Different ways of knowing | Daniel Tammet

Μετάφραση: Katia Demirtzoglou Επιμέλεια: Kostas Karpouzis

I'm a savant,

Έχω το σύνδρομο Σαβάντ,

or more precisely,

ή για την ακρίβεια,

a high-functioning

είμαι ένας υψηλής λειτουργικότητας

autistic savant.

αυτιστικός Σαβάντ.

It's a rare condition.

Είναι μια σπάνια κατάσταση.

And rarer still when accompanied,

Και ακόμα πιο σπάνια όταν συνοδεύεται,

as in my case,

όπως στην περίπτωση μου,

by self-awareness

από αυτογνωσία

and a mastery of language.

και άριστη γλωσσική ικανότητα.

Very often when I meet someone

Πολύ συχνά όταν γνωρίζω κάποιον

and they learn this about me,

και μαθαίνουν το γεγονός αυτό για μένα

there's a certain kind of awkwardness.

υπάρχει ένα είδος αδεξιότητας.

I can see it in their eyes.

Μπορώ να το δω στα μάτια τους.

They want to ask me something.

Θέλουν να με ρωτήσουν κάτι.

And in the end, quite often,

Και στο τέλος, πολύ συχνά,

the urge is stronger than they are

η ορμή είναι δυνατότερη από τους ίδους

and they blurt it out:

και το βγάζουν έξω:

"If I give you my date of birth,

"Αν σου πω την ημερομηνία γέννησης μου,

can you tell me what day of the week I was born on?"

μπορείς να μου πεις ποια μέρα της εβδομάδας γεννήθηκα;"

(Laughter)

(Γέλια)

Or they mention cube roots

Ή αναφέρουν τις κυβικές ρίζες

or ask me to recite a long number or long text.

ή μου ζητάνε να πω ένα μακρύ νούμερο ή κείμενο.

I hope you'll forgive me

Ελπίζω να με συγχωρήσετε

if I don't perform

αν δεν δώσω μια παραστάση

a kind of one-man savant show for you today.

του τύπου ενός θεάματος μονολόγου ενός Σαβάντ για εσάς σήμερα.

I'm going to talk instead

Θα μιλήσω αντί αυτού

about something

για κάτι

far more interesting

πολύ πιο ενδιαφέρον

than dates of birth or cube roots --

από τις ημερομηνίες γέννησης ή τις κυβικές ρίζες --

a little deeper

λίγο βαθύτερα

and a lot closer, to my mind, than work.

και πολύ πιο κοντά, κατά το μυαλό μου, από τη δουλειά.

I want to talk to you briefly

Θέλω να σας πω σύντομα

about perception.

για την αντίληψη.

When he was writing the plays and the short stories

Όταν έγραφε τα θεατρικά έργα και τις σύντομες ιστορίες

that would make his name,

που θα δημιουργούσαν τη φήμη του,

Anton Chekhov kept a notebook

ο Αντον Τσέχωφ κρατούσε ένα σημειωματάριο

in which he noted down

στο οποίο κατέγραφε

his observations

τις παρατηρήσεις του

of the world around him --

για τον κόσμο γύρω του --

little details

μικρές λεπτομέρειες

that other people seem to miss.

που άλλοι φαίνεται να αγνοούν.

Every time I read Chekhov

Κάθε φορά που διαβάζω Τσέχωφ

and his unique vision of human life,

και την μοναδική ματιά του στην ανθρώπινη ζωή,

I'm reminded of why I too

θυμάμαι γιατί και εγώ

became a writer.

έγινα συγγραφέας.

In my books,

Στα βιβλία μου,

I explore the nature of perception

εξερευνώ την φύση της αντίληψης

and how different kinds of perceiving

και πώς διαφορετικά είδη αντίληψης

create different kinds of knowing

δημιουργούν διαφορετικά είδη γνώσης

and understanding.

και κατανόησης.

Here are three questions

Εδώ είναι τρεις ερωτήσεις

drawn from my work.

που προκύπτουν από τη δουλειά μου.

Rather than try to figure them out,

Αντί να προσπαθήσω να τις απαντήσω,

I'm going to ask you to consider for a moment

θα σας ζητήσω να λάβετε υπόψη για μια στιγμή

the intuitions

τις αίσθησεις

and the gut instincts

και τα ένστικτα

that are going through your head and your heart

που περνάν από το μυαλό και την καρδιά σας

as you look at them.

καθώς τα κοιτάτε.

For example, the calculation:

Για παράδειγμα, ο υπολογισμός.

can you feel where on the number line

Μπορείτε να αισθανθείτε πού στη σειρά των αριθμών

the solution is likely to fall?

