How interpreters juggle two languages at once - Ewandro Magalhaes

Аудармашы: Bakytgul Salykhova Редактор: Asqat Yerkimbay

In 1956, during a diplomatic reception in Moscow,

1956 жылы Мәскеудегі дипломатиялық қабылдау кезінде

Soviet leader Nikita Khrushchev told Western Bloc ambassadors,

Совет Одағының жетекшісі Никита Хрущев Батыс блок елшілеріне:

"My vas pokhoronim!"

«Мы вас похороним!» дейді.

His interpreter rendered that into English as,

Аудармашы оны ағылшын тіліне былай деп аударды:

"We will bury you!"

«Біз сендерді жерлейміз!»

This statement sent shockwaves through the Western world,

Бұл мәлімдеме Батыс әлемін дүр сілкіндірді.

heightening the tension between the Soviet Union and the US

Совет Одағы мен АҚШ арасындағы шиеленісті күшейтті, олар онсыз да

who were in the thick of the Cold War.

қырғи-қабақ соғыс алдында тұр еді.

Some believe this incident alone set East/West relations back a decade.

Осының өзі Шығыс/Батыс қарым-қатынасын он жылға артқа шегерді деп санайды.

As it turns out, Khrushchev's remark was translated a bit too literally.

Кейін Хрущевтің айтқаны сөзбе-сөз аударылғаны белгілі болды.

Given the context, his words should have been rendered as,

Оның сөзінің мағынасы: «Жерленгеніңді көргенше

"We will live to see you buried,"

өмір сүреміз» деп берілуі керек еді.

meaning that Communism would outlast Capitalism,

Коммунизм капитализмнен ұзағырақ өмір сүреді дегенді білдіреді,

бұл қаупі азырақ түсініктеме.

a less threatening comment.

Though the intended meaning was eventually clarified,

Уақыт өте сөздің мағынасы нақтыланғанымен,

the initial impact of Khrushchev's apparent words

Хрущевтің айтқанының алғашқы әсері

put the world on a path that could have led to nuclear armageddon.

әлемді ядролық соғысқа жеткізу жолына түсіруі мүмкін еді.

So now, given the complexities of language and cultural exchange,

Енді тіл мен мәдениеттегі күрделі ерекшелікті ескере отырып,

how does this sort of thing not happen all the time?

мұндай жағдайды болдырмау үшін не істеу керек?

Much of the answer lies with the skill and training of interpreters

Жауап негізі тіл үйренудегі қиындықтарды жеңудегі аудармашылардың шеберлігі

to overcome language barriers.

мен дайындығына байланысты.

For most of history, interpretation was mainly done consecutively,

Тарихтың көп бөлігінде ауызша аударма негізінен ізбе-із түрде жасалды,

with speakers and interpreters making pauses to allow each other to speak.

сөйлеуші мен аудармашы бір-біріне сөйлеуге мүмкіндік беру үшін үзіліс жасады.

But after the advent of radio technology,

Бірақ радиотехника пайда болғаннан кейін

a new simultaneous interpretations system was developed in the wake of World War II.

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін жаңа синхронды аударма жүйесі жасалды.

In the simultaneous mode

Синхронды режимде

interpreters instantaneously translate a speaker's words

аудармашылар сөйлеушіге ілесіп, сөзін

into a microphone while he speaks.

микрофонға бірден аударады.

Without pauses, those in the audience can choose the language

Үзіліс жасамай тыңдаушылар

in which they want to follow.

қалаған тілін таңдай алады.

On the surface, it all looks seamless,

Сырттай қарағанда, бәрі мінсіз көрінеді,

but behind the scenes,

бірақ сахна артында,

human interpreters work incessantly

аудармашылар тынымсыз жұмыс істейді

to ensure every idea gets across as intended.

олар әр идея мақсатына сай аударылуын қамтамасыз етеді.

And that is no easy task.

Ал бұл оңай жұмыс емес.

It takes about two years of training for already fluent bilingual professionals

Тілді жетік білетін билингв маман екі жылға жуық оқып

to expand their vocabulary and master the skills necessary

сөздік қорын кеңейтіп, қажет дағдыларды меңгеріп

to become a conference interpreter.

конференция аудармашысы бола алады.

To get used to the unnatural task of speaking while they listen,

Тыңдап отырып сөйлеу - табиғи емес міндет, оған үйрену үшін,

students shadow speakers

студенттер спикерді қайталайды

and repeat their every word exactly as heard in the same language.

