Making peace is a marathon | May El-Khalil

Translator: Ramil Kazimov Reviewer: Gulchin Taghiyeva

I come from Lebanon,

Mən Livandan gəlirəm,

and I believe that running can change the world.

və inanıram ki, qaçış dünyanı dəyişə bilər.

I know what I have just said is simply not obvious.

Bilirəm ki, indi dediyim tam aydın deyil.

You know, Lebanon as a country has been once destroyed

Livanın bir dövlət kimi bir dəfə

by a long and bloody civil war.

uzun sürən və qanlı vətəndaş müharibəsi nəticəsində dağıdıldığını yaxşı bilirsiniz.

Honestly, I don't know why they call it civil war

Səmimi desəm bilmirəm niyə bu (sivil) vətəndaş müharibəsi adlanır.

when there is nothing civil about it.

Çünki, müharibədə sivil heç bir şey yoxdur.

With Syria to the north, Israel and Palestine to the south,

Şimaldan Suriya, cənubdan isə İzrail və Fələstin ilə sərhəddimiz var,

and our government even up till this moment

və bizim hökumət hətta bu günlərə kimi

is still fragmented and unstable.

qeyri-stabil və parçalanmış haldadır.

İllər boyunca Livan

For years, the country has been divided between politics and religion.

siyasət və din arasında bölünüb.

However, for one day a year,

Bununla belə, ildə bircə gün

we truly stand united,

biz həqiqətən də birləşirik,

and that's when the marathon takes place.

və bu gün marafon keçirildiyi gündür.

I used to be a marathon runner.

Mən əvvəllər marafon qaçışçısı olmuşam.

Long distance running was not only good for my well-being

Uzun məsafələrə qaçmaq təkcə sağlam olmağıma deyil,

but it helped me meditate and dream big.

həm də böyük arzular qurmağıma kömək edib.

So the longer distances I ran,

Başqa sözlə desək, nə qədər uzun məsafə qət edirdimsə

arzularım da bir o qədər böyüyürdü,

the bigger my dreams became.

Until one fateful morning,

ta ki bir sabah məşq edərkən

and while training, I was hit by a bus.

məni avtobus vurana qədər.

I nearly died, was in a coma,

Az qala ölmüşdüm, komaya düşdüm,

stayed at the hospital for two years,

iki il xəstəxanada qaldım,

yenidən yeriyə bilmək üçün 36 əməliyyat keçirdim.

and underwent 36 surgeries to be able to walk again.

As soon as I came out of my coma,

Komadan ayılan kimi dərhal başa düşdüm ki,

I realized that I was no longer the same runner I used to be,

bir daha əvvəlki kimi qaça bilməyəcəyəm.

so I decided, if I couldn't run myself,

Bundan sonra qərara gəldim ki, özüm qaça bilmirəmsə,

I wanted to make sure that others could.

başqalarının qaçmasına kömək edim.

Xəstəxanada olarkən

So out of my hospital bed,

I asked my husband to start taking notes,

həyat yoldaşımdan xahiş etdim ki, qeydlər götürsün

and a few months later, the marathon was born.

və bir neçə aydan sonra,

marafon ideyası dünyaya gəldi.

Organizing a marathon as a reaction to an accident

Marafonu başıma gəlmiş həmin hadisəyə reaksiya olaraq

may sound strange,

təşkil etməyim sizə qəribə səslənə bilər,

but at that time, even during my most vulnerable condition,

amma həmin o çətin anlarda, ən gücsüz vaxtlarımda belə

I needed to dream big.

böyük arzular qurmağa ehtiyacım var idi.

I needed something to take me out of my pain,

Mənə irəliyə baxıb ağrılarımı unutduracaq

an objective to look forward to.

bir iş, bir məqsəd lazım idi.

I didn't want to pity myself, nor to be pitied,

Özümün də, başqalarının da halıma acımaqlarını istəmirdim,

and I thought by organizing such a marathon,

sadəcə düşünürdüm ki, belə bir marafonu təşkil etməklə

I'll be able to pay back to my community,

öz yaşadığım cəmiyyətə borcumu geri vermiş olaram.

build bridges with the outside world,

Xarici dünya ilə körpülər salar,

and invite runners to come to Lebanon

qaçışçıları Livanda sülh çətiri altında

and run under the umbrella of peace.

yarışmağa dəvət edə bilərdim.

Organizing a marathon in Lebanon

Livanda marafonun təşkil edilməsi

is definitely not like organizing one in New York.

Nyu Yorkda təşkil olunanlarla eyni ola bilməz.

How do you introduce the concept of running

Daima müharibə astanasında olan bir

to a nation that is constantly at the brink of war?

millətə qaçmaq anlayışını necə təqdim etmək olar?

How do you ask those who were once fighting

Bir-birləri ilə savaşan və bir-birini öldürən insanlardan

and killing each other

necə xahiş edə bilərsən ki,

to come together and run next to each other?

bir yerdə toplaşsınlar və yan-yana qaçsınlar?

