Neil MacGregor: 2600 years of history in one object

Μετάφραση: Toula Papapantou Επιμέλεια: Dimitra Papageorgiou

The things we make

Τα πράγματα που φτιάχνουμε

have one supreme quality --

έχουν μια ανώτερη ιδιότητα --

they live longer than us.

είναι μακροβιότερα από εμάς.

We perish, they survive;

Εμείς χανόμαστε, αυτά επιβιώνουν

we have one life, they have many lives,

εμείς έχουμε μόνο μια ζωή, αυτά έχουν πολλές,

and in each life they can mean different things.

και σε κάθε ζωή αποκτούν διαφορετική σημασία.

Which means that, while we all have one biography,

Αυτό σημαίνει πως ενώ όλοι εμείς έχουμε μια βιογραφία,

they have many.

αυτά έχουν πολλές.

I want this morning to talk

Σήμερα θέλω να μιλήσω

about the story, the biography -- or rather the biographies --

για την ιστορία, τη βιογραφία -- ή μάλλον τις βιογραφίες --

of one particular object,

ενός συγκεκριμένου αντικειμένου,

one remarkable thing.

ενός πολύ αξιοσημείωτου αντικείμενου.

It doesn't, I agree,

Συμφωνώ,

look very much.

δε του φαίνεται τόσο.

It's about the size of a rugby ball.

Εχει το μέγεθος της μπάλας του ράγκμπι.

It's made of clay,

Είναι φτιαγμένο από πηλό,

and it's been fashioned

και είναι διαμορφωμένο

into a cylinder shape,

σε κυλινδρικό σχήμα,

covered with close writing

καλυμμένο με πυκνή γραφή

and then baked dry in the sun.

και στη συνέχεια ψημένο στον ήλιο.

And as you can see,

Και όπως βλέπετε,

it's been knocked about a bit,

είναι λίγο χτυπημένο,

which is not surprising

καθόλου παράξενο

because it was made two and a half thousand years ago

μιας και κατασκευάστηκε πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια

and was dug up

και ανασκάφηκε

in 1879.

το 1879.

But today,

Σήμερα όμως,

this thing is, I believe,

αυτό το αντικείμενο είναι, πιστεύω,

a major player

ένας μείζων παίκτης

in the politics of the Middle East.

στην πολιτική της Μέσης Ανατολής.

And it's an object

Είναι ένα αντικείμενο

with fascinating stories

με γοητευτικές ιστορίες

and stories that are by no means over yet.

και ιστορίες που σε καμμιά περίπτωση δεν έχουν τελειώσει.

The story begins

Η ιστορία του αρχίζει

in the Iran-Iraq war

την εποχή του Περσο-Ιρακινού πολέμου

and that series of events

και εκείνα τα γεγονότα

that culminated

που κορυφώθηκαν

in the invasion of Iraq

με την εισβολή

by foreign forces,

ξένων δυνάμεων στο Ιράκ,

the removal of a despotic ruler

την απομάκρυνση ενός δεσποτικού ηγεμόνα

and instant regime change.

και την άμεση αλλαγή του καθεστώτος.

And I want to begin

Θέλω να ξεκινήσω

with one episode from that sequence of events

μ' ένα επεισόδιο από εκείνη την αλληλουχία των γεγονότων

that most of you would be very familiar with,

που οι περισσότεροι από εσάς γνωρίζετε,

Belshazzar's feast --

το συμπόσιο του Βαλτασάρ --

because we're talking about the Iran-Iraq war

διότι αναφερόμαστε στον Περσο-Ιρακινό πόλεμο

of 539 BC.

του 539 π.Χ

And the parallels

Οι παραλληλισμοί

between the events

ανάμεσα στα γεγονότα

of 539 BC and 2003 and in between

του 539 και του 2003, και το μεσοδιάστημα

are startling.

είναι εκπληκτικοί.

What you're looking at is Rembrandt's painting,

Εχουμε μπροστά μας τον πίνακα του Ρέμπραντ,

now in the National Gallery in London,

που τώρα βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου,

illustrating the text from the prophet Daniel

και απεικονίζει ένα κείμενο του προφήτη Δανιήλ

in the Hebrew scriptures.

στις Εβραϊκές γραφές.

And you all know roughly the story.

Όλοι έχετε χοντρικά, μια ιδέα της ιστορίας.

Belshazzar, the son of Nebuchadnezzar,

Ο Βαλτασάρ, ο γιος του Ναβουχοδονόσορα,

Nebuchadnezzar who'd conquered Israel, sacked Jerusalem

αυτού που έχει κατακτήσει το Ισραήλ, λεηλάτησε την Ιερουσαλήμ,

and captured the people

αιχμαλώτισε το λαό

and taken the Jews back to Babylon.

και οδήγησε τους Εβραίους πίσω στη Βαβυλώνα.

Not only the Jews, he'd taken the temple vessels.

Οχι μόνο τους Εβραίους, πήρε μαζί του τα αγγεία των ναών

He'd ransacked, desecrated the temple.

Λεηλάτησε και βεβήλωσε το ναό.

And the great gold vessels of the temple in Jerusalem

Και τα μεγάλα χρυσά αγγεία του ναού της Ιερουσαλήμ

had been taken to Babylon.

μεταφέρθηκαν στη Βαβυλώνα.

Belshazzar, his son,

Ο Βαλτασάρ,ο γιός του,

decides to have a feast.

αποφασίζει να οργανώσει ένα συμπόσιο.

