When did humans start getting divorced? - Rod Phillips

Translator: Stephen Macky Reviewer: Stefan Mitikj

The earliest known divorce laws were written

Најраните познати разводни закони биле напишани

on clay tablets in ancient Mesopotamia around 2000 BCE.

на глинени плочи во античка Месопотамија околу 2000 п.н.е.

Formally or informally, human societies across place and time

Формално или неформално, човечките општества низ место и време

have made rules to bind and dissolve couples.

направиле правила да поврзат и распуштат парови.

Inca couples, for example, started with a trial partnership,

Паровите на Инките, на пример, почнувале со пробно партнерство,

during which a man could send his partner home.

при што мажот можел да го испрати неговиот партнер дома.

But once a marriage was formalized, there was no getting out of it.

Но, штом бракот бил формализиран, немало излез од него.

Among the Inuit peoples, divorce was discouraged,

Меѓу Инуитите, разводот бил обесхрабрен,

but either spouse could demand one.

но секој брачен другар можел да го побара истиот.

or they could exchange partners with a different couple—

или би можеле да разменат партнери со различен пар—

as long as all four people agreed.

сѐ додека сите четворица се согласувале.

The stakes of who can obtain a divorce, and why, have always been high.

Влоговите за тоа кој може да добие развод, и зошто, отсекогаш биле високи.

Divorce is a battlefield for some of society's most urgent issues,

Разводот е бојно поле за некои од најитните прашања на општеството,

including the roles of church and state, individual rights, and women’s rights.

како што се улогите на црквата и државата, индивидуалните права и правата на жените.

Religious authorities have often regulated marriage and divorce.

Верските власти често регулирале брак и развод.

Muslims in Africa, the Middle East, and Asia began using the Quran’s rules

Муслиманите во Африка, Средниот Исток и Азија почнале да користат Курански правила

in the 7th century AD—

во 7-от век од нашата ера—

generally, a husband can divorce his wife without cause or agreement,

обично, сопругот можел да се разведе од сопругата без причина или согласност,

while a wife must secure her husband’s agreement to divorce him.

додека сопруга морала да добие согласност од сопружникот за да се разведе од него.

In Europe, Christian churches controlled divorce from the 11th century on,

Во Европа, христијанските цркви го контролирале разводот од 11-ти век наваму,

with the Catholic Church banning it entirely

а Католичката Црква целосно го забранила

and Protestant churches allowing it in restricted circumstances,

и протестантските цркви го дозволиле во ограничени околности,

particularly adultery.

посебно прељуба.

In the late 18th century, a series of changes took place

Кон крајот на 18-ти век, се случиле низа промени

that would eventually shape divorce laws around the world.

што следствено ги обликувале разводните закони ширум светот.

Following centuries of religious conflict,

По вековните верски конфликти,

Europeans pushed for state governance separate from religious control.

Европејците се залагале за државна власт одвоена од религиозна контрола.

Secular courts gradually took over education, welfare, health, marriage—

Секуларни судови постепено презеле образование, добробит, здравство, брак—

and divorce.

и развод.

The French Revolution ushered in the first of the new divorce laws,

Француската револуција го вовела првиот од новите разводни закони,

allowing men and women to divorce for a number of grounds,

дозволувајќи им на мажите и жените да се разведат на повеќе основи,

including adultery, violence, and desertion, or simply mutual consent.

вклучувајќи прељуба, насилство, и напуштање, или просто заемна согласност.

Though progress was uneven, overall this sort of legislation spread in Europe,

Иако напредокот бил нерамен, севкупно ваква легислатива се раширила во Европа,

North America and some European colonies in the 19th century.

Северна Америка и некои европски колонии во 19-ти век.

Still, women's access to divorce often remained restricted compared to men.

Сепак, пристапот на жените до развод често останувал ограничен во споредба со мажите.

Adultery was considered more serious for women—

Прељубата се сметала посериозна за жените—

a man could divorce his wife for adultery alone,

маж можел да се разведе од сопругата само за прељуба,

while a woman would need evidence of adultery,

додека на жената би ѝ бил потребен доказ за прељуба,

plus an additional offense to divorce her husband.