More than that, how do you convince people to run a distance of 26.2 miles

Bundan da çətini," marafon" sözü ilə belə tanış olmayan

insanlarə necə inandıra bilərsən ki,

at a time they were not even familiar with the word "marathon"?

26,2 mil məsafəni

qaçsınlar?

So we had to start from scratch.

Ona görə də sıfırdan başlamağa məcbur olduq.

For almost two years, we went all over the country

Demək olar ki iki il, bütün ölkəni gəzdik,

and even visited remote villages.

hətta əlçatmaz kəndlərə belə gedib çıxdıq.

I personally met with people from all walks of life --

Özüm şəxsən müxtəlif təbəqələrdən olan insanlarla tanış oldum-

mayors, NGOs, schoolchildren,

merlər, QHT-lər, şagirdlər,

politicians, militiamen,

siyasətçilər, hərbçilər, məsçidlərdə və kilsələrdə çalışan insanlar,

people from mosques, churches,

the president of the country, even housewives.

ölkənin prezidenti və hətta evdar qadınlarla da.

I learned one thing:

Onlarla görüşdən öyrəndiyim şey

When you walk the talk, people believe you.

insanlarla ünsiyyətə girib söhbət etdikdə sizə inanmaqlarıdır.

Many were touched by my personal story,

Çoxları mənim şəxsi hekayəmdən təsirlənir

and they shared their stories in return.

və öz şəxsi hekayələrinİ mənimlə bölüşürdülər.

It was honesty and transparency that brought us together.

Bizi bir yerə toplayan səmimiyyət və şəffaflıq idi.

Bir-birimizlə bir ümumi dildə danışırdıq

We spoke one common language to each other,

and that was from one human to another.

və bu bir insanın digəri ilə danışması idi.

Once that trust was built,

İnsanlar arasında inam yaranandan sonra,

everybody wanted to be part of the marathon

hər kəs marafonun bir hissəsi olmaq istədi,

çünki onlar dünyaya Livanın və Livanlıların

to show the world the true colors of Lebanon and the Lebanese

sülh və harmoniya şəklində yaşamaq arzularını və

and their desire to live in peace and harmony.

əsil rənglərini göstərmək istəyirdilər.

In October 2003, over 6,000 runners

2003-cü ilin Oktyabır ayında 49 müxtəlif milliyətlərdən olan

from 49 different nationalities

6000-dən çox yarışçı

came to the start line, all determined,

start xəttinə gəldi. Və bu dəfə isə fərqli olaraq

and when the gunfire went off,

güllə səsi insanların

this time it was a signal to run in harmony,

harmoniya içində yarışmasına

for a change.

siqnal verdi.

The marathon grew.

Marafon daha da böyüdü.

So did our political problems.

Siyasi problemlərimiz də eyni ilə.

But for every disaster we had,

Amma qarşılaşdığımız bütün fəlakətlərə baxmayaraq

the marathon found ways to bring people together.

marafon insanları bir yerə toplaşmağın bir yolunu tapırdı.

In 2005, our prime minister was assassinated,

2005-ci ildə ölkəmizin Baş Nazirinə sui qəsd edildi,

and the country came to a complete standstill,

ölkə tam bir durğunluq içərisinə qərq oldu.

so we organized a five-kilometer United We Run campaign.

Biz də "Birlikdə Qaçaq" adlı kompaniya ilə 5 kilometrlik yarış təşkil etdik.

Over 60,000 people came to the start line,

6000-dən çox insan start xəttinə gəldi.

all wearing white T-shirts with no political slogans.

Onların hamısı siyasi şüarlar olmayan ağ köynəklər geyinmişdilər.

That was a turning point for the marathon,

Bu da marafon üçün bir dönüş nöqtəsi oldu,

where people started looking at it as a platform

çünki insanlara buna sülh və birlik üçün

platforma kimi yanaşmağa başladılar.

for peace and unity.

Between 2006 up to 2009, our country, Lebanon,

2006 və 2009-cu illər arasında, Livan

went through unstable years,

qeyri-sabit illərdən keçdi,

invasions, and more assassinations

işğallar və çoxlu sui-qəsdlər

that brought us close to a civil war.

bizi vətəndaş müharibəsinə bir addım da yaxınlaşdırdı.

The country was divided again,

Ölkə yenidən parçalanmışdı,

so much that our parliament resigned,

o həddə idi ki, hətta bizim parlament buraxıldı,

bir il ərzində nə prezidentimiz və nə də baş nazirimiz oldu.

we had no president for a year, and no prime minister.

But we did have a marathon.

Amma marafon keçirildi.

(Applause)

(Alqışlar)

Marafon vasitəsilə öyrəndik ki,

So through the marathon, we learned that political problems can be overcome.

siyasi problemləri həll etmək olar.

When the opposition party decided to shut down part of the city center,

Müxalifətdən olan partiya şəhər mərkəzinin bir hissəsini

bağlamağa qərar verəndə

we negotiated alternative routes.

biz alternativ yollar axtardıq.

