When did humans start getting divorced? - Rod Phillips

718,758 views ・ 2021-01-28

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Kinga Misterkiewicz Korekta: Rysia Wand
00:08
The earliest known divorce laws were written
0
8871
2708
Najstarsze znane prawo rozwodowe
00:11
on clay tablets in ancient Mesopotamia around 2000 BCE.
1
11579
6292
spisano na glinianych tabliczkach w Mezopotamii 4000 lat temu.
00:17
Formally or informally, human societies across place and time
2
17871
4667
Formalnie i nieformalnie, grupy ludzi na przestrzeni dziejów
00:22
have made rules to bind and dissolve couples.
3
22538
4000
ustalały reguły zawierania i rozwiązywania związków.
00:26
Inca couples, for example, started with a trial partnership,
4
26538
3750
Na przykład, związki Inków rozpoczynały się próbnym partnerstwem,
00:30
during which a man could send his partner home.
5
30288
3458
podczas którego mężczyzna mógł odesłać partnerkę do domu,
00:33
But once a marriage was formalized, there was no getting out of it.
6
33746
4541
ale od zawartego małżeństwa nie było odwołania.
00:38
Among the Inuit peoples, divorce was discouraged,
7
38287
3250
Wśród Inuitów rozwodu nie pochwalano,
00:41
but either spouse could demand one.
8
41537
2500
ale każdy z małżonków mógł go żądać
00:44
or they could exchange partners with a different couple—
9
44037
3542
lub mogli zamienić się partnerami z inną parą,
00:47
as long as all four people agreed.
10
47579
3750
o ile wszystkie cztery osoby wyraziły na to zgodę.
00:51
The stakes of who can obtain a divorce, and why, have always been high.
11
51329
4583
Stawka o to, kto może otrzymać rozwód i dlaczego, zawsze była wysoka.
00:55
Divorce is a battlefield for some of society's most urgent issues,
12
55912
4292
Rozwód jest polem bitwy dla istotnych problemów społecznych,
01:00
including the roles of church and state, individual rights, and women’s rights.
13
60204
6334
takich jak rola kościoła i państwa, prawa człowieka i prawa kobiet.
01:06
Religious authorities have often regulated marriage and divorce.
14
66538
3916
Władze religijne często regulowały małżeństwa i rozwody.
01:10
Muslims in Africa, the Middle East, and Asia began using the Quran’s rules
15
70454
4959
Muzułmanie w Afryce, na Bliskim Wschodzie i w Azji zaczęli stosować zasady Koranu
01:15
in the 7th century AD—
16
75413
2166
w VII wieku naszej ery:
01:17
generally, a husband can divorce his wife without cause or agreement,
17
77579
4542
mąż mógł rozwieść się z żoną bez powodu i bez jej zgody,
01:22
while a wife must secure her husband’s agreement to divorce him.
18
82121
5375
podczas gdy żona musiała otrzymać zgodę męża na rozwód.
01:27
In Europe, Christian churches controlled divorce from the 11th century on,
19
87496
4667
W Europie kościoły chrześcijańskie kontrolowały rozwody od XI wieku:
01:32
with the Catholic Church banning it entirely
20
92163
2875
Kościół katolicki zakazał ich całkowicie,
01:35
and Protestant churches allowing it in restricted circumstances,
21
95038
4000
a kościoły protestanckie zezwalały na nie w określonych okolicznościach,
01:39
particularly adultery.
22
99038
1958
zwłaszcza w przypadku cudzołóstwa.
01:40
In the late 18th century, a series of changes took place
23
100996
4000
Pod koniec XVIII wieku miała miejsce seria zmian,
01:44
that would eventually shape divorce laws around the world.
24
104996
3833
która ostatecznie zmieniła prawo rozwodowe na świecie.
01:48
Following centuries of religious conflict,
25
108829
2334
Po wiekach religijnych konfliktów
01:51
Europeans pushed for state governance separate from religious control.
26
111163
4958
Europejczycy chcieli rozdziału państwa od kontroli religijnej.
01:56
Secular courts gradually took over education, welfare, health, marriage—
27
116121
5750
Świeckie sądy stopniowo przejęły edukację,
opiekę społeczną i zdrowotną, małżeństwa
02:01
and divorce.
28
121871
2542
i rozwody.
02:04
The French Revolution ushered in the first of the new divorce laws,
29
124413
4000
Rewolucja francuska wprowadziła pierwsze prawo rozwodowe,
02:08
allowing men and women to divorce for a number of grounds,
30
128413
3583
pozwalające kobietom i mężczyznom rozwieść się z różnych powodów,
02:11
including adultery, violence, and desertion, or simply mutual consent.
31
131996
6167
takich jak cudzołóstwo, przemoc, opuszczenie czy zwykła obopólna zgoda.
02:18
Though progress was uneven, overall this sort of legislation spread in Europe,
32
138163
5291
Chociaż postęp był nierównomierny, podobne prawa pojawiły się
w Europie, Ameryce Północnej i koloniach europejskich w XIX wieku.
02:23
North America and some European colonies in the 19th century.
33
143454
4750
02:28
Still, women's access to divorce often remained restricted compared to men.
34
148204
5917
Jednak wciąż kobietom trudniej było o rozwód niż mężczyznom.
02:34
Adultery was considered more serious for women—
35
154121
3000
Do cudzołóstwa kobiet przywiązywano większą wagę.
