselves from insignificant apes,

Jak zmieniliśmy się z nieważnych małp,

minding their own business in a corner of Africa,

które zajmowały się swoimi sprawami gdzieś w Afryce,

into the rulers of planet Earth?

we władców Ziemi?

Usually, we look for the difference between us and all the other animals

Najczęściej patrzy się na różnice między nami a zwierzętami

on the individual level.

na poziomie jednostki.

We want to believe -- I want to believe --

Chcemy wierzyć, ja chcę wierzyć,

that there is something special about me,

że jest coś wyjątkowego we mnie,

about my body, about my brain,

w moim ciele, w moim mózgu,

that makes me so superior to a dog or a pig, or a chimpanzee.

przez co jestem lepszy od psa, świni czy szympansa.

But the truth is that, on the individual level,

Prawda wygląda jednak tak, że na poziomie jednostki

I'm embarrassingly similar to a chimpanzee.

jestem żenująco podobny do szympansa.

And if you take me and a chimpanzee and put us together on some lonely island,

Gdyby wziąć mnie i szympansa na jakąś bezludną wyspę,

and we had to struggle for survival to see who survives better,

gdzie musielibyśmy walczyć o przetrwanie, żeby zobaczyć, kto sobie lepiej radzi,

I would definitely place my bet on the chimpanzee, not on myself.

założyłbym się, że wygrałby szympans, nie ja.

And this is not something wrong with me personally.

Nie dlatego, że jest ze mną coś nie tak.

I guess if they took almost any one of you, and placed you alone

Gdyby kogokolwiek z was zostawić samego

with a chimpanzee on some island,

na wyspie z szympansem,

the chimpanzee would do much better.

szympans radziłby sobie znacznie lepiej.

The real difference between humans and all other animals

Prawdziwa różnica między ludźmi a wszystkimi innymi zwierzętami

is not on the individual level;

nie leży na poziomie jednostki,

it's on the collective level.

a na poziomie zbiorowości.

Humans control the planet because they are the only animals

Ludzie kontrolują planetę, ponieważ są jedynym gatunkiem

that can cooperate both flexibly and in very large numbers.

który potrafi współpracować zarówno elastycznie, jak i w znacznych liczbach.

Now, there are other animals --

Są oczywiście inne zwierzęta,

like the social insects, the bees, the ants --

takie jak owady społeczne, pszczoły, mrówki,

that can cooperate in large numbers, but they don't do so flexibly.

które potrafią zbiorowo współpracować, ale nie robią tego elastycznie.

Their cooperation is very rigid.

Ich współpraca jest ściśle ustalona.

There is basically just one way in which a beehive can function.

Ul pszczół może funkcjonować tylko w jeden sposób.

And if there's a new opportunity or a new danger,

Jeśli pojawi się nowa okazja albo nowe zagrożenie,

the bees cannot reinvent the social system overnight.

pszczoły nie są w stanie wymyślić nowego systemu.

They cannot, for example, execute the queen

Nie mogą, na przykład, obalić królowej

and establish a republic of bees,

i ustanowić republiki pszczół

or a communist dictatorship of worker bees.

albo komunistycznej dyktatury robotnic.

Other animals, like the social mammals --

Inne zwierzęta, takie jak społeczne ssaki,

the wolves, the elephants, the dolphins, the chimpanzees --

wilki, słonie, delfiny, szympansy,

they can cooperate much more flexibly,

mogą współpracować znacznie elastyczniej,

but they do so only in small numbers,

ale tylko w małych liczbach,

because cooperation among chimpanzees

ponieważ współpraca między szympansami

is based on intimate knowledge, one of the other.

bazuje na osobistej znajomości.

I'm a chimpanzee and you're a chimpanzee,

Ja jestem szympansem i ty jesteś szympansem,

and I want to cooperate with you.

chcę z tobą współpracować.

I need to know you personally.

Muszę cię znać osobiście.

What kind of chimpanzee are you?

Jakim jesteś szympansem?

Are you a nice chimpanzee?

Czy jesteś miłym szympansem?

Are you an evil chimpanzee?

Czy jesteś złym szympansem?

Are you trustworthy?

Czy jesteś godny zaufania?

If I don't know you, how can I cooperate with you?

Jeśli nie wiem, jak mogę z tobą współpracować?