είναι πιθανό να πέσει η λύση;

Or look at the foreign word and the sounds:

'Η κοιτάξτε μια ξένη λέξη και τους ήχους.

can you get a sense of the range of meanings

Μπορείτε να έχετε μία αίσθηση του εύρους των εννοιών

that it's pointing you towards?

που σας υποδεικνύουν;

And in terms of the line of poetry,

Και σε αυτόν το στίχο από ποίημα,

why does the poet use the word hare

γιατί ο ποιητής χρησιμοποιεί την λέξη λαγός

rather than rabbit?

αντί για κουνέλι;

I'm asking you to do this

Σας ζητάω να το κάνετε αυτό

because I believe our personal perceptions, you see,

διότι πιστεύω ότι οι προσωπικές αντιλήψεις, βλέπετε,

are at the heart

είναι στην καρδιά

of how we acquire knowledge.

του τρόπου με τον οποίο προσλαμβάνουμε γνώση.

Aesthetic judgments,

Αισθητικές κρίσεις,

rather than abstract reasoning,

αντί σειράς συλλογισμών,

guide and shape the process

οδηγούν και διαμορφώνουν την διαδικασία

by which we all come to know

με την οποία όλοι εμείς μαθαίνουμε

what we know.

ότι ξέρουμε.

I'm an extreme example of this.

Είμαι ένα ακραίο παράδειγμα αυτού.

My worlds of words and numbers

Οι δικοί μου κόσμοι των λέξεων και αριθμών

blur with color, emotion

είναι μπλεγμένοι με το χρώμα, το συναίσθημα

and personality.

και την προσωπικότητα.

As Juan said,

Όπως είπε ο Χουάν,

it's the condition that scientists call synesthesia,

είναι η κατάσταση που οι επιστήμονες καλούν συναισθησία,

an unusual cross-talk

μια ασυνήθιστη παρεμβολή

between the senses.

ανάμεσα στις αισθήσεις.

Here are the numbers one to 12

Εδώ είναι τα νούμερα από το ένα έως το 12

as I see them --

όπως τα βλέπω --

every number with its own shape and character.

κάθε αριθμός με το δικό του σχήμα και χαρακτήρα.

One is a flash of white light.

Το ένα είναι μια λάμψη λευκού φωτός.

Six is a tiny and very sad black hole.

Το έξι είναι μια μικροσκοπική και πολύ θλιβερή μαύρη τρύπα.

The sketches are in black and white here,

Τα σχέδια είναι σε μαύρο και άσπρο,

but in my mind they have colors.

αλλά στο μυαλό μου έχουν χρώμματα.

Three is green.

Το τρία είναι πράσινο.

Four is blue.

Το τέσσερα είναι μπλε.

Five is yellow.

Το πέντε είναι κίτρινο.

I paint as well.

Ζωγραφίζω επίσης.

And here is one of my paintings.

Και να ένας από τους πίνακες μου.

It's a multiplication of two prime numbers.

Είναι ο πολλαπλασιασμός δύο πρώτων αριθμών.

Three-dimensional shapes

Τρισδιάστατα σχήμματα

and the space they create in the middle

και ο χώρος που δημιουργούν ανάμεσά τους

creates a new shape,

δημιουργεί ένα νέο σχήμα,

the answer to the sum.

η απάντηση στο σύνολο.

What about bigger numbers?

Τι γίνεται με μεγαλύτερους αριθμούς;

Well you can't get much bigger than Pi,

Λοιπόν δεν μπορείς να βρεις πολύ μεγαλύτερο από το π,

the mathematical constant.

την μαθηματική σταθερά.

It's an infinite number --

είναι ένας άπειρος αριθμός --

literally goes on forever.

κυριολεκτικά συνεχίζει για πάντα.

In this painting that I made

Σε αυτόν τον πίνακα που έφτιαξα

of the first 20 decimals of Pi,

των πρώτων 20 δεκαδικών ψηφίων του π,

I take the colors

παίρνω τα χρώμματα

and the emotions and the textures

και τα συναισθήματα και τις υφές

and I pull them all together

και τα βάζω όλα μαζί

into a kind of rolling numerical landscape.

σε ένα τύπο κυλιόμενου αριθμητικού τοπίου.

But it's not only numbers that I see in colors.

Αλλά δεν είναι μόνο τα νούμερα που βλέπω σε χρώμματα.

Words too, for me,

Οι λέξεις επίσης, για μένα,

have colors and emotions

έχουν χρώματα και συναισθήματα

and textures.

και υφή.

