Making peace is a marathon | May El-Khalil

Translator: Altangerel Bayar Reviewer: Marla Munkh-Achit

I come from Lebanon,

Би Ливанаас ирсэн,

and I believe that running can change the world.

би гүйлтээр дэлхийг ѳѳрчилж болно гэдэгт итгэдэг.

I know what I have just said is simply not obvious.

Тийм ч ойлгомжтой сонсогдохгүй байгааг би мэдэж байна.

You know, Lebanon as a country has been once destroyed

Та бүхэн мэдэж байгаа байх, Ливан бол нэг удаа ихээхэн сүйрэл амссан орон,

by a long and bloody civil war.

урт удаан иргэний дайны уршигаар.

Honestly, I don't know why they call it civil war

Үнэндээ энэ дайныг яагаад иргэний гэснийг би ойлгодоггүй,

when there is nothing civil about it.

энд ямар ч иргэний оролцоо байгаагүй.

With Syria to the north, Israel and Palestine to the south,

Хойноо Сиритэй, урдаа Израйл, Палестинтай

and our government even up till this moment

энэ цаг мѳчид ч гэсэн манай засгийн газар

is still fragmented and unstable.

хуваагдмал, бас тогтворгүй байгаа.

Энэ он жилүүдэд улс үндэстэн маань

For years, the country has been divided between politics and religion.

улс тѳрийн болон шашны хооронд хуваагдсан.

However, for one day a year,

Гэхдээ жилийн ганцхан ѳдѳр,

we truly stand united,

бид чин сэтгэлээсээ нэгддэг,

and that's when the marathon takes place.

энэ нь марафон гүйлтийн арга хэмжээний үеэр.

I used to be a marathon runner.

Би ѳмнѳ нь марафон гүйлтийн тамирчин байлаа.

Long distance running was not only good for my well-being

Холын зайд гүйх нь миний эрүүл мэндэд сайнаас гадна,

but it helped me meditate and dream big.

бодох сэтгэх, том мѳрѳѳдөхөд минь тусалдаг байв.

So the longer distances I ran,

Тиймээс холын зайд гүйх тусам,

би илүү томыг мѳрѳѳддѳг байлаа,

the bigger my dreams became.

Until one fateful morning,

энэ бүхэн тэр нэгэн золгүй ѳглѳѳг хүртэл үргэлжилсэн,

and while training, I was hit by a bus.

би гүйж байгаад автобусанд мѳргүүлсэн юм.

I nearly died, was in a coma,

Би бараг л үхээд боссон, үхлүүт байдалтай

stayed at the hospital for two years,

эмнэлэгт хоёр жил хэвтсэн,

нийт 36 хагалгааны дараа би хѳл дээрээ боссон.

and underwent 36 surgeries to be able to walk again.

As soon as I came out of my coma,

Тэгээд би ухаан ормогцоо

I realized that I was no longer the same runner I used to be,

би дахиж урьдынх шигээ гүйж нэгэнт чадахгүй болсноо ойлгосон юм.

so I decided, if I couldn't run myself,

Тиймээс би ѳѳрѳѳ гүйж чадахгүй ч

I wanted to make sure that others could.

бусдын гүйлтийн тѳлѳѳ ажиллахаар шийдсэн юм.

Ингээд эмнэлгийн орноос босмогцоо

So out of my hospital bed,

I asked my husband to start taking notes,

нѳхрѳѳсѳѳ санааг минь тэмдэглэж авахыг хүссэн,

and a few months later, the marathon was born.

тэгээд хэдхэн сарын дараа

энэ марафон гүйлт зохиогдсон юм.

Organizing a marathon as a reaction to an accident

Ийм ослын дараа марафон зохиох нь

may sound strange,

хачин сонсогдож магадгүй,

but at that time, even during my most vulnerable condition,

гэхдээ тэр үед миний эрүүл мэнд маш муу байсан ч

I needed to dream big.

том зүйлийг мѳрѳѳдѳх хэрэгтэй байлаа.

I needed something to take me out of my pain,

Надад ѳвчин шаналалыг минь мартуулах зүйл

an objective to look forward to.

ирээдүйд хѳтлѳх зорилго хэрэгтэй байв.