The only animal that can combine the two abilities together

Jedyny gatunek, który potrafi połączyć te dwie zdolności

and cooperate both flexibly and still do so in very large numbers

i współpracować elastycznie w znacznych liczbach

is us, Homo sapiens.

to my, Homo sapiens.

One versus one, or even 10 versus 10,

Jeden na jednego, nawet dziesięć na dziesięć,

chimpanzees might be better than us.

szympansy mogą być od nas lepsze.

But, if you pit 1,000 humans against 1,000 chimpanzees,

Ale w walce tysiąca ludzi z tysiącem szympansów

the humans will win easily, for the simple reason

ludzie z łatwością wygrają, z tego prostego powodu,

that a thousand chimpanzees cannot cooperate at all.

że tysiąc szympansów w ogóle nie potrafi współpracować.

And if you now try to cram 100,000 chimpanzees

Jeśli wepchnie się 100 000 szympansów

into Oxford Street, or into Wembley Stadium,

na Oxford Street, Stadion Wembley,

or Tienanmen Square or the Vatican,

plac Tienanmen czy do Watykanu,

you will get chaos, complete chaos.

powstanie kompletny chaos.

Just imagine Wembley Stadium with 100,000 chimpanzees.

Wystarczy pomyśleć o Stadionie Wembley z 100 000 szympansów.

Complete madness.

Kompletne szaleństwo.

In contrast, humans normally gather there in tens of thousands,

Ludzie z kolei bezproblemowo zbierają się tam w dziesiątkach tysięcy

and what we get is not chaos, usually.

i zwykle nie ma chaosu.

What we get is extremely sophisticated and effective networks of cooperation.

Powstaje za to niezwykle skomplikowana i efektywna sieć współpracy.

All the huge achievements of humankind throughout history,

Wszystkie wielkie osiągnięcia ludzkości w historii,

whether it's building the pyramids or flying to the moon,

takie jak budowa piramid czy loty na Księżyc,

have been based not on individual abilities,

dokonały się nie dzięki indywidualnym zdolnościom,

but on this ability to cooperate flexibly in large numbers.

ale dzięki zdolności do elastycznej współpracy mas.

Think even about this very talk that I'm giving now:

Pomyślcie o tej prelekcji.

I'm standing here in front of an audience of about 300 or 400 people,

Stoję przed publicznością liczącą około 300 lub 400 osób,

most of you are complete strangers to me.

większości z was w ogóle nie znam.

Similarly, I don't really know all the people who have organized

Nie znam też wszystkich ludzi, którzy organizowali

and worked on this event.

i pracowali przy tej konferencji.

I don't know the pilot and the crew members of the plane

Nie znam pilota i załogi samoloty,

that brought me over here, yesterday, to London.

który mnie wczoraj przywiózł tutaj, do Londynu.

I don't know the people who invented and manufactured

Nie znam ludzi, którzy wynaleźli i wyprodukowali

this microphone and these cameras, which are recording what I'm saying.

ten mikrofon i te kamery, które nagrywają moje słowa.

I don't know the people who wrote all the books and articles

Nie znam ludzi, którzy napisali wszystkie książki i artykuły,

that I read in preparation for this talk.

które przeczytałem, przygotowując prelekcję.

And I certainly don't know all the people

Z całą pewnością nie znam też wszystkich ludzi,

who might be watching this talk over the Internet,

którzy będą oglądać tę prelekcję przez internet,

somewhere in Buenos Aires or in New Delhi.

gdzieś w Buenos Aires czy Nowym Delhi.

Nevertheless, even though we don't know each other,

Mimo tego, że nie znamy się nawzajem,

we can work together to create this global exchange of ideas.

możemy wspólnie dokonać tej globalnej wymiany myśli.

This is something chimpanzees cannot do.

Tego nie potrafią robić szympansy.

They communicate, of course,

Mogą się komunikować, oczywiście,

but you will never catch a chimpanzee traveling to some distant chimpanzee band

ale nigdy nie zobaczymy szympansa podróżującego do odległych szympansów,

to give them a talk about bananas or about elephants,

żeby dać im wykład na temat bananów, słoni

or anything else that might interest chimpanzees.

czy czegoś innego, co mogłoby zainteresować szympansy.