And this is an opening phrase

Και αυτή είναι μια εισαγωγική πρόταση

from the novel "Lolita."

από το μυθυστόρημα "Λολίτα."

And Nabokov was himself synesthetic.

Και ο Ναμπόκοβ ήταν ο ίδιος συναισθητικός.

And you can see here

Και μπορείτε να δείτε εδώ

how my perception of the sound L

πως η αντίληψη μου για τον ήχο L

helps the alliteration

βοηθάει την παρήχηση

to jump right out.

να ξεπηδήσει από το κείμενο.

Another example:

Ένα άλλο παράδειγμα:

a little bit more mathematical.

λίγο παραπάνω μαθηματικό.

And I wonder if some of you will notice

Και αναρωτιέμαι αν κάποιοι από εσάς προσέξουν

the construction of the sentence

την δημιουργία της πρότασης

from "The Great Gatsby."

από το "Ο Μεγάλος Γκάτσμπυ."

There is a procession of syllables --

Υπάρχει μια παράθεση συλλαβών --

wheat, one;

σιτάρι, ένα,

prairies, two;

κάμπος, δύο,

lost Swede towns, three --

χαμένες Σουηδικές πόλεις, τρία --

one, two, three.

ένα, δύο, τρία.

And this effect is very pleasant on the mind,

Και αυτό το αποτέλεσμα είναι πολύ ευχάριστο στο μυαλό μου,

and it helps the sentence

και βοηθάει την πρόταση

to feel right.

να μοιάζει σωστή.

Let's go back to the questions

Ας πάμε πίσω στις ερωτήσεις

I posed you a moment ago.

που σας έθεσα ένα λεπτό πριν.

64 multiplied by 75.

64 επί 75.

If some of you play chess,

Αν κάποιοι από εσας παίζετε σκάκι,

you'll know that 64

θα ξέρετε ότι το 64

is a square number,

είναι το τετράγωνο ενός αριθμού,

and that's why chessboards,

και για αυτό η σκακιέρα,

eight by eight,

οχτώ επί οχτώ,

have 64 squares.

έχει 64 τετράγωνα.

So that gives us a form

Άρα αυτό μάς δίνει μια μορφή

that we can picture, that we can perceive.

που μπορούμε να ζωγραφίσουμε, που μπορούμε να αντιληφθούμε.

What about 75?

Τι λέτε για το 75;

Well if 100,

Λοιπόν αν το 100,

if we think of 100 as being like a square,

αν φανταστούμε το 100 να είναι σαν τετράγωνο,

75 would look like this.

το 75 θα μοιάζει με αυτό.

So what we need to do now

Άρα αυτό που χρειάζεται να κάνουμε τώρα

is put those two pictures

είναι να βάλουμε αυτές τις δύο εικόνες

together in our mind --

μαζί στο μυαλό μας --

something like this.

κάτι σαν και αυτό.

64 becomes 6,400.

Το 64 γίνεται 6,400.

And in the right-hand corner,

Και στην δεξιά γωνία,

you don't have to calculate anything.

δεν χρειάζεται να υπολογίσεις τίποτα.

Four across, four up and down --

Τέσσερα διαγώνια, τέσσερα πάνω και κάτω --

it's 16.

κάνει 16.

So what the sum is actually asking you to do

Άρα αυτό που το σύνολο σου ζητάει να κάνεις

is 16,

είναι το 16,

16, 16.

16, 16.

That's a lot easier

Αυτό είναι πολύ πιο εύκολο

than the way that the school taught you to do math, I'm sure.

από αυτό που σας δίδαξαν στα μαθηματικά στο σχολείο, είμαι σίγουρος.

It's 16, 16, 16, 48,

Είναι 16, 16, 16, 48,

4,800 --

4,800 --

4,800,

4,000,

the answer to the sum.

η απάντηση στο σύνολο.

Easy when you know how.

Εύκολο όταν ξέρεις πώς.

(Laughter)

(Γέλια)

The second question was an Icelandic word.

Η δεύτερη ερώτηση ήταν μια Ισλανδική λέξη.

I'm assuming there are not many people here

Υποθέτω δεν είναι πολλοί άνθρωποι εδώ

who speak Icelandic.

που μιλάν Ισλανδικά.

So let me narrow the choices down to two.

Οπότε ας μειώσω τις επιλογές σε δύο.

Hnugginn:

Χνουγγινν:

is it a happy word,

είναι χαρούμενη,

or a sad word?

ή δυσάρεστη λέξη;

What do you say?

Τι λέτε;

Okay.

Ok.

Some people say it's happy.

Κάποιοι λένε ότι είναι χαρούμενη.