но и дополнителен прекршок за да се разведе од сопругот.

Sometimes this double standard was written into law;

Понекогаш овој двоен стандард бил запишан во закон;

other times, the courts enforced the laws unequally.

во други ситуации, судовите ги спроведувале законите нееднакво.

Domestic violence by a man against his wife was not widely considered

Семејното насилство од маж врз неговата сопруга не било нашироко сметано

grounds for divorce until the 20th century.

како основа за развод сѐ до 20-ти век.

And though new laws expanded the reasons a couple could divorce,

И иако новите закони ги прошириле причините за кои пар може да се разведе,

they also retained the fundamental ideology of their religious predecessors:

ја задржале и фундаменталната идеологија на нивните религиозни претходници:

that a couple could only split if one person wronged the other in specific ways.

дека пар може да се раздели само ако една личноста конкретно згрешила на друга.

This state of affairs really overstayed its welcome.

Ваквата состојба останала подолго од што требало да остане.

Well into the 20th century, couples in the U.S.

Доцна во 20-от век, паровите во САД,

resorted to hiring actors to jump into bed with one spouse,

прибегнале кон ангажирање актери да влезат во кревет со еден брачен другар,

fully clothed, and take photos as evidence of cheating.

целосно облечени и да фотографираат како доказ за прељуба.

Finally, in the 1960s and 70s,

Конечно, во 60-тите и 70-тите години,

many countries and states adopted no-fault divorce laws,

многу земји и држави усвоија закони за развод без вина,

where someone could divorce their spouse without proving harm,

каде некој може да се разведе од својот брачен другар без да докаже повреда,

and importantly, without the other’s consent.

и најважно, без согласност на другиот.

The transition from cultural and religious rules

Преминот од културни и верски правила

to state sanctioned ones has always been messy and incomplete—

во државно санкционирани отсекогаш бил неуреден и нецелосен—

people have often ignored their governments’ laws

луѓето често ги игнорирале законите на нивните влади

in favor of other conventions.

во корист на другите конвенции.

Even today, the Catholic Church doesn’t recognize divorces granted by law.

Дури и денес, Католичката Црква не ги признава разводите доделени со закон.

In some places, like parts of India,

На некои места, како делови од Индија,

Western-style divorce laws have been seen as a colonial influence

разводните закони во западен стил се гледаат како колонијално влијание

and communities practice divorce according to other religious rules.

и заедниците спроведуваат развод според други верски правила.

In others, though the law may allow for equal access to divorce,

Во други, иако законот може да дозволи еднаков пристап до развод,

bias in the legal system, cultural stigma, or community pressures

пристрасност во правниот систем, културна стигма или притисоци од заедницата

can make it far more difficult for certain people, almost always women.

можат да им отежнат на одредени луѓе, речиси секогаш жените.

And even in the places where women aren’t disadvantaged by law or otherwise,

Па дури и на места кадешто жените не се обесправени со закон или слично,

social and economic conditions often make divorce more difficult for women.

социјалните и економските услови често го отежнуваат разводот за жените.

In the United States, for example,

Во САД, на пример,

women experience economic loss far more than men after divorce.

жените доживуваат економска загуба многу повеќе од мажите по разводот.

At its best, modern no-fault divorce allows people to leave marriages

Во најдобар случај, модерниот развод без вина дозволува напуштање бракови

that make them unhappy.

што ги прават луѓето несреќни.

But dissolving a marriage is almost never as simple

Но, распуштањето на бракот речиси никогаш не е толку едноставно

as sending two people their separate ways.

како испраќање на двајца луѓе на нивните одделни патишта.

What divorcing partners owe each other,

Тоа што партнерите си должат меѓусебе,

and how they manage aspects of a once shared life

и како тие управуваат со деловите на некогаш заедничкиот живот

remain emotionally and philosophically complex issues.

остануваат емоционално и филозофски сложени проблеми.