Different ways of knowing | Daniel Tammet

Translator: gem ma Reviewer: Polimar Balatbat

I'm a savant,

Ako ay isang pantas,

or more precisely,

o sa tuwirang salita,

a high-functioning

isang may kakayanang mabuhay ng normal

autistic savant.

na pantas na may ibang pananaw sa mundo.

It's a rare condition.

Ito ay isang bihirang kalagayan.

And rarer still when accompanied,

At mas bihira kung sasamahan,

as in my case,

tulad ng kalagayan ko,

by self-awareness

sa pamamagitan ng sariling-kamalayan,

and a mastery of language.

at masusing kaalaman ng salita.

Very often when I meet someone

Madalas, kapag ako ay may nakikilala

and they learn this about me,

at nalaman nila ito tungkol sa akin,

there's a certain kind of awkwardness.

may tiyak na uri ng pagka-asiwa.

I can see it in their eyes.

Nakikita ko ito sa kanilang mga mata.

They want to ask me something.

May gusto silang itanong sa akin.

And in the end, quite often,

At sa huli, madalas,

the urge is stronger than they are

ang udyok ay mas malakas kaysa kanila

and they blurt it out:

at kanilang isinasambulat:

"If I give you my date of birth,

“Kung ibibigay ko sa iyo ang araw ng aking kapanganakan,

can you tell me what day of the week I was born on?"

maibibigay mo ba kung anong linggo ako ipinanganak?”

(Laughter)

(Tawanan)

Or they mention cube roots

O magbabangggit sila ng ‘cube roots’

or ask me to recite a long number or long text.

o ako ay pabibigkasin ng mahabang numero o mahabang teksto.

I hope you'll forgive me

Ako sana ay inyong patawarin,

if I don't perform

kung hindi ko gawin

a kind of one-man savant show for you today.

ang isang uri ng palabas ng ‘isang taong pantas’ para sa inyo ngayon.

I'm going to talk instead

Sa halip, ako ay magsasalita

about something

tungkol sa isang bagay

far more interesting

na mas nakaka-aliw

than dates of birth or cube roots --

kaysa sa petsa ng kapanganakan o ‘cube roots’.

a little deeper

mas malalim ng kaunti

and a lot closer, to my mind, than work.

At mas malapit sa aking isipan, kaysa gawa.

I want to talk to you briefly

Nais kong saglit na ipahayag sa inyo

about perception.

ang tungkol sa pananaw.

When he was writing the plays and the short stories

Nang sya ay nagsusulat ng mga dula at mga maikling kwento,

that would make his name,

na gagawa ng kanyang pangalan,

Anton Chekhov kept a notebook

si Anton Chekhov ay nagtabi ng kwaderno

in which he noted down

kung saan nya isinulat

his observations

ang kanyang mga obserbasyon

of the world around him --

sa mundong nakapaligid sa kanya --

little details

mga maliliit na detalye

that other people seem to miss.

na tila hindi pansin ng ibang mga tao.

Every time I read Chekhov

Tuwing binabasa ko si Chekhov

and his unique vision of human life,

at ang kanyang natatatanging pananaw sa buhay ng tao,

I'm reminded of why I too

naaalala ko kung bakit ako rin

became a writer.

ay naging manunulat.

In my books,

Sa aking mga libro,

I explore the nature of perception

tinutuklas ko ang pinagmulan ng pananaw

and how different kinds of perceiving

at kung paanong ang ibat-ibang pananaw

create different kinds of knowing

ay lumilikha ng ibat-ibang uri ng kaalaman

and understanding.

at pang-unawa.

Here are three questions

Narito ang tatlong katanungan

drawn from my work.

mula sa aking gawa.

Rather than try to figure them out,

Sa halip na alamin ang mga ito,

I'm going to ask you to consider for a moment

hinihiling ko sa inyo na isaalang-alang sandali

the intuitions

ang sariling-wisyo

and the gut instincts

at sariling pakiramdam

that are going through your head and your heart

sa inyong mga isipan at sa inyong mga puso

as you look at them.

habang tinitingnan ang mga ito.