I didn't want to pity myself, nor to be pitied,

Надад ѳѳрийгѳѳ ѳрѳвдѳх, бусдаар ѳрѳвдүүлэх сонирхол байсангүй,

and I thought by organizing such a marathon,

тэгээд энэ марафоныг зохион байгуулснаараа

I'll be able to pay back to my community,

би эргэн тойрноо өөрчилж чадах байлаа

build bridges with the outside world,

гадаад ертѳнцтэй холбох гүүр бий болгож

and invite runners to come to Lebanon

гүйлтийн тамирчдыг Ливанд урин авчирч

and run under the umbrella of peace.

энх тайван гэсэн нэг уриан дор гүйлгэхийг бодсон юм.

Organizing a marathon in Lebanon

Ливанд марафон зохион байгуулах нь

is definitely not like organizing one in New York.

Нью-Йорк хотод зохиохоос мэдээж ѳѳр.

How do you introduce the concept of running

Гүйлтийн талаар ойлголтыг

to a nation that is constantly at the brink of war?

дайны ирмэг дээр байгаа хүмүүст хэрхэн хүргэх вэ?

How do you ask those who were once fighting

Нэгэн цагт хоорондоо дайтаж

and killing each other

бие биенээ алж байсан хүмүүст

to come together and run next to each other?

зэрэгцээд гүйх тухай хэрхэн ойлгуулах вэ?

More than that, how do you convince people to run a distance of 26.2 miles

Үүнээс ч илүүгээр хүмүүст хэрхэн

26.2 мил зайд гүйхийг

at a time they were not even familiar with the word "marathon"?

марафон гэдэг үгний ч тухай ойлголтгүй байхад нь

ятгаж ухуулах вэ?

So we had to start from scratch.

Тиймээс бид бүхнийг эхнээс нь эхэлсэн.

For almost two years, we went all over the country

Бараг хоёр жилийн хугацаанд бид улс орноороо аялаж

and even visited remote villages.

холын тосгон суурингуудаар ч мөн орсон.

I personally met with people from all walks of life --

Би бүх тѳрлийн хүмүүстэй биечлэн уулзсан,

mayors, NGOs, schoolchildren,

хотын удирдлагууд, ТББ-ууд сургуулийн сурагчид,

politicians, militiamen,

улс тѳрчид, цэргүүд, сүмийнхэн

people from mosques, churches,

the president of the country, even housewives.

улсынхаа ерѳнхийлѳгчѳѳс аваад гэрийн эзэгтэй нартай хүртэл.

I learned one thing:

Эндээс би нэг зүйлийг ухаарсан:

When you walk the talk, people believe you.

Хэрвээ чи хэлсэндээ хүрвэл, хүмүүс чамд итгэнэ.

Many were touched by my personal story,

Олон хүн миний түүхийг сонсоод

and they shared their stories in return.

хариуд нь ѳѳрсдийн түүхийг надтай хуваалцаж байсан.

It was honesty and transparency that brought us together.

Энэ үнэнч, илэн далангүй байдал нь биднийг нэгтгэсэн юм.

Бид нэг хэлээр хоорондоо ярилцаж байв,

We spoke one common language to each other,

and that was from one human to another.

энэ нь хүнээс хүнд адилхан.

Once that trust was built,

Энэ итгэлцэл нэгэнт бий болсны дараа

everybody wanted to be part of the marathon

хүн бүр марафонд оролцохыг хүссэн,

Ливаны жинхэнэ дүр төрхийг дэлхийд харуулахын тулд

to show the world the true colors of Lebanon and the Lebanese

Ливаны хүн ардыг,

and their desire to live in peace and harmony.

тэдний нэнх тайванч амьдрах хүслийг таниулахын тулд байлаа.

In October 2003, over 6,000 runners

2003 оны 10 сард 6000 гаран тамирчин,

from 49 different nationalities

49 ѳѳр үндэстний тѳлѳѳлѳгчид

came to the start line, all determined,

гарааны шугамд бүгд зогссон байлаа.

and when the gunfire went off,

Тэгээд буун дууны дохиогоор

this time it was a signal to run in harmony,

энэ удаад ѳѳрчлѳлтийн тѳлѳѳ эвлэлдэн нэгдэж

for a change.

гүйсэн юм.