And in order to make it even more exciting,

Και για να του προσδώσει μεγαλύτερο ενδιαφέρον,

he added a bit of sacrilege to the rest of the fun,

πρόσθεσε στη διασκέδαση μερικά ανοσιουργήματα,

and he brings out the temple vessels.

εμφανίζοντας τα αγγεία του ναού.

He's already at war with the Iranians,

Ηδη είναι σε εμπόλεμη κατάσταση με τους Ιρανούς,

with the king of Persia.

με τον βασιλιά της Περσίας.

And that night, Daniel tells us,

Κι εκείνο το βράδυ, μας πληροφορεί ο Δανιήλ,

at the height of the festivities

στο αποκορύφωμα των εορταστικών εκδηλώσεων

a hand appeared and wrote on the wall,

εμφανίστηκε ενα χέρι και έγραψε στον τοίχο,

"You are weighed in the balance and found wanting,

«Μετρήθηκες, ζυγίστηκες και βρέθηκες λειψός,

and your kingdom is handed over

και το βασίλειο σου παραδίδεται

to the Medes and the Persians."

στους Μήδες και τους Πέρσες».

And that very night

Και την ίδια εκείνη νύχτα

Cyrus, king of the Persians, entered Babylon

ο Κύρος, ο βασιλιάς των Περσών, εισχώρησε στη Βαβυλώνα

and the whole regime of Belshazzar fell.

και το καθεστώς του Βαλτασάρ καταρρίφθηκε.

It is, of course, a great moment

Ασφαλώς, πρόκειται για μεγάλη στιγμή

in the history

στην ιστορία

of the Jewish people.

του Εβραϊκού λαού.

It's a great story. It's story we all know.

Είναι μια σπουδαία ιστορία. Γνωστή σε όλους.

"The writing on the wall"

Το «γράψιμο στον τοίχο»

is part of our everyday language.

είναι μέρος της καθημερινής μας γλώσσας.

What happened next

Αυτό που συνέβη μετά

was remarkable,

ήταν αξιοσημείωτο,

and it's where our cylinder

και είναι το σημείο όπου ο κύλινδρός μας

enters the story.

εισέρχεται στην ιστορία.

Cyrus, king of the Persians,

Ο Κύρος, ο βασιλιάς των Περσών,

has entered Babylon without a fight --

εισχώρησε στη Βαβυλώνα, αμαχητί --

the great empire of Babylon,

η μεγάλη αυτοκρατορία της Βαβυλώνας,

which ran from central southern Iraq

που εκτείνονταν απο το κεντρικό νότιο Ιρακ

to the Mediterranean,

μέχρι τη Μεσόγειο,

falls to Cyrus.

πέφτει στα χέρια του Κύρου.

And Cyrus makes a declaration.

Και ο Κύρος κάνει μια δήλωση.

And that is what this cylinder is,

Αυτό είναι αυτός ο κύλινδρος:

the declaration made by the ruler guided by God

η δήλωση που έγινε απο τον ηγεμόνα που καθοδηγείται απο το Θεό

who had toppled the Iraqi despot

ο οποίος ανέτρεψε τον Ιρακινό δεσπότη

and was going to bring freedom to the people.

και επρόκειτο να φέρει ελευθερία στο λαό.

In ringing Babylonian --

Σε σαφή Βαβυλωνιακή γλώσσα--

it was written in Babylonian --

ήταν γραμμένο στα Βαβυλωνιακά --

he says, "I am Cyrus, king of all the universe,

λέει: «Είμαι ο Κύρος, ο βασιλιάς του σύμπαντος,

the great king, the powerful king,

ο μεγάλος βασιλιάς, ο ισχυρός βασιλιάς,

king of Babylon, king of the four quarters of the world."

ο βασιλιάς της Βαβυλώνας, ο βασιλιάς όλου του κόσμου».

They're not shy of hyperbole as you can see.

Οπως διαπιστώνετε δεν φείδονται υπερβολών.

This is probably

Αυτό είναι πιθανώς

the first real press release

το πρώτο δελτίο τύπου

by a victorious army

ενός νικηφόρου στρατού,

that we've got.

που έχουμε.

And it's written, as we'll see in due course,

Και είναι γραμμένο, όπως θα δούμε εν ευθέτω χρόνω,

by very skilled P.R. consultants.

από επιδέξιους συμβούλους δημοσίων σχέσεων.

So the hyperbole is not actually surprising.

Ετσι δε μας εκπλήσσει η υπερβολή.

And what is the great king, the powerful king,

Και τι πρόκειται να κάνει ο μεγάλος βασιλιάς, ο ισχυρός βασιλιάς,

the king of the four quarters of the world going to do?

ο βασιλιάς όλου του κόσμου;

He goes on to say that, having conquered Babylon,

Συνεχίζει, λέγοντας ότι, έχοντας κατακτήσει τη Βαβυλώνα,

he will at once let all the peoples

θα ελευθερώσει αμέσως όλους τους λαούς

that the Babylonians -- Nebuchadnezzar and Belshazzar --

που οι Βαβυλώνιοι -- ο Ναβουχοδονόσορ και ο Βαλτασάρ --

have captured and enslaved

έχουν συλλάβει

go free.

και αιχμαλωτίσει.

He'll let them return to their countries.

Τους επιτρέπει να γυρίσουν στις πατρίδες τους.

And more important,

Και το σημαντικότερο,

he will let them all recover

τους αφήνει να ανακτήσουν

the gods, the statues,

τους θεούς, τα αγάλματα,

the temple vessels

τα αγγεία των ναών

that had been confiscated.