For example, the calculation:

Halimbawa, ang pagkalkula:

can you feel where on the number line

Nararamdaman mo ba kung saan sa linya ng numero

the solution is likely to fall?

malamang na mahulog ang solusyon?

Or look at the foreign word and the sounds:

O tingnan ang banyagang salita at tunog:

can you get a sense of the range of meanings

Nakukuha mo ba ang ramdam at uri ng mga kahulugan

that it's pointing you towards?

na itinuturo nito?

And in terms of the line of poetry,

At sa tuntunin ng tula,

why does the poet use the word hare

bakit ang makata ay gumamit ng salitang liyebre

rather than rabbit?

kaysa sa kuneho?

I'm asking you to do this

Hinihiling kong gawin nyo ito

because I believe our personal perceptions, you see,

dahil naniniwala akong ang ating personal na pananaw, tingnan mo,

are at the heart

ay nasa puso

of how we acquire knowledge.

ng kung paano tayo kumukuha ng kaalaman.

Aesthetic judgments,

Kabuoang paghatol,

rather than abstract reasoning,

kaysa sa sariling pangangatwiran,

guide and shape the process

ang gumagabay at humuhugis sa proseso

by which we all come to know

kung saan tayo ay natututo

what we know.

ng ating kaalaman.

I'm an extreme example of this.

Ako ay isang matinding halimbawa nito.

My worlds of words and numbers

Ang aking mundo ng mga salita at numero

blur with color, emotion

ay hinarangan ng kulay, emosyon

and personality.

at anyo.

As Juan said,

Tulad ng sabi,

it's the condition that scientists call synesthesia,

ito ay kondisyon na tinatawag ng mga siyentipiko na synesthesia,

an unusual cross-talk

isang hindi pangakaraniwang tawiran

between the senses.

sa pagitan ng mga mga kabuluhan.

Here are the numbers one to 12

Narito ang mga numero mula isa hanggang labing dalawa

as I see them --

sa aking paningin --

every number with its own shape and character.

ang bawat numero na may sariling hugis at anyo.

One is a flash of white light.

Ang isa ay isang sinag ng puting liwanag.

Six is a tiny and very sad black hole.

Ang anim ay isang napakaliit at napakalunggkot na itim na butas.

The sketches are in black and white here,

Ang mga guhit dito ay nasa itim at puti,

but in my mind they have colors.

ngunit sa aking isipan ito ay may mga kulay.

Three is green.

Ang tatlo ay berde.

Four is blue.

Apat ay asul.

Five is yellow.

Lima ay dilaw.

I paint as well.

Nagdidibuho rin ako.

And here is one of my paintings.

at narito ang isa sa aking mga dibuho.

It's a multiplication of two prime numbers.

Ito ay pagpaparami ng dalawang malakas na numero.

Three-dimensional shapes

Tatlong may-sukat na hugis

and the space they create in the middle

at ang puwang na nilikha sa gitna

creates a new shape,

ay lumikha ng bagong hugis,

the answer to the sum.

ang kasagutan sa kabuuan.

What about bigger numbers?

Paano ang malalaking bilang?

Well you can't get much bigger than Pi,

Kunsabagay, hindi mo na kayang lumaki pa sa Pi

the mathematical constant.

ang walang tigil na numero.

It's an infinite number --

Ito ay walang katapusang numero --

literally goes on forever.

tuwirang patungo sa magpakaylanman.

In this painting that I made

Sa dibuhong ito na aking ginawa

of the first 20 decimals of Pi,

na mga unang dalawampu ng ng ikapuu ng Pi,

I take the colors

kinuha ko ang mga kulay

and the emotions and the textures

at mga emosyon at mga habi

and I pull them all together

at sama-sama ko itong hinila

into a kind of rolling numerical landscape.

upang maging isang uri ng tanawin na gumugulong na mga numero.

But it's not only numbers that I see in colors.

Subalit hindi lamang mga numero ang nakikita ko sa mga kulay.

Words too, for me,

Ang mga salita rin, para sa akin,

have colors and emotions

ay may mga kulay at emosyon

and textures.

at mga habi.

And this is an opening phrase

At ito ay isang pambungad na salita

from the novel "Lolita."

mula sa nobelang "Lolita".