02:37
a man could divorce his wife for adultery alone,
36
157121
3250
Takie cudzołóstwo wystarczało mężowi do uzyskania rozwodu,
02:40
while a woman would need evidence of adultery,
37
160371
2625
podczas gdy kobieta prócz dowodów na cudzołóstwo męża
02:42
plus an additional offense to divorce her husband.
38
162996
3667
potrzebowała dodatkowych zarzutów, by uzyskać rozwód.
02:46
Sometimes this double standard was written into law;
39
166663
3458
Czasami podwójne standardy były wpisywane w prawo;
02:50
other times, the courts enforced the laws unequally.
40
170121
4208
czasami sądy egzekwowały prawa niewspółmiernie.
02:54
Domestic violence by a man against his wife was not widely considered
41
174329
4834
Przemoc męża wobec żony
rzadko stanowiła przesłankę do rozwodu aż do XX wieku.
02:59
grounds for divorce until the 20th century.
42
179163
3750
03:02
And though new laws expanded the reasons a couple could divorce,
43
182913
4125
Choć nowe prawa dopuściły więcej powodów do rozwodu,
03:07
they also retained the fundamental ideology of their religious predecessors:
44
187038
4916
utrzymały fundamentalną myśl religijnych poprzedników:
03:11
that a couple could only split if one person wronged the other in specific ways.
45
191954
6792
powodem rozwodu mogła być tylko konkretna krzywda.
03:18
This state of affairs really overstayed its welcome.
46
198746
3875
Ten stan rzeczy trwał o wiele za długo.
03:22
Well into the 20th century, couples in the U.S.
47
202621
3583
Jeszcze w XX wieku pary w USA uciekały się
03:26
resorted to hiring actors to jump into bed with one spouse,
48
206204
4417
do zatrudniania aktorów do pozorowania scen łóżkowych,
03:30
fully clothed, and take photos as evidence of cheating.
49
210621
5250
które fotografowano jako dowód zdrady.
03:35
Finally, in the 1960s and 70s,
50
215871
2500
W końcu w latach 60. i 70.
03:38
many countries and states adopted no-fault divorce laws,
51
218371
4167
wiele państw i stanów przyjęło rozwody bez winy,
03:42
where someone could divorce their spouse without proving harm,
52
222538
3625
które pozwalały na rozwód z małżonkiem bez konieczności wykazania winy
03:46
and importantly, without the other’s consent.
53
226163
4375
i co najważniejsze, bez ich zgody.
03:50
The transition from cultural and religious rules
54
230538
2708
Przejście z kulturowych i religijnych zasad
03:53
to state sanctioned ones has always been messy and incomplete—
55
233246
4417
do zasad regulowanych przez prawo zawsze było chaotyczne i niekompletne.
03:57
people have often ignored their governments’ laws
56
237663
2791
Ludzie często ignorowali prawa ustanowione przez władze
04:00
in favor of other conventions.
57
240454
2209
na rzecz konwenansów.
04:02
Even today, the Catholic Church doesn’t recognize divorces granted by law.
58
242663
5166
Nawet dzisiaj kościół katolicki nie respektuje cywilnych rozwodów.
04:09
In some places, like parts of India,
59
249621
2500
W niektórych regionach Indii
04:12
Western-style divorce laws have been seen as a colonial influence
60
252121
4667
rozwody w stylu zachodnim były i są postrzegane jako wpływ kolonialny,
04:16
and communities practice divorce according to other religious rules.
61
256788
4166
a mieszkańcy praktykują rozwody zgodnie z własnymi religijnymi regułami.
04:22
In others, though the law may allow for equal access to divorce,
62
262746
4250
W innych krajach prawo może zezwalać na równy dostęp do rozwodu,
04:26
bias in the legal system, cultural stigma, or community pressures
63
266996
4667
ale stronniczość w systemie prawnym, stygmatyzacja kulturowa i presja społeczna
04:31
can make it far more difficult for certain people, almost always women.
64
271663
5041
sprawiają, że jest to dużo trudniejsze dla niektórych osób, prawie zawsze kobiet.
04:36
And even in the places where women aren’t disadvantaged by law or otherwise,
65
276704
4750
Nawet tam, gdzie prawo lub obyczaje nie dyskryminują kobiet,
04:41
social and economic conditions often make divorce more difficult for women.
66
281454
5292
społeczne i ekonomiczne warunki utrudniają im rozwody.
04:46
In the United States, for example,
67
286746
1917
Na przykład rozwód w USA
04:48
women experience economic loss far more than men after divorce.
68
288663
5750
częściej powoduje straty finansowe dla kobiet niż mężczyzn.
04:54
At its best, modern no-fault divorce allows people to leave marriages
69
294413
4541
W najlepszym razie współczesne rozwody bez winy,
pozwalają rozwiązywać nieszczęśliwe związki.
04:58
that make them unhappy.
70
298954
1584
05:00
But dissolving a marriage is almost never as simple
71
300538
3250
Jednak rozwiązywanie małżeństwa
rzadko polega na zwykłym rozdzieleniu dwojga ludzi.
05:03
as sending two people their separate ways.
72
303788
3333
05:07
What divorcing partners owe each other,
73
307121
2375
Wzajemne zobowiązania rozwodników
05:09
and how they manage aspects of a once shared life
74
309496
3625
i radzenie sobie z aspektami niegdyś wspólnego życia
05:13
remain emotionally and philosophically complex issues.
75
313121
4125
pozostają emocjonalnie i filozoficznie skomplikowanym problemem.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7