που είχαν κατασχεθεί.

All the peoples that the Babylonians had repressed and removed

Ολοι οι λαοί που οι Βαβυλώνιοι είχαν καταπιέσει κι απομακρύνει

will go home,

θα επιστρέψουν στις πατρίδες τους,

and they'll take with them their gods.

και θα πάρουν και τους θεούς τους μαζί.

And they'll be able to restore their altars

Θα μπορέσουν να ξαναφτιάξουν τους βωμούς

and to worship their gods

και να λατρέψουν τους θεούς τους

in their own way, in their own place.

με τον δικό τους τρόπο, στη δική τους πατρίδα.

This is the decree,

Αυτό είναι το διάταγμα,

this object is the evidence

αυτό το αντικείμενο είναι η απόδειξη

for the fact that the Jews,

για το γεγονός οτι οι Εβραίοι,

after the exile in Babylon,

μετά την εξορία στη Βαβυλώνα,

the years they'd spent sitting by the waters of Babylon,

τα χρόνια που πέρασαν στους ποταμούς της Βαβυλώνας,

weeping when they remembered Jerusalem,

θρηνώντας στην ανάμνηση της Ιερουσαλήμ,

those Jews were allowed to go home.

σε εκείνους τους Εβραίους επετράπη να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

They were allowed to return to Jerusalem

Τους επετράπη να γυρίσουν στην Ιερουσαλήμ

and to rebuild the temple.

και να ξαναχτίσουν το ναό τους.

It's a central document

Είναι ενα ντοκουμέντο κεφαλαιώδους σημασίας

in Jewish history.

στην Εβραϊκή ιστορία.

And the Book of Chronicles, the Book of Ezra in the Hebrew scriptures

Και το Βιβλίο των Χρονικών, το Βιβλίο του Εζδρα στις Εβραϊκές γραφές

reported in ringing terms.

αναφέρεται με σαφείς όρους.

This is the Jewish version

Αποτελεί την Εβραϊκή εκδοχή

of the same story.

της ίδιας ιστορίας.

"Thus said Cyrus, king of Persia,

«Τάδε εφη Κύρος, βασιλεύς της Περσίας,

'All the kingdoms of the earth have the Lord God of heaven given thee,

'Ο Θεός και Κύριος του Ουρανού έχει δώσει σε εσέ όλα τα βασίλεια της γης

and he has charged me

και ανέθεσε σε εμένα

to build him a house in Jerusalem.

να οικοδομήσω τον οίκο του στη Ιερουσαλήμ.

Who is there among you of his people?

Ποιος από εσάς ανήκει στο λαό του;

The Lord God be with him,

Ο Κύριος και Θεός ας είναι μαζί του,

and let him go up.'"

και επιτρέπεται να πάει πάνω (στην Ιερουσαλήμ)'»

"Go up" -- aaleh.

«Να πάει πάνω»-- 'αλίγια'.

The central element, still,

Το κεντρικό στοιχείο εξακολουθεί να είναι

of the notion of return,

αυτό της έννοιας της επιστροφής,

a central part

ένα κεντρικό σημείο

of the life of Judaism.

της ζωής του Ιουδαϊσμού.

As you all know, that return from exile,

Οπως όλοι γνωρίζετε, εκείνη η επιστροφή απο την εξορία,

the second temple,

ο δεύτερος ναός,

reshaped Judaism.

επαναδιαμόρφωσε τον Ιουδαϊσμό.

And that change,

Κι εκείνη η αλλαγή,

that great historic moment,

εκείνη η μεγάλη ιστορική στιγμή,

was made possible by Cyrus, the king of Persia,

πραγματοποιήθηκε απο τον Κύρο, το βασιλιά της Περσίας,

reported for us in Hebrew in scripture

που αναφέρεται στα Εβραϊκά, στις γραφές

and in Babylonian in clay.

και στα Βαβυλωνιακά, σε πηλό.

Two great texts,

Δυο σημαντικά κείμενα,

what about the politics?

τι γίνεται όμως με την πολιτική;

What was going on

Αυτό που συνέβαινε

was the fundamental shift in Middle Eastern history.

ήταν η θεμελιώδης μετατόπιση στην ιστορία της Μέσης Ανατολής.

The empire of Iran, the Medes and the Persians,

Η Περσική αυτοκρατορία, οι Μήδοι και οι Πέρσες,

united under Cyrus,

ενωμένοι υπό τον Κύρο,

became the first great world empire.

έγιναν η πρώτη μεγάλη παγκόσμια αυτοκρατορία.

Cyrus begins in the 530s BC.

Ο Κύρος ξεκινά τη δεκαετία του 530 π.Χ.

And by the time of his son Darius,

και μέχρι την εποχή του υιού του Δαρείου

the whole of the eastern Mediterranean

όλη η ανατολική Μεσόγειος

is under Persian control.

βρίσκεται κάτω απο την κυριαρχία των Περσών.

This empire is, in fact,

Η αυτοκρατορία είναι στην πραγματικότητα,

the Middle East as we now know it,

η Μέση Ανατολή όπως την ξέρουμε,

and it's what shapes the Middle East as we now know it.

και είναι αυτή που τη διαμορφώνει όπως την ξέρουμε.

It was the largest empire the world had known until then.

Ηταν η μεγαλύτερη αυτοκρατορία που είχε γνωρίσει ο κόσμος μέχρι τότε.