And Nabokov was himself synesthetic.

at si Nabokov mismo ay isang synthesthetic.

And you can see here

At iyong makikita dito

how my perception of the sound L

kung paanong ang aking pandama sa tunog na L

helps the alliteration

ay tumulong sa sa pag-ulit

to jump right out.

upang ito ay umangat.

Another example:

Isa pang halimbawa:

a little bit more mathematical.

medyo matematikal.

And I wonder if some of you will notice

At iniisip ko kung ang iba sa inyo ay mapansin

the construction of the sentence

ang paggawa ng pangungusap

from "The Great Gatsby."

mula sa "Magiting na Gatsby"

There is a procession of syllables --

May prusisyon ng mga pantig ng salita --

wheat, one;

Trigo, isa;

prairies, two;

parang, dalawa;

lost Swede towns, three --

nawalang bayan ng Sweko, tatlo --

one, two, three.

isa, dalawa, tatlo.

And this effect is very pleasant on the mind,

At ang epekto nito ay kaaya-aya sa isipan,

and it helps the sentence

at ito at tumutulong sa pangungusap

to feel right.

para maging mabuti sa pakiramdam.

Let's go back to the questions

Bumalik tayo sa katanungan

I posed you a moment ago.

na aking binigay sa inyo kanina.

64 multiplied by 75.

animnaput-apat padamihin ng pitumput-lima.

If some of you play chess,

Kung ang ilan sa inyo ang naglalaro ng chess,

you'll know that 64

malalaman nyo na ang animnaput-apat

is a square number,

ay isang parisukat na numero,

and that's why chessboards,

kaya ang chessboards,

eight by eight,

na may sukat na walo- pagitan -walo,

have 64 squares.

ay may animnaput-apat na parisukat.

So that gives us a form

Kaya ito ay nagbibigay sa atin ng hugis

that we can picture, that we can perceive.

na ating maisasalarawan na ating maiisip.

What about 75?

Paano ang pitumput-lima?

Well if 100,

Sabagay, kung sa tingin mo ang isang-daan,

if we think of 100 as being like a square,

ay maraming parisukat na,

75 would look like this.

Ang aninnaput-lima ay ganito ang hitsura.

So what we need to do now

Kung ganun, ang kailangan nating gawin ngayon

is put those two pictures

ay pagsamahin ang dalawang larawang ito

together in our mind --

sa ating isip --

something like this.

tulad nito.

64 becomes 6,400.

animnaput-apat magiging anim na libo at apat na daan.

And in the right-hand corner,

At sa kanang bahagi,

you don't have to calculate anything.

hindi mo na kailangang magkalkula ng anuman.

Four across, four up and down --

Apat pahalang, apat pataas at pababa --

it's 16.

ito ay labing-anim.

So what the sum is actually asking you to do

Kaya ang hinihiling ng kabuuan na gawin mo

is 16,

ay labing-anim,

16, 16.

labing-anim labing-anim, labing-anim.

That's a lot easier

Yan ay mas madali

than the way that the school taught you to do math, I'm sure.

kaysa paraang tinuro sa iyo ng paaralan para gawin ang Matematika, sigurado ako.

It's 16, 16, 16, 48,

ito ay labing-anim, labing-anim, labing-anim, apatnaput-walo,

4,800 --

Apat na libo at walong daan --

4,800,

Apat na libo at walong daan,

the answer to the sum.

ang sagot na kabuuan.

Easy when you know how.

Madali kapag alam mo na.

(Laughter)

(Tawanan)

The second question was an Icelandic word.

Ang ikalawang katanungan ay isang Icelandic na salita.

I'm assuming there are not many people here

Ipinapalagay kong hindi maraming tao dito

who speak Icelandic.

ang nagsasalita ng Icelandic.

So let me narrow the choices down to two.

Kaya liitan natin ang mga pagpipilian sa dalawa.

Hnugginn:

Hnugginn:

is it a happy word,

ito ba ay isang masayang salita,

or a sad word?

o isang malungkot na salita?

What do you say?

Ano ang iyong masasabi?

Okay.

Okay.

Some people say it's happy.

