How do you know what's true? - Sheila Marie Orfano

Translator: Stefan Mitikj

A samurai is found dead in a quiet bamboo grove.

Самурај е пронајден мртов во тивка бамбусова шума.

One by one, the crime’s only known witnesses recount their version

Еден по еден, единствените сведоци на злосторството ја објаснуваат верзијата

of the events that transpired.

на настаните што се одвивале.

But as they each tell their tale,

Но како што секој ја кажува својата приказна,

it becomes clear that every testimony is plausible, yet different.

станува јасно дека секоја исповед е веројатна, а различна.

And each witness implicates themselves.

И секој сведок се имплицира себеси.

This is the premise of “In a Grove,” a short story published in the early 1920s

Ова е дејството на „Во шума“, кратка приказна објавена во раните 1920-ти

by Japanese author Ryūnosuke Akutagawa.

од јапонскиот автор Риносуке Акутагава.

Though many know this tale of warring perspectives by a different name:

Иако многумина ја знаат оваа приказна на завојувани перспективи со друго име:

“Rashomon.”

„Рашомон“.

In 1950, Japanese filmmaker Akira Kurosawa adapted two of Akutagawa’s stories

Во 1950, јапонскиот режисер Акира Куросава адаптирал две приказни на Акутагава

into one film.

во еден филм.

This movie introduced the world to an enduring cultural metaphor

Овој филм му претстави на светот трајна културна метафора

that has transformed our understanding of truth, justice and human memory.

која го трансформирала нашето сфаќање за вистина, правда и човечка меморија.

The Rashomon effect describes a situation

Ефектот Рашомон опишува ситуација

in which individuals give significantly different but equally conceivable accounts

во која индивидуи дава значајно различно но еднакво можни верзии

of the same event.

на истиот настан.

Often used to highlight the unreliability of eyewitnesses,

Често користен да ја потенцира несигурноста на очевидци,

the Rashomon effect usually occurs under two specific conditions.

ефектот Рашомон обично се појавува под два специфични услови.

The first: there’s no evidence to verify what really happened.

Првиот: нема доказ да се потврди што навистина се случило.

And the second: there’s pressure to achieve closure,

И вториот: има притисок за да се постигне завршеток,

often provided by an authority figure trying to identify the definitive truth.

често од авторит. фигура идентификувајќи ја дефинитивната вистина.

But the Rashomon effect undermines the very idea of a singular, objective truth.

Но ефектот Рашомон ја ослабува идејата за единствена, објективна вистина.

In the source material,

Во изворниот материјал,

Akutagawa and Kurosawa use the tools of their media

Акутагава и Куросава користат алатки од нивните медии

to give each character’s testimony equal weight,

да дадат иста тежина на сведоштвото на секој лик,

transforming each witness into an unreliable narrator.

трансформирајќи го секој сведок во неуверлив наратор.

Without any hints on who’s sharing the most accurate account,

Без навестување за тоа кој ја раскажува најточната верзија,

the audience can’t tell which character to trust.

публиката не може да сфати кому да му верува.

Instead, each testimony takes on a truthful quality,

Наместо тоа, секое сведочење има вистинита карактеристика,

and the audience is left doubting their convictions

а публиката останува да се сомнева во нивните убедувања

as they guess who ended the samurai’s life.

додека погодуваат кој го убил самурајот.

Some might find this frustrating because the plot subverts expectations

За некои ова е фрустрирачки затоа што заплетот ги потиснува очекувањата

of how mysteries usually end.

за тоа како мистерии обично завршуваат.

But by refusing to provide a clear answer,

Но, одбивајќи да дадат јасен одговор,

these two artists capture the messiness and complexity of truth and human memory.

овие уметници ја доловуваат несреденоста и комплексн. на вистината и чов. меморија.

Neuroscientists have found that when we form a memory,

Невролозите откриле дека кога ќе формираме меморија,

our interpretation of visual information is influenced

нашето толкување на визуелните информации е под влијание

by our previous experiences and internal biases.

според нашите претходни искуства и внатрешни пристрасности.

Some of these biases are unique to individuals,

Некои од овие пристрасности се уникатни за поединци,

but others are more universal.

но други се поуниверзални.

For example, egocentric bias can influence people

На пример, егоцентрична пристрасност може да влијае на луѓето

to subconsciously reshape their memories

потсвесно да ги преобликуваат нивните спомени

in ways that cast a positive light on their actions.

на начини што фрлаат позитивно светло на нивните постапки.

Even if we were able to encode a memory accurately,

Дури и можевме да кодираме меморија точно,

recalling it incorporates new information that changes the memory.

потсетувањето вклучува нови информации што ја менуваат меморијата.

And when we later recall that event,

И кога подоцна ќе се потсетиме на тој настан,

we typically remember the embellished memory instead of the original experience.

ние обично се сеќаваме на украсената меморија наместо оригиналното искуство.

These underlying psychological phenomena mean that the Rashomon effect

Овие основни психолошки феномени значат дека ефектот на Рашомон

can pop up anywhere.

може да се појави каде било.

In biology, scientists starting from the same dataset

Во биологијата, научниците кои почнуваат од иста база на податоци

and applying the same analytical methods, frequently publish different results.

и користат исти аналитички методи, често објавуваат различни резултати.

Anthropologists regularly grapple with the impact personal backgrounds can have

Антрополозите често се борат со влијанието што може да го имаат личните позадини

on an expert's perception.

на перцепцијата на експерт.

In one famous case, two anthropologists visited the Mexican village of Tepoztlan.

Во еден познат случај, двајца антрополози го посетиле мексиканското село Тепозтлан.

The first researcher described life in the town as happy and contented,

Првиот истражувач го опишал животот во градот како среќен и задоволен,

while the second recorded residents as paranoid and disgruntled.

додека вториот ги евидентирал жителите како параноични и незадоволни.

Experts aside, the Rashomon effect can also impact the general public,

Настрана експертите, ефектот Рашомон може да влијае и на јавноста,

particularly when it comes to the perception of complicated world events.

особено кога станува збор за перцепција на комплицирани настани во светот.

For example, following a 2015 security summit

Пример, по безбедносен самит во 2015

between the United States and leaders from the Arab States,

помеѓу САД и лидери од арапските држави,

media reports about the summit varied enormously.

медиумиските објави за самитот енормно варираат.

Some stated that it had gone smoothly, while others called it a complete failure.

Некои изјавиле дека поминал без проблеми, додека други го нарекле целосен неуспех.

It's tempting to fixate on why we have competing perceptions,

Примамливо е да се фиксираме на тоа зошто ние имаме конкурентни перцепции

but perhaps the more important question the Rashomon effect raises is,

но можеби и поважното прашање ефектот Рашомон го наметнува е,

what is truth anyway?

која е всушност вистината?

Are there situations when an “objective truth” doesn’t exist?

Дали има ситуации кога „објективна вистина“ не постои?

What can different versions of the same event tell us

Што можат различни верзии од истиот настан да ни кажат

about the time, place and people involved?

за времето, местото и луѓето кои се вклучени?

And how can we make group decisions if we’re all working

И, како можеме да донесеме групни одлуки ако сите работиме

with different information, backgrounds, and biases?

со различни информации, позадини и пристрасности?

Like most questions, these don’t have a definitive answer.

Како и повеќето прашања, овие немаат дефинитивен одговор.

But the enduring importance of Akutagawa’s story

Но трајната важност од приказната на Акутагава

suggests there may be value in embracing the ambiguity.

сугерира дека може да има некоја вредност прифаќањето на двосмисленоста.