Hökumətə qarşı etirazlarda iştirak edən insanlar

Government protesters became sideline cheerleaders.

kənarlarda duran azarkeşlər oldular.

They even hosted juice stations.

Onlar hətta şirələr olan stansiyalar da əşkil edirdilər.

(Laughter)

You know, the marathon has really become one of its kind.

Həqiqətən də çox fərqli bir marafona

çevrildi.

It gained credibility

O həm Livanlılar və həm da

from both the Lebanese and the international community.

beynəlxalq ictimaiyyət arasında etibar və inam yaratdı.

Last November 2012, over 33,000 runners from 85 different nationalities

2012 ci ilin Noyabır ayında 85 müxtəlif milliyətlərdən

olan 33,000 yarışçı

came to the start line,

start xəttinə gəldi,

but this time, they challenged a very stormy and rainy weather.

amma bu dəfə onlar

tufanlə və yağışlı hava ilə üzləşdilər.

The streets were flooded, but people didn't want to miss out

Küçələri su basdı, amma insanlar

on the opportunity of being part of such a national day.

belə bir milli günü

buraxmaq istəmirdilər.

BMA genişləndi.

BMA has expanded.

We include everyone: the young, the elderly,

Bizə hər kəs qoşuldu: cavan, yaşlı,

the disabled, the mentally challenged,

fiziki qüsurlu insanlar, əqli cəhətdən qüsurlu olanlar,

the blind, the elite, the amateur runners,

gözdən əlillər, elit təbəqə, həvəskar qaçanlar,

və hətta körpə uşaqları ilə olan analar da.

even moms with their babies.

Themes have included runs for the environment,

Marafonun mövzüsunun ətraf mühit,

breast cancer, for the love of Lebanon, for peace,

döş xərçəngi, Livan sevgisi, sülh və ya sadəcə

or just simply to run.

qaçış olduğu olub.

Bir neçə həftə əvvəl isə qadınların hüquqlarının müdafisəsi mövzulu

The first annual all-women-and-girls race for empowerment,

which is one of its kind in the region,

regionda bir ilk olaraq yalnız qadınların iştirak etdiyi

has just taken place only a few weeks ago,

marafon təşkil edildi. Yalnız başlanğıc olan

with 4,512 women, including the first lady,

bu yarışda ölkənin birinci xanımı da

and this is only the beginning.

daxil olmaqla 4,512 qadın iştirak etdi.

Thank you.

Təşəkkürlər.

(Applause)

( Alqış)

BMA Livanın yenidən qurulması istiqamətində

BMA has supported charities and volunteers

who have helped reshape Lebanon,

xeyriyyəçilik fondları və könüllülər üçün

raising funds for their causes

vəsait toplamaq və insanları kömək etməyə

and encouraging others to give.

ruhlandırmaqla dəstək olur.

The culture of giving and doing good has become contagious.

Yardım etmək və yaxşı bir iş görmək

mədəniyyəti artıq yoluxucu olub.

Stereotypes have been broken.

Sterotiplər sındırılıb.

Change-makers and future leaders have been created.

Dəyişiklik-edənlər və gələcəyin liderləri

formalaşmağa başlayıb.

I believe these are the building blocks for future peace.

Əminəm ki, bütün bunlar gələcəkdə sülhə nail olmaq üçün fundament rolunu oynayır.

BMA rəğbət bəslənən elə bir tədbirə çevrilib ki,

BMA has become such a respected event in the region

that government officials in the region,

hətta regiondakı digər ölkələrdən, məsələn,

like Iraq, Egypt and Syria,

İraq, Misir və Suriyadan olan rəsmilər

have asked the organization to help them structure a similar sporting event.

onlar üçün də bu kimi oxşar tədbirlərin qurulmasına yardım

etməyimizi xahiş ediblər.

Biz hal hazırda Yaxın Şərqdə ən böyük və mötəbər

We are now one of the largest running events in the Middle East,

qaçış tədbiri təşkilatçısıyıq. Amma ən mühüm olan budur ki,

but most importantly,

it is a platform for hope and cooperation

bu tədbir dünyanın zərif və qeyri-sabit

in an ever-fragile and unstable part of the world.

bölgəsində ümid və korperasiya üçün platformadır.

From Boston to Beirut, we stand as one.

Bostondan Beyruta kimi biz hamımız birik.

( Alqışlar)

(Applause)

After 10 years in Lebanon,

Bu 10 il ərzində Livanda keçirilən

from national marathons or from national events

milli marafonlardan və milli tədbirlərdən tutmuş

to smaller regional races,

kiçik regional yarışlara kimi, biz şahid olduq ki,

we've seen that people want to run for a better future.

insanlar daha yaxşı gələcək üçün qaçmaq istəyirlər.

After all, peacemaking is not a sprint.

Son sözüm isə budur ki, sülhquruculuq yaxın məsafəli yarış deyil.

It is more of a marathon.

Bu bir marafondur.

Thank you.

Təşəkkürlər.

(Applause)

( Alqışlar)