Ang sabi ng iba ito ay masaya.

Most people, a majority of people,

Karamihan ng mga tao, maraming tao,

say sad.

sabi ay malungkot.

And it actually means sad.

At ang tunay na ibig sabihin nito ay malungkot.

(Laughter)

(Tawanan)

Why do, statistically,

Bakit, sa istatistika,

a majority of people

ang karamihan ng mga tao

say that a word is sad, in this case,

ang sabi nila ito ay salitang malungkot, sa kasong ito,

heavy in other cases?

mabigat sa iba?

In my theory, language evolves in such a way

Sa aking teorya, ang wika ay nabubuo sa isang paraan

that sounds match,

na ang mga tugmang-tunog,

correspond with, the subjective,

ay tumutugon sa personal,

with the personal,

kasama ng personal,

intuitive experience

na pag-intindi mula sa karanasan

of the listener.

ng nakikinig.

Let's have a look at the third question.

Tingnan natin ang ikatlong katanungan.

It's a line from a poem by John Keats.

Ito ay isang linya mula sa isang tula ni John Keats

Words, like numbers,

Ang mga salita, tulad ng numero

express fundamental relationships

ay nagpapahayag ng mga pangunahing relasyon

between objects

sa pagitan ng mga bagay

and events and forces

at mga kaganapan at mga pwersa

that constitute our world.

na bumubuo ng ating mundo.

It stands to reason that we, existing in this world,

Nangangahulugan ito na tayo, na nabubuhay sa mundong ito,

should in the course of our lives

sa ating tanang-buhay,

absorb intuitively those relationships.

ay dapat na intindihin ang mga relasyong ito.

And poets, like other artists,

At ang mga manunula tulad ng iba pang mga lakandula,

play with those intuitive understandings.

ay naglalaro nang may ganitong pang-unawang kaisipan.

In the case of hare,

Sa kaso ng liyebre,

it's an ambiguous sound in English.

ito ng isang malabong tunog sa Ingles.

It can also mean the fibers that grow from a head.

Nangangahulugan din ito ng, mga hibla na tumutubo sa ulo.

And if we think of that --

At kung iisipin natin yan --

let me put the picture up --

hayaan mo akong ilagay ang larawan sa taas --

the fibers represent vulnerability.

Ang mga hibla ay kumakatawan sa kahinaan.

They yield to the slightest movement

Ito ay maselang matatanggal sa kaunting galaw

or motion or emotion.

o kilos o emosyon.

So what you have is an atmosphere

Kaya ang mayroon ka ay isang kapaligiran

of vulnerability and tension.

ng kahinaan at tensyon.

The hare itself, the animal --

Ang liyebre mismo, ang hayop --

not a cat, not a dog, a hare --

hindi isang pusa, hindi isang aso, isang liyebre --

why a hare?

bakit isang liyebre?

Because think of the picture --

Dahil isipin mo ang larawan --

not the word, the picture.

hindi ang salita, ang larawan.

The overlong ears,

Ang sobrang-laking tainga,

the overlarge feet,

Ang sobrang-laking paa,

helps us to picture, to feel intuitively,

ay tumutulong sa atin na maisalarawan, na maramdaman sa isipan,

what it means to limp

kung ano ang ibig sabihin ng paglakad ng hindi normal

and to tremble.

at pagewang-gewang.

So in these few minutes,

Kaya sa kaunting minuto,

I hope I've been able to share

umaasa ako na naibahagi ko sa inyo

a little bit of my vision of things

ang kaunti kong pananaw sa ibang bagay

and to show you

at ipakita ko sa inyo

that words can have colors and emotions,

kung paanong ang mga salita ay pwedeng magkaroon mga kulay at emosyon,

numbers, shapes and personalities.

numero, hugis at anyo.

The world is richer,

Ang mundo ay masagana,

vaster

malawak

than it too often seems to be.

higit pa sa inakala mong anyo nito.

I hope that I've given you the desire

Umaasa ako na nabigyan ko kayo ng pagnanasa

to learn to see the world with new eyes.

na matutong makita ang mundo nang may bagong pananaw.

Thank you.

Salamat sa inyo.

(Applause)

(Palakpakan)