The marathon grew.

Марафон ѳргѳжсѳн.

So did our political problems.

Бас улс тѳрийн асуудлууд ч тулгарч байсан.

But for every disaster we had,

Гэвч бэрхшээл тохиолдох болгонд

the marathon found ways to bring people together.

хүмүүсийг нэгтгэх арга зам нь марафон болдог байлаа.

In 2005, our prime minister was assassinated,

2005 онд ерѳнхий сайд маань алагдаж

and the country came to a complete standstill,

улс орон бүхэлдээ зогсонги байдалд шилжсэн

so we organized a five-kilometer United We Run campaign.

тэр үед Нэгдэж Бид Гүйнэ гэдэг 5 км-ын арга хэмжээг зохион байгуулсан.

Over 60,000 people came to the start line,

60,000 гаруй хүн гарааны шугамд ирсэн ба

all wearing white T-shirts with no political slogans.

тэд ямар нэг улс тѳрийн уриа лоозонгүй, зѳвхѳн цагаан футболка ѳмссѳн байсан юм.

That was a turning point for the marathon,

Энэ гүйлт нь марафоны хувьд түүхэн эргэлт болсон ба

where people started looking at it as a platform

хүмүүс уг арга хэмжээг эв нэгдэлд хүргэх

талбар гэж харж эхэлсэн юм.

for peace and unity.

Between 2006 up to 2009, our country, Lebanon,

Манай Ливан орон 2006-аас 2009 онд

went through unstable years,

тогтворгүй хүнд замыг туулсан бѳгѳѳд

invasions, and more assassinations

мѳргѳлдѳѳ, олон тооны аллага зэрэг нь

that brought us close to a civil war.

биднийг иргэний дайны ирмэгт аваачиж байлаа.

The country was divided again,

Улс орон дахин хуваагдаж,

so much that our parliament resigned,

парламент тарж,

ерѳнхийлѳгчгүй, ерѳнхий сайдгүй бүтэн жил болж байв.

we had no president for a year, and no prime minister.

But we did have a marathon.

Гэхдээ бидний марафоноо хийсэн.

(Applause)

(Алга ташилт)

Тиймээс бид марафоноор

So through the marathon, we learned that political problems can be overcome.

улс тѳрийн асуудлуудыг давж гарч болно гэж ойлгосон юм.

When the opposition party decided to shut down part of the city center,

Сѳрѳг хүчнийхэн жагсаж,

хотын тѳвийг хэсэгчлэн хаах болоход

we negotiated alternative routes.

бид тэдэнтэй зохицож, гүйх замаа гаргадаг байв.

Засгийн газрын эсрэг тэмцэгчид

Government protesters became sideline cheerleaders.

зам дагуух дэмжигчид болдог байлаа.

They even hosted juice stations.

Бүр зам дагуу ус, ундааны цэгүүдийг ч ажиллуулж ѳгч байсан.

(Laughter)

You know, the marathon has really become one of its kind.

Үнэхээр марафон нь нэг тѳрлийн

давтагдашгүй үйл явдал болсон.

It gained credibility

Марафон нь Ливанчууд болон гадаадныхны

from both the Lebanese and the international community.

харилцан итгэлцлийг нэмэгдүүлсэн.

Last November 2012, over 33,000 runners from 85 different nationalities

2012 оны 11 сарын гүйлтэд 33,000 тамирчин,

85 үндэстний тѳлѳѳлѳл болон оролцохоор

came to the start line,

гарааны шугамд ирсэн,

but this time, they challenged a very stormy and rainy weather.

гэхдээ энэ удаад тэднийг

маш ширүүн бороотой цаг агаар сорьсон юм.

The streets were flooded, but people didn't want to miss out

Гудамжаар үерлэж байсан хэдий ч хүмүүс

on the opportunity of being part of such a national day.

энэхүү үндэсний чухал арга хэмжээнээс

хоцрохыг хүсээгүй юм.

Бейрутын Марафоны Холбоо ѳргѳжсѳѳр.

BMA has expanded.