Much more important,

Και το σημαντικότερο,

it was the first

ηταν το πρώτο

multicultural, multifaith state

πολυπολιτισμικό, πολυθρησκευτικό κράτος

on a huge scale.

σε μεγάλη κλίμακα.

And it had to be run in a quite new way.

Χρειαζόταν να διοικηθεί με έναν αρκετά νέο τρόπο.

It had to be run in different languages.

Επρεπε να διοικηθεί σε διαφορετικές γλώσσες.

The fact that this decree is in Babylonian says one thing.

Το γεγονός οτι αυτό το διάταγμα είναι στη Βαβυλωνιακή γλώσσα δηλώνει ένα πράγμα.

And it had to recognize their different habits,

Έπρεπε ν' αναγνωρίσει τις διαφορετικές συνήθειες,

different peoples, different religions, different faiths.

τους διαφορετικούς λαούς, τις διαφορετικές θρησκείες, τα διαφορετικά θρησκευτικά δόγματα.

All of those are respected by Cyrus.

Ολα αυτά είναι σεβαστά από τον Κύρο.

Cyrus sets up a model

Ο Κύρος αποτελεί ένα υπόδειγμα

of how you run

του τρόπου με τον οποίο

a great multinational, multifaith, multicultural society.

διοικείται μια πολυπολιτισμική, πολυθρησκευτική, πολυεθνική κοινωνία.

And the result of that

Και το αποτέλεσμα

was an empire that included the areas you see on the screen,

ήταν μια αυτοκρατορία που περιλάμβανε τις περιοχές που βλέπετε στην οθόνη,

and which survived for 200 years of stability

οι οποίες επί 200 χρόνια σταθερότητας, επιβίωσαν

until it was shattered by Alexander.

μέχρι που διασπάστηκαν απο τον Αλέξανδρο.

It left a dream of the Middle East as a unit,

Εμεινε το όνειρο της ενιαίας Μέσης Ανατολής

and a unit where people of different faiths

όπου άνθρωποι με διαφορετικές πίστεις

could live together.

μπορούσαν να συμβιώνουν.

The Greek invasions ended that.

Η εισβολή των Ελλήνων έδωσε τέλος σε όλα αυτά.

And of course, Alexander couldn't sustain a government

Aσφαλώς ο Αλέξανδρος δε μπορούσε να διατηρήσει μια κυβέρνηση

and it fragmented.

και διασπάστηκε.

But what Cyrus represented

Αλλά αυτό που αντιπροσώπευε ο Κύρος

remained absolutely central.

παρέμεινε κεντρικής σημασίας.

The Greek historian Xenophon

Ο Έλληνας ιστορικός Ξενοφών

wrote his book "Cyropaedia"

έγραψε το βιβλίο «Κύρου Παιδεία»

promoting Cyrus as the great ruler.

παρουσιάζοντας τον Κύρο ως μέγα ηγεμόνα.

And throughout European culture afterward,

Και μέσα στον Ευρωπαϊκό πολιτισμό αργότερα,

Cyrus remained the model.

ο Κύρος παρέμεινε το υπόδειγμα.

This is a 16th century image

Αυτή είναι μια εικόνα του 16ου αιώνα

to show you how widespread

για να σας δείξω πόσο διαδεδομένη

his veneration actually was.

ήταν η ιδέα του σεβασμού στο πρόσωπό του.

And Xenophon's book on Cyrus

Το βιβλίο του Ξενοφώντα για τον Κύρο,

on how you ran a diverse society

για τον τρόπο διακυβέρνησης μιας ποικιλόμορφης κοινωνίας,

was one of the great textbooks

ήταν ένα από τα μεγαλύτερα εγχειρίδια

that inspired the Founding Fathers

που ενέπνευσαν τους Πατέρες

of the American Revolution.

της Αμερικάνικης Επανάστασης.

Jefferson was a great admirer --

Ο Τζέφερσον θαύμαζε πολύ--

the ideals of Cyrus

τα ιδανικά του Κύρου

obviously speaking to those 18th century ideals

προφανώς αναφέρομαι σ' εκείνα τα ιδανικά του 18ου αιώνα

of how you create religious tolerance

για τον τρόπο δημιουργίας θρησκευτικής ανοχής

in a new state.

σε ενα νέο κράτος.

Meanwhile, back in Babylon,

Στο μεταξύ, πίσω στη Βαβυλώνα,

things had not been going well.

τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά.

After Alexander, the other empires,

Μετά τον Αλέξανδρο, οι άλλες αυτοκρατορίες,

Babylon declines, falls into ruins,

--η Βαβυλώνα παρακμάζει -- μετατρέπονται σε ερείπια,

and all the traces of the great Babylonian empire are lost --

και όλα τα ίχνη της μεγάλης Βαβυλωνιακής αυτοκρατορίας χάνονται --

until 1879

μέχρι το 1879

when the cylinder is discovered

όταν ανακαλύπτεται ο κύλινδρος

by a British Museum exhibition digging in Babylon.

απο μια αποστολή του Βρετανικού Μουσείου που έκανε ανασκαφές στη Βαβυλώνα για μια έκθεση.

And it enters now another story.

Μια νέα ιστορία προκύπτει.

It enters that great debate

Αρχίζει τώρα ο μεγάλος διαξιφισμός

in the middle of the 19th century:

στα μέσα του 19ου αιώνα:

Are the scriptures reliable? Can we trust them?

Είναι βάσιμες οι γραφές; Μπορούμε να τις εμπιστευόμαστε;

We only knew

Γνωρίζαμε

about the return of the Jews and the decree of Cyrus

για την επιστροφή των Εβραίων και το διάταγμα του Κύρου

from the Hebrew scriptures.