және оның әрбір сөзін дәл сол тілде естігендей қайталайды.

In time, they begin to paraphrase what is said,

Уақыт өте келе олар айтылған ойды ықшамдап жеткізе бастайды:

making stylistic adjustments as they go.

барынша стилистикасын ретке келтіреді.

At some point, a second language is introduced.

Бір кезде екінші тіл енгізіледі.

Practicing in this way creates new neural pathways in the interpreter's brain,

Осындай жаттығу аудармашы миында жаңа нейрон жолдарын қалыптастырады,

and the constant effort of reformulation gradually becomes second nature.

тұрақты түрде сөйлемді қайта құрып айту бірте-бірте екінші болмысына айналады.

Over time and through much hard work,

Уақыт өте келе және көп еңбек арқасында,

the interpreter masters a vast array of tricks to keep up with speed,

аудармашы жылдамдыққа ілесу үшін түрлі амалдарды меңгереді,

deal with challenging terminology,

күрделі терминологиямен жұмыс істейді,

and handle a multitude of foreign accents.

түрлі шетел акцентін түсінеді.

They may resort to acronyms to shorten long names,

Ұзын атауларды қысқарту үшін олар акронимдерге жүгінуі мүмкін,

choose generic terms over specific,

нақты емес жалпы терминдерді таңдауды,

or refer to slides and other visual aides.

немесе слайдтар мен басқа көрнекі құралдарды пайдаланады.

They can even leave a term in the original language,

Олар тіпті ең дәл баламасын іздей отырып,

while they search for the most accurate equivalent.

терминді түпнұсқа тілінде қалдыра алады.

Interpreters are also skilled at keeping aplomb in the face of chaos.

Аудармашылар хаосқа қарсы тұруға да шебер.

Remember, they have no control over who is going to say what,

Есіңізде болсын, олар кімнің не айтатынын немесе спикер сөзді

or how articulate the speaker will sound.

қалай дыбыстайтынын басқара алмайды.

A curveball can be thrown at any time.

Күтпеген сәт кез келген сәтте туындауы мүмкін.

Also, they often perform to thousands of people

Олар мыңдаған адамның алдында және жауапкершілігі зор

and in very intimidating settings,

жағдайда жиі сөз сөйлейді,

like the UN General Assembly.

мысалы, БҰҰ Бас Ассамблеясында.

To keep their emotions in check,

Өз эмоциясын бақылауда ұстау үшін

they carefully prepare for an assignment,

олар тапсырмаға мұқият дайындалады,

building glossaries in advance,

алдын ала глоссарий құрады,

reading voraciously about the subject matter,

тақырып бойынша мәтіндерді жіті оқиды

and reviewing previous talks on the topic.

және тақырып бойынша алдыңғы келіссөздерді қарап шығады.

Finally, interpreters work in pairs.

Оған қоса, аудармашылар жұпта жұмыс істейді.

While one colleague is busy translating incoming speeches in real time,

Бір әріптесім нақты уақыт режимінде аудармамен айналысып жатыр,

the other gives support by locating documents,

екіншісі құжаттарды локализациялау арқылы қолдау көрсетеді,

looking up words,

сөздерді іздеу және

and tracking down pertinent information.

сәйкес ақпаратты қадағалау арқылы қолдау көрсетеді.

Because simultaneous interpretation requires intense concentration,

Ілеспе аударма ойды жинақтауды қажет ететіндіктен,

every 30 minutes, the pair switches roles.

әр 30 минут сайын жұп ауысып отырады.

Success is heavily dependent on skillful collaboration.

Табысты болу көп жағдайда шебер ынтымақтастыққа байланысты.

Language is complex,

Тіл күрделі,

and when abstract or nuanced concepts get lost in translation,

сондықтан аудармада абстракт немесе ерекше ұғымдар мәнін жоғалтса,

the consequences may be catastrophic.

оның салдары қиын болуы мүмкін.

As Margaret Atwood famously noted, "War is what happens when language fails."

Атақты Маргарет Этвуд атап өткендей, «Соғы – тіл жеңілген кезде болады».

Conference interpreters of all people are aware of that

Конференция аудармашылары мұны жақсы біледі

and work diligently behind the scenes to make sure it never does.

және мұны ешқашан болдырмау үшін сахна артында мұқият жұмыс істейді.