We include everyone: the young, the elderly,

Бид бүгдийг оролцуулдаг болсон: хѳгшин, залуу,

the disabled, the mentally challenged,

хѳгжлийн бэрхшээлтэй, сэтгэцийн эмгэгтэй,

the blind, the elite, the amateur runners,

хараагүйчүүд, мэргэжлийн, сонирхогч тамирчид

бүр хүүхэдтэй эхчүүд хүртэл оролцдог болсон.

even moms with their babies.

Themes have included runs for the environment,

Тодорхой сэдвийн дор, тухайлбал байгаль орчны тѳлѳѳ,

breast cancer, for the love of Lebanon, for peace,

хѳхний хорт хавдрын эсрэг, Ливан улсын тѳлѳѳ, энх тайвны тѳлѳѳ

or just simply to run.

эсвэл зүгээр л гүйдэг болсон.

Эмэгтэйчүүд, охидын эрхийн тѳлѳѳ жил бүр зохиогдох

The first annual all-women-and-girls race for empowerment,

which is one of its kind in the region,

бүс нутагтаа анхдагч болсон гүйлт

has just taken place only a few weeks ago,

хэдхэн долоо хоногийн ѳмнѳ зохиогдож

with 4,512 women, including the first lady,

4,512 эмэгтэй тэргүүн хатагтайн хамт оролцлоо.

and this is only the beginning.

Гэхдээ энэ дѳнгѳж анхны арга хэмжээ шүү дээ.

Thank you.

Баярлалаа.

(Applause)

(Алга ташилт)

Бэйрутын Марафоны Холбоо нь Ливан орныг ѳѳрчлѳхийн тѳлѳѳ ажилладаг

BMA has supported charities and volunteers

who have helped reshape Lebanon,

сайн дурынхан, буяны байгууллагуудад тусалдаг болсон.

raising funds for their causes

Тэдний үйл хэрэгт зориулж хандив цуглуулах

and encouraging others to give.

болон бусдыг хандив ѳгѳхѳд уриалдаг.

The culture of giving and doing good has become contagious.

Сайн үйлсийн тѳлѳѳ хандивлах соёл

улам бүр дэлгэрч байна.

Stereotypes have been broken.

Уламжлалт ойлголтууд эвдэгдэж байна.

Change-makers and future leaders have been created.

Ѳѳрчлѳгчид, ирээдүйн удирдагчид

тѳрѳн гарч байна.

I believe these are the building blocks for future peace.

Эд бүгд ирээдүйн энх тайвныг бүтээх бүрдэл хэсэг болно гэдэгт итгэлтэй байна.

БМХ нь бүс нутагтаа нэр хүндтэй болсноор

BMA has become such a respected event in the region

that government officials in the region,

бусад орнуудын засгийн газрууд

like Iraq, Egypt and Syria,

тухайлбал Ирак, Египет, Сири,

have asked the organization to help them structure a similar sporting event.

ижил тѳрлийн спортын арга хэмжээ зохион байгуулахад нь

туслахыг биднээс хүсдэг болжээ.

Одоогоор бид Ойрх Дорнодын бүс нутагт

We are now one of the largest running events in the Middle East,

хамгийн том гүйлтийн арга хэмжээ болсон.

but most importantly,

it is a platform for hope and cooperation

Гэхдээ хамгийн чухал нь хамтын ажиллагаа, хүсэл мѳрѳѳдлийн талбар гэдэг утгаараа

in an ever-fragile and unstable part of the world.

дэлхийн аль ч тогтворгүй бүс нутагт хэрэгжих боломжтой юм.

From Boston to Beirut, we stand as one.

Бостоноос Бейрут хүртэл бид нэгдэж байна.

(Алга ташилт)

(Applause)

After 10 years in Lebanon,

Ливанд 10 жилийн дараа

from national marathons or from national events

үндэсний хэмжээний марафоноос

to smaller regional races,

бүс нутгийн гүйлт хүртэл арга хэмжээ бүрээс бид

we've seen that people want to run for a better future.

ирээдүйн сайн сайхны тѳлѳѳ хүмүүс гүйсээр байгааг харж байна.

After all, peacemaking is not a sprint.

Эцэст нь хэлэхэд энхийг тогтоох нь богино зайн гүйлт биш.

It is more of a marathon.

Энэ нь илүү марафонтой төстэй юм.

Thank you.

Баярлалаа.

(Applause)

(Алга ташилт)