μόνο από τις Εβραϊκές γραφές.

No other evidence.

Δεν υπήρχε κανένα άλλο στοιχείο.

Suddenly, this appeared.

Ξαφνικά παρουσιάστηκε αυτό.

And great excitement

Και υπήρξε ο μεγάλος ενθουσιασμός

to a world where those who believed in the scriptures

όσων πίστευαν στις γραφές

had had their faith in creation shaken

αφού κλονίστηκε η πίστη τους στη δημιουργία

by evolution, by geology,

λόγω της εξέλιξης και της γεωλογίας,

here was evidence

αυτό ήταν η απόδειξη

that the scriptures were historically true.

ότι οι γραφές είχαν ιστορική βάση.

It's a great 19th century moment.

Είναι μια μεγάλη στιγμή για τον 19ο αιώνα.

But -- and this, of course, is where it becomes complicated --

Αλλά-- κι εδώ αρχίζει να γίνεται περίπλοκο --

the facts were true,

τα γεγονότα ήταν αληθινά,

hurrah for archeology,

χαράς ευαγγέλια για την αρχαιολογία,

but the interpretation was rather more complicated.

αλλά η ερμηνεία υπήρξε μάλλον περίπλοκη.

Because the cylinder account and the Hebrew Bible account

Διότι η εκδοχή του κυλίνδρου και η εκδοχή της Εβραϊκής Βίβλου

differ in one key respect.

έχουν μια σημαντική διαφορά.

The Babylonian cylinder

Ο Βαβυλωνιακός κύλινδρος

is written by the priests

γράφτηκε απο τους ιερείς

of the great god of Bablyon, Marduk.

του μεγάλου Βαβυλωνιακού θεού, Μαρντούκ.

And, not surprisingly,

Και δε μας εκπλήσσει καθόλου,

they tell you that all this was done by Marduk.

που υποστηρίζουν οτι όλα αυτά έγιναν από τον Μαρντούκ.

"Marduk, we hold, called Cyrus by his name."

«Ο Μαρντούκ, θεωρούμε, κάλεσε τον Κύρο με το όνομά του».

Marduk takes Cyrus by the hand,

Ο Μαρντούκ παίρνει τον Κύρο απ' το χέρι,

calls him to shepherd his people

τον καλεί να γίνει ο ποιμένας του λαού του

and gives him the rule of Babylon.

και του δίνει την ηγεμονία της Βαβυλώνας.

Marduk tells Cyrus

Ο Μαρντούκ λέει στον Κύρο

that he will do these great, generous things

ότι θα πραγματοποιήσει αυτή τη σπουδαία και γενναιόδωρη πράξη

of setting the people free.

να ελευθερώσει τους ανθρώπους.

And this is why we should all be grateful to

Και για τούτο όλοι εμείς θα πρέπει να

and worship Marduk.

ευγνωμονούμε και να λατρεύουμε τον Μαρντούκ.

The Hebrew writers

Οι Εβραίοι συγγραφείς

in the Old Testament,

στην Παλαιά Διαθήκη,

you will not be surprised to learn,

καθόλου περίεργο,

take a rather different view of this.

ακολουθούν μια διαφορετική οπτική.

For them, of course, it can't possibly by Marduk

Για εκείνους, ασφαλώς, δεν μπορεί να είναι ο Μαρντούκ

that made all this happen.

που έκανε να συμβούν όλα αυτά.

It can only be Jehovah.

Μπορεί να είναι μόνο ο Ιεχωβάς.

And so in Isaiah,

Έτσι στον Ισαία,

we have the wonderful texts

έχουμε τα υπέροχα κείμενα

giving all the credit of this,

που αποδίδουν όλα τα εύσημα,

not to Marduk

όχι στον Μαρντούκ

but to the Lord God of Israel --

αλλά στον Κύριο και Θεό του Ισραήλ--

the Lord God of Israel

τον Κύριο και Θεό του Ισραήλ

who also called Cyrus by name,

που επίσης κάλεσε τον Κύρο με το όνομά του

also takes Cyrus by the hand

που επίσης παίρνει τον Κύρο απο το χέρι

and talks of him shepherding his people.

και τον προτρέπει να γίνει ποιμήν του λαού του.

It's a remarkable example

Είναι ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα

of two different priestly appropriations of the same event,

δυο διαφορετικών ιερατικών οικειοποιήσεων του ίδιου γεγονότος,

two different religious takeovers

δυο προσεγγίσεις διαφορετικών θρησκειών,

of a political fact.

του ίδιου πολιτικού γεγονότος.

God, we know,

Γνωρίζουμε ότι ο Θεός

is usually on the side of the big battalions.

είναι συνήθως με τη μεριά των μεγάλων ταγμάτων.

The question is, which god was it?

Το ερώτημα είναι, ποιός θεός ήταν;

And the debate unsettles

Και η διαφωνία ξεβολεύει

everybody in the 19th century

τους πάντες τον 19ο αιώνα

to realize that the Hebrew scriptures

ώστε να κατανοήσουν ότι οι Εβραικές γραφές

are part of a much wider world of religion.

αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου θρησκευτικού κόσμου.

And it's quite clear

Και είναι αρκετά σαφές

the cylinder is older than the text of Isaiah,

ότι ο κύλινδρος είναι αρχαιότερος από το κείμενο του Ισαΐα,

and yet, Jehovah is speaking

ωστόσο, ο Ιεχωβάς μιλά

in words very similar

με γλώσσα παρόμοια

to those used by Marduk.

με αυτή που χρησιμοποίησε ο Μαρντούκ.

And there's a slight sense that Isaiah knows this,

Υπάρχει μια αμυδρή ιδέα ότι ο Ισαΐας το γνωρίζει,

because he says,

επειδή λέει,

this is God speaking, of course,

σας ομιλεί ο Θεός, ασφαλώς,

"I have called thee by thy name

«Προσφωνώ σε με το ονομά σου

though thou hast not known me."

αν και συ δε με γνωρίζεις»

I think it's recognized

Νομίζω πως αναγνωρίζεται

that Cyrus doesn't realize

πως ο Κύρος δεν κατανοεί

that he's acting under orders from Jehovah.

ότι δρα εκτελώντας εντολές του Ιεχωβά.

And equally, he'd have been surprised that he was acting under orders from Marduk.

Και, με τον ίδιο τρόπο, θα εκπλήσσονταν αν δρούσε υπό τις εντολές του Μαρντούκ.

Because interestingly, of course,

Διότι κατά ενδιαφέροντα τρόπο, ασφαλώς

Cyrus is a good Iranian

ο Κύρος είναι καλός Πέρσης

with a totally different set of gods

που πιστεύει σε διαφορετικούς θεούς

who are not mentioned in any of these texts.

οι οποίοι δεν αναφέρονται σε κανένα από αυτά τα κείμενα.

(Laughter)

(Γέλια)

That's 1879.

Είμαστε λοιπόν στο 1879.

40 years on

40 χρόνια μετά

and we're in 1917,

είμαστε στο 1917,

and the cylinder enters a different world.

και ο κύλινδρος εισέρχεται σε διαφορετικό κόσμο.

This time, the real politics

Εποχή που η ρεαλιστικη πολιτική

of the contemporary world --

του σύγχρονου κόσμου --

the year of the Balfour Declaration,

το έτος της Διακήρυξης Μπαλφούρ,

the year when the new imperial power in the Middle East, Britain,

τη χρονιά που η νέα ιμπεριαλιστική δύναμη στη Μ.Ανατολή, η Βρετανία,

decides that it will declare

αποφασίζει να ορίσει

a Jewish national home,

μια εθνική πατρίδα για τους Εβραίους,

it will allow

θα επιτρέψει

the Jews to return.

στους Εβραίους να γυρίσουν.

And the response to this

Η ανταπόκριση του Εβραικού πληθυσμού στο γεγονός αυτό,

by the Jewish population in Eastern Europe is rhapsodic.

στην Ανατολική Ευρώπη είναι ραψωδική.

And across Eastern Europe,

Και σε όλη την Ανατολική Ευρώπη,

Jews display pictures of Cyrus

οι Εβραίοι δείχνουν εικόνες του Κύρου

and of George V

και του Γεωργίου του 5ου

side by side --

πλάι-πλάι --

the two great rulers

τους δύο μεγάλους ηγεμόνες

who have allowed the return to Jerusalem.

που επέτρεψαν την επιστροφή στην Ιερουσαλήμ.

And the Cyrus cylinder comes back into public view

Ο κύλινδρος του Κύρου επανέρχεται σε δημόσια θέα

and the text of this

και το κείμενο

as a demonstration of why what is going to happen

αποτελεί μια ένδειξη του τι πρόκειται να συμβεί

after the war is over in 1918

μετά το τέλος του πολέμου το 1918,

is part of a divine plan.

ως τμήμα ενός θεϊκού σχεδίου.

You all know what happened.

Όλοι γνωρίζετε τι συνέβη.

The state of Israel is setup,

Δημιουργήθηκε το κράτος του Ισραήλ,

and 50 years later, in the late 60s,

και 50 χρόνια μετά, στα τέλη της δεκαετίας του 60,

it's clear that Britain's role as the imperial power is over.

είναι σαφές ότι ο ρόλος της Βρετανίας ως ιμπεριαλιστικής δύναμης έχει τελειώσει.

And another story of the cylinder begins.

Ξεκινά μία άλλη ιστορία του κυλίνδρου.

The region, the U.K. and the U.S. decide,

Η περιοχή, με απόφαση του Η. Βασιλείου και των ΗΠΑ,

has to be kept safe from communism,

πρέπει να διασφαλιστεί απο τον κομμουνισμό,

and the superpower that will be created to do this

και η υπερδύναμη που θα δημιουργηθεί για να το πράξει

would be Iran, the Shah.

θα ήταν το Ιράν, ο Σάχης.

And so the Shah invents an Iranian history,

Έτσι ο Σάχης εφευρίσκει μια Περσική ιστορία,

or a return to Iranian history,

ή μια επιστροφή στην Περσική ιστορία,

that puts him in the center of a great tradition

που τον τοποθετεί στο κέντρο μιας μεγάλης παράδοσης

and produces coins

και κόβει νομίσματα

showing himself

που απεικονίζουν τον ίδιο

with the Cyrus cylinder.

με τον κύλινδρο του Κύρου.

When he has his great celebrations in Persepolis,

Όταν οργανώνει τις μεγάλες γιορτές στην Περσέπολη,

he summons the cylinder

ζητά να φέρουν τον κύλινδρο

and the cylinder is lent by the British Museum, goes to Tehran,

και το Βρετανικό Μουσείο δανείζει τον κύλινδρο που ταξιδεύει στην Τεχεράνη,

and is part of those great celebrations

και αποτελεί μέρος αυτών των μεγάλων εορταστικών εκδηλώσεων

of the Pahlavi dynasty.

της δυναστείας Παχλαβί.

Cyrus cylinder: guarantor of the Shah.

Ο κύλινδρος του Κύρου: εγγυητής του Σάχη.

10 years later, another story:

Δέκα χρόνια μετά, μια άλλη ιστορία:

Iranian Revolution, 1979.

η Ιρανική Επανάσταση,1979.

Islamic revolution, no more Cyrus;

Η Ισλαμική επανάσταση, χωρίς τον Κύρο αυτή τη φορά,

we're not interested in that history,

δε μας ενδιαφέρει αυτή η ιστορία,

we're interested in Islamic Iran --

μας ενδιαφέρει το Ισλαμικό Ιράν --

until Iraq,

μέχρι που το Ιράκ,

the new superpower that we've all decided should be in the region,

η νέα υπερδύναμη που όλοι αποφασίσαμε ότι πρέπει να είναι στη περιοχή,

attacks.

επιτίθεται.

Then another Iran-Iraq war.

Ακολουθεί ένας ακόμη Περσο-Ιρανικός πόλεμος.

And it becomes critical for the Iranians

Είναι πολύ σημαντικό για τους Ιρανούς

to remember their great past,

ν' ανακαλέσουν το σπουδαίο τους παρελθόν,

their great past

το σπουδαίο τους παρελθόν

when they fought Iraq and won.

όταν πολέμησαν με το Ιρακ και νίκησαν.

It becomes critical to find a symbol

Είναι σημαντικό να βρουν ένα σύμβολο

that will pull together all Iranians --

που θα ενώσει όλους τους Ιρανούς--

Muslims and non-Muslims,

Μουσουλμάνους και μη Μουσουλμάνους,

Christians, Zoroastrians, Jews living in Iran,

Χριστιανούς, Ζοροάστρες, Εβραίους που ζουν στο Ιραν

people who are devout, not devout.

πιστούς και απίστους.

And the obvious emblem is Cyrus.

Το προφανές έμβλημα είναι ο Κύρος.

So when the British Museum and Tehran National Musuem

Έτσι όταν το Βρετανικό Μουσείο και το Εθνικό Μουσείο Τεχεράνης

cooperate and work together, as we've been doing,

συνεργάζονται και δουλεύουν μαζί, όπως κι εμείς,

the Iranians ask for one thing only

οι Ιρανοί ζητούν ένα πραγμα μόνο,

as a loan.

δανεικό.

It's the only object they want.

Είναι το μόνο αντικείμενο που ζητούν.

They want to borrow the Cyrus cylinder.

Θέλουν να δανειστούν τον κύλινδρο του Κύρου.

And last year,

Έτσι πέρυσι,

the Cyrus cylinder went to Tehran

ο κύλινδρος του Κύρου ταξίδεψε στην Τεχεράνη

for the second time.

για δεύτερη φορά.

It's shown being presented here, put into its case

Εδώ φαίνεται η παρουσίασή του, η τοποθέτηση στη θήκη

by the director of the National Museum of Tehran,

απο την διευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Τεχεράνης,

one of the many women in Iran in very senior positions,

μια από τις πολλές γυναίκες στο Ιράν σε ανώτερες θέσεις,

Mrs. Ardakani.

την κυρία Αρντακάνι.

It was a huge event.

Ήταν ένα γεγονός μεγάλης σπουδαιότητας.

This is the other side of that same picture.

Αυτή είναι η άλλη πλευρά της ίδιας εικόνας.

It's seen in Tehran

Στην Τεχεράνη το είδανε

by between one and two million people

ένα με δύο εκατομμύρια άνθρωποι

in the space of a few months.

σε διάστημα λίγων μηνών.

This is beyond any blockbuster exhibition

Αυτό ξεπερνά κάθε επιτυχημένη έκθεση

in the West.

στη Δύση.

And it's the subject of a huge debate

Αποτελεί αντικείμενο μιας μεγάλης συζήτησης

about what this cylinder means, what Cyrus means,

σχετικά με το τι σημαίνει ο κύλινδρος, τι σημαίνει ο Κύρος,

but above all, Cyrus as articulated through this cylinder --

αλλά πάνω από όλα, ο Κύρος όπως ερμηνεύεται μέσα απο τον κύλινδρο --

Cyrus as the defender of the homeland,

Ο Κύρος, ως υπερασπιστής της πατρίδας,

the champion, of course, of Iranian identity

ως πρωταθλητής, σαφώς, της Ιρανικής ταυτότητας

and of the Iranian peoples,

και των Ιρανικών λαών,

tolerant of all faiths.

με ανοχή σε όλες τις θρησκευτικές πίστεις.

And in the current Iran,

Στο σύγχρονο Ιράν,

Zoroastrians and Christians have guaranteed places

οι Ζωροάστρες και οι Χριστιανοί έχουν εγγυημένες έδρες

in the Iranian parliament, something to be very, very proud of.

στο Ιρανικό κοινοβούλιο, κάτι για το οποίο μπορεί κανείς να νιώθει περήφανος, πολύ περήφανος.

To see this object in Tehran,

Για να δουν αυτό το αντικείμενο στην Τεχεράνη,

thousands of Jews living in Iran

χιλιάδες Εβραίοι που ζουν στο Ιράν

came to Tehran to see it.

ήλθαν στην Τεχεράνη.

It became a great emblem,

Απέκτησε εμβληματική αξία,

a great subject of debate

έγινε σημαντικό αντικείμενο διαξιφισμών

about what Iran is at home and abroad.

σχετικά με το τι είναι το Ιραν στο εσωτερικό και το εξωτερικό.

Is Iran still to be the defender of the oppressed?

Εξακολουθεί το Ιράν να υπερασπίζεται τους καταπιεσμένους;

Will Iran set free the people

Θα ελευθερώσει τους ανθρώπους

that the tyrants have enslaved and expropriated?

που οι τύραννοι αιχμαλώτησαν και εξανδραπόδισαν;

This is heady national rhetoric,

Αυτή είναι κυρίαρχη εθνική ρητορική,

and it was all put together

και όλα αυτά ενώθηκαν

in a great pageant

σε ένα φαντασμαγορικό θέαμα

launching the return.

κηρύσσοντας την έναρξη της επιστροφής.

Here you see this out-sized Cyrus cylinder on the stage

Βλέπετε εδώ τον υπερμεγέθη κύλινδρο του Κύρου

with great figures from Iranian history

με σημαντικές φιγούρες της Ιρανικής Ιστορίας

gathering to take their place

που συγκεντρώνονται για να λάβουν θέση

in the heritage of Iran.

στην παράδοση του Ιράν.

It was a narrative presented

Ήταν μία διήγηση που παρουσιάστηκε

by the president himself.

από τον ίδιο τον πρόεδρο.

And for me,

Και για μένα,

to take this object to Iran,

το να πάω αυτό το αντικείμενο στο Ιράν,

to be allowed to take this object to Iran

να μου επιτραπεί να το πάω,

was to be allowed to be part

σήμαινε να μου επιτραπεί να συμμετέχω

of an extraordinary debate

σε μία εξαιρετική συζήτηση

led at the highest levels

που διεξήχθη σε υψηλό επίπεδο

about what Iran is,

σχετικά με το τι είναι το Ιράν,

what different Irans there are

ποια διαφορετικά Ιράν υπάρχουν

and how the different histories of Iran

και πώς οι διαφορετικές ιστορίες του Ιράν

might shape the world today.

μπορούν να διαμορφώσουν σήμερα τον κόσμο.

It's a debate that's still continuing,

Είναι μια συζήτηση που συνεχίζεται,

and it will continue to rumble,

και θα συνεχίσει να ταρακουνά,

because this object

επειδή αυτό το αντικείμενο

is one of the great declarations

είναι μια απο τις μεγαλύτερες διακηρύξεις

of a human aspiration.

της ανθρώπινης προσδοκίας.

It stands with the American constitution.

Στέκεται πλάϊ στο Αμερικάνικο σύνταγμα.

It certainly says far more about real freedoms

Ασφαλώς δηλώνει πολύ περισσότερα για τις αληθινές ελευθερίες

than Magna Carta.

απ' ό,τι η Μάγκνα Κάρτα.

It is a document that can mean so many things,

Είναι ένα ντοκουμέντο που μπορεί να σημαίνει τόσα πολλά,

for Iran and for the region.

για το Ιράν και την περιοχή.

A replica of this

Ένα αντίγραφό του

is at the United Nations.

βρίσκεται στα Ηνωμένα Έθνη.

In New York this autumn, it will be present

Αυτό το φθινόπωρο στη Νέα Υόρκη, θα είναι παρόν

when the great debates

όταν θα πραγματοποιηθούν οι μεγάλοι διαξιφισμοί

about the future of the Middle East take place.

σχετικά με το μέλλον της Μέσης Ανατολής.

And I want to finish by asking you

Θα ήθελα να κλείσω με την ερώτηση

what the next story will be

ποια θα είναι η επόμενη ιστορία

in which this object figures.

στην οποία αυτό το αντικείμενο θα εμφανιστεί;

It will appear, certainly,

Θα εμφανιστεί, χωρίς αμφιβολία,

in many more Middle Eastern stories.

σε πολλές ιστορίες της Μέσης Ανατολής.

And what story of the Middle East,

Και ποια ιστορία της Μέσης Ανατολής,

what story of the world,

ποια ιστορία του κόσμου,

do you want to see

θέλετε να δείτε

reflecting what is said,

ν' αντανακλά αυτό που λέγεται,

what is expressed in this cylinder?

αυτό που περιγράφεται σε αυτόν τον κύλινδρο;

The right of peoples

Το δικαίωμα των λαών

to live together in the same state,

να συμβιώνουν στο ίδιο κράτος,

worshiping differently, freely --

ν' ακολουθούν ελεύθερα τις διαφορετικές θρησκευτικές τους λατρείες,

a Middle East, a world,

μία Μέση Ανατολή, ένας κόσμος,

in which religion is not the subject of division

όπου η θρησκεία δε θα είναι πια θέμα διαίρεσης

or of debate.

η διένεξης.

In the world of the Middle East at the moment,

Στον χώρο της Μέσης Ανατολής αυτό τον καιρό,

the debates are, as you know, shrill.

αναπτύσσονται έντονοι διαξιφισμοί, όπως γνωρίζετε.

But I think it's possible

Αλλά νομίζω πως είναι πιθανό

that the most powerful and the wisest voice of all of them

η πιο ισχυρή και σοφή φωνή από όλες

may well be the voice

να είναι η φωνή

of this mute thing,

αυτού του σιωπηλού αντικειμένου,

the Cyrus cylinder.

του κυλίνδρου του Κύρου.

Thank you.

Ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)