Most people, a majority of people,

Οι περισσότεροι, η πλειοψηφία των ανθρώπων,

say sad.

λένε λυπημένη.

And it actually means sad.

Και πραγματικά σημαίνει λύπη.

(Laughter)

(Γέλια)

Why do, statistically,

Γιατί, στατιστικά,

a majority of people

η πλειοψηφία

say that a word is sad, in this case,

λέει ότι η λέξη είναι λυπημένη, σε αυτή την περίπτωση,

heavy in other cases?

βαριά σε άλλες περιπτώσεις;

In my theory, language evolves in such a way

Με βάση την θεωρία μου, η γλώσσα εξελίσσεται με τέτοιο τρόπο

that sounds match,

που ο ήχος ταιρίαζει,

correspond with, the subjective,

αντιστοιχεί με το το υποκειμενικό,

with the personal,

με την προσωπική

intuitive experience

διαισθητική εμπειρία

of the listener.

του ακροατή.

Let's have a look at the third question.

Ας δούμε την τρίτη ερώτηση.

It's a line from a poem by John Keats.

Είναι ένας στίχος από ένα ποίημα του Τζον Κητς.

Words, like numbers,

Οι λέξεις, όπως οι αριθμοί,

express fundamental relationships

εκφράζουν θεμελιώδεις σχέσεις

between objects

μεταξύ των αντικειμένων

and events and forces

και των γεγονότων και των δυνάμενων

that constitute our world.

που συντάσσουν τον κόσμο.

It stands to reason that we, existing in this world,

Μένει να αιτιολογήσουμε ότι εμείς, που υπάρχουμε σε αυτόν τον κόσμο,

should in the course of our lives

πρέπει στο διάστημα των ζωών μας

absorb intuitively those relationships.

να απορροφήσουμε διαισθητικά αυτές τις σχέσεις.

And poets, like other artists,

Και οι ποιητές, όπως άλλοι καλλιτέχνες,

play with those intuitive understandings.

παίζουν με αυτές τις διαισθητικές κατανοήσεις.

In the case of hare,

Στην περίπτωση του χέιρ (λαγού - hare),

it's an ambiguous sound in English.

που είναι ένας φιλόδοξος ήχος στα Αγγλικά.

It can also mean the fibers that grow from a head.

Μπορεί επίσης να σημαίνει τις τρίχες (hair) που μεγαλώνουν σε ένα κεφάλι.

And if we think of that --

Και αν το σκεφτούμε αυτό --

let me put the picture up --

αφήστε με να ανεβάσω την εικόνα πάνω --

the fibers represent vulnerability.

οι τρίχες αντιπροσωπεύουν αδυναμία.

They yield to the slightest movement

Λυγίζουν στην παραμικρή μετακίνηση

or motion or emotion.

ή κίνηση ή συναίσθημα.

So what you have is an atmosphere

Άρα αυτό που έχετε είναι μια ατμόσφαιρα

of vulnerability and tension.

ευπάθειας και έντασης.

The hare itself, the animal --

Ο λαγός ο ίδιος, το ζώο --

not a cat, not a dog, a hare --

όχι η γάτα, όχι ο σκύλος, αλλά ο λαγός --

why a hare?

γιατί ένας λαγός;

Because think of the picture --

Διότι σκεφτείτε την εικόνα,

not the word, the picture.

όχι τη λέξη, την εικόνα.

The overlong ears,

Τα τεταμένα αυτιά,

the overlarge feet,

τα μεγάλα πόδια,

helps us to picture, to feel intuitively,

μας βοηθάει να απεικονίσουμε, να νιώσουμε διαισθητικά,

what it means to limp

τι σημαίνει να κουτσαίνεις

and to tremble.

και να τρέμεις.

So in these few minutes,

Επομένως σε αυτά τα λίγα λεπτά,

I hope I've been able to share

ελπίζω να μπόρεσα να μοιραστώ

a little bit of my vision of things

λίγο από τη δική μου οπτική στα πράγματα,

and to show you

και για να σας δείξω

that words can have colors and emotions,

ότι οι λέξεις μπορούν να έχουν χρώματα και αισθήματα,

numbers, shapes and personalities.

νούμερα, σχήμματα και προσωπικότητες.

The world is richer,

Ο κόσμος είναι πλουσιότερος,

vaster

ευρύτερος

than it too often seems to be.

από αυτό που πολύ συχνά φαίνεται να είναι.

I hope that I've given you the desire

Ελπίζω να σας δώσω την επιθυμία

to learn to see the world with new eyes.

να μάθετε να βλέπετε τον κόσμο με φρέσκια ματιά.

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)