Now cooperation is, of course, not always nice;

Współpraca oczywiście nie zawsze jest fajna.

all the horrible things humans have been doing throughout history --

Wszystkie straszliwe rzeczy, które ludzie zrobili w swojej historii,

and we have been doing some very horrible things --

a zrobiliśmy parę strasznych rzeczy,

all those things are also based on large-scale cooperation.

wszystko to bazowało na współpracy na wielką skalę.

Prisons are a system of cooperation;

Więzienie to system współpracy,

slaughterhouses are a system of cooperation;

rzeźnia to system współpracy,

concentration camps are a system of cooperation.

obóz koncentracyjny to system współpracy.

Chimpanzees don't have slaughterhouses and prisons and concentration camps.

Szympansy nie mają rzeźni, więzień czy obozów koncentracyjnych.

Now suppose I've managed to convince you perhaps that yes,

Myślę, że zdołałem was już przekonać, że faktycznie kontrolujemy ten świat,

we control the world because we can cooperate flexibly in large numbers.

ponieważ potrafimy elastycznie współpracować w dużych liczbach.

The next question that immediately arises

Natychmiast powstaje następne pytanie

in the mind of an inquisitive listener is:

w umyśle ciekawskiego słuchacza:

How, exactly, do we do it?

Jak właściwie ludzie to robią?

What enables us alone, of all the animals, to cooperate in such a way?

Dzięki czemu my, jako jedyny gatunek, współpracujemy w ten sposób?

The answer is our imagination.

Odpowiedzią jest nasza wyobraźnia.

We can cooperate flexibly with countless numbers of strangers,

Potrafimy elastycznie współpracować z niezliczoną liczbą nieznajomych,

because we alone, of all the animals on the planet,

bo tylko my pośród wszystkich gatunków na planecie

can create and believe fictions, fictional stories.

potrafimy tworzyć i wierzyć w fikcyjne historie.

And as long as everybody believes in the same fiction,

Jeśli tylko wszyscy wierzą w tę samą fikcję,

everybody obeys and follows the same rules,

wszyscy będą żyli według takich samych zasad,

the same norms, the same values.

norm i wartości.

All other animals use their communication system

Wszystkie zwierzęta używają swoich systemów komunikacji

only to describe reality.

tylko do opisywania rzeczywistości.

A chimpanzee may say, "Look! There's a lion, let's run away!"

Szympans może powiedzieć: "Spójrz, tam jest lew, uciekajmy!".

Or, "Look! There's a banana tree over there! Let's go and get bananas!"

Albo " Spójrz, tam jest bananowiec, chodźmy zjeść banany!".

Humans, in contrast, use their language not merely to describe reality,

Ludzie z kolei używają mowy nie tylko do opisywania rzeczywistości,

but also to create new realities, fictional realities.

ale także do tworzenia nowych, fikcyjnych rzeczywistości.

A human can say, "Look, there is a god above the clouds!

Człowiek może powiedzieć: "Spójrz, w chmurach jest Bóg!

And if you don't do what I tell you to do,

Jeśli nie zrobisz tego, co ci każę,

when you die, God will punish you and send you to hell."

to kiedy umrzesz, Bóg wyśle cię za karę do piekła".

And if you all believe this story that I've invented,

Jeśli wszyscy uwierzycie w tę historię, którą wymyśliłem,

then you will follow the same norms and laws and values,

będziecie uznawać te same normy, zasady i wartości,

and you can cooperate.

co umożliwi współpracę.

This is something only humans can do.

Tylko ludzie potrafią to robić.

You can never convince a chimpanzee to give you a banana

Nigdy nie przekona się szympansa do oddania banana

by promising him, "... after you die, you'll go to chimpanzee heaven ..."

przez obietnicę, że po śmierci pójdzie do szympansiego nieba,

(Laughter)

(Śmiech)

"... and you'll receive lots and lots of bananas for your good deeds.

gdzie dostanie mnóstwo bananów za swoje dobre uczynki,

So now give me this banana."

więc niech da banana".

No chimpanzee will ever believe such a story.

Żaden szympans nigdy nie uwierzy w tę historię.

Only humans believe such stories,

Tylko ludzie wierzą w takie historie,

which is why we control the world,

dzięki czemu kontrolujemy świat,

whereas the chimpanzees are locked up in zoos and research laboratories.

podczas gdy szympansy są zamykane w zoo i w laboratoriach.

Now you may find it acceptable that yes,

Wielu z was pewnie łatwo akceptuje to,

in the religious field, humans cooperate by believing in the same fictions.

że na polu religii ludzie współpracują dzięki wierze w te same fikcje.

Millions of people come together to build a cathedral or a mosque

Miliony ludzie razem budują katedrę czy meczet,

or fight in a crusade or a jihad, because they all believe in the same stories

walczą w krucjacie czy jihadzie, ponieważ wierzą w te same historie

about God and heaven and hell.

o Bogu, niebie i piekle.

But what I want to emphasize is that exactly the same mechanism

Chce jednak podkreślić, że dokładnie taki sam mechanizm

underlies all other forms of mass-scale human cooperation,

odpowiada za wszystkie formy współpracy ludzkiej na masową skalę,

not only in the religious field.

nie tylko w przypadku religii.

Take, for example, the legal field.

Weźmy, na przykład, prawo.

Most legal systems today in the world are based on a belief in human rights.

Większość systemów prawnych w dzisiejszych czasach bazuje na prawach człowieka.

But what are human rights?

Ale czym są prawa człowieka?

Human rights, just like God and heaven, are just a story that we've invented.

Prawa człowieka, podobnie jak Bóg i niebo, to tylko historie, które wymyśliliśmy.

They are not an objective reality;

Nie są obiektywną rzeczywistością.

they are not some biological effect about homo sapiens.

Nie są jakimś efektem biologii Homo sapiens.

Take a human being, cut him open, look inside,

Weźmy człowieka, rozetnijmy go, zajrzyjmy do środka.

you will find the heart, the kidneys, neurons, hormones, DNA,

Znajdziemy serce, nerki, neurony, hormony, DNA,

but you won't find any rights.

ale nie znajdziemy żadnych praw.

The only place you find rights are in the stories

Można je znaleźć tylko w historiach,

that we have invented and spread around over the last few centuries.

które wymyślono i rozprzestrzeniono przez ostatnie kilka stuleci.

They may be very positive stories, very good stories,

Może i są to bardzo dobre, pozytywne historie,

but they're still just fictional stories that we've invented.

ale to nadal tylko fikcja, którą wymyśliliśmy.

The same is true of the political field.

Tak samo jest w polityce.

The most important factors in modern politics are states and nations.

Najważniejszymi czynnikami w polityce są państwa i narody.

But what are states and nations?

Czym jednak są państwa i narody?

They are not an objective reality.

Nie są obiektywną rzeczywistością.

A mountain is an objective reality.

Góra jest obiektywną rzeczywistością.

You can see it, you can touch it, you can even smell it.

Można ją zobaczyć, dotknąć, nawet powąchać.

But a nation or a state,

Ale naród czy państwo,

like Israel or Iran or France or Germany,

jak Izrael, Iran, Francja czy Niemcy,

this is just a story that we've invented

to tylko historie, które wymyśliliśmy

and became extremely attached to.

i do których się bardzo przywiązaliśmy.

The same is true of the economic field.

Tak samo w ekonomii.

The most important actors today in the global economy

Najważniejszymi aktorami na scenie ekonomii

are companies and corporations.

są firmy i korporacje.

Many of you today, perhaps, work for a corporation,

Wielu z was zapewne pracuje dla korporacji,

like Google or Toyota or McDonald's.

takiej jak Google, Toyota czy McDonald's.

What exactly are these things?

Czym one właściwie są?

They are what lawyers call legal fictions.

Prawnicy nazywają je prawną fikcją.

They are stories invented and maintained

Są to historie wymyślone i utrzymywane

by the powerful wizards we call lawyers.

przez potężnych szamanów zwanych prawnikami.

(Laughter)

(Śmiech)

And what do corporations do all day?

A co robią korporacje przez cały dzień?

Mostly, they try to make money.

Głównie próbują zarobić pieniądze.

Yet, what is money?

Właśnie, czym są pieniądze?

Again, money is not an objective reality; it has no objective value.

Pieniądze też nie są obiektywną rzeczywistością.

Take this green piece of paper, the dollar bill.

Spójrzcie na zielony kawałek papieru, dolara.

Look at it -- it has no value.

Nie ma żadnej wartości.

You cannot eat it, you cannot drink it,

Nie da się go zjeść, wypić,

you cannot wear it.

nie da się w niego ubrać.

But then came along these master storytellers --

Ale przyszli mistrzowie opowieści,

the big bankers,

wielcy bankierzy,

the finance ministers,

ministrowie finansów,

the prime ministers --

premierzy,

and they tell us a very convincing story:

wszyscy opowiadają nam bardzo wiarygodną historię.

"Look, you see this green piece of paper?

"Spójrz, widzisz ten zielony papierek?

It is actually worth 10 bananas."

Jest wart dziesięć bananów".

And if I believe it, and you believe it,

Jeśli ja w to uwierzę, wy w to uwierzycie

and everybody believes it,

i każdy w to uwierzy,

it actually works.

to będzie to działać.

I can take this worthless piece of paper,

Mogę wziąć ten bezużyteczny papierek,

go to the supermarket,

pójść do supermarketu,

give it to a complete stranger whom I've never met before,

dać go kompletnie nieznanej osobie, której nigdy nie spotkałem,

and get, in exchange, real bananas which I can actually eat.

i w zamian dostać prawdziwe banany, które mogę zjeść.

This is something amazing.

To coś niesamowitego.

You could never do it with chimpanzees.

Nigdy by się to nie udało z szympansami.

Chimpanzees trade, of course:

Szympansy handlują, oczywiście.

"Yes, you give me a coconut, I'll give you a banana."

"Dasz mi kokosa, ja ci dam banana".

That can work.

To by się udało.

But, you give me a worthless piece of paper

Ale dawać bezużyteczny papierek

and you except me to give you a banana?

i oczekiwać, że dam ci banana?

No way!

Nie ma mowy!

What do you think I am, a human?

Za kogo mnie masz, za człowieka?

(Laughter)

(Śmiech)

Money, in fact, is the most successful story

Pieniądze to najbardziej udana historia,

ever invented and told by humans,

jaką ludzie kiedykolwiek wymyślili,

because it is the only story everybody believes.

ponieważ to jedyna historia, w którą każdy wierzy.

Not everybody believes in God,

Nie wszyscy wierzą w Boga,

not everybody believes in human rights,

nie wszyscy wierzą w prawa człowieka,

not everybody believes in nationalism,

nie wszyscy wierzą w państwa,

but everybody believes in money, and in the dollar bill.

ale wszyscy wierzą w pieniądze i w dolara.

Take, even, Osama Bin Laden.

Na przykład Osama Bin Laden.

He hated American politics and American religion

Nienawidził amerykańskiej polityki, amerykańskiej religii,

and American culture,

amerykańskiej kultury,

but he had no objection to American dollars.

ale nie miał problemów z amerykańskimi dolarami.

He was quite fond of them, actually.

Nawet je całkiem lubił.

(Laughter)

(Śmiech)

To conclude, then:

Podsumowując:

We humans control the world because we live in a dual reality.

ludzie kontrolują świat, bo żyją w podwójnej rzeczywistości.

All other animals live in an objective reality.

Wszystkie zwierzęta żyją w obiektywnej rzeczywistości.

Their reality consists of objective entities,

Ich rzeczywistość składa się z obiektywnych składników,

like rivers and trees and lions and elephants.

takich jak rzeki, drzewa, lwy czy słonie.

We humans, we also live in an objective reality.

Ludzie także żyją w obiektywnej rzeczywistości.

In our world, too, there are rivers and trees and lions and elephants.

W naszym świecie też są rzeki, drzewa, lwy i słonie.

But over the centuries,

Ale przez stulecia

we have constructed on top of this objective reality

skonstruowaliśmy na obiektywnej rzeczywistości

a second layer of fictional reality,

drugą warstwę fikcyjnej rzeczywistości,

a reality made of fictional entities,

składającą się z fikcyjnych składników,

like nations, like gods, like money, like corporations.

takich jak państwa, bogowie, pieniądze czy korporacje.

And what is amazing is that as history unfolded,

Niezwykłe jest to, że wraz z postępem historii

this fictional reality became more and more powerful

ta fikcyjna rzeczywistość stawała się coraz potężniejsza,

so that today, the most powerful forces in the world

więc dziś najpotężniejsze siły na świecie

are these fictional entities.

są fikcyjne.

Today, the very survival of rivers and trees and lions and elephants

Dzisiaj przetrwanie rzek, drzew, lwów i słoni

depends on the decisions and wishes of fictional entities,

zależy od decyzji i zachcianek fikcyjnych bytów,

like the United States, like Google, like the World Bank --

takich jak USA, Google, Bank Światowy,

entities that exist only in our own imagination.

które istnieją tylko w naszej wyobraźni.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Bruno Giussani: Yuval, you have a new book out.

Bruno Giussani: Yuval, napisałeś nową książkę.

After Sapiens, you wrote another one,

Po "Sapiens" napisałeś kolejną,

and it's out in Hebrew, but not yet translated into ...

jest już wydana po hebrajsku, ale jeszcze nie po...

Yuval Noah Harari: I'm working on the translation as we speak.

Yuval Noah Harari: Właśnie pracuję nad tłumaczeniem.

BG: In the book, if I understand it correctly,

BG: W tej książce, jeśli dobrze rozumiem,

you argue that the amazing breakthroughs that we are experiencing right now

twierdzisz, że niesamowite przełomy, które się teraz odbywają,

not only will potentially make our lives better,

nie tylko polepszą nam życie,

but they will create -- and I quote you --

ale też stworzą, i tu cytuję:

"... new classes and new class struggles, just as the industrial revolution did."

"... nowe klasy i nowe walki klas, tak jak rewolucja przemysłowa".

Can you elaborate for us?

Mógłbyś wyjaśnić?

YNH: Yes. In the industrial revolution,

YNH: Tak.

W czasie rewolucji przemysłowej

we saw the creation of a new class of the urban proletariat.

powstała nowa klasa społeczna, proletariat.

And much of the political and social history of the last 200 years involved

Większa część historii ostatnich 200 lat była związana z tym,

what to do with this class, and the new problems and opportunities.

co zrobić z tą klasą, z nowymi problemami i możliwościami.

Now, we see the creation of a new massive class of useless people.

Teraz można zaobserwować tworzenie się wielkiej klasy ludzi bezużytecznych.

(Laughter)

(Śmiech)

As computers become better and better in more and more fields,

Komputery stają się coraz lepsze w coraz większej ilości dziedzin,

there is a distinct possibility that computers will out-perform us

więc bardzo możliwe,

że komputery prześcigną nas w większości zadań,

in most tasks and will make humans redundant.

przez co ludzie staną się zbędni.

And then the big political and economic question

Wielkim politycznym i ekonomicznym pytaniem

of the 21st century will be,

XXI wieku będzie:

"What do we need humans for?",

"Po co nam są ludzie?",

or at least, "What do we need so many humans for?"

albo "Po co nam aż tylu ludzi?".

BG: Do you have an answer in the book?

BG: Czy w swojej książce podałeś odpowiedź?

YNH: At present, the best guess we have is to keep them happy

YNH: W tej chwili najlepszym pomysłem jest uszczęśliwianie ich

with drugs and computer games ...

narkotykami i grami komputerowymi...

(Laughter)

(Śmiech)

but this doesn't sound like a very appealing future.

Ale nie brzmi to zbyt zachęcająco.

BG: Ok, so you're basically saying in the book and now,

BG: Mówisz więc w swojej książce i teraz,

that for all the discussion about the growing evidence

że mimo całej tej dyskusji na temat nowych dowodów

of significant economic inequality, we are just kind of at the beginning

na rosnące nierówności ekonomiczne, jesteśmy dopiero na początku

of the process?

całego procesu?

YNH: Again, it's not a prophecy;

YNH: Nie jest to przepowiednia.

it's seeing all kinds of possibilities before us.

Książka wymienia cały szereg możliwych przyszłości.

One possibility is this creation of a new massive class of useless people.

Jedną możliwością jest powstanie nowej, potężnej klasy bezużytecznych ludzi.

Another possibility is the division of humankind

Inną możliwością jest podział ludzkości

into different biological castes,

na różne biologiczne kasty,

with the rich being upgraded into virtual gods,

bogatych, którzy zmienią się w wirtualnych bogów,

and the poor being degraded to this level of useless people.

i biednych, zdegradowanych do poziomu bezużytecznych ludzi.

BG: I feel there is another TED talk coming up in a year or two.

BG: Czuję, że zbliża się następna prelekcja TED za rok czy dwa.

Thank you, Yuval, for making the trip.

Dzięki za przyjazd do nas, Yuval.

YNH: Thanks!

YNH: Dziękuję!

(Applause